Θέατρο του παραλόγου στο Μέγαρο Μαξίμου, με πρωταγωνιστές Ζελένσκι, Γκιλφόιλ και Μητσοτάκη.
Η κυβέρνηση προβάλλει με ιδιαίτερη ένταση το αφήγημα ότι από το 2030 η Ελλάδα θα αποτελέσει «κομβικό πέρασμα» αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) προς την Ευρώπη, μέσω του επονομαζόμενου «Κάθετου Διαδρόμου». Η εικόνα που εκπέμπεται είναι εκείνη ενός μεγάλου ενεργειακού σχεδίου, ικανού να μετατρέψει τη χώρα σε στρατηγικό παίκτη.
Όταν όμως απομακρύνει κανείς τον καπνό της πολιτικής σκηνοθεσίας, αναδύεται μια πραγματικότητα πολύ πιο θολή και αβέβαιη.
Ένα σχέδιο που δεν ελέγχεται από την Ελλάδα
Ο περίφημος «Κάθετος Διάδρομος» δεν είναι ελληνικό έργο. Πρόκειται για έναν ενεργειακό άξονα που περνά μέσα από πολλές χώρες των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης -Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Μολδαβία, Ουκρανία. Καθεμιά από αυτές έχει τους δικούς της υπολογισμούς σε ό,τι αφορά το κόστος, την ασφάλεια εφοδιασμού και τις σχέσεις της με τη Ρωσία.
Η τιμή του αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου παραμένει σημαντικά υψηλότερη σε σχέση με το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω αγωγών. Το ΥΦΑ επιβαρύνεται με κόστος υγροποίησης, μεταφοράς και επαναεριοποίησης -παράγοντες που το καθιστούν από τα ακριβότερα καύσιμα της αγοράς. Αυτό σημαίνει πως αρκετές χώρες του διαδρόμου μπορεί να επιλέξουν λύσεις οικονομικότερα συμφέρουσες.
Με άλλα λόγια: το έργο προϋποθέτει μια ευρωπαϊκή ενεργειακή στρατηγική που δεν υπάρχει και ενδεχομένως δεν θα υπάρξει.
Η Ουκρανία, ο πόλεμος και η επόμενη ημέρα
Η εξέλιξη του πολέμου δείχνει πως η Ουκρανία δύσκολα θα συνεχίσει τον αγώνα της πέρα από τους επόμενους μήνες χωρίς μια ριζική μεταβολή στις διεθνείς ισορροπίες. Η προοπτική ειρηνευτικής συμφωνίας -έστω και επώδυνης για το Κίεβο- καθίσταται ολοένα και πιο πιθανή. Και μια ειρήνη, όσο δυσμενής κι αν είναι, θα έχει έναν πυρήνα: την επαναφορά των οικονομικών και ενεργειακών ροών μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας.
Η ευρωπαϊκή βιομηχανία δεν αντέχει μακροπρόθεσμα χωρίς φθηνότερη ενέργεια. Το γνωρίζουν όλοι οι μεγάλοι οικονομικοί παράγοντες της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Κεντρικής Ευρώπης. Αν αποκατασταθούν οι ροές ρωσικού φυσικού αερίου, ο «Κάθετος Διάδρομος» και τα αμερικανικά φορτία ΥΦΑ θα χάσουν το μεγαλύτερο μέρος της στρατηγικής τους χρησιμότητας.
Τι κερδίζει πραγματικά ο ελληνικός λαός;
Αν το έργο υλοποιηθεί, η Ελλάδα δεν θα αποκτήσει εγγυημένα φθηνό φυσικό αέριο. Αντιθέτως, θα πληρώνει ακριβότερο ΥΦΑ, ενώ θα έχει επενδύσει σε υποδομές που ενδέχεται να μην χρησιμοποιηθούν στον βαθμό που υπόσχεται η κυβέρνηση.
Ουσιαστικά, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα επενδυτικό σχέδιο χρηματιστηριακού τύπου, που επιτρέπει σε διεθνείς ομίλους και επενδυτικά κεφάλαια να κινηθούν κερδοσκοπικά γύρω από συμβόλαια, προμήθειες, μεταφορές και μελλοντικές τιμές.
Όσο για τον Έλληνα πολίτη; Το μόνο που διασφαλίζεται προς το παρόν είναι υψηλότερο ενεργειακό κόστος και μεγαλύτερη εξάρτηση από αβέβαιες γεωπολιτικές κατευθύνσεις.
Τι κερδίζει ο Μητσοτάκης;
Το πολιτικό όφελος για τον Πρωθυπουργό είναι προφανές. Με μια συμφωνία Μητσοτάκη – Ζελένσκι – Γκιλφόιλ, στέλνει σαφές μήνυμα προς την Ουάσιγκτον ότι η Αθήνα παραμένει απολύτως ευθυγραμμισμένη.
Μόνο που η στρατηγική των ΗΠΑ και ειδικά του κυβερνώντος επιτελείου υπό τον Τραμπ μεταβάλλεται διαρκώς και απρόβλεπτα.
Το να στοιχηματίσει η Ελλάδα σε έναν ενεργειακό ρόλο αβέβαιης απόδοσης, μόνο και μόνο για να προβληθεί ως «πιστός σύμμαχος», είναι επιλογή υψηλού ρίσκου και χαμηλής απόδοσης.
Συμπέρασμα
Το έργο του «Κάθετου Διαδρόμου» παρουσιάζεται ως στρατηγικό άλμα, αλλά προς το παρόν μοιάζει περισσότερο με επικοινωνιακό πυροτέχνημα.
Για την κυβέρνηση είναι ένα μήνυμα πολιτικής συμμόρφωσης.
Για τους διεθνείς παίκτες είναι μια ευκαιρία κερδοσκοπίας.
Για τον ελληνικό λαό όμως, μέχρι στιγμής, δεν είναι τίποτε άλλο παρά αέρας κοπανιστός.
Δρ. Γαβριήλ Μανωλάτος
Καθηγητής διεθνούς οικονομίας και ανάπτυξης
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 19/11/2025 #ODUSSEIA #ODYSSEIA