Η οικονομία της ΠΙΝ παρουσίαζε τα τελευταία 20 χρόνια, σε γενικές γραμμές, μια σταθερή πορεία ανάπτυξης που στηριζόταν στην ανάκαμψη του τουρισμού παγκοσμίως, στην σταθερή εγχώρια ζήτηση, ενώ σημαντική ήταν η συμβολή των πόρων από την ΕΕ.
Όμως η ΠΙΝ αν και διατηρεί αντιστάσεις ακολουθεί τις τάσεις της παρατεταμένης οικονομικής ύφεσης της χώρας και των υπολοίπων Περιφερειών. Η διατηρούμενη για 6ο έτος οικονομική ύφεση έχει επηρεάσει δραστικά το σύνολο των οικονομικών και κοινωνικών δεικτών
Σήμερα η ΠΙΝ βρίσκεται στην 6η θέση από τις 13 Περιφέρειες της χώρας και στην 249η θέση από τις 262 περιφέρειες πανευρωπαϊκά όσον αφορά το Δείκτη Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητα (στοιχεία ΠΙΝ/2012/ΕΛΣΤΑΤ).
Η ΠΙΝ παράγει το 1,8% της συνολικής Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (1,9 στον τριτογενή, 1,8 στον πρωτογενή και 0,95 στο δευτερογενή)
Στην ανάλυση κατανομής της ΑΠΑ:
Τριτογενής 88,64% (Μέσος όρος 82,48%)
Δευτερογενής 7,56% (ΜΟ 13,83%)
Πρωτογενής 3,80% (ΜΟ 3,69%)
Στην ανάλυση των μεγεθών 2000 – 2012 παρατηρείται σαφής στροφή της οικονομίας στον τριτογενή τομέα σε βάρος του πρωτογενούς.
Σε κάθε περίπτωση η συνεισφορά του τριτογενούς τομέα είναι καθοριστική στην συνολική παραγόμενη Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία της ΠΙΝ. Αυτό καταδεικνύει τη δυναμική όσο και τους περιορισμούς για την ανάπτυξη της ΠΙΝ.
Η γεωμορφολογία του εδάφους της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων ευνόησε την ανάπτυξη των αγροτικών δραστηριοτήτων και για χρόνια η γεωργία και κτηνοτροφία αποτέλεσε τον κύριο τροφοδότη της οικονομικής ανάπτυξης.
Το μικρό μέγεθος των γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, ο μικρός βαθμός εκμηχάνισης της παραγωγής και η χαμηλή παραγωγικότητα που χαρακτηρίζει τον τομέα σε όλη την επικράτεια της χώρας, οι αλλαγές στις χρήσεις γης (υπό την πίεση της τουριστικής και οικιστικής ανάπτυξης) καθώς και η επικράτηση άλλων καταναλωτικών προτύπων και στάσεων έχει οδηγήσει στην υποχώρηση πρωτογενή τομέα, που σήμερα κατέχει την τελευταία θέση μεταξύ των τομέων οικονομικής δραστηριότητας ως προς τον όγκο παραγωγής, το ύψος των επενδύσεων και την απασχόληση.
Σοβαρά για όλα αυτά πρέπει να ληφθεί η επίδραση της νησιωτικότητας της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων που τα χαρακτηριστικά της επηρεάζουν καθοριστικά την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων μας.
Χαρακτηριστικό της γεωργικής δραστηριότητας υπήρξε η μονοκαλλιέργεια (ελαιώνες και άμπελοι) με τα τελευταία έτη να καταβάλλεται προσπάθεια ανάπτυξης και άλλων καλλιεργειών (κηπευτικά, δημητριακά, εσπεριδοειδή αλλά και κτηνοτροφικά φυτά) για την κάλυψη των τοπικών αναγκών, αλλά και εν μέρει του τουριστικού τομέα. Η έλλειψη υδάτων για άρδευση αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην ανάπτυξη επικερδών καλλιεργειών όπως είναι τα κηπευτικά. Χαρακτηριστικό είναι το ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό αρδευόμενων γεωργικών εκτάσεων (7,60% έναντι 44,38% του μέσου δείκτη της χώρας), με το 60% να βρίσκεται στην Κέρκυρα.
Τα βασικά γεωργικά προϊόντα της Περιφέρειας είναι το λάδι (Κέρκυρα, Ζάκυνθος αλλά και Κεφαλονιά), το κρασί της Κεφαλονιάς και η σταφίδα της Ζακύνθου.
Η γεωργική παραγωγή της Περιφέρειας χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ορισμένων τοπικών προϊόντων με Ονομασία Προέλευσης ή Προστατευόμενης Γεωγραφικής ένδειξης, όπως είναι το κουμ-κουάτ στην περιοχή Νυμφών ης Κέρκυρας και τα κρασιά της Κεφαλονιάς «Ρομπόλα», «Μοσχάτος» και «Μαυροδάφνη» και της Ζακύνθου (Βερντέα – ΟΠΑΠ), το ελαιόλαδου Άγ. Ματθαίος κλπ. Αξίζει επίσης να αναφέρουμε το βούτυρο Κέρκυρας που η διείσδυσή του στην αγορά έχει χάσει την παλιά δυναμικότητα.
Η αλιευτική δραστηριότητα στην Περιφέρεια κινείται σε χαμηλούς ρυθμούς. Αξιόλογη δραστηριότητα αναπτύσσεται στον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών με ισχυρή εξαγωγική κατεύθυνση και παραγωγή βιολογικών προϊόντων. Στην Κεφαλονιά και Ιθάκη λειτουργούν οι περισσότερες σε αριθμό και δυναμικότητα ιχθυοτροφικές μονάδες, ενώ στη Λευκάδα λειτουργούν ιχθυοτροφεία μικρής παραγωγικότητας. Η επιχειρούμενη, μέσω του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις υδατοκαλλιέργειες, χωροθέτηση νέων δραστηριοτήτων ιχθυοκαλλιεργειών στην Περιφέρεια έχει εγείρει σοβαρές ενστάσεις. Οι σημερινές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας της Περιφέρειας αποτελούν το 5% περίπου των εγγεγραμμένων μελών του Συνδέσμου Ελληνικών Θαλασσοκαλλιεργειών.
Στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων επιχειρείται η εξισορρόπηση των παραγωγικών συντελεστών ώστε να μειωθεί η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού και να αναβαθμιστεί η συμμετοχή του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας στην παραγωγική διαδικασία.
Η αξιοποίηση των παραγόμενων τοπικών προϊόντων σε όλα τα νησιά, η στήριξη της παραγωγής και η βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών τους σε συνδυασμό με την τυποποίηση και την προβολή τους αποτελούν κύριο ζητούμενο της τρέχουσας περιόδου.
Δυνατά σημεία:
• Το ανάγλυφο και οι πόροι της περιοχής έχουν τις προϋποθέσεις για ανάπτυξη δραστηριοτήτων στον πρωτογενή τομέα (κτηνοτροφία, αλιεία, παραγωγή ελαιόλαδου, οίνου, μελιού κ.α.)
• Ύπαρξη σημαντικού αριθμού τοπικών προϊόντων με δυνατότητες πιστοποίησης ως ΠΟΠ, ΠΓΕ κλπ.
Ευκαιρίες:
• Ανάπτυξη πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα σε συνέργεια με τον τουρισμό
• Αξιοποίηση αναγνωρίσιμων τοπικών προϊόντων, με χρήση και βιολογικών μεθόδων παραγωγής.
• Διάθεση των τοπικών αγροτικών προϊόντων στους επισκέπτες με στόχο την αξιοποίηση των εδαφικών παραγωγικών πόρων και την ταυτόχρονη ολοκλήρωση της προώθησης της τοπικής ταυτότητας στο τουριστικό προϊόν
Δράσεις:
Βαρύτητα στην συμμετοχή στις εκθέσεις παραγωγών, κάθε χρόνο σε περισσότερες : Το 2015 η ΠΙΝ συμμετείχε σε 2 εκθέσεις και το 2016 σε 3 (EXPOTROF, DETROP, OENORAMA).
Εκθετήρια τοπικών προϊόντων υπάρχει ένα στην Κέρκυρα, το οποίο χρειάζεται καλύτερη οργάνωση. Στα σχέδια είναι 1 εκθετήριο σε κάθε τουλάχιστον νησί, με πιθανότητα για την χρηματοδότησή τους από το Interreg, όπου υπάρχει πρόβλεψη.
Συναντήσεις με συμμετοχή φορέων τουρισμού και παραγωγών στη Ζάκυνθο, από την ΠΙΝ, ανοικτή συζήτηση στο Επιμελητήριο Κέρκυρας για τα ευρωπαϊκά προγράμματα κ.α.
Αίτημα του Περιφερειακού Συμβουλίου για ένταξη της σταφίδας Ζακύνθου στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO, απόφαση για ίδρυση διεθνούς Εταιρείας Ελαιοκανθάλης που θα προωθήσει τις ιατρικές ιδιότητες του ελαιολάδου.
Έχουμε πάρει σοβαρά υπόψη μας το αρνητικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται αυτή η προσπάθεια τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δηλούμενη απαίτησή μας είναι αυτό το πλαίσιο να αλλάξει προς μια κατεύθυνση ενεργοποίησης της πρωτογενούς παραγωγής ως ένας από τους βασικότερους πυλώνες της αναπτυξιακής επανεκκίνησης.
Διεκδικούμε και οικοδομούμε:
Χάραξη εθνικής στρατηγικής για τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία με συμμετοχή όλων εμπλεκομένων φορέων
Θέσπιση αφορολόγητου ορίου για τους παραγωγούς και φορολογικά μέτρα που θα ενθαρρύνουν την παραμονή και όχι την απομάκρυνση από το επάγγελμα του αγρότη.
Λήψη μέτρων μείωσης του υψηλού κόστους παραγωγής.
Γενναία ρύθμιση των χρεών των παραγωγών και χαμηλότοκη χρηματοδότησή τους μέσα από νέο κρατικό πιστωτικό ίδρυμα.
Διατήρηση του ΟΓΑ.
Νέο θεσμικό πλαίσιο για τις λαϊκές αγορές με συμμετοχή και ευθύνη των περιφερειών.
Επανεξέταση του μοντέλου κατανομής των άμεσων ενισχύσεων
Νέο θεσμικό πλαίσιο για τις συλλογικές μορφές δράσης
Ανασύνταξη των ερευνητικών δομών για την καλύτερη υποβοήθηση της αγροτικής οικονομίας.
Αυστηρός έλεγχος της αγοράς
Ζώνες χρήσεις γης και νερού για τον πρωτογενή τομέα.
Προστασία της γης από την αυθαίρετη επέκταση του αστικού ιστού.
Ενίσχυση του δικτύου αγροτικών δρόμων.
Ανάπτυξη του αγροτουρισμού.
Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας.
Δικτύωση με στόχο την άμεση προώθηση των προϊόντων στους καταναλωτές.
Αποκατάσταση, διατήρηση και ενίσχυση των οικοσυστημάτων.
Προστασία φυτικού πολλαπλασιαστικού υλικού, προεργασία για την ίδρυση Τράπεζας Σπόρων στα Ιόνια Νησιά
Αγροδιατροφική Σύμπραξη Ιονίων Νήσων
Υπάρχει η δυνατότητα, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, της σύστασης και λειτουργίας μιας καινοτόμου σύμπραξης (με τη μορφή Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας) που θα δραστηριοποιείται γύρω από τον αγροδιατροφικό τομέα της ΠΙΝ και θα συνδέει τον πρωτογενή τομέα της τοπικής οικονομίας με τους κλάδους της εστίασης και του τουρισμού.
Στη Σύμπραξη μπορούν να μετέχουν η ΠΙΝ, οι Δήμοι και αγροτικές οργανώσεις, συνεταιρισμοί, ομάδες παραγωγών και επιχειρήσεις του χώρου της εστίασης, του τουρισμού, μεταποιητικές εταιρείες αγροδιατροφικών προϊόντων κλπ.
Σκοποί της Σύμπραξης είναι:
Η υποστήριξη και προώθηση των τοπικών αγροδιατροφικών προϊόντων,
Η δημιουργία και προώθηση Σήματος Ποιότητας ανά νησί
Η συμμετοχή σε προγράμματα χρηματοδότησης μελετών και δράσεων του αγροδιατροφικού τομέα
Η υποστήριξη των αγροτών
Η προώθηση του προτύπου της Μεσογειακής Διατροφής σε συνάρτηση με την τοπική Επτανησιακή Διατροφή.
Άμεσα και έμμεσα οφέλη της Σύμπραξης είναι ανάμεσα στα άλλα
• Η χρηματοδότηση ομάδων παραγωγών βιολογικών και συμβατικών καλλιεργειών,
• Εξειδικευμένα προγράμματα χρηματοδότησης δημιουργίας επισκέψιμων αγροκτημάτων και δράσεων αγροτουρισμού (αλιευτικός τουρισμός, επισκέψιμα ελαιουργεία και ελαιώνες κλπ),
• Αξιοποίηση σε βάθος χρόνου της τοπικής διατροφής και γίνεται κάθε νησί των Ιονίων τουριστικός προορισμός πολιτισμού και γεύσεων.
• Ανάδειξη και πιστοποίηση για την ποιότητα και τη διατροφική τους ασφάλεια τα κύρια προϊόντα των νησιών με ενεργοποίηση σημάτων ΠΟΠ, ΠΓΕ κ.α.
Στο πλαίσιο της Σύμπραξης εκτελούνται και χρηματοδοτούνται δράσεις όπως δημιουργία και λειτουργία δημοπρατηρίου αγροτικών προϊόντων, δημιουργούνται νέα καινοτόμα προϊόντα πρωτογενούς παραγωγή, μπαίνουν οι βάσεις για νέες καλλιέργειες όπως εγκαταστάσεις υδροπονίας, προστατεύεται και αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλλον με το φυτικό και ζωικό κεφάλαιο αυτού με τη δημιουργία περιοχών οικολογικής εστίασης και την ανάδειξη του φυσικού κάλλους του τοπίου και δημιουργείται η δυνατότητα για το λεγόμενο Πρασίνισμα με δράσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας, την μείωση του αποτυπώματος άνθρακα, τη διαχείριση των υδάτινων πόρων και την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
Προσβλέπουμε στην βοήθεια όλων όσων παρευρίσκονται ή θα προσέλθουν στην συνέχεια.
Με τις εμπειρίες όλων
Με τις πληροφορίες που θα παρατεθούν
Με τις επιστημονικές γνώσεις που θα κατατεθούν
Οι κρατικοί σχεδιασμοί και οι επιχειρηματικές στρατηγικές που θα αναπτυχθούν
Ο ρόλος τους δημόσιου τομέα και ο στρατηγικός σχεδιασμός της ΠΙΝ που θα επεξηγηθούν, μπορούν να συντεθούν άριστα δημιουργώντας παραγωγική δυναμική για την κοινωνική ευημερία, δημιουργία θέσεων εργασίας, ικανοποιημένους συνανθρώπους σε φυσικό – κοινωνικό περιβάλλον που μόνο το Ιόνιο μπορεί να προσφέρει.
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 25.4.2016