(Αργότερα, η ύπαρξη ενός μεγαλο-παντοπώλη με το όνομα ‘Εξαρχος στην πλατεία αυτή, επικάλυψε την παλιά ιστορία ονοματοδοσίας τής περιοχής.)
Κανταδόροι λοιπόν και ψάλτες των Αθηνών η πρώτη ύλη για το Ελληνικό Μελόδραμα· την Ελληνική Όπερα δηλαδή αφού Μελόδραμα σημαίνει ένα Δράμα (=θεατρικό έργο) μελοποιημένο. Και φυσικά οι κανταδόροι αυτοί και οι ψαλτάδες, ήσαν άντρες. Τι γίνεται όμως με τις γυναίκες;
Όπως πολύ σωστά αναφέρουν σήμερα, 18 Ιουλίου 2015 –ημέρα τής επετείου τού θανάτου τού Διονυσίου Λαυράγκα, οι Κεφαλληνιακές ιστοσελίδες-
τα χρόνια εκείνα δεν υπήρχαν Ελληνίδες λυρικές καλλιτέχνιδες.
Ελληνίδες ηθοποιοί υπήρχαν, ήδη από την προεπαναστατική περίοδο,
στο Θέατρο του Ελληνικού θιάσου στο Βουκουρέστι (Μαριγώ Αλκαίου, Μαρία Παππά-Ιωάννου, κ.α.)· που μαζί με άλλους προεπαναστατικούς Ελληνικούς θιάσους που δημιουργήθηκαν και έδωσαν παραστάσεις στα Ιόνια Νησιά,
στο Ιάσιο, στην Τεργέστη, στην ίδια την Κωνσταντινούπολη (σε σαλόνια),
και κυρίως στην Οδησσό, συνετέλεσαν αποφασιστικά στην αφύπνιση τού Ελληνικού στοιχείου και στην προετοιμασία τής Επανάστασης.
(Είναι χαρακτηριστικό πως ένας αριθμός Ιερολοχιτών τού Υψηλάντη
που έπεσαν πολεμώντας για την Ελευθερία, ήσαν μέλη των Ελληνικών Θεατρικών Θιάσων.)
Δεν προλαβαίνει να καταστεί ελεύθερο το νέο Ελληνικό κράτος –στα 1834 αποχώρησε οριστικά η Τουρκική φρουρά που κρατούσε την Ακρόπολη-
και την άνοιξη τού 1836 ο Επτανήσιος Κεφαλονίτης Αθανάσιος Σκοντζόπουλος, δημιουργεί το πρώτο υπαίθριο θέατρο στην Αθήνα (στην συμβολή των οδών Αιόλου κ Σοφοκλέους).
Είναι νομίζουμε αρμόζουσα μιά τέτοια είδηση, για έναν λαό που γέννησε
την Θεατρική λειτουργία, ως καθοριστική παράμετρο μιάς υγιούς πολιτικής διαδικασίας, και την φέρει στο γονιδίωμα του.
Θέατρο ζητούσε και ο Νικηταράς με επιστολή του προς την Επαναστατική Κυβέρνηση, στις 25 Νοεμβρίου 1825, πριν κάν λήξει η Επανάσταση.
Θέατρο, Σχολείο, Νοσοκομείο. Με αυτήν την σειρά!
Στην μετεπαναστατική Θεατρική ζωή, στην αρχή οι γυναικείοι ρόλοι διανέμονται σε άντρες ηθοποιούς.
Ήδη όμως από το 1840 αναφέρεται η πρώτη στο μετεπαναστατικό Ελληνικό Θέατρο Ελληνίδα ηθοποιός· η Μαρία Αγγελική Τζίβιτζα· στον ρόλο τής «Πολυξένης», τού ομωνύμου έργου τού Ιάκωβου Ρίζου Νερουλού· κι αμέσως μετά στον ρόλο τής Κισήρας, κόρης τού Μεσσήνιου βασιλιά Αριστόδημου,
στο έργο τού Μόντι «Αριστόδημος».
Ακολουθεί μιά σειρά ονομάτων γυναικών ηθοποιών που περνούν από τα χέρια τους την θεατρική σκυτάλη:
Αθηνά Φιλιππάκη, Αικατερίνη Παναγιώτου, Μαριγώ Δομεστίνη, Μαριγώ Δευτερίδη, Αμαλία Στόκ, Πολυξένη Σμυρλή-Σούτσα, Αργυρώ Σιμώρου, Ιωσηφίνα Βονασέρα, Ελένη Ξαβερίου-Χέλμη, Σοφία Πανά-Ταβουλάρη, Αικατερίνη Βερώνη, Ευαγγελία Παρασκευοπούλου, κ.α.
Θες όμως τα αρνητικά κατάλοιπα τής Τουρκοκρατίας·
θες η υπονόμευση των πρώτων προσπαθειών για δημιουργία Ελληνικού Εθνικού Θεάτρου και συστηματικής υπεύθυνης Θεατρικής Παιδείας,
εκεί στα 1856·
και θες η εκ παραλλήλου πρόκριση εκ μέρους τού κράτους, ξένων θιάσων, Ιταλικών ή Γαλλικών, καθώς και η πρόκριση κάθε είδους Ευρωπαϊκής καλλιτεχνικής μόδας και συρμού,
με αποκορύφωμα την εκχώρηση σχεδόν εξ’ολοκλήρου τής Ελληνικής Θεατρικής ζωής στον Γάλλο ιμπρεσσάριο (πρώην βαθύφωνο λυρικό καλλιτέχνη) Pere Lavern στα 1872 (όπου τα ελαφρά θεαματά του υπηρετούσαν αμφίβολης ηθικής καλλιτέχνιδες),
έφεραν στα χείλη τής καλλίφωνης ελευθερίων ηθών κοπέλλα, που ο Λαυράγκας ζητούσε να πάρει στον Λυρικό Θίασο του, την απάντηση:
«Είπαμε να είμαι πόρνη, αλλά όχι να βγω και στο Θέατρο… κύριε Λαυράγκα!»
Γεώργιος Κακής Κωνσταντινάτος
Ηθοποιός Σκηνοθέτης Εικαστικός
Σχολής Καλών Τεχνών –Τμήματος Θεάτρου Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
kakis111@gmail.com
Eστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 18.7.2015