Διακόσια περίπου χρόνια από την προσπάθεια του Jefferson να θεμελιώσει το Αμερικανικό Δημοκρατικό Ιδεώδες σε μια Ισοπολιτεία Ελεύθερων Αγροτών, απέναντι στην Βρετανική κληρονομική αριστοκρατία και το ήθος των τραπεζιτών, των έμπορων και των βιομηχάνων. Εκατό χρόνια από την Διακήρυξη των Μπολσεβίκων του Λένιν (26/10/1917),για τη γη, για την αφαίρεση της γης από τη Ρωσική αριστοκρατία, και την απόδοση της στους καλλιεργητές της. Η γη, σε ολόκληρο τον πλανήτη, αφαιρείται μαζικά από τους αγρότες και προσφέρεται σε απρόσωπες πολυεθνικές, σε τραπεζικούς και πλανητικούς γαιοκτήμονες. Oι σπόροι, δημιούργημα φυσικών διεργασιών χιλιετηρίδων, μετατρέπονται σε πατενταρισμένη, νομικά κατοχυρωμένη, προστατευόμενη ιδιοκτησία. Από την Ε.Ε. της Γαλλικής Επανάστασης, μέχρι τις ΗΠΑ,από την Ρωσία και την Ουκρανία μέχρι την Λατινική Αμερική, του Βολιβία, από την Ασία μέχρι την Μαύρη Αφρική, το φαινόμενο της μαζικής αρπαγής γης, λειτουργεί, χωρίς καμία απολύτως εξαίρεση. Τα κινήματα για το , αναπτύσσονται μαχητικά. Χαρακτηριστική του κλίματος είναι η αντίδραση, η καταγγελία, τουλάχιστον 200,κοινωνικών κινημάτων, από ολόκληρο τον κόσμο) στην πρόσφατο συμπόσιο του (FAO),Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων, του Ο.Η.Ε, που οργάνωσε, στην έδρα του, στη Ρώμη με θέμα. <Ο ρόλος της Βιοτεχνολογίας στη Γεωργία σε βιώσιμα συστήματα διατροφής. Ο οργανισμός κατηγορείται ότι έχει τεθεί στην υπηρεσία των πολυεθνικών, αντί των αγροτών και των καταναλωτών του πλανήτη.
H παρούσα μελέτη γίνεται: Υπό το φως της αντιμετώπισης της αγροτικής γης, όχι ως απλά ως συντελεστή της παραγωγής, αλλά ως βασικού στρατηγικού πόρου και των πλανητικών διαστάσεων ανταγωνισμού-σύγκρουσης, για τον έλεγχο της αγροτικής γης και της αγροτοδιατροφικής αλυσίδας. Γίνεται υπό το φως κολοσσιαίων εξαγορών-συγχωνεύσεων στο χώρο της αγροτοβιομηχανικής παραγωγής, της έρευνας, της βιοτεχνολογίας, συγκέντρωσης που έχει υπερβεί τα όρια συγκέντρωσης κεφαλαίου και εξελίσσεται ως υπερ-συγκέντρωση εξουσίας. Γίνεται κάτω από το φως μιας αναδυόμενης παγκόσμιας προσπάθειας, πέρα από τα όρια των παραδοσιακών ιδεολογικοπολιτικών ρευμάτων, προσπάθειας άμυνας και αντεπίθεσης απέναντι σε αυτή την υπερ-συγκέντρωση. Ο ανταγωνισμός στον έλεγχο της αγροτοδιατροφικής αλυσίδας φαινομενικά προέκυψε από την εντεινόμενη ζήτηση τροφίμων και βιο-καυσίμων, την καταγραφόμενη αύξηση του πληθυσμού και τις κλιματολογικές αλλαγές. Τελικά η αναπτυσσόμενη δυναμική, οι επιπτώσεις αυτών των αλλαγών, δεν περιορίζονται στο κοινωνικό και το οικονομικό επίπεδο, δεν αποτελούν έναν υψηλότερο βαθμό και γρηγορότερο ρυθμό συγκέντρωσης του κεφαλαίου, δεν απειλούν με εξαφάνιση τις εναπομείνασες αγροτικές κοινότητες και τη μορφή των αγροτικών περιφερειών, όπως τις γνωρίσαμε. Δεν μεταβάλλουν οριστικά, μονον τις παραδοσιακές σχέσεις πόλης υπαίθρου. Επιβάλλουν μια νέα σχέση του ανθρώπου με τη γη και τη φύση, τις μεθόδους διασφάλισης της διατροφής του, ως είδους, τη βιοτεχνολογία και τη γενετική, δημιουργούν μια ριζικά νέα σχέση του ανθρώπου, με την ιδία τη ζωή, το ζωικό και το φυσικό βασίλειο. Οι αλλαγές αυτές καθιστούν άρρηκτη τη σχέση οικολογίας, οικονομίας και πολιτικής . Θέτουν επί τάπητος το δικαίωμα στη γη και στο νερό ως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, θέτουν ουσιαστικά σε αμφισβήτηση το δικαίωμα στη ζωή. Θέτουν παράλληλα και την αμετάθετη ανάγκη να σταθούμε αποφασιστικά-αποτελεσματικά απέναντι στο ανεξέλεγκτο, Φαραωνικού τύπου, οικονομικού, επιστημονικού και πολιτικά επικυρίαρχου Ιερατείου.
Χαρακτηριστικές φάσεις της σύγκρουσης:
Η εκ μέρους της Ρωσίας, απόφαση να απαγορεύσει την χρήση γενετικά τροποποιημένων προϊόντων, (Τhe Moscow Times 20/9/2015),o χαρακτηρισμός των γενετικά μεταλλαγμένων, (GMO) ,ως μέσων βιολογικού πολέμου, (Mint Press 5/10/2015) και η απόφαση της Ρωσίας να καταστεί ηγέτιδα δύναμη εξαγωγής μη μεταλλαγμένων γενετικά, προϊόντων. (EcoWatch 9/12/ 2015.Ομιλία Πούτιν στο Ρωσικό Κοινοβούλιο). Ο Ρώσος πρόεδρος υπεστήριξε ότι η Ρωσία ήδη εισάγει περισσότερο συνάλλαγμα από την εξαγωγή τροφίμων παρά από την εξαγωγή όπλων και καυσίμων).
Η καταστροφική, για την Αμερικανική γεωργία, απόφαση της Κίνας να σταματήσει τις εισαγωγές μεταλλαγμένων προϊόντων από τις ΗΠΑ. Πολιτική που άρχισε το 2013 και ολοκληρώθηκε το 2014. Πραγματικότητα που έπρεπε να αναμένεται μετά την απόφαση της Κίνας να εντάξει την Βιοτεχνολογία στους 7 βασικούς αναπτυξιακούς της κλάδους, με το 12ο, 5ετές αναπτυξιακό της πρόγραμμα 2011-2015 και την Κινεζική στρατηγική για την μεγαλύτερη δυνατή αυτάρκεια τροφίμων. Η Ανάδειξη της Ουκρανίας στο Νούμερο ΕΝΑ τροφοδότη της ΚΙΝΑΣ σε καλαμπόκι και σιτηρά και μάλιστα μετά την επανάκτηση-ενσωμάτωση της Κριμαίας από τη Ρωσία και την σχετική κρίση.
Χαρακτηριστικές εξαγορές και συγχωνεύσεις:
Χαρακτηριστικές εξαγορές, στο πλαίσιο, του εντεινόμενου ανταγωνισμού και της αλλαγής των διεθνών ισορροπιών είναι οι ακόλουθες.
Η εκ μέρους της Κρατικής Κινέζικης Xημικής βιομηχανίας Chem China, εξαγορά της Ευρωπαϊκής-Ελβετικής, Syntega, (τρίτης στο κόσμο εταιρείας στην παραγωγή σπόρων, ειδικευμένης στην παραγωγή φυτοφαρμάκων, και βασικού διεθνούς ανταγωνιστή της Monsanto). αντί $ 43 δις.( Chemistry World 8/2/2016). Σημαντικότερο ίσως εξ’ ίσου με την αγορά είναι το γεγονός της εκ μέρους της Syntega απόρριψης των επαλειμμένων προσπαθειών εξαγοράς από την Monsanto και μάλιστα με προσφορά $ 47 δις. Γεγονός που μπορεί να θεωρηθεί το τέλος της ηγεμονίας της Monsanto.(Reuters 4/2/2016). H Κινεζική αγορά ήταν και παραμένει κλειστή στην αμερικανική παραγωγή σπόρων. Επίσης η εκ μέρους της Chem-China εξαγορά του 60% της Ισραηλινής (7ης στον κόσμο) εταιρείας φυτοφαρμάκων, Makthteshin Agan Industries Ldt. αντί $2,4 dis. H στρατηγική συνεργασία της μεγαλύτερης Ευρωπαϊκής και μιας παγκοσμίου εμβέλειας Ισραηλινής εταιρείας, με την Κίνα, στον Αγροτο-διατροφικό τομέα αλλάζει ισορροπίες. Η Κινεζική εξαγορά της Ολλανδικής Νidera ,(εταιρείας ετήσιου τζίρου 17 δις, με μυστικό το τίμημα της εξαγοράς) και της Αγγλικής Νοble Agri, ( εξαγορά του 51% το 2014, αντι,1,5 δις $ και του υπολοίπου 49%,το 2015,αντι 750.000.000. Η Κινεζική εξαγορά της μεγαλύτερης Αμερικανικής εταιρείας παραγωγής χοιρινού κρέατος και λουκάνικου με ηγεμονική παρουσία στη Ρουμανία και την Πολωνία.
H συγχώνευση των δυο, από τις 4 μεγαλύτερες Αμερικανικές του κλάδου της χημικής βιομηχανίας και από τις 6 μεγαλύτερες, του κόσμου εταιρείες, της Dow και της Dupont. Στην αγροτοχημική βιομηχανία 6 εταιρείες εκ των οποίων 4 αμερικανικές DuPont, Monsanto, Syngenta, Dow (incorporated in Delaware, HQ in Michigan),και 2 Γερμανικές, η Bayer και η BASF, ελέγχουν το 75% της παγκόσμιας αγοράς. Πρόσφατα η Du Pont και η Dow συγχωνευτήκαν.
Η Διεθνής κατακραυγή
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με μελέτη, του Μαΐου του 2015, καταγγέλλει και προειδοποιεί για τους κινδύνους που εγκυμονεί για την Ευρώπη αλλά και τον κόσμο, η έκταση της μαζικής αρπαγής της αγροτικής γης, και της υπερ-συγκέντρωσης στην αγροτική παραγωγή και την παραγωγή τροφίμων.
(THE EXTEND OF FARM LAND GRABBING IN THE E.U. European Parliament. Directorate Generale for internal policies Department B. Study, 1985. Authors. Transnational Institute).
H Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της Ε.Ε. επίσης με που ενέκρινε η ολομέλεια της (1/1/2015) καλεί για πολιτικές που θα περισώσουν τον χαρακτήρα και τη δομή της Ευρωπαϊκής γεωργίας. Για πολιτικές που θα περισώσουν ότι έχει απομείνει από την μικρομεσαία οικογενειακή αγροτική επιχείρηση.
Tην σκληρότερη ρητορική χρησιμοποίησε το δίκτυο της Καθολικής Εκκλησίας, , σε ειδικό δελτίο τύπου, στις 23/11/2015, για την κατάσταση που επικρατεί στην Αφρική, την οποία περιγράφει αλλά και τεκμηριώνει, στις πολλαπλές παρεμβάσεις του, ως πολύ χειρότερη από αυτήν των Ευρωπαϊκών ανταγωνισμών και της αποικιοκρατίας του 19 αιώνα.
Βέβαια η παρέμβαση του Ευρωκοινοβουλίου και Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής δεν προέκυψαν ως κεραυνοί εν αιθρία. Είχε προηγηθεί Αφρικανική κινητοποίηση, Africa Social Forum,(Oκτωμβρης,2014),στο Dakar, για την αντιμετώπιση της αρπαγής γης και νερού και η Διακήρυξη του Dakar (Rights to Water and Land. common Straggle), και προετοιμαζότανε η Συνάντηση του Παγκόσμιου Social Forum,στην Τύνιδα, με το ίδιο θέμα, (4-29/Μαρτιου 2015), πανευρωπαϊκή και παγκόσμια κινητοποίηση υπεράσπισης της μικρομεσαίας αγροτικής επιχείρησης και η δημοσιοποίηση αποκαλυπτικών μελετών από φορείς όπως η FOOD FIRST, η Grain, η Land Matrix, η Oxfam, τo Oakland institute . Είχε προηγηθεί η διεθνής συνάντηση μικρών καλλιεργητών στην Τζακάρτα το 2012, με κύριο θέμα-σύνθημα, , η έκδοση του ημερολογίου της παγκόσμιας οργάνωσης μικροκαλλιεργητών, τον ίδιο χρόνο και έκδοση της καταλυτικής μελέτης του 2013 σε 11 χώρες της ΕΕ από 25μελές επιστημονικό επιτελείο βλέπε σχετικό δελτίο τύπου/ και , 19 April 2013). Είχε προηγηθεί το 2014 ως έτος της οικογενειακής αγροτικής επιχείρησης του ΟΗΕ. Είχε αρχίσει να αναπτύσσεται ένα παγκόσμιο κίνημα για ,(Land rights as Human Rights), από την Καμπότζη μέχρι την Λατινική Αμερική και την Αφρική. Είχε προηγηθεί το αφιέρωμα του περιοδικού, News Week,(Απριλίου 10/2014), για το υπερβολικά και απειλητικά υψηλό ποσοστό αυτοκτονιών στον αγροτικό τομέα, σε Ε.Ε. και ΗΠΑ. Στην διεθνή βιβλιογραφία, για το φαινόμενο των μεγάλων εκτάσεων αγορών και ενοικιάσεων γης, έχουν καθιερωθεί οι χαρακτηριστικοί αγγλικοί όροι, Land grabbing> και , ως όροι της πολιτικής οικονομίας
Τόσο το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, όσο και η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, επισημαίνουν τους κινδύνους, κοινωνικούς, οικονομικούς, που εγκυμονεί η φαραωνικού τύπου επιχειρούμενη υπερ-συγκέντρωση της αγροτικής γης και προτείνουν λήψη μέτρων. Μέτρων που δεν αποσκοπούν απλά στην υπεράσπιση της μικρομεσαίας αγροτικής επιχείρησης, αλλά στην διασφάλιση της Ευρωπαϊκής διατροφικής ασφάλειας, της κοινωνικής συνοχής κλπ.
Οι μαζικές αγορές γίνονται στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην Ουκρανία, στην Ρουμανία την Βουλγαρία σε ολόκληρη την Αφρική, την Λατινική Αμερική και την Ασία. Η ευρωπαϊκή υπερ-συγκέντρωση γης θυμίζει λατινοαμερικανική πραγματικότητα.
Η μελέτη αποκαλύπτει και καταγγέλλει ότι το σύστημα των Ευρωπαϊκών επιδοτήσεων στην Γεωργία αποτελεί εργαλείο που υπηρετεί τις διαδικασίες υπέρ αρπαγής υπερ-συγκέντρωσης της αγροτικής γης. Οι αγροτικές επιδοτήσεις πηγαίνουν, σε συντριπτικά ποσοστά, στους μεγαλοϊδιοκτήτες γης και αποτελούν αφ ενός εργαλείο αναπαραγωγής των υπαρχουσών σχέσεων ισχύος στην αγροτική οικονομία και αφ’ ετέρου εργαλείο ενίσχυσης της θέσης των ισχυρών στον άνισο ανταγωνισμό μεταξύ των μικρών και των μεγάλων της Ευρωπαϊκής γεωργίας και αποθαρρύνουν την απασχόληση νέων αγροτών με την οικογενειακή αγροτική επιχείρηση
Η μεθοδική, συστηματική ΜΗ στήριξη της μικρής αγροτικής επιχείρησης, η προνομιακή στήριξη της μεγάλης ,ο άνισος ανταγωνισμός οδηγούν στον αργό θάνατο, το αναγκαστικό ξεπούλημα της μικρής αγροτικής επιχείρησης.
Τα εμφανή κίνητρα, οι φορείς της Αρπαγής και οι θεσμικοί φορείς στήριξης και χρηματοδότησης της αρπαγής.
Η καλλιεργήσιμη γη έχει μεταβληθεί στη νέα μορφή του χρυσού και ο αγώνας για την κατοχή του έχει προ καιρού αρχίσει. Τα επενδυόμενα στη γη κεφάλαια προέρχονται από ολόκληρο το φάσμα που διαθέτει κεφάλαια για επένδυση, από κεφάλαια που αναζητούν, ασφαλές κέρδος, υψηλό κέρδος, γρήγορο κέρδος, από στρατηγικούς επενδυτές και πλανητικής εμβέλειας ιδιώτες. Τράπεζες, κράτη και κρατικές εταιρείες, εξειδικευμένα, αποκλειστικά, σε επενδύσεις γης ,FUNDS, με μετόχους, τράπεζες, συνταξιοδοτικά ταμεία αποτελούν τα υπηρετικά εργαλεία της αρπαγής. Οι 4 μεγαλύτερες τράπεζες της Αυστραλίας χρηματοδοτούν αρπαγές γης. Όπως καταγγέλλει και τεκμηριώνει η οργάνωση OXFAM AUSTRALIA,η National Bank of Australia .η Common Welth Bank,η West Pac,η ΑΝΖ εμπλέκονται στη χρηματοδότηση αρπαγής γης.(Still Banking on Land Grab, Oxfam Australia, και Farm Land Grab Org. 16/2/2016). Η παγκόσμια τράπεζα και το Δ.Ν.Τ αποτελούν βασικούς συντελεστές στο εγχείρημα της οργανωμένης αρπαγής. Ακόμα και η εσωτερική υπηρεσία ελέγχου της Παγκόσμιας Τράπεζας (CAO), στους ετήσιους ελέγχους της, (βλέπε ετήσια (CAO,Compliance Audit reports) για τις χρηματοδοτήσεις του I.F.C, χρηματοδοτικού βραχίονα ιδιωτικών επενδύσεων της Παγκόσμιας τράπεζας, αναγνωρίζει ότι τουλάχιστον στο 50% των χρηματοδοτήσεων αυτών δεν είχε ληφθεί πρόνοια για την αποφυγή αρνητικών κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων. To Africa Social Forum,του 2014,για την αντιμετώπιση της αρπαγής γης και νερού στην Αφρική, στη συνάντησή του στο Dakar καταγγέλλει (Dakar Declaration) ότι η Παγκόσμια Τράπεζα υπηρετεί την αρπαγή γης στην Αφρική. Χαρακτηριστικές, εκτός Αφρικής, τέτοιου τύπου επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων όπως της Cargill, της Du Pont,και της Smith field,(αναφέρονται στη συνεχεία) στη Ρουμανία, την Πολωνία και σε διεθνείς κοινοπραξίες, (Smith field –Grupo) με εταίρους στην Ευρώπη και Λατινική Αμερική. Τα ποσοστά κέρδους που εξασφάλιζαν για τους μετόχους τους αυτά τα FUNDS, ιδιαίτερα την περίοδο 1991-2010,υπήρξαν διπλάσια των επενδύσεων σε χρυσό, επταπλάσια των επενδύσεων στην κατοικία η και του πακέτου μετοχών των 500 εταιρειών που περιλαμβάνονται στον , (index) της Standard & Poors (The Futurist, January-February 2013 (Vol. 47, No. 1, Food, Fuel, and the Global Land Grabing).Με βάση έκθεση της Παγκόσμιας τράπεζας του 2010, μόνον μεταξύ των ετών 2009 και 2010,καταγραφηκαν 464 συμφωνίες αγοράς εκ των οποίων οι 203, για τις οποίες υπήρχαν ακριβή στοιχεία, αφορούσαν 140.000.000 acres.
Συνοπτικά η κατάσταση στην Ε.Ε. και στην πρώην Σοβιετική Ένωση.
Σύμφωνα με την (ως άνω), Ευρωπαϊκή μελέτη, το 3% των ιδιοκτητών γης, στην ΕΕ, κατέχει τo 50% της αγροτικής γης. Η ευρωπαϊκή πραγματικότητα, στην υπερ-συγκέντρωση γης, κατά την μελέτη, δεν διαφέρει από αυτήν της Λατινικής Αμερικής, της Βραζιλίας, της Κολομβίας, η των Φιλιππίνων. Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζει τις μεγάλες χώρες της Ευρώπης όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία, η Ιταλία αλλά και μικρότερες όπως πχ. η Αυστρία. . Στην ίδια τη Γερμανία η υπερ-συγκέντρωση της αγροτικής Γής, και η εξαφάνιση της μικρής αγροτικής επιχείρησης είναι δραματική. Από 1.200.000 αγροτικές επιχειρήσεις του 1966-67,ο αριθμός συρρικνώθηκε στις 299.100,το 2010. Η συνολική καλλιεργουμένη έκταση από φάρμες κάτω των 2 acres, χρησιμοποιούσε συνολικά 123.870 acres το 1990. Η από μικρές φάρμες, των 2 acres, καλλιεργούμενη έκταση ,μειώθηκε στις 20.000 acres το 2007. Η προοδευτική εξαφάνιση της οικογενειακής επιχείρησης αποτελεί καθεστώς στην Ε.Ε.
Χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης: Ρωσία .Καζακστάν. Ουκρανία.
Σύμφωνα με μελέτη του FAO (DAVIS 2008) oi τρεις αυτές χώρες (και Αργεντινή), αποτελούν τις χώρες με την μεγαλύτερη, ανεκμετάλλευτη, γεωργική γη στον πλανήτη. Το ενδιαφέρον, ως εκ τούτου, για την υπήρξε και .
H Ρωσία διαθέτει 125.000.000 hectares καλλιεργούμενης γης. Το Καζακστάν διαθέτει, 24.000.000 και η Ουκρανία 42.000.000 Hectares. Aξίζει να σημειώσουμε ότι η Γαλλία διαθέτει μόνον 18.440.000. Με δεδομένη και την γεωστρατηγική θέση των χωρών αυτών, ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την Κίνα και την Μέση Ανατολή, η γεωοικονομική τους σημασία, η σημασία της γης τους, ο έλεγχος της γης τους, αυξάνεται κατακόρυφα .
Στον ,πάλε ποτέ, σοσιαλιστικό κόσμο, το πέρασμα από τα Κολχόζ και τα Σοβχόζ, (τα μεγάλα κρατικά αγροκτήματα) στα mega-agrοholdings, δεν υπήρξε δύσκολη υπόθεση.
Στις μεγαλύτερες χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, την (Ρωσία την Ουκρανία, το Καζακστάν), η διαδικασία αρπαγής και υπερ-συγκέντρωσης θυμίζει Αφρική. Mε την από- κολεκτιβοποίηση της αγροτικής γης, αρχής γενομένης το 1991, στους μέχρι τότε, αγρότες, υπαλλήλους των Κολχόζ, δόθηκαν τίτλοι ιδιοκτησίας γης, δόθηκαν επί χάρτου δικαιώματα ιδιοκτησίας αγροτικής γης, όχι συγκεκριμένη γη. Η μετατροπή των τίτλων σε ιδιοκτησία, συγκεκριμένης γης, ήταν πολύπλοκη και πολυέξοδη υπόθεση. Το 2010 μόνο 4% των κατόχων τίτλων ιδιοκτησίας, κατόρθωσε να αποκτήσει δικαίωμα επί συγκεκριμένης γης, στη Ρωσία και μόνο το 1% στο Καζακστάν.
Το 1995-1999 το 50% της καλλιεργήσιμης γης, είχε πλήρως εγκαταλειφθεί στη Ρωσία, το Καζακστάν, την Ουκρανία. Από το 2003 άρχισαν οι πωλήσεις γης στη Ρωσία και το Καζακστάν, ενώ στην Ουκρανία δόθηκε ένα μέχρι και το 2013. Υπολογίζεται ότι 5% της καλλιεργήσιμης γης της Ρωσίας, ετησίως, πέρναγε σε μέγα-φάρμες μέχρι το 2005. (Sagaida.2005. Academy report, Revised Version, Large-scale land acquisitions in the former Soviet Union. A study of rural social movements and land conflicts Oane Visser and Natalya Mamonova . Έρευνα με την υποστήριξη του Landac, Land Governance in the Global South).
Σύμφωνα με το All Russia Sensus του 2006, μόνον 30.000.000 hectares κατέχονται από Ρώσους ιδιώτες ,περίπου 13% της καλλιεργήσιμης γης της Ρωσίας.
Σήμερα το 76% της Ρώσικης γης ανήκει σε μέγα αγροτοβιομηχανικές επιχειρήσεις, στο Καζακστάν το 84% και στην Ουκρανία το 50%. Στις τρεις αυτές χώρες τουλάχιστον 3,5-6.000.000 εκτάρια ελέγχονται άμεσα από ξένο κεφάλαιο. Η αδιαφάνεια στις αγορές και στις σχέσεις ξένων με ντόπιους ολιγάρχες, δεν επιτρέπουν τον ακριβή προσδιορισμό της ξένης ιδιοκτησίας.
Στις ΗΠΑ: H υπέρ συγκέντρωση της γης στις ΗΠΑ έχει καταστήσει τα ιδεώδη της Αμερικανικής Επανάστασης και των πατέρων της Αμερικανικής Δημοκρατίας, το ιδεώδες lτης δημοκρατίας των ανεξάρτητων αγροτών καλλιεργητών γης (Jeffersonian Ideal) μακρινό όνειρο. Μεταξύ των ετών 1940 και 2014 το ποσοστό των αγροτών στις ΗΠΑ, μειώθηκε κατά 85%. Μια αγροτική οικογενειακή επιχείρηση μπορούσε να ανθεί με την ιδιοκτησία από 40-80 acres(από 320-460 στρέμματα). Σήμερα με τη βοήθεια των τραπεζών, της βιομηχανίας φυτοφαρμάκων λιπασμάτων, σπόρων κλπ, για να επιβιώσει απαιτούνται τουλάχιστον 200 acres. Oι μαύροι των ΗΠΑ αποτελούν το 14,3% του πληθυσμού( στατιστική του 2014) και κατέχουν λιγότερο από το 1% της αμερικανικής γής. Μεταξύ του 1910 και 1992 η ιδιοκτησία γης από τους μαύρους μειώθηκε από 15.000.000 acres, σε 2 εκατομμύρια 400.000 acres.
Παράλληλα. οι 5 μεγάλοι γαιοκτήμονες των ΗΠΑ κατέχουν 9.000.000 acres(1 acre=4 στρέμματα) ενώ τα 46.000.000 εκατομμύρια των μαύρων, έχουν συνολικά 8.000.000 acres. Πρώτοι μεταξύ των 5 είναι οι δυο τιτάνες των Αμερικανικών και διεθνών ΜΜΕ., o John Malone με 2.200.000 acres και Τed Turner (o ιδρυτής του CNN) με 2.000.000 acres. Μια λευκή μειοψηφία μερικών οικογενειών κατέχει το 98% της ιδιωτικής γης στις ΗΠΑ (856.000.000 acres) και εκμεταλλεύεται το μεγαλύτερο μέρος, από επίσης τεράστιο ποσοστό γης (27% του συνόλου) που ελέγχεται από Ομοσπονδιακή Αμερικάνικη κυβέρνηση. Ότι δεν συμπεριλαμβάνεται στα εθνικά πάρκα και στις προστατευόμενες περιοχές. Το 80% του Αμερικανικού πληθυσμού, κάτοικοι πόλεων και προαστίων, είναι στοιβαγμένοι στο 3% της Αμερικανικής γης (Τthe Land Report magazine). Στους Ινδιάνους έχει, προς το παρόν, παραμείνει το 2%“ αμερικανικής γης. Στους Ινδιάνους έχει απομείνει το 2%.
Η Wall Street Εναντίον των αγροτών: Μια ολόκληρη βιβλιογραφία αναπτύσσεται και τεκμηριώνει τον ανάμεσα στην Wall Street και την παραδοσιακή οικογενειακή αγροτική εκμετάλλευση, όχι μόνον στις ΗΠΑ. Καταγράφει το εν εξελίξει πόλεμο ανάμεσα στο τραπεζικό κεφάλαιο, συνεργάτη- συνέταιρο και πρωτεργάτη στην υπέρ συγκέντρωση της αγροτικής γης κάτω από mega agro-holdings και τις μικρές παραδοσιακές φάρμες. Τίτλοι όπως , καλύπτουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και τον τύπο, σε ολόκληρο τον αγγλόφωνο κόσμο.
Στον Καναδά: Την δεύτερη σε έκταση χώρα στον πλανήτη, η καλλιεργήσιμη έκταση υπολογίζεται σε 45.500.000 hectares. Παρά το γεγονός ότι καταγράφεται κάθε μεταβίβαση γης, δεν κρατούνται στοιχεία υπηκοότητας του αγοραστή, γεγονός που δεν επιτρέπει την διαμόρφωση πραγματικής εικόνας της κατάστασης, αρπαγής γης. H Εθνική Ένωση Καναδών Αγροτών (National Farmers Union), με δύο αλλεπάλληλες εκθέσεις της, του 2010 και του 2015,με τίτλο Χάνοντας τον Έλεγχο (Loosing our Grip)αποκαλύπτει τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η οικογενειακή αγροτική επιχείρηση και η διατροφική ασφάλεια στον Καναδά. Kαπαγγέλει ότι: Οι αγρότες του Καναδά στέκονται πάνω σε μια βόμβα χρέους ,το οποίο στην τριετία μεταξύ 2010 και 2013 ανήλθε από $ 64 δις σε $78 δις. Καταγγέλλουν ότι σε κάθε 1 δολάριο εσόδων αντιστοιχούν 27 δολάρια χρέος. Ότι η μαζική αλλαγή χρήσης αγροτικής γης (π.χ. 7.000.000,acres μεταξύ των ετών 2006-2011), ο ανεξέλικτος περιορισμός της αγροτικής γης ανεβάζει τις τιμές της αγροτικής γης,
και η είσοδος στην αγορά γης, την ενοικίαση γης, όχι μόνον πολυεθνικών αλλά και ασφαλιστικών ταμείων καναδικών και άλλων (Bonnefield Financial, Assiniboia Capital, Agcapita, Walton International and AGRInvest Canada.) ανατρέπει ριζικά τους κανόνες της Καναδικής γεωργίας, από τις τιμές της αγροτικής γης μέχρι το κόστος του δανεισμού. Για παράδειγμα η Αssinobia Capital πώλησε, στο Canadian Pention Plan Investment Board τα υπό την ιδιοκτησία της 115.000 acres anti $128.000.000.
Στην Αυστραλία:
Η συνολική καλλιεργήσιμη γη είναι 50.000.000 hectares, (1 hectare=10 στρέμματα).
Σύμφωνα με το Australian Bureau of Statistics.Επιχειρήσεις (με ξένη συμμετοχή) κατέχουν το 95% αυτής της γης. Εξ ’αυτών τα 47.000.000 hectares/ βρίσκονταν στην κατοχή 45 επιχειρήσεων έκτασης 100.000 hectares εκάστη. Ο αριθμός των αγροτικών επιχειρήσεων, έκτασης κάτω των 400 εκταρίων μειώθηκε από 86.000 σε 30.000,μεταξυ των ετών 2010 και 2013.Ηδη οι Ασιατικές Κινέζικες και Κορεατικές αγορές γης έχουν υπερκεράσει τις Ευρωπαϊκές και τις Αμερικανικές στην Αυστραλία.
Οι προοπτικές έντασης στην αρπαγή γης:
Ο ανταγωνισμός για την επάρκεια τροφίμων, την διατροφική ασφάλεια και κατά συνέπεια ο ανταγωνισμός στην αρπαγή γης θα ενταθεί: Με ενδεικτικά δεδομένα ότι, το 60% της γης που χρειάζεται η Ε.Ε. για να καλύψει τις διατροφικές της ανάγκες βρίσκεται εκτός των ορίων της Ε.Ε. (πηγή Soil Atlas :Time to limit E.U Earth Consumption. 8/1/2015) ότι η Kίνα, με το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού και συνεχώς ανερχόμενο επίπεδο ζωής, διαθέτει μόνον το 8% της καλλιεργούμενης γης και το 6% των παγκόσμιων αποθεμάτων νερού . Με δεδομένο ότι ο πληθυσμός του πλανήτη αναμένεται για το 2020 να ανέλθει στα 7.758.156/000 σε 9.000.000.000 και το 2050, σε 11.000.000.000(U.N.World Population Prospects). Είναι προφανές ότι ο άγριος ανταγωνισμός για τον έλεγχο της αγροτικής γης θα συνεχιστεί εντονότερος και σκληρότερος.
Η Αφρική επίκεντρο του ανταγωνισμού της αρπαγής:
Η Αφρική αποτελεί το επίκεντρο του ενδιαφέροντος και του ανταγωνισμού αρπαγής γης (πηγή,Brookings: Africa in Focus. November 5/2015).Σύμφωνα με έκθεση του GLP του 2010, (Global Land Project,Report),μέχρι το 2010 Οι αρπαγές Αφρικανικής γης ανήλθαν στα 63.000.000 hectares. Aξίζει να σημειωθεί η αποκάλυψη της WALL STREET JOURNAL, 28/10/2014 την εκ μέρους του Κονγκό, δημόσια, αναζήτηση επενδυτή για έκταση 63.000.000. hectares Από τις συμφωνίες αγορών που κατέγραψε η Παγκόσμια Τράπεζα το 2010 οι μισές αφορούσαν χώρες της υποσαχάριας Αφρικής. Συγκεκριμένα μεταξύ των ετών 2005-2010 τα δυο τρίτα των αγορών αφορούσαν τις (ακόλουθες 7) χώρες Αιθιοπία, Γκάνα, Λιβερία, Μαδαγασκάρη, Μοζαμβίκη, Νότιο Σουδάν, Ζάμπια. Η εξευτελιστική τιμή αποτελεί, υποτίθεται, το κίνητρο. Στην Αιθιοπία το 1 acre (4 στρέμματα) νοικιάζεται προς $ 1 το χρόνο (George Schoneveld from the Center for International Forestry Research). Η τιμή στην Ασία υπολογίζεται στα $ 100 το χρόνο. H Αφρικάνικη ήπειρος, με το 60% της καλλιεργήσιμης γης στον πλανήτη, με την αδυναμία των Αφρικανικών χωρών να κατακτήσουν ακόμα και το 25% των παραγωγικών τους δυνατοτήτων και των Αφρικανικών κυβερνήσεων να αντισταθούν στις πολυποίκιλες πιέσεις ,για αγορά και μακροχρόνια ενοικίαση Γή, συνεχίζει να αποτελεί την πλουσιότερη ήπειρο με τους φτωχότερους κατοίκους.
Για να κατανοηθεί η έκταση του ανθρωποκτόνου ανταγωνισμού, στην γεωπολιτική και γεωοικονομία, για τον έλεγχο της παγκόσμιας διατροφικής αλυσίδας η και της επάρκειας τροφίμων στον πλανήτη, αρκεί να επισημάνουμε ότι η Αφρική έχει οδηγηθεί, από τις αγορές, σε ελλειμματικό ισοζύγιο τροφίμων Για το 2011 κατά τον FAO, η Αφρική μόνο για την εισαγωγή δημητριακών δαπάνησε $ 30 δις. Για κάθε $ 1 δολάριο που συναλλάγματος που εισάγει από τις εξαγωγές (στις οποίες έχει οδηγηθεί και δεν ελέγχει την διαμόρφωση των τιμών τους) δαπανά $2 δολάρια για εισαγωγές. Την δεκαετία του 60 με την απαρχή της Αφρικανικής ανεξαρτησίας οι 45 χώρες της υποσαχάριας Αφρικής ήταν αυτάρκεις σε τρόφιμα .Ακόμα χώρες όπως η Νιγηρία και η Σενεγάλη ήταν χώρες με θετικό εμπορικό ισοζύγιο και σοβαρές εξαγωγές στην Ευρώπη (πηγή,Food Security Policy in Sub Saharan Africa. Carl K. Eicher and John M. Staatz).
Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ για τις πληθυσμιακές εξελίξεις στον πλανήτη, (Ιούλιος 2015), η Αφρική προβλέπεται μέχρι και το 2050 να αυξήσει τον πληθυσμό της κατά 1.τρ300.εκατομυρια άτομα. Όσο είναι σήμερα, περίπου, ο πληθυσμός της Κίνας. Ένας στους 4 κατοίκους του πλανήτη, συμφώνα με την έκθεση, θα είναι Αφρικανός. Εν όψει αυτών των εξελίξεων οι αγορές φροντίζουν να στερήσουν την Αφρική από, όσο το δυνατόν περισσότερη, γη.
Στα Βαλκάνια:
Ρουμανία. Η αρπαγή γης στη Ρουμανία αποτελεί κατ , κατά την έκφραση ειδικής ομάδας, επιτόπιας, έρευνας της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής.(Arc.2020: Eco- ruralis. Shoking New Report on Land Grabbing in Roumania 15 Julay 2015.) Στην Ρουμανία, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του σήμερα, υπάρχουν άνθρωποι που δουλεύουν στον αγροτικό τομέα ,με αμοιβή ΕΝΑ ΚΑΡΒΕΛΙ ΨVMI.Υπάρχουν φάρμες που φυλάσσονται με Καλάσνικωφ. Όπως καταθέτει ενυπογράφως ο συντονιστής της έρευνας του Eco- Ruralis, Attila Szocs.
Mεταξύ των ετών 2002 και 2010, εξαφανίστηκαν 150.000 μικρές φάρμες, στη Ρουμανία για να αυξηθεί κατά 3%, το μέγεθος των μεγάλων αγροτικών επιχειρήσεων .Οι 100 μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις της Ρουμανίας κατέχουν γη άνω των 500.000 hectares (1 hectare=10 στρέμματα) και είναι, οι περισσότερες, θυγατρικές ξένων ομίλων. Από το 2000-2006 η Ρουμανία εισέπραξε ενισχύσεις για την προετοιμασία της εισόδου της στην Ε.Ε. 150.000.000.Στην πραγματικότητα αυτά τα χρήματα για την αγορά αγροτικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων και κρατικών εκτάσεων. Οι μεγάλες αυτές φάρμες εισέπραξαν και την μερίδα του λέοντος από τις ενισχύσεις κοινοτικές και εθνικές. Από την είσοδο της Ρουμανίας (Ιανουάριος 2007) μέχρι το 2012, οι κοινοτικές ενισχύσεις ανά εκτάριο ανέρχονταν στα 120 euro και οι κρατικές σε 35 euro ανά hectare. Λιγότερο του 1% των αγροτών, οι κάτοχοι εκτάσεων άνω των 500 hectares έλαβαν to 50% των επιδοτήσεων.
Η μετατροπή της Ρουμανίας σε ανομική χοιροτροφική αποικία και η της Πολωνίας από την Αμερικανική χοιροτροφική υπερδύναμη, Smithfield Foods.
Τα έργα και οι ημέρες της Αμερικανικής εταιρείας παραγωγής χοιρινού κρέατος και λουκάνικων, στην Ρουμανία και την Πολωνία, Smithfield foods,αποτελούν την καλύτερη απόδειξη-μαρτυρία του Νέο-Φιλελεύθερου μοντέλου οργάνωσης κτηνοτροφίας και αγροτικής παραγωγής. Αποτελούν την απόδειξη επικυριαρχίας ακόμη και μη Ευρωπαϊκών πολυεθνικών στις μικρές χώρες της Ε.Ε, με την ανοχή και την χρηματοδότηση όχι μόνον της Παγκόσμιας Τράπεζας αλλά και Ευρωπαϊκών Τραπεζών όπως π.χ. η Ε.Β.RD. Αποτελούν την τεκμηριωμένη, χρηματοδοτούμενη και επιδοτούμενη κατάλυση κάθε νομιμότητας στο όνομα της επικυριαρχίας ενός ολιγοπωλίου πολυεθνικών. Iστορικό παραμένει το κατηγορώ, για την Smith field, του Robert F.Kennedy Jr.(ανιψιού του δολοφονηθέντος προέδρου των ΗΠΑ, ηγετικής μορφής στο αμερικανικό οικολογικό κίνημα ),που δημοσιεύτηκε στην Gazeta Wyborcza τον Οκτώβριο του 2003.( βλ στο διαδίκτυο, Robert F. Kennedy, Jr Statement on Smithfield Pig Factories. Οι καταγγελίες αποτυπώνουν την δράση της εταιρείας στις ΗΠΑ, το Μέξικο. την Πολωνία αλλά και την Κίνα. Αναφέρεται ιδιαίτερα στην ικανότητα της Smithfield να διασφαλίζει υψηλή προστασία και εξουδετέρωση κάθε αντιπάλου, κάθε ενοχλητικής φωνής αδιάφθορου πολιτικού, κρατικού λειτουργού, οικολόγου, μέσω αποτελεσματικής διαφθοράς και διαπλοκής. Το καλύτερο μέτρο αξιολόγησης της λειτουργίας της εταιρείας και των συνολικών επιπτώσεων της παρουσίας της στη Ρουμανία, είναι μια στοιχειώδης αναφορά στο τρόπο λειτουργίας της εταιρείας στις ίδιες τις ΗΠΑ. H μεγαλύτερη εταιρεία στον κόσμο και τις ΗΠΑ, στο είδος της, η Smithfield, πρίν ακόμα την είσοδό της στην Ρουμανία είχε ένα μαύρο ιστορικό να την ακολουθεί. Σύμφωνα με καταγγελίες οργανώσεων προστασίας του περιβάλλοντος και δημοσιεύματα του Αμερικανικού τύπου ( ενδεικτικά. Τhe Dark Side of America’s Top Producer. Και, The trouble with Smithfield. A corporate profile. Food & Water Watch) . H ζωή της εταιρείας είναι άμεσα συνυφασμένη με την τρομαχτική καταστροφή του περιβάλλοντος, μόλυνση της ατμόσφαιρας, των υπόγειων υδάτων, παράβαση κάθε νομιμότητας σχετικής με τη δημόσια υγεία, διαπλοκή με τοπικές και πολιτικές αρχές, απόλυτα βιομηχανική μεταχείριση των ζώων, προγραμματισμένη εξαφάνιση, κάθε ανεξάρτητης ,έστω και μικρής παραγωγής, εκτός της εταιρείας.
Στην Ρουμανία η Smithfield μπήκε με την αγορά της κρατικής Ρομανικής εταιρείας Comtim το 2004 και των κρατικών σφαγείων Freidorf. H είσοδος της Smithfield στην Ρουμανική αγορά σηματοδοτεί την σε εθνικό επίπεδο εξαφάνιση, σχεδόν στο σύνολο της, της ανεξάρτητης παραγωγής. Μέχρι το 2007 ο αριθμός των χοιροτροφιών μονάδων έχει συρρικνωθεί κατά 90%,με την συρρίκνωση να συνεχίζεται έκτοτε. Οι 477.000 χιλιάδες μονάδες του 2003,είχαν περιοριστεί σε 52000 το 2007. Σε αντικατάσταση τους παραδοσιακοί μοντέλο διάχυσης της παραγωγής και της επεξεργασίας αλλά και των λυμάτων σήμερα λειτουργούν 52 μονάδες με παραγωγή άνω των 200.000 χοίρων ετησίως, η κάθε μία, στις επαρχίες Timis και Αrad. (The Romanian Journal, 1/12/2015).Με μεσαιωνικούς όρους νοικιάζει κτήματα μικροκαλλιεργητών για την παραγωγή κτηνοτροφών Οι εξαγωγές της εταιρείας εκτός της ΕΕ, και της Κίνας, κατευθύνονται και στις ΗΠΑ όπου επίσης κυριαρχεί η Smithfield, ώστε να επιβάλλει τους όρους της από το επίπεδο των τιμών κρέατος μέχρι και το επίπεδο των τιμών των κτηνοτροφών και να αξιοποιεί επιδοτήσεις και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού. Κατευθύνονται επίσης στην Αφρική οπού οι τοπικοί παραγωγοί αδυνατούν να ανταποκριθούν στον ανταγωνισμό. Oi επενδύσεις της Εταιρείας διευκολύνονται από τον επενδυτικό βραχίονα της World Bank, την γνωστή Internanational Finance Corporation. ( IFC in Romania). Αρκεί να επισημάνουμε οτι από το 1990, οπότε η Ρουμανία έγινε μέλος του I.F.C,μέχρι το 2015, το I.F.C επένδυσε στη Ρουμανία $2,4 δις με έμφαση στον αγροτικό τομέα. Βέβαια οι επενδύσεις δεν διασφαλίζουν την τήρηση στοιχειωδών περιβαλλοντικών κανόνων και κανόνων δημόσιας υγείας. Στην περιφέρεια του Τimis, όπου είναι συγκεντρωμένες οι φάρμες από τον αριθ. 13 έως 40, η αύξηση αερίων μεθανίου έφτασε 65%, μεταξύ των ετών 200 και 2007.
Λειτουργώντας (στη Ρουμανία χειρότερα από τις ΗΠΑ) πέρα από κάθε νομιμότητα η Smithfield αποφεύγει ακόμα και την ενημέρωση των αρχών για επιδημίες χοίρων και μαζικές , όπως στην περίπτωση του 2007,όταν η εταιρεία αναγκάστηκε να θανατώσει 67.000 ζώα λόγω της επιδημίας του πυρετού των χοίρων. Βέβαια η Smithfield λαμβάνει τις αναλογούσες στη παραγωγής και στις εξαγωγές της εθνικές και κοινοτικές επιδοτήσεις. Επιδοτείται με 30 euro κατά κεφαλή παραγόμενου χοίρου,30.000.000 euro από τις Ρουμανικές επιδοτήσεις. Επί πλέον επιδοτήθηκε για τις καλλιεργούμενες με κτηνοτροφές εκτάσεις της, όπως κάθε αγρότης, κλπ. κλπ. Τον Σεπτέμβρη του 2013 η αρμόδια επιτροπή του Αμερικανικού Κογκρέσου ενέκρινε την Κινεζική εξαγορά της πλειοψηφίας των μετοχών της Smith field,αντί ποσού $ 7,1 δις.
(Συνεχίζεται)