Πώς λειτουργούν στην πράξη και ποιες είναι οι προκλήσεις στην εφαρμογή τους; Πώς μπορούν τελικά να κάνουν τις επιχειρήσεις πιο βιώσιμες και ανθεκτικές;
Τα τελευταία χρόνια τα κριτήρια ESG (Environmental, Social, Governance– Περιβαλλοντικά, Κοινωνικά, Διακυβέρνηση) έχουν αναδειχθεί σε βασικό παράγοντα λήψης επενδυτικών αποφάσεων και άντλησης χρηματοδότησης. Πώς, όμως, μετράει κανείς αυτές τις, εν πολλοίς, άυλες παραμέτρους; Πώς λειτουργούν μέχρι στιγμής στην πράξη τα κριτήρια ESG;
Ενόψει και της υποχρέωσης σύνταξης εκθέσεων βιωσιμότητας για πολλές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις από το 2024 η διαΝΕΟσις δημοσιεύει ένα νέο κείμενο πολιτικής. Υπογράφεται από ομάδα ακαδημαϊκών του ΕΜΠ –συγκεκριμένα από τον καθηγητή Χάρη Δούκα, την ερευνήτρια Ελένη Κανέλλου και τον επίκουρο καθηγητή Βαγγέλη Μαρινάκη–, χαρτογραφεί αναλυτικά τις ανάγκες που οδήγησαν τους επενδυτές να χρησιμοποιούν μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες, όπως τα κριτήρια ESG, για τις αποφάσεις τους. Το κείμενο αναφέρεται εκτενώς στις εκθέσεις βιωσιμότητας όπως και στα πρότυπα που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση των επιχειρήσεων και υπογραμμίζει τα εμπόδια και τις προκλήσεις στην υιοθέτηση των πρακτικών ESG.
Ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση των βασικών σημείων του κειμένου πολιτικής.
Τι είναι τα ESG και πώς αναδείχθηκαν
• Τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 αναπτύχθηκαν πλαίσια που επιτρέπουν στις εταιρείες να μετρούν τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις.
• Τη δεκαετία του 1990 αναδείχθηκαν και οι κοινωνικές πτυχές της λειτουργίας των επιχειρήσεων, όπως οι εργασιακές σχέσεις, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η συμπερίληψη αλλά και η συνεισφορά στις τοπικές κοινότητες.
• Τη δεκαετία του 2000 ήρθε στο προσκήνιο και η πτυχή της διακυβέρνησης μετά από σκάνδαλα και εταιρικές καταρρεύσεις, όπως το 2008.
• Το 2004 εμφανίστηκε για πρώτη φορά ο όρος ESG που έμεινε όμως για πολλά χρόνια αδρανής.
• Τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά την πανδημία, τα κριτήρια ESG αναφέρονται ολοένα και πιο συχνά ως κρίσιμος παράγοντας για τη βιώσιμη ανάπτυξη των εταιρειών και σε πολλές περιπτώσεις αποτελούν προϋπόθεση για την άντληση χρηματοδότησης.
Η κατάσταση στην Ευρώπη και στην Ελλάδα
Το ενδιαφέρον για τις ESG επενδύσεις υπολογίζεται σε:
$14,1 τρισ. στην Ευρώπη -πιο έντονο από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο.
$12 τρισ. στις ΗΠΑ -εκτιμάται ότι μέχρι το 2025 θα αφορά τα μισά περιουσιακά στοιχεία.
Η μεγάλη και γρήγορη ανάπτυξη των επενδύσεων ESG δημιούργησε επίσης ένα ζωντανό αλλά και πολύ σύνθετο οικοσύστημα προτύπων, επιχειρήσεων, αξιολογητών και επενδυτών.
Ευρώπη
• Nέοι κανονισμοί, όπως ο Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) και η Εταιρική Οδηγία Αναφοράς Βιωσιμότητας (CSRD), απαιτούν από τις εταιρείες να δίνουν πιο λεπτομερείς αναφορές, παρέχοντας επιπλέον δεδομένα για τη βιωσιμότητά τους.
• Η CSRD προβλέπει την κατάρτιση επιστημονικά τεκμηριωμένων στόχων και τη σύνταξη των εκθέσεων αυτών από ανεξάρτητους αξιολογητές.
• Περίπου 50.000 μεγάλες εισηγμένες επιχειρήσεις, τράπεζες και ασφαλιστικές με περισσότερους από 500 εργαζόμενους είναι υποχρεωτικό να δημοσιεύσουν αναλυτικές εκθέσεις βιωσιμότητας με βάση συγκεκριμένα πρότυπα για τη χρήση του 2024.
• Από το 2025 η υποχρεωτικότητα επεκτείνεται και σε μικρότερες επιχειρήσεις.
Ελλάδα
Η ανταπόκριση στα ESG κριτήρια προχωράει αργά, ωστόσο έχουν γίνει κάποια βήματα:
• Στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών κανονισμών, τα ελληνικά συνταξιοδοτικά ταμεία, οι τράπεζες και άλλοι θεσμικοί επενδυτές εντάσσουν τα ESG κριτήρια στις στρατηγικές τους.
• Το 2018 το Χρηματιστήριο Αθηνών (ΧΑ) εντάχθηκε στην πρωτοβουλία Sustainable Stock Exchanges (SSE) του ΟΗΕ. Το 2019 εξέδωσε “Οδηγό Δημοσιοποίησης Πληροφοριών ESG” και το 2021 ανακοίνωσε τη δημιουργία του νέου δείκτη ATHEX ESG, που παρακολουθεί την απόδοση των εισηγμένων που υιοθετούν ESG κριτήρια.
• Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (HDB) έχει αναπτύξει πλατφόρμα καταγραφής του ESG αποτυπώματος των επιχειρήσεων.
Εκθέσεις βιωσιμότητας και πρότυπα αξιολόγησης
Πώς δείχνουν οι επιχειρήσεις τη συμμόρφωσή τους με τα κριτήρια ESG:
• Σύνταξη εκθέσεων βιωσιμότητας με βάση διεθνή πρότυπα στα οποία τεκμηριώνεται η συμμόρφωσή τους με σημαντικές πτυχές των ESG.
• Αξιολογήσεις που περιλαμβάνουν ολόκληρη τη δραστηριότητα και την εφοδιαστική αλυσίδα, τα ρίσκα και τις ευκαιρίες που προκύπτουν καθώς και τους αντίστοιχους στόχους και σχέδια δράσης.
Προκλήσεις και προβλήματα
Τα πολλά διαφορετικά πρότυπα και είδη δραστηριότητας δημιουργούν μια πολυφωνία η οποία επηρεάζει και την αξιοπιστία των αξιολογήσεων:
• Συχνά η αξιολόγηση της ίδιας επιχείρησης από διαφορετικούς παρόχους ή με βάση διαφορετικά πρότυπα δεν συμφωνεί.
• Μια καλή βαθμολογία στο “E” από το ΕSG δεν συμβαδίζει πάντοτε με καλύτερη περιβαλλοντική απόδοση, όπως η μείωση των εκπομπών CO2.
• Επιχειρήσεις του ενεργειακού τομέα των οποίων τα προϊόντα περιλαμβάνουν ορυκτά καύσιμα μπορεί να λαμβάνουν καλύτερες αξιολογήσεις ESG από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
• Κάποιες φορές καλές αξιολογήσεις χρησιμοποιούνται με όρους προβολής χωρίς να συνοδεύονται από ουσιώδεις πράξεις, ένα φαινόμενο γνωστό ως greenwashing.
• Οι επιχειρήσεις κάποιες φορές υποτιμούν τη σημασία της κοινωνικής διάστασης στη δημιουργία δίκαιων και βιώσιμων συστημάτων.
Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο πολιτικής (PDF)
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 18/12/2023 #ODUSSEIA #ODYSSEIA