Η Κεφαλλονιά, έχει παράδοση με αρχαίες ρίζες. Ρίζες που αντέχουν πέρα από τον χρόνο. Τα πανάρχαια ζωντανά έθιμα του νησιού, ακτινοβολούν την ομηρική κληρονομιά και συνθέτουν την πολιτιστική μνήμη των ανθρώπων του. Η συνέχεια της παράδοσης στην ιστορία, δηλώνει πως οι Κεφαλλήνες, μπόρεσαν να ορίζουν την ταυτότητά τους, πέρα από το χρόνο.
Χάρη στην νοημοσύνη των γενεών, σήμερα, το καλοκαίρι, είναι γεμάτο ζωντανά έθιμα. Ο κούρος, οι εορτές που κορυφώνονται με τα πανηγύρια. Θα έχουν άραγε οι νέοι μας, τα κατάλληλα εφόδια για να αναβιώσουν τους δεσμούς της ταυτότητας, ή τα έθιμα του καλοκαιριού ή θα εξαφανιστούν μπροστά στην νέα τάση που λέγεται #πανηγύρια;
Τα πανηγύρια, είναι η κορύφωση των εθίμων του καλοκαιριού. Όμως, δεν αποτελούν την κατεξοχήν εθιμική συμπεριφορά. Ουσιαστικά πλαισιώνουν την συλλογικότητα και την κοινωνική έκφραση. Πρέπει να καταλάβουμε ότι τα πανηγύρια δεν ακολουθούν το μοτίβο που βλέπουμε : χορός-φαγητό- κοινωνική αλληλεπίδραση. Ουσιαστικά απορρέουν από το έθιμο που εκφράζουν.
Όταν η νέα γενιά ονομάζει όλα τα έθιμα -> #πανηγύρια, τότε τα έθιμα, εκφυλίζονται και καταλαμβάνουν τον ενιαίο χώρο του #. Τα πανηγύρια, έχουν βαθύ περιεχόμενο, συνοδεύουν και κορυφώνουν την εθιμική συμπεριφορά. Δεν μπορούν όμως να την υπερστηρίξουν. Αυτή είναι η ουσία, την οποία η κουλτούρα των #, δεν βλέπει. Η ύπαρξη δεν εξασφαλίζει τη συλλογικότητα και το να φωνάζει κάποιος ότι είναι μόνος σε κοινό, σημαίνει ότι δεν είναι μόνος. Μόνος θα μείνει όταν το κοινό φύγει και η μοναξιά αποτελέσει την ύπαρξη.
Τα έθιμα μας, μας μιλούν για την στρατηγική του παρελθόντος, που λέγεται ιστορία. Η στρατηγική που εφαρμόζεται στο σήμερα, δηλαδή η επιλογή του τρόπου ζωής, είναι αυτή που θα καθορίσει την παράδοση του μέλλοντος. Δηλαδή το πλαίσιο της ταυτότητας. Όταν το πλαίσιο είναι μόνο τα πανηγύρια, τότε θα είμαστε όλοι για τα «πανηγύρια». Και εκεί που θα είμαστε όλοι μαζί, θα δηλώνουμε #μόνοι. Διότι μόνος αισθάνεται κάποιος όταν βρίσκεται στον χώρο τον πολλών. Όταν είναι ουσιαστικά μόνος, τότε υπάρχει.
Η υπαρξιακή ανησυχία επομένως, με τη φιλοσοφία εμπλέκονται και το πρόβλημα αναβλύζει μέσα από σκελετούς, όχι από ζωντανές ψυχές.
Αυτό είναι το κατεξοχήν πρόβλημα της παράδοσης που βιώνουμε ήδη για μία γενιά. Επειδή ακριβώς η νοημοσύνη αναπτύσσεται στο πλαίσιο της ταυτότητας, αν η παράδοση χαθεί, τότε η νοημοσύνη, εκφυλίζεται και η ταυτότητα ομογενοποιείται με την κουλτούρα των εθνών. Τότε ο άνθρωπος είναι πραγματικά μόνος!
Σκεφτείτε πόσο σημαντικό είναι αυτό, για τους ανθρώπους που έχουν πατρίδα. Αν σταδιακά η ιστορία χαθεί, τότε η μνήμη παρασύρεται από την ενιαία κουλτούρα του κόσμου. Τότε η έννοια της πατρίδας, εκφυλίζεται σε κοινωνικές αποφάσεις. Αυτή η παράμετρος, ακόμα δεν έχει εκφραστεί, διότι οι αλησμόνητες πατρίδες έχουν ισχυρή παρουσία στην Ελλάδα. Οι Πόντιοι, οι Μικρασιάτες, οι Κύπριοι, δεν μπορούν να πεθάνουν. Δεν μπορούν να ξεχάσουν, σε αντίθεση με εμάς, που μπορούμε πιο εύκολα να ξεχάσουμε επειδή, έχουμε ξεχάσει το πλαίσιο, επομένως δεν έχουμε χωροχρόνο δράσης. Έτσι χάνεται η ταυτότητα.
Οι πολιτιστικοί μας σύλλογοι, επειδή δεν είναι #πολιτιστικοίσύλλογοι, πεθαίνουν. Οι τελευταίες ισχυρές ανάσες ενός ετοιμοθάνατου δεν μπορούν να ξεγελάσουν τον θάνατο. Μιλάμε για ετοιμοθάνατο, διότι, οι σύλλογοι του νησιού μας και εκτός αυτού, λειτουργούν πυρηνικά και όχι αλτρουιστικά. Όταν μιλάμε για το νησί μας, μπορούμε να εξαιρέσουμε λίγους, ελάχιστους από αυτή τη νοοτροπία.
Πλέον η κουλτούρα, είναι το κίνητρο, ουσιαστικά η έκφραση του οφελιμισμού. Και παρόλο που η νοημοσύνη δεν είναι ποσοτική έννοια, η μονάδα, είναι ύπαρξη και όχι δράση. Όταν αποκτήσει δράση χωρίς εκφραστές, χάνεται επειδή βρίσκεται σε λάθος πλαίσιο.
Τα #έθιμα μας, επομένως, είναι προϊόν δικό μας, όπως και τα έθιμα. Αυτή την στιγμή, συνυπάρχουν. Όσο και να μιλάμε για τη νέα γενιά, είναι αυτή που παράλαβε τα έθιμα και ζει τα #έθιμα. Οι νέοι μας, αυτοί οι νέοι έως 25, όχι οι «νέοι» ετών 35+ παραλαμβάνουν τα #έθιμα.
Δυστυχώς, πολλοί από αυτούς τους νέους των 30-35+ που επαναπατρίζονται, βιώνουν ακόμη πιο έντονα το χτύπημα της ύπαρξης. Διότι αισθάνονται μόνοι και ουσιαστικά, είναι.
Και οι μεν και οι δε, ζουν τα #έθιμα. Αυτοί είναι που θα διαμορφώσουν το πλαίσιο της ταυτότητας στην επόμενη γενιά των ανθρώπων του νησιού μας. Θα μπορούν άραγε οι άνθρωποι του σήμερα, να τραφούν με τις αρχαίες μας ρίζες και να θυμηθούν την καταγωγή τους, ή έχουν γυρίσει από την χώρα των Λωτοφάγων;
Όταν η παράδοση μας γίνει για τα «πανηγύρια», τότε η ζωή μας γίνεται μοναχική και χωρίς ταυτότητα. Και αυτό, πρέπει να ανησυχεί ιδιαίτερα την #νοημοσύνη μας.
Χαραλαμπία Καρούσου Τσελέντη
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 2/7/2025 #ODUSSEIA #ODYSSEIA