Μία εξαιρετική στιγμή στην αυγή της ιταλικής Αναγέννησης, στην «πιο φιλόδοξη έκθεση που διοργανώνεται στη Νέα Υόρκη από την εποχή της πανδημίας».
Μπορεί οι επισκέπτες στην Πινακοθήκη Ουφίτσι της Φλωρεντίας -ένα από τα διασημότερα μουσεία στον κόσμο- να συνωστίζονται προκειμένου να εξασφαλίσουν μία καλή θέση για να βγάλουν σέλφι με τα περίφημα έργα του Μποτιτσέλι και του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, μπαίνοντας ωστόσο στην αίθουσα που είναι αφιερωμένη στα έργα της Σιένα του 14ου αιώνα, η φασαρία καταλαγιάζει. Λίγοι είναι αυτοί που σπεύδουν να θαυμάσουν τις ένθρονες Παναγίες του Ντούτσιο και το αριστουργηματικό τρίπτυχο με τον Ευαγγελισμό του Σιμόνε Μαρτίνι με τα φύλλα χρυσού.
Οι μελετητές συμφωνούν ότι την εποχή που ο καλλιτεχνικός κόσμος εξακολουθούσε να παραμένει δέσμιος των κανόνων της βυζαντινής και της γοτθικής περιόδου, ο Ντούτσιο και ο Μαρτίνι κατά κύριο λόγο, τόλμησαν να πειραματιστούν με τον νατουραλισμό, με την αφήγηση και τις μορφές σε πολύπτυχα.
Όμως ο χρόνος δεν στάθηκε ιδιαίτερα ευγενικός με τους καλλιτέχνες της Σιένα, όπως προκύπτει από τη σύντομη αναφορά για το έργο τους στην ιστορία της τέχνης -στο κέντρο της Αναγέννησης τοποθετείται η Φλωρεντία επισκιάζοντας τους πάντες.
Σιένα, αρχές του 14ου αιώνα στην κεντρική Ιταλία. Μια μοναδική στιγμή για την τέχνη, ένας καταλύτης αλλαγής. Οι καλλιτέχνες Ντούτσιο, Σιμόνε Μαρτίνι και οι αδελφοί Πιέτρο και Αμπρότζο Λορεντζέτι διαμορφώνουν έναν νέο τρόπο ζωγραφικής. Τα πρόσωπα δείχνουν συναισθήματα. Τα σώματα κινούνται στο χώρο. Οι ιστορίες ρέουν στους πίνακες σε πολύχρωμες σκηνές.
Η έκθεση με τίτλο «Siena: The Rise of Painting, 1300 – 1350», η οποία εγκαινιάζεται στο Met σήμερα και θα παρουσιαστεί τον επόμενο χρόνο στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου (8 Μαρτίου – 22 Ιουνίου 2025), «είναι αναμφισβήτητα η πιο φιλόδοξη που διοργανώνεται στη Νέα Υόρκη από την εποχή της πανδημίας», κατά το δημοσίευμα.
Περιλαμβάνει περισσότερα από 100 έργα -πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά από ελεφαντόδοντο, τεχνουργήματα από μέταλλο, υφάσματα- τόσο από τις συλλογές του The Met όσο και από τη National Gallery του Λονδίνου, όπως επίσης και σπάνια δάνεια, θρησκευτικά έργα που δημιουργήθηκαν για δημόσιο χώρο αλλά και αντικείμενα που προορίζονταν για ιδιωτική λατρεία.
Η γεωγραφική θέση της Σιένα ήταν ευνοϊκή. Στο κέντρο της Τοσκάνης, κατά μήκος της via Fracigena, μιας οδού προσκυνήματος που εκτείνεται από το Καντέρμπερι της Αγγλίας μέχρι τη Ρώμη, με στάσεις στη διαδρομή σε Γαλλία και Ελβετία, εξελίχθηκε σε κόμβο όχι μόνο εμπορικό, αλλά και καλλιτεχνικό.
Για παράδειγμα, οι βιβλικοί χαρακτήρες του Ντούτσιο, ο οποίος άρχισε να αποδομεί τις αυστηρές γραμμές της βυζαντινής ζωγραφικής -θεωρείται ο ιδρυτής της Σχολής της Σιένα και θεμελιωτής του στυλ trecento (της εκατονταετίας του 1300)- απεικονίζονται με ενδύματα στολισμένα με ισλαμικά μοτίβα που προέρχονται από τουρκικά υφάσματα, χαρακτηριστικό που ενισχύει το ήδη προφανές: την επιδεξιότητα να συνδυάζει και να ανασυνθέτει μοτίβα και τεχνοτροπίες και στη συνέχεια να τους δίνει τη δική του πινελιά.
Μόλις δώδεκα έργα του είναι γνωστά στους μελετητές – πολλά από αυτά περιλαμβάνονται στην έκθεση του Met.
Παρόλο που κανένας από αυτούς τους σπουδαίους καλλιτέχνες δεν επέζησε από την πανούκλα που σάρωσε την Ιταλία γύρω στο 1350, τα επιτεύγματά τους είχαν τεράστιο αντίκτυπο στη ζωγραφική, όπως και στους θεωρητικούς τους αιώνες που ακολούθησαν.
ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 13/10/2024 #ODUSSEIA #ODYSSEIA, Μαγδαληνή Ντούκα Μοντεσάντου