Η εκκωφαντική προβολή του βιβλίου «Ιθάκη» του Αλέξη Τσίπρα δεν αποτελεί απλώς μια υπερβολή. Αποτελεί απόδειξη του τρόπου με τον οποίο το πολιτικό και μιντιακό κατεστημένο επιχειρεί να εκτρέψει την προσοχή των πολιτών από τη δεινή πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που φέρει καθαρά την υπογραφή της κυβέρνησης Μητσοτάκη: ακρίβεια που λυγίζει τα νοικοκυριά, θεσμική υποχώρηση, διοικητική ανεπάρκεια και σκάνδαλα που αποκαλύπτουν όχι απλώς κακοδιοίκηση, αλλά ένα σύστημα που λειτουργεί χωρίς αντίβαρα και χωρίς φρένα.
Κι ενώ η χώρα παλεύει με αυτά, τα μέσα ενημέρωσης –κρατικά και ιδιωτικά– επιστρατεύονται για κάτι πρωτοφανές: μια σχεδόν ομοβροντία προβολής ενός βιβλίου. Ούτε για τη χρεοκοπία, ούτε για τα μνημόνια, ούτε για κρίσιμες διεθνείς εξελίξεις έχει υπάρξει ανάλογος θόρυβος. Τέτοια ομοθυμία επικοινωνιακής υπερπροβολής θα ζήλευαν ακόμη και κυβερνήσεις άλλων εποχών.
Πίσω, όμως, από τον τεχνητό ενθουσιασμό κρύβεται μια αλήθεια που ο πρώην πρωθυπουργός δεν μπορεί να παρακάμψει: η μεγαλύτερη κριτική στο έργο του Τσίπρα δεν προέρχεται από τους πολιτικούς του αντιπάλους, αλλά από τις δικές του ομολογίες. Με μια εντυπωσιακή άνεση επιτιμά σήμερα τα ριζοσπαστικά στελέχη που ο ίδιος επέλεξε και εμπιστεύθηκε στα κρίσιμα πόστα του κράτους. Λες και οι επιλογές αυτές δεν ήταν προϊόν δικής του ευθύνης, δικών του πρακτικών, δικών του δεσμεύσεων.
Η μετατόπιση ευθυνών είναι το τελευταίο καταφύγιο κάθε ηγέτη που δεν θέλει να αντιμετωπίσει το παρελθόν του. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση, γίνεται με τρόπο εμφανή. Από τον θυελλώδη «αντιμνημονιακό» λόγο μέχρι την πλήρη προσαρμογή στο μνημονιακό πλαίσιο, από την υπόσχεση ρήξης μέχρι την εφαρμογή της πλέον αυστηρής λιτότητας, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ κατέρρευσε κάτω από το βάρος των δικών της αντιφάσεων.
Το ίδιο μοτίβο ανακύκλωσης της φθοράς χαρακτηρίζει και την άνοδο Μητσοτάκη. Όπως ο Τσίπρας «γεννήθηκε» από την απογοήτευση για τη διακυβέρνηση Σαμαρά, έτσι και ο Μητσοτάκης εκμεταλλεύθηκε τη φθορά της διακυβέρνησης Τσίπρα. Η πολιτική ζωή της χώρας μετατρέπεται έτσι σε ένα εκκρεμές που ταλαντεύεται μεταξύ δύο αποτυχημένων κύκλων εξουσίας, ενώ ο πολίτης βρίσκεται μονίμως εγκλωβισμένος ανάμεσα στις υποσχέσεις της ελπίδας και τις διαψεύσεις της πράξης.
Η «Ιθάκη» του κ. Τσίπρα επιχειρεί να εμφανιστεί ως αφήγηση αυτογνωσίας. Στην πραγματικότητα, όμως, κινδυνεύει να μείνει στην ιστορία ως μια προσπάθεια απόσεισης ευθυνών μέσα από την τέχνη της επιλεκτικής μνήμης. Όσο κι αν θορυβούν τα κανάλια και τα φιλικά μικρόφωνα, δεν μπορούν να αλλάξουν το γεγονός ότι οι πολίτες έχουν ζήσει στο πετσί τους τα αποτελέσματα εκείνης της διακυβέρνησης – όπως ζουν σήμερα και τα αποτελέσματα της παρούσας.
Η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη από πολιτικές «Ιθάκες» που λειτουργούν ως σκηνικό αυτοδικαίωσης. Έχει ανάγκη από γενναία αποτίμηση των ευθυνών, από καθαρό λόγο και από μια δημόσια ζωή που δεν θα καθορίζεται από επικοινωνιακά τεχνάσματα, αλλά από αλήθειες. Και όσοι κυβέρνησαν –όλοι όσοι κυβέρνησαν– οφείλουν να κοιτάξουν κατάματα την πραγματικότητα, όσο δυσάρεστη κι αν είναι.
Δρ Γαβριήλ Μανωλάτος
Καθηγητής Διεθνούς Οικονομίας και Ανάπτυξης
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 26/11/2025 #ODUSSEIA #ODYSSEIA