Οδοιπορώντας σε περιοχές των Τοπικών Κοινοτήτων Ομαλών, Δαυγάτων, Δειλινάτων, Φαρακλάτων, Τρωϊαννάτων, Μουσάτων και Βλαχάτων 21ας της Κεφαλονιάς συναντάμε σ’ αρκετές περιοχές εκτάσεις που σήμερα, με την εξάπλωση της άγριας βλάστησης, τίποτα δεν δείχνει ότι εκεί κάποτε καλλιεργούσαν αμπέλια με την ποικιλία Ρομπόλα.
Παντού άγρια δέντρα, θάμνοι, βάτα, αγκάθια και πέτρες. Οι αναβαθμίδες (πεζούλες) αποτελούσαν το μοναδικό, σχεδόν, δίκτυο υποστήριξης του πρωτογενούς παραγωγικού μοντέλου του νησιού μας, δίνοντας ταυτόχρονα δυνατότητες διαχρονικής ανάπτυξης σημαντικών κοινωνικο‐πολιτισμικών χαρακτηριστικών, τόσο υλικών (λαξευμένο και δομημένο τοπίο), όσο και άυλων (μέθοδοι καλλιέργειας, ήθη και έθιμα, ιδιωματικό λεκτικό). Ταυτόχρονα, και χωρίς αυτό να αποτελεί εξαρχής στόχο, υποστήριξαν την διαχρονική λειτουργικότητα του νησιωτικού μας περιβάλλοντος, ενισχύοντας το υδατικό δυναμικό, μειώνοντας την διάβρωση του εδάφους, και ευνοώντας την τοπική βιολογική ποικιλότητα με πλείστα είδη πανίδας.
Κι όμως σώζονται φωτογραφίες όπου εικονίζονται συμπατριώτες αμπελουργοί, άνδρες και γυναίκες, να οργώνουν στα ίδια μέρη, να στερεώνουν πεζούλες, να γεμίζουν κοφίνια και καφάσια με Ρομπόλες.
Εδώ και δύο δεκαετίες έχουν μειωθεί επικίνδυνα τα δηλωθέντα στρέμματα καλλιέργειας της Ρομπόλας εντός της οριοθετημένης περιοχής Ζώνης Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π.) Ρομπόλα Κεφαλληνίας.
Αντλώντας στοιχεία από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων πληροφορούμαστε ότι το 2024 ως δηλωθείσα έκταση αμπελοκαλλιέργειας της ποικιλίας Ρομπόλα στις επτά Τοπικές Κοινότητες εντός της Ζώνης Ρομπόλα για την χορήγηση αγροτικής επιδότησης μέσω της ετήσιας Αίτησης Ενιαίας Ενίσχυσης (Ο.Σ.Δ.Ε.) του ΟΠΕΚΕΠΕ αναφέρονται 1.378,2 στρ.
Στα Ομαλά, Τρωϊαννάτα και Δειλινάτα δηλώνονται 913,3 στρ. 200,6 στρ. και 155,4 στρ. αντίστοιχα και ακολουθούν Μουσάτα 77,0 στρ., Φαρακλάτα 16,3 στρ., Βλαχάτα 21ας 15,6 στρ. και Δαυγάτα με μηδέν στρέμματα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι 54,1 στρ. αμπελώνες για παραγωγή Ρομπόλας δηλώνονται για επιδότηση ότι καλλιεργούνται εκτός της ομώνυμης Ζώνης Π.Ο.Π. (χωρίς όμως την δυνατότητα κατοχύρωσης της διάκρισης Π.Ο.Π. αλλά ως κοινό σταφύλι). Έτσι στην περιοχή Παλλικής και Ελειού Πρόννων καταγράφονται 25,6 στρ και 14,4,στρ. αντίστοιχα και ακολουθούν οι Δήμοι Σάμης, Αργοστολίου και Ιθάκης 7,3 στρ., 4,7 στρ. και 2,1 στρ. αντίστοιχα.
Το 2024, σύμφωνα με τις ετήσιες Δηλώσεις Συγκομιδής σταφυλιών Ρομπόλας καταγράφεται έκταση 1.540,2 στρ. όταν το 2004 η αντίστοιχη δηλωθείσα έκταση ήταν περίπου 4.000 στρ.
Άρα, σε μια έκταση περίπου 2.400 στρ. φαίνεται ότι δεν εκτελούνται πλέον τακτικές καλλιεργητικές εργασίες οπότε μιλάμε για μια «εγκαταλειμμένη – Ρομπόλα – αμπελο καλλιεργούμενη έκταση».
Είναι γεγονός ότι ο άνθρωπος, ο συμπατριώτης αγρότης του μόχθου, ο αμπελουργός, έχει μειώσει τις γεωργικές του δραστηριότητες. Έτσι «πέτρες βγήκαν στα χωράφια» κατά που λέει το τραγούδι των Μάνου Λοΐζου και Φώντα Λάδη. Όμως η εύφορος μάνα γη, το αφράτο χώμα, περιμένει τον άνθρωπο από περαστικός να γίνει συστηματικός καλλιεργητής.
Χρειάζεται η πολιτεία με τους ελεγκτικούς μηχανισμούς της να προστατεύσει περισσότερο την Ρομπόλα μας, να σταματήσει η αναντιστοιχία των εκτάσεων του Αμπελουργικού Μητρώου με το Ο.Σ.Δ.Ε. και τις Δηλώσεις Συγκομιδής που αποτελεί ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του τομέα. Να δοθούν ισχυρότατα κίνητρα, ούτως ώστε ο Κεφαλλονίτης επαγγελματίας και ερασιτέχνης αμπελοκαλλιεργητής παραγωγός Ρομπόλας που βρίσκεται σε οριακό σημείο λόγω του απεχθούς τραπεζικού δανεισμού, της αστάθειας που προκαλεί η κλιματική αλλαγή και των στρεβλώσεων στην αγορά οίνου, να πιστέψει στην βιωσιμότητα των αμπελιών του, να καθοδηγηθεί επιστημονικά, να εκπαιδευτεί με την σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία και να στηριχθεί οικονομικά, επί της παραγωγής του, ώστε οι ορεινές πλαγιές να ξαναπρασινίσουν και οι πεζούλες να ξαναστηλωθούν.
Δρ. Σπυρίδων Α. Θεοτοκάτος
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 21/7/2025 #ODUSSEIA #ODYSSEIA