Ταυτόχρονα, ο άλλος, ο Piet Mondrian, «διαβάζοντας» την ιστορία των ατομικών επιτευγμάτων εκδίδει το De Stijl. Και μέσα από τη «νέα πλαστικότητα» που προτείνει – πηγαίνοντας και λίγο πιο πέρα από τον Picasso – μας εύχεται να εγκαταλείψουμε τις εγωικές επιλογές. Η αφαιρετική του παράσταση θέλει τον ατομισμό να τον υπερβεί. Να πάει στο οικουμενικό και από εκεί στο συλλογικό. Και έτσι τον Κόσμο να ενώσει.
Οσα ακολούθησαν δείχνουν πως οι ευχετήριες «κάρτες» τους αδιάβαστες έμειναν. Ισως και να μην παρελήφθησαν. Ως σαν να μην τις είδαμε ποτέ. Κάτι όμως που η κοινωνική μας φύση δεν συγχωρεί. Από την ανθρωπιά και τη «συμπολιτεία» ως σε αξίες σύμφυτες σ’ εμάς, από την αγάπη και την ειρήνη, με ποιο δικαίωμα μπορούμε ν’ αποστούμε;
Σαν από σύμπτωση – και μάλλον όχι – ο παγκόσμιος ποιητής μας άδει, από της Αλεξάνδρειας την ανοικτή τη θέση – πάλι στα 1917 – πως:
«Και βγήκα στο μπαλκόνι μελαγχολικά –
βγήκα ν’ αλλάξω σκέψεις βλέποντας τουλάχιστον
ολίγη αγαπημένη πολιτεία,
ολίγη κίνησι του δρόμου και των μαγαζιών».
Η εικόνα που φιλοτεχνεί ο καλλιτέχνης είναι απλή. Αλίμονο, και αυτή σταθερά διαψευδόμενη.
Γιάννης Μεταξάς, επίτιμος καθηγητής πανεπιστημίων, τακτικό μέλος της Académie Européenne Interdisciplinaire des Sciences.
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 13.1.2017