Πρόκειται για έθιμο του νησιού μας με αρχαιοελληνικές ρίζες και με σπουδαίες αναφορές στον ορθόδοξο Ελληνικό Χριστιανικό εθιμικό βίο, εκτελώντας και υπηρετώντας ως πράξη χαράς και τρόπου την εκκλησιαστική φράση από το τροπάριο της Μεγάλης Παρασκευής (« Συ δε Κύριε ανάστησόν με, ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεραμέως»).
Το έθιμο διατηρήθηκε σε όλα τα νησιά των Επτανήσων, ιδίως κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας, κατηγορήθηκε λανθασμένα ως ξενόφερτο από τη Δύση, επειδή παρόμοια έθιμα με αναπαραστάσεις θορυβώδεις έχουν και οι Καθολικοί. Το έθιμο ελάττωσε κατά τον 20ο αιώνα την κοινωνική και θρησκευτική τέλεσή του, ενώ διατηρείται αδιαλείπτως από παλιά στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στα Μονοπολάτα με τον εθιμικό τίτλο «Το κομμάτι», καθώς υπάρχουν μικροαναφορές για τη τέλεσή του και σε άλλους ναούς του νησιού μας.
Αναφέρεται σε παλιά γραπτή μαρτυρία από ξένο περιηγητή στο νησί μας το 1829 « Το μέγα Σάββατον όταν ψάλλεται εις την Εκκλησίαν το ανάστα ο Θεός, ρίπτουσιν έξω των οίκων αγγεία ακέραια ή ημίθραυστα. Δεν διαβαίνουσιν επάνω των συντριμμάτων, αλλά τα μετατοπίζουσιν, αν πρέπη αναγκαίως να διέλθωσιν εκείθεν».
Το θορυβώδες σπάσιμο του πήλινου αγγείου πέρασε με τη μαγική και λειτουργική σημασία του, στη σύγχρονη εθιμική πράξη που κάνουμε, όταν ή σορός του νεκρού «φεύγει» από την οικία του για το ναό και ο τελευταίος της ακολουθίας των οικείων του, ρίπτει έξω από το σπίτι, ένα πιάτο για να σπάσει με σκοπό να σταματήσει το κακό.
Η Κοινωφελής Επιχείρηση του Δήμου Κεφαλλονιάς σε συνεργασία με τους επαγγελματίες του Λιθοστρώτου και το Λύκειο των Ελληνίδων (παράρτημα Αργοστολίου) αναβιώνουν το έθιμο,
¨Το σπάσιμο της στάμνας¨.
Μετά την Α΄ Ανάσταση οι Φιλαρμονικές της Κ.Ε.ΔΗ.ΚΕ. Αργοστολίου «Διονύσιος Λαυράγκας» & Σάμης «Θέμος Αμούργης», θα παιανίσουν χαρμόσυνα στο Λιθόστρωτο έξω από τον Άγιο Σπυρίδωνα, θα μοιραστούν κεριά και θα συνεχίσουμε με Περατζάδα και κατάληξη στην πλατεία Καμπάνας, όπου θα παρακολουθήσουμε πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα. Συγχρόνως αναβιώνουμε το έθιμο και στο Ληξούρι, μετά το πέρας της Λειτουργίας της Α΄ Ανάστασης, από το μπαλκόνι του Δημαρχείου.
ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ & ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ
Με εκτίμηση
Ο Πρόεδρος της Κ.Ε.ΔΗ.Κ.Ε.
Άγγελος Κωνσταντάκης
Eστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 8.4.2015