Τα άρθρο αυτό περιέχει αρνητικές αναφορές, για μια ακόμη φορά, στη διοικητική και επιστημονική λειτουργία του Ιδρύματος, και συγκεκριμένα κατά την περίοδο τη Διεύθυνσής του (1998-2012) από την καθηγήτρια του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κυρία Χρύσα Μαλτέζου, σήμερα ομότιμη καθηγήτρια και ακαδημαϊκό.
Οι υπογραφόμενοι/ες, πρώην υπότροφοι και φιλοξενούμενοι του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας, διαπιστώνουμε με βαθιά λύπη την πλήρη αποσιώπηση στο ανωτέρω δημοσίευμα του μεγάλου, διεθνώς αναγνωρισμένου επιστημονικού έργου του Ελληνικού Ινστιτούτου, μοναδικού επιστημονικού ιδρύματος της Ελλάδας στο εξωτερικό· γενικότερα δε, διαφαίνεται μια συνεχιζόμενη προσπάθεια αμαύρωσης του Ιδρύματος και των καταξιωμένων από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα Διευθυντών που το έχουν υπηρετήσει.
Συνακολούθως, αισθανόμαστε την υποχρέωση μιας εκ νέου δημόσιας παρέμβασής μας για την προσφορά του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας, με βάση συγκεκριμένα στοιχεία σχετικά με τη λειτουργία και τις δράσεις του. Στο πλαίσιο αυτό,θέλουμε να επαναφέρουμε στη δημόσια συζήτηση τον πρωτεύοντα επιστημονικό, πολιτισμικό και ευρύτερα εθνικό ρόλο του Ελληνικού Ινστιτούτου, τη συνεισφορά του στην προαγωγή των βυζαντινών και μεταβυζαντινών σπουδών, και μάλιστα των σπουδών του ελληνοβενετικού κόσμου, την καίρια συμβολή του στην εξωστρέφεια της ελληνικής έρευνας και στη σταθερή επικοινωνία μεταξύ της ελληνικής και της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, μέσα από ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων.
Και επιπλέον να δηλώσουμε ότι ως μια από τις πλέον γόνιμες, επιστημονικά και όχι μόνο, περιόδους στην ιστορία του Ελληνικού Ινστιτούτου θεωρούμε αυτή των ετών 1998-2012, με Διευθύντρια την καθηγήτρια κυρία Χρύσα Μαλτέζου, ιστορικό με διεθνή αναγνώριση, η οποία έχει τιμηθεί για το έργο της, τόσο από την Ελληνική Πολιτεία όσο και από διεθνείς επιστημονικούς φορείς.
Από τις δραστηριότητες της περιόδου 1998-2012 αναφέρουμε τις ακόλουθες, με πρώτη την εκδοτική δραστηριότητα του Ελληνικού Ινστιτούτου (η εικόνα της οποίας στο ανωτέρω δημοσίευμα χαρακτηρίζεται ως «ασαφής»):
• Έκδοση περίπου 60 αυτοτελών μελετών, με συνολικό αριθμό σελίδων που κατά πολύ υπερβαίνει τις 15.000 (στο σύνολο των 83 αυτοτελών μελετών, που έχουν εκδοθεί από το Ελληνικό Ινστιτούτο καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του, από το έτος 1962 κ.ε.): μονογραφίες και συλλογικά έργα -πρακτικά συνεδρίων και αφιερωματικοί τόμοι-, με αντικείμενο την ιστορία, τη φιλολογία και την ιστορία της τέχνης κατά τους βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους, κυρίως στον χώρο της ελληνοβενετικής Ανατολής και της ελληνικής Αδελφότητας/Κοινότητας Βενετίας, καθώς επίσης την παρουσίαση της ιστορίας και των πολιτιστικών θησαυρών του ίδιου του Ιδρύματος, στην ελληνική, την ιταλική και σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες, με συγγραφείς εκατοντάδες Έλληνες και ξένους, ώριμους επιστήμονες, αλλά και νέους ερευνητές. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί η ανελλιπώς κατ’ έτος έκδοση του καταξιωμένου διεθνούς περιοδικού του Ιδρύματος Θησαυρίσματα, τ. 29-41/42 (1999-2011/2012). Τέλος, ιδιαίτερη αξία έχουν οι ετήσιες αναλυτικές Εκθέσεις Πεπραγμένων και λογοδοσίας του 2 Ελληνικού Ινστιτούτου (1999-2012), που έχουν εκδοθεί σε δεκατρείς αυτοτελείς, κομψούς μικρούς τόμους (αναλυτικά για το εκδοτικό έργο του Ελληνικού Ινστιτούτου βλ. http://www.istitutoellenico.org/pubblicazioni/index5.html).
• Διοργάνωση ή συνδιοργάνωση με έγκριτους επιστημονικούς φορείς (Πανεπιστήμιο Ca’Foscari Βενετίας, Centre d’Études Byzantines, Néo-helléniques et Sud-Est-Européennes E.H.E.S.S., Γεννάδειος Βιβλιοθήκη – Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών, Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Ρεθύμνης, Γ.Α.Κ. – Αρχεία Νομού Ρεθύμνης, Κέντρο Ερεύνης του Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, Κυπριακή Πρεσβεία – Σπίτι της Κύπρου, Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, Σύλλογος Φίλων Κάστρου Μεθώνης) περισσότερων από είκοσι επιστημονικών συνεδρίων, ημερίδων και συναντήσεων στη Βενετία ή στην Ελλάδα –σε Αθήνα, Άργος, Μεθώνη, Ρέθυμνο, Χαλκίδα.
• Πολύπλευρη συμμετοχή του Ελληνικού Ινστιτούτου, κατόπιν ειδικής προσκλήσεως, σε πλήθος επιστημονικών εκδηλώσεων στην Ιταλία και σε άλλες χώρες.
• Συντήρηση και αξιοποίηση των πολιτιστικών θησαυρών του Ελληνικού Ινστιτούτου. Συγκεκριμένα: – Ταξινόμηση και συστηματική καταλογογράφηση του πολύτιμου αρχειακού υλικού, της περιόδου 1498-1954, που σώζεται στο Ελληνικό Ινστιτούτο (Σύνολο χειρογράφων και καταστίχων 1.500 περίπου. Λυτά έγγραφα 140.000, δηλαδή πλέον του 1.000.000 φύλλων) / Έκδοση πολυσέλιδου νέου, εύχρηστου για τους ερευνητές, Οδηγούτου Αρχείου.
– Ψηφιοποίηση πολιτιστικών κειμηλίων (χειρογράφων, αρχειακού υλικού και εικόνων) που φυλάσσονται στο Ελληνικό Ινστιτούτο, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιοποίηση, καταλογογράφηση και τεκμηρίωση του Αρχείου του ΕλληνικούΙνστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών και ανάπτυξη πολυμεσικώνπολιτιστικών και εκπαιδευτικών εφαρμογών» του Ε. Π. «Κοινωνία της Πληροφορίας (Μέτρο 1.3)» / Δημιουργία διαδικτυακού τόπου, μέσω του οποίου καθίσταται προσιτό στην έρευνα ένα δυσπρόσιτο έως πρόσφατα, πλούσιο ιστορικό υλικό.
– Ανακαίνιση του Μουσείου και επανέκθεση των εικόνων μετά τη συντήρησή τους. Έκδοση νέου Οδηγού του Μουσείου.
– Συντήρηση των εικόνων και ψηφιδωτών του Ναού του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων (τέμπλο, τρούλος, ιερό κλπ.).
– Αποκατάσταση του ιστορικού μνημειακού συγκροτήματος της Πλατείας των Ελλήνων (Campo dei Greci): Φλαγγινιανό, Ναός του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων, Καμπαναριό, Κοινότητα. Οι παραπάνω δραστηριότητες πραγματοποιήθηκαν με τη συνεργασία κρατικών φορέων και την προσέλκυση σημαντικών ιδιωτικών χορηγιών (βλ. αναλυτική αναφορά στις Εκθέσεις Πεπραγμένων του Ελληνικού Ινστιτούτου).
• Τέλος, ιδιαίτερη μνεία οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα –τους πολυάριθμους ερευνητές, που έχουν φιλοξενηθεί κατά καιρούς στο ιστορικό, καλαίσθητο κτήριο της Φλαγγινείου Σχολής – σημερινή έδρα του Ελληνικού Ινστιτούτου και διατηρούν στενούς επιστημονικούς και προσωπικούς δεσμούς με το Ίδρυμα, αναγνωρίζοντας την καίρια συμβολή του στην ερευνητική τους εξέλιξη. Ειδικότερα, για την περίοδο 1998-2012:
α. Υπότροφοι-ερευνητές (ο αριθμός τους υπερβαίνει τους τριάντα), οι οποίοι κατά το ανωτέρω διάστημα διέμειναν στους χώρους του Ελληνικού Ινστιτούτου από ένα έως και τρία έτη, με σκοπό την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής και άλλων μελετών επί θεμάτων σχετικών με τους σκοπούς του Ιδρύματος, με την επιστημονική παρακολούθηση της καθηγήτριας κυρίας Χρύσας Μαλτέζου. Σήμερα οι περισσότεροι εξ αυτών είναι ήδη διδάκτορες ελληνικών ΑΕΙ ή βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο εκπόνησης της διδακτορικής διατριβής τους.
β. Εκατοντάδες ερευνητές, Έλληνες και αλλοδαποί, φιλοξενούμενοι του Ελληνικού Ινστιτούτου για ορισμένο χρόνο, στο πλαίσιο συμμετοχής τους σε επιστημονικές δραστηριότητες του Ιδρύματος ή για τη διενέργεια προσωπικών επιστημονικών ερευνών.
Τα παραπάνω συνοπτικά στοιχεία αποδεικνύουν με αδιάψευστο τρόπο το σημαντικό και πολύπλευρο έργο που έχει συντελεσθεί στο Ελληνικό Ινστιτούτο κατά την περίοδο 1998-2012 υπό τη Διεύθυνση της κυρίας Χρύσας Μαλτέζου, σε συνέχεια και της ανάλογης προσφοράς των προηγούμενων Διευθυντών του Ιδρύματος.
Η ελληνική και διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει αναγνωρίσει εμπράκτως το έργο αυτό και επανειλημμένως έχει εκφράσει την υποστήριξη, την εκτίμηση και τον σεβασμό της στο συχνά βαλλόμενο Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας και στους επικεφαλής του. Ανάλογη στάση έναντι του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας, μοναδικού ελληνικού ερευνητικού κέντρου στο εξωτερικό, θεωρούμε ότι πρέπει να επιδείξει και η Ελληνική Πολιτεία προς όφελος της επιστήμης και της χώρας μας.
Ελένη Αγγελομάτη-Τσουγκαράκη, Ομότιμη Καθηγήτρια Ιονίου Πανεπιστημίου
Δημήτρης Αποστολόπουλος, Ομότιμος Διευθυντής Ερευνών, Ινστιτούτο Ιστορικών
Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
Μαρία Αρακαδάκη αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, ΑΠΘ
Δημήτρης Αρβανιτάκης, Ιστορικός, Μουσείο Μπενάκη
Γωγώ Βαρζελιώτη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, ΕΚΠΑ
Δέσποινα Βλάσση, Ιστορικός
Ειρήνη Βρεττού, Υποψήφια διδάκτορας ΑΠΘ
Χαράλαμπος Γάσπαρης, Διευθυντής Ερευνών, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών/Εθνικό Ίδρυμα
Ερευνών
Μαρία Γεωργοπούλου, Διευθύντρια Γενναδείου Βιβλιοθήκης-Αμερικανική Σχολή
Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Διονυσία Γιαλαμά, δ.φ., Καθηγήτρια Β/θμιας Εκπαίδευσης
Σταύρος Δ. Γριμάνης, Δρ. του Πανεπιστημίου Αθηνών
Ελευθέριος Δεσποτάκης, Μεταδιδακτορικός ερευνητής, Πανεπιστήμιο Ca’ Foscari της
Βενετίας
Χρήστος Ζαμπακόλας, δρ Ιονίου Πανεπιστημίου, ερευνητής
Παναγιώτης Κ. Ιωάννου, επίκουρος καθηγητής ιστορίας της τέχνης, Πανεπιστήμιο
Κρήτης – συνεργαζόμενος ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών / Ίδρυμα
Τεχνολογίας και Έρευνας
Μαρία Καζανάκη-Λάππα, ε. τ. Διευθύντρια βυζαντινών αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟ
Στέφανος Κακλαμάνης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης
Χάρις Α. Καλλιγά, Αρχιτέκτων, PhD.
Νίκος Καποδίστριας. υποψήφιos διδάκτωρ Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας και
Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Ουρανία Καραγιάννη, δρ βυζαντινής αρχαιολογίας ΕΚΠΑ
Ν. Ε. Καραπιδάκης, καθηγητής Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Σπύρος Χρ. Καρύδης, Δρ. Θεολογίας, Εκπαιδευτικός
Όλγα Κατσιαρδή-Hering, Καθηγήτρια Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού, ΕΚΠΑ
Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, Καθηγητής ΕΚΠΑ
Κατερίνα Β. Κορρέ, υποψ. διδάκτωρ Ιστορίας Μεσαιωνικού & Νεότερου Ελληνισμού,
Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Μαρίνα Κουμανούδη, Εντεταλμένη Ερευνήτρια, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών,
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
Σωτήρης Κουτμάνης, διδάκτορας Ιστορίας
Κωνσταντίνα Κυριαζή, αρχαιολόγος
Κατερίνα Κυριακού, δρ Ιστορίας της Τέχνης, καθηγήτρια στο Πειραματικό Σχολείο
του Πανεπιστημίου Αθηνών
Κατερίνα Κωνσταντινίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας,
ΕΚΠΑ
Μαρία Κωνσταντουδάκη-Κιτρομηλίδου, Καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας
ΕΚΠΑ
Κωνσταντίνος Λαμπρινός, Διευθυντής Ερευνών, Κέντρο Έρευνας του Μεσαιωνικού
και Νέου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών
Ευτυχία Λιάτα, Διευθύντρια ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
Ειρήνη Λυδάκη, Δρ. Φιλολογίας – Μεταδιδακτορική ερευνήτρια Πανεπιστημίου
Ιωαννίνων
Αλέξης Μάλλιαρης, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη
Τατιάνα Μαρκάκη, Dept. Chair of Modern Greek Language and Culture. Faculty of
Humanities, Universiteit van Amsterdam
Γιάννης Μαρκούρης, MLitt, University of St-Andrews, Scotland, υποψήφιος διδάκτωρ
του Ιονίου Πανεπιστημίου
Παναγιώτης Δ. Μαστροδημήτρης, Ομότιμος Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας
της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Γιάννης Μαυρομάτης, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Πλάτων Μαυρομούστακος, Καθηγητής, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, ΕΚΠΑ
Παναγ. Δ. Μιχαηλάρης, ομότ. Διευθυντής Ερευνών ΙΙΕ/ΕΙΕ
Δέσποινα Μιχάλαγα, Λέκτωρ, Τμήμα Θεολογίας, ΕΚΠΑ
Ν. Γ. Μοσχονάς, ιστορικός, Ομότιμος Διευθυντής Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος, Πρώην Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών
Διονύσης Μουρελάτος, Δρ. Βυζαντινής Αρχαιολογίας
Κατερίνα Μπαντιά, καθηγήτρια φιλόλογος
Έρση Μπρούσκαρη, Δρ., αρχαιολόγος
Άγγελ Nικολάου-Kονναρή, Aναπλ, Kαθηγήτρια, Tμήμα Iστορίας και Aρχαιολογίας,
Πανεπιστήμιο Kύπρου
Κωνσταντίνος Ντόκος, ομότιμος καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου
Μαρία Ντούρου-Ηλιοπούλου, Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Γεράσιμος Παγκράτης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και
Φιλολογίας, ΕΚΠΑ
Μάχη Παΐζη-Αποστολοπούλου, Ομότιμη Διευθύντρια Ερευνών, Ινστιτούτο Ιστορικών
Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
Αγγελική Πανοπούλου, Κύρια Ερευνήτρια, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών /ΕΙΕ
Άννα Παπαγεωργίου, υποψήφια διδάκτωρ Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας και
Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Ασπασία Παπαδάκη, δρ Ιστορίας, εκπαιδευτικός
Ειρήνη Παπαδάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών
Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου
Χρυσοβαλάντης Παπαδάμου, Υποψήφιος διδάκτορας στο Τμήμα Ιστορίας και
Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Αναστασία Παπαδία-Λάλα, Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Χριστίνα Παπακώστα, ιστορικός
Αντώνης Πάρδος, Ερευνητής του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού
Ιδρύματος Ερευνών
Μαρία Πατραμάνη, διδάκτωρ Iστορίας Παν/μίου Κρήτης- φιλόλογος στο Γενικό
Λύκειο Γαζίου “Δομήνικος Θεοτοκόπουλος”
Βάλτερ Πούχνερ, Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, ΕΚΠΑ
Χρύσα Ρανουτσάκη, Αναπλ. Καθηγήτρια Παλαιοχριστιανικής και Βυζαντινής
Ιστορίας Τέχνης
Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης, Ομότιμος διευθυντής ερευνών/ ΕΙΕ
Αγγελική Σταυροπούλου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια Βυζαντινής και μεταβυζαντινής
Τέχνης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Ιωάννα Στεριώτου Δρ Αρχιτέκτων, επίτ. Έφορος Νεωτ. Μνημείων.
Σπύρος Θ. Τακτικός, αρχειονόμος-ιστορικός ερευνητής, υποψήφιος διδάκτωρ του
Ιονίου Πανεπιστημίου
Αγγελική Τζαβάρα, Διδάκτωρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Σορβόννης
Παναγιώτα Τζιβάρα, επίκουρη καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας,
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Κωνσταντίνος Τσικνάκης, Ειδικός Λειτουργικός Επιστήμονας, Ινστιτούτο Ιστορικών
Ερευνών /ΕΙΕ
Ζαχαρίας Ν. Τσιρπανλής, Καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Δημήτριος Τσουγκαράκης, Ομότιμος Καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου, τ.
Πρύτανης
Νικηφόρος Τσουγκαράκης, Λέκτορας Ιστορίας στο Edge Hill University, πρώην
φιλοξενούμενος του Ινστιτούτου.
Eλένη Τσουραπά, Δρ. Ιστορίας
π. Μάρκος Φώσκολος, Αρχειοφύλακας και Βιβλιοθηκάριος Καθολικής Αρχιεπισκοπής
Νάξου-Τήνου. Εφημέριος Ενορίας Αγ. Νικολάου Καθολικών Τήνου
Ελένη Χαρχαρέ, αρχαιολόγος
Ιωάννης Κ. Χασιώτης, Ομότιμος Καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης
Arnold Fr. van Gemert, prof. Dr, ομότιμος καθηγητής βυζαντινών και νεοελληνικών
σπουδών, Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, επίτιμος διδάκτορας Πανεπιστημίων
Θεσσαλονίκης και Κρήτης
Gilles Grivaud, Professeur d’histoire médiévale, Département d’histoire, UFR des
Lettres et Sciences Humaines, Université de Normandie/Rouen
Dia Philippides, Research Professor and Professor Emerita, Dept. of Classical Studies,
Boston College (USA)
Guillaume Saint-Guillain, maître de conférences en histoire médiévale, Université de
Picardie
Alfred Vincent, Επιστημονικός συνεργάτης (Honorary Affiliate), Τμήμα
Νεοελληνικών και Βυζαντινών Σπουδών, Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ
Eστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 11.11.2016, Γεράσιμος Βλάχος