Χαιρετίζω εγκάρδια ένα μεγάλο πνευματικό γεγονός του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων που αθόρυβα και σεμνόπρεπα είδε το φως της δημοσίευσης: την δημιουργία δυο πολυσήμαντων έργων, δυο βιβλίων -λευκωμάτων. Το ένα τιτλοφορείται: «Η Τέχνη της Επτανησιακής Σχολής. 18ος – 19ος αι.» και το άλλο «Λόγια Κεφαλληνιακή Μούσα. Έργα Κεφαλλήνων συνθετών 19ου και 20ου αι.». Και τα δύο, πηγές για επιστημονική τεκμηρίωση, αλλά και προσπάθειες λαοπαιδευτικές, εγγυώνται με ακρίβεια την αποτύπωση της δυναμικής τού επτανησιακού πνεύματος, τόσο στον τομέα των εικαστικών, όσο και σε αυτόν της μουσικής, συνθέτουν κι ανασταίνουν έναν ολόκληρο κόσμο κι αναπλάθουν με στέρεο ιστορικό υλικό έναν «γεμάτο» Ιόνιο Πολιτισμό -χωνευτήρι 1) διαιώνιων ελληνικών παραδοσιακών καταβολών, 2) ντόπιων εμφυτεύσεων, και 3) ευρωπαϊκών αναγεννητικών ιδεολογικών και φιλοσοφικών αρχών, ρευμάτων και κινημάτων.
Μνημείο αληθινό αποτελεί το λεύκωμα «Η Τέχνη της Επτανησιακής Σχολής.18ος – 19ος αι.». Στο πλάγιο εξώφυλλο ξεδιπλώνεται όλο το έργο του Νικ. Κουτούζη «Η Λιτανεία του Αγίου Διονυσίου» προδιαθέτοντας τον μελετητή για το καλαίσθητο και υψηλού γνωστικού επιπέδου εσωτερικό. Το λεύκωμα συνοδεύεται και από DVD το οποίο παρέχει στους εραστές της σύγχρονης τεχνολογίας τη δυνατότητα ψηφιακής μελέτης.
Του Προλογικού Σημειώματος τού τότε Προέδρου της Δ.Ε. του ΤΕΙ Ι.Ν. καθηγητή Παν. Αθηνών κ. Ναπολέοντα Μαραβέγια, εμπνευστή, όχι μόνον τού εν λόγω έργου, αλλά και ευρύτερα τής τόσο επιτυχημένης διεύρυνσης των πολιτισμικών δραστηριοτήτων του ιδρύματος, έπεται περιεκτικός Πρόλογος της Αν. καθηγήτριας του Παν. Ιωαννίνων κ. Δώρας Μαρκάτου κι επιστημονικής επιμελήτριας τής όλης έκδοσης. Στις επόμενες σελίδες που ακολουθούν και που καλύπτουν όλο το Πρώτο Μέρος, η κ. Μαρκάτου με βαθιά γνώση, ευαισθησία και μεράκι ανατέμνει την πορεία τής τέχνης της Επτανησιακής Σχολής, σημαντικότατης έκφανσης τού ιδιαίτερου μέσα στην ολότητα τού ελλαδικού χώρου Επτανησιακού Πολιτισμού. Διακεκριμένοι ζωγράφοι, χαράκτες, γλύπτες κι αρχιτέκτονες που όρθωσαν περίλαμπρα έργα-μνημεία έχουν θέση σε αυτήν την καλαίσθητη περιδιάβαση. Εξαιρετική κι άριστα συγκεντρωμένη η ανάλυση όσον αφορά στην πρόσληψη της «Επτανησιακής Σχολής» από ντόπιους καλλιτέχνες και λόγιους.
Στο Δεύτερο Μέρος παρουσιάζονται 65 καλλιτεχνικά έργα με προσεκτικά σχόλια της δρ. Σταλίνας Βουτσινά. Εργασία εκλεκτή που έχει συντεθεί με γνώση, υπευθυνότητα, έμπνευση και πνευματική επιμονή, και αναλύει –μέσω των έργων- ζωγράφους, χαράκτες και γλύπτες, τα πλαστουργήματα των οποίων ακτινοβολούν πνευματική γονιμότητα, ελεύθερο πνεύμα κι αξίες, και συνθέτουν τη ραχοκοκαλιά της επτανησιακής τέχνης. Οι πίνακες με την αρμονική τους διάταξη κι οι έναντι παρεχόμενες πληροφορίες ερεθίζουν το πνεύμα και παρέχουν γνώσεις ποικίλες –ιστορικές, βιογραφικές, κριτικές, συγκριτικές, λαογραφικές, τοπιογραφικές.
Στη συνέχεια, ταξινομημένα αλφαβητικά ακολουθούν τα βιογραφικά των καλλιτεχνών, κάθε ένα έχει και τη δική του βιβλιογραφία, ενώ στο τέλος όλου του λευκώματος δημοσιεύεται Γενική Βιβλιογραφία.
Στην αέναη και μεταβαλλόμενη επιτάχυνση της καθημερινότητας και στην καθίζηση των αξιών, η μελέτη του υλικού αυτού παρέχει αισθητική απόλαυση, διεγείρει το υποσυνείδητο να ανακαλέσει καλαισθησία και να επανεκτιμήσει το διαχρονικά ωραίο. Το λεύκωμα «Η Τέχνη της Επτανησιακής Σχολής» είναι μια πειστική και συγκεντρωτική τεκμηρίωση Επτανήσιων δημιουργών και αντιπροσωπευτικών έργων τους, οι οποίοι αποτελούν την καλλιτεχνική Ιόνιο elite του 18ουκαι 19ου αιώνα και κατέχουν ξεχωριστή θέση όχι μόνον σε ελληνικό, αλλά και σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο και, σαν τον Dante, «Είναι σαν κι αυτόν, που βαδίζει στη νύχτα κρατώντας το φανάρι πίσω του. Το φως του δεν φωτίζει το δικό του μονοπάτι αλλά δείχνει τον δρόμο γι’ αυτούς που ακολουθούν» .
Η δεύτερη έκδοση, αισθητικά άρτια, που φέρει τον τίτλο: «Λόγια Κεφαλληνιακή Μούσα. Έργα Κεφαλλήνων συνθετών 19ου και 20ου αι.» είναι στην πραγματικότητα ο πρώτος τόμος κεφαλληνιακού βιογραφικού μουσικού λεξικού, πλουτισμένου με παρτιτούρες, και καλύπτει βιογραφικά μουσικών Κεφαλλήνων από το Α έως και το Λ. Θα ακολουθήσει η έκδοση του Δεύτερου Τόμου και συνολικά θα έχουν δημοσιευθεί 156 έργα 68 Κεφαλλήνων συνθετών του 19ου και 20ου αι. -Ειδικά στον Πρώτο αυτό Τόμο περιλαμβάνονται 79 έργα 34 Κεφαλλήνων συνθετών. Ήτοι 30 χορωδιακά, 26 για φωνές και πιάνο, 12 για πιάνο, 6 για χορωδία με συνοδεία, 2 για μαντολίνο και κιθάρα, 1 για φωνή με συνοδεία μαντολινάτας, 1 για μαντολίνο και 1 για μπάντα. Τα Χορωδιακά έργα καλύπτουν τόσο τον Εκκλησιαστικό τομέα, όσο και τον κοσμικό-.
Έκδοση λαμπρής και πολύτιμης εργασίας, που διαφυλάσσει με σεβασμό τον πλούτο της μουσικής μας παράδοσης, της μουσικής έκφρασης μιας ολόκληρης εποχής, ενός τόσο ιδιαίτερου λαού. Πλούτος κρυμμένος, ανεξερεύνητος θησαυρός –σε μεγάλο του μέρος- στα αρχεία του Γεράσιμου Σ. Γαλανού, σε χειρόγραφα και σε παρτιτούρες έντυπες, μετεγράφη μουσικά με την αγαστή συνεργασία και το πηγαίο ταλέντο του μουσικού και μουσικολόγου Λαμπρογιάννη Πεφάνη, και δημοσιεύθηκε με την ηθική και υλική υποστήριξη τού ΤΕΙ Ιονίων Νήσων και με απόφαση και στήριξη τών δυο Προέδρων του, του τέως κ. Ναπολέοντα Μαραβέγια και του νυν κ. Ιωάννη Δραγώνα.
Στο Προλογικό Σημείωμά του ο Πρόεδρος κ. Ι. Δραγώνας σημειώνει με σαφήνεια πως το ΤΕΙ Ι.Ν. προσφέρει «… τη δυνατότητα να γνωρίσουν την Επτανησιακή Μουσική, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου της χώρας μας». Στον Πρόλογο ο Προϊστάμενος του τμήματος Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων κ. Νικόλαος Μπούκας αναφέρεται στο έργο ως «επιστημονικό πόνημα», «λειτουργικό σύγγραμμα» και «σημαντική κι επίπονη προσπάθεια των δυο δημιουργών» Γ. Γαλανού και Λ. Πεφάνη.
Μετά την Εισαγωγή –«Πρελούδιο» κατά τους δυο δημιουργούς- έπεται η ταξινόμηση των βιογραφιών με αρκετό εικονογραφικό υλικό, δημοσίευση εγγράφων, υποσημειώσεις και βιβλιογραφικές πηγές. Οι μουσικοί βιογραφούνται με τρόπο υποδειγματικό και τεκμηριωμένα, με λόγο απέριττο και πληρότητα, ενώ παράλληλα παρουσιάζεται οπτικό υλικό που προέρχεται από την συλλογή τού ερευνητή – συγγραφέα.
Το πέρας των βιογραφιών ακολουθεί λεπτομερές Εισαγωγικό Σημείωμα με τίτλο «Τα έργα της έκδοσης». Απευθύνεται σε μουσικούς οι οποίοι επιθυμούν να μελετήσουν τα μουσικά έργα που δημοσιεύονται με την ίδια πάντα αλφαβητική σειρά. Άγνωστα κυρίως, αλλά και γνωστά έργα, είναι μεταγραμμένα σε σύγχρονη ηλεκτρονική γραφή από τον χαρισματικό Λαμπρογιάννη Πεφάνη.
Ακάματος λειτουργός του πνεύματος και πιστός κι ένθερμος υπηρέτης της τοπικής παράδοσης σε όλες της τις εκφάνσεις ο Γεράσιμος Γαλανός προσφέρει άλλη μια φορά μέρος της πλούσιας και μοναδικής αρχειακής συλλογής του με στόχο να διαδοθεί και να αξιοποιηθεί κατάλληλα και με σεβασμό από, ντόπιους και μη, μουσικούς.
Βαθιά ριζωμένη μέσα στον Λαμπρογιάννη Πεφάνη είναι η έφεση προς τη μουσική, ο σεβασμός στην αυθεντικότητα, η λατρεία της τοπικής μας παράδοσης, αλλά και η επιστημονική προσέγγιση του θέματος μέσα από μακροχρόνιες σπουδές. Έτσι, το έργο είναι τεχνικά συγκροτημένο με άριστο τρόπο –καθώς έχουν γίνει και ορισμένες αναγκαίες διορθωτικές παρεμβάσεις-. Σε συγκεκριμένες παρτιτούρες λόγος και μουσική βαδίζουν δίπλα δίπλα, ενώνονται μαγικά κι αναδεικνύουν την αρμονική συνύπαρξή τους.
Οι δυο συντελεστές του έργου εργάστηκαν από κοινού επάνω στο θέμα αφιλοκερδώς με στόχο μόνον την ανάδειξη του πολύτιμου κεφαλληνιακού μουσικού υλικού, αλλά και των βιογραφιών των συνθετών. Μεγάλο μέρος του υλικού παρέμενε άγνωστο κι έτσι με τον τρόπο αυτό οι δημιουργοί του μουσικού λευκώματος, συγκεντρώνοντας και δημοσιεύοντας το ερευνητικό αυτό μελωδικό προϊόν που συγκινεί κάθε ηλικία, φωτίζουν και δοξάζουν μια σπουδαία πλευρά του μουσικού μας πολιτισμού, ανεκτίμητου συστατικού της ιστορικό-κοινωνικής πορείας της Κεφαλλονιάς.
Κλείνοντας εκφράζω ως Κεφαλλονίτισσα πολλές ευχαριστίες και θερμούς επαίνους προς το ΤΕΙ Ι.Ν. και τους δυο Προέδρους του, τον κ. Ναπολέοντα Μαραβέγια και τον κ. Ιωάννη Δραγώνα γιατί προσέφεραν στον τόπο, στο επιστημονικό κοινό, αλλά και στο λαό μας, υλικό αναμφίβολα μοναδικό διασώζοντας τη γνήσια –στο μέτρο του δυνατού- φωτοβόλα φωνή του παρελθόντος μας, και παράλληλα κατέστησαν το ΤΕΙ Ι.Ν. ζωντανό κύτταρο παιδείας και πολιτισμού με αμφίδρομες επιδράσεις από και προς την τοπική κοινωνία.
Ευρυδίκη Λειβαδά