Ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ γράφοντος (τῆς 5ης Ὀκτωβρίου, 2023) μέ θέμα «Ὁ François-Auguste-René de Chateaubriand καί ἡ εἰς Ἑλλάδα Περιοδεία του τῷ 1806»
«Τήν 24ην Αὐγούστου, 1806, ἐξύπνησαν (ὁ de Chateaubriand καί ὁ Γάλλος Πρέσβυς Monsieur Fauvel) πολύ πρωΐ διά νά ἀνεβῶσιν εἰς τήν Ἀκρόπολιν. Ἀπό ὃλα τά ἀρχαῖα κτίρια πού συνήντων καθ’ ὁδόν καί ἐπί τῆς Ἀκροπόλεως ὁ πλέον εὐδιάκριτος καί εἰς τό πλέον προεξέχον σημεῖον ταύτης, ἦτο ὁ Παρθενών – ὁ ἐπιβλητικός ναός τῆς Θεᾶς Ἀθηνᾶς. …
Ὁ Παρθενών διετηρεῖτο ἂθικτος μέχρι τό 1687. … Μετά ἠκολούθησεν ὁ μεγάλος καταστροφεύς τοῦ Παρθενῶνος ὁ Ἂγγλος Λόρδος Elgin, ὁ ὁποῖος τῷ 1801-03 ἠθέλησε νά ἀποσπάσῃ τά ἀνάγλυφα τοῦ διαζώματος. Διά νά τό ἐπιτύχῃ ἒβαλε τούς Τούρκους ἐργάτας νά θραύσωσι τό ἐπιστύλιον. Πίπτοντα ἀπό ὓψους τά ἀνάγλυφα κατά γῆς, δυστυχῶς, ἐξ αὐτῶν, πλεῖστα ἐθραύσθησαν. Πολλοί δέ μεταγενέστεροι Ἂγγλοι καί ἂλλοι περιηγηταί εἰς Ἀθήνας ἒψεξαν διά δηλώσεων καί γραπτῶν των αὐστηρότατα τόν Λόρδον Elgin διά τήν ἀστόχαστον καί κακοήθη ἱεροσυλίαν του. (Σημ. ὁμιλοῦντος: Πιστεύω ὃτι ἐάν οἱ ἐν Ἑλλάδι ἀσχολούμενοι μέ τήν ἐπιστροφήν τῶν Γλυπτῶν τοῦ Παρθενῶνος ἐρευνήσωσι ποῖοι ἦσαν αὐτοί οἱ Ἂγγλοι καί λοιποί ἀρχαιολόγοι καί ἱστορικοί πού ἐπεσκέφθησαν τήν Ἑλλάδα μετά τόν Elgin καί τί ἒγραψαν διά τήν μετακίνησιν τῶν Γλυπτῶν τοῦ Παρθενῶνος εἰς Ἀγγλίαν ὑπ’ αὐτοῦ, αὐτό θά εἶναι μεγάλον ἐπιχείρημα διά τήν Ἑλλάδα εἰς τήν ὃλην προσπάθειαν ἐπαναφορᾶς των. Διά νά τό ἀναφέρῃ ὁ de Chateaubriand, θά ἐγνώριζε καλῶς τούς καταδικάσαντας τήν κλοπήν τοῦ Elgin. Δυστυχῶς δέν ἀναφέρει τά ὀνόματά των καί πρέπει οἱ ἀσχολούμενοι μέ τήν ἐπαναφοράν τῶν γλυπτῶν τοῦ Παρθενῶνος νά ἐρευνήσωσι τό θέμα αὐτό.)
Ὃμως παρεμπιπτόντως ὁ ὁμιλῶν κατώρθωσε νά ἐντοπίσῃ τό μακροσκελές ποίημα τοῦ μεγάλου Ἂγγλου Φιλέλληνος Λόρδου Βύρωνος, τό ὁποῖον φέρει τόν τίτλον «Ἡ Κατάρα τῆς Ἀθηνᾶς» (Ἀγγλιστί: The Curse of Minerva), τό ὁποῖον ἐγράφη τήν 17ην Μαρτίου, 1811, ὃπου εἰς κάποιους στίχους του ὁ Λόρδος Βύρων λέγει:
« ….. Escaped from the ravage of the Turk and Goth,
Know, Alaric and Elgin did the rest.
…..
See here what Elgin won, and what he lost!…
Now honoured “less” by all, and “least” by me.
…..
First on the head of him who did this deed
My Curse shall light – on him and all his seed.
…..
Oh, loathed in life, nor pardoned in the dust,
May Hate pursue his sacrilegious lust!”
Μετάφρασις:
«….. Διαφεύγων τάς καταστροφάς τοῦ Τούρκου καί τοῦ Γότθου,
Γνώριζε (Ἀθηνᾶ), ὁ Ἀλάριχος καί ὁ Elgin διέπραξαν τά ὑπόλοιπα.
…..
Κύτταξε ἐδῶ τί ἐκέρδισεν ὁ Elgin καί τί ἒχασε!
Τώρα ἐκτιμᾶται ἀπό ὃλους πολύ «ὀλιγώτερον» καί «ἐλάχιστα» ἀπό ἐμέ.
…..
Πρῶτα στό κεφάλι αὐτοῦ πού ἒκανε αὐτήν τήν πρᾶξιν
ἡ Κατάρα μου (τῆς Ἀθηνᾶς) θά πέσῃ – ἐπάνω σ’αὐτόν καί ὃλην
τήν γενεάν του.
…..
Ὢ, σιχαμένος εἰς τήν ζωήν καί ἀσυγχώρητος εἰς τόν τάφον του,
Εἲθε τό Αἰώνιον Μῖσος νά καταδιώκῃ τήν ἱερόσυλον ἀσέλγειάν του».
Ὃλα τά ἀρχαῖα μνημεῖα, λέγει ὁ Chateaubriand, καί βεβαίως τά λεπτά ἒργα τῶν Ἀθηνῶν, ὃταν ἀποσπασθῶσιν ἀπό τούς τόπους διά τούς ὁποίους εἶχον κατασκευασθῆ, ὂχι μόνον θά χάσωσιν ἓν μέρος τῆς ὀμορφιᾶς των, ἀλλά ὁλόκληρον αὐτήν καθ’ἑαυτήν τήν ὀμορφιάν των. Καί τό ἐξηγεῖ: «Τό ἂπλετον φῶς εἶναι ἐκεῖνον τό ὁποῖον τονίζει τήν λεπτότητα τῶν γραμμῶν καί τῶν χρωμάτων των: Δι’ αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγον, αφοῦ αὐτό τό ἂπλετον φῶς τῆς Ἑλλάδος θά τούς λείπῃ εἰς τήν Ἀγγλίαν, ἡ λεπτότης τῶν γραμμῶν καί τῶν χρωμάτων των θά ἐξαφανισθῶσιν». [(Σημ. ὁμιλοῦντος: Εἶναι ἐξαίρετος αὐτή ἡ παρατήρησις τοῦ Chateaubriand. Καί καλόν εἶναι νά τήν ἒχωσιν ὑπ’ ὂψιν ὡς δυνατόν ἐπιχείρημα οἱ νεώτεροι Ἓλληνες ἀδελφοί μας εἰς τόν ἀγῶνα των πρός ἐπαναπατρισμόν τῶν γλυπτῶν του Παρθενῶνος.)]
Ἡ παρατήρησις αὐτή γίνεται ἀκόμη πλέον ἐμφανής, ὃταν, ὡς διηγεῖται ὁ François-René, ὀλίγον πρό τῆς ἀνατολῆς τοῦ ἡλίου ἐκάθησαν κάπου εἰς τήν Ἀκρόπολιν διά νά ἀναπαυθῶσι καί προγευματίσωσι. Ἦτο τότε πού ὃλη ἡ περιοχή ἐδέχετο τάς πρώτας ἀκτῖνας τοῦ ἀνατέλλοντος ἡλίου καί ἡ πρώτη περιοχή τοῦ λεκανοπεδίου τῆς Ἀττικῆς καί τῶν γύρω βουνῶν ἐλάμβανον διαφόρους ῥοδιζούσας ἀποχρώσεις. Γράφει καταμαγευμένος ὁ Chateaubriand : «Ἡ Ἀθήνα, ἡ Ἀκρόπολις καί τά ἐρείπια τοῦ Παρθενῶνος ἐβάφοντο μέ τάς ὀμορφοτέρας ἀποχρώσεις τοῦ ἂνθους τῆς ῥοδακινιᾶς, τά δέ ἐναπομείναντα γλυπτά τοῦ Φειδίου εἰς τόν Παρθενῶνα, πού τά ἐκτύπων ὁριζοντίως αἱ χρυσαῖ ἀκτῖνες, ἐζωήρευον καί ὡμοίαζον νά κινῶνται ἐπάνω εἰς τό μάρμαρον χάριν εἰς τήν συνεχῆ κίνησιν τῶν σκιῶν τῶν γλυπτῶν λόγῳ τῆς συνεχοῦς μετακινήσεως τοῦ ἀνατέλλοντος ἡλίου». (Σημ. ὁμιλοῦντος: Αὐταί αἱ τόσον παραστατικαί παρατηρήσεις καί ζωνταναί λεπτομέρειαι δέν δύνανται νά φαίνωνται καί νά ἀναδεικνύωσι τά γλυπτά τοῦ Παρθενῶνος εἰς τόν τεχνητόν καί στατικόν φωτισμόν ἑνός Μουσείου, ὃπου εἶναι σήμερον ἐκτεθειμένα τά γλυπτά εἰς Ἀγγλίαν. Αὐτά κυρίως πρέπει νά ἀναφέρωνται ὑπό τῶν ἁρμοδίων εἰς τούς Ἂγγλους πρός ἐπάνοδον τῶν γλυπτῶν εἰς Ἑλλάδα καί ὂχι μόνον ἡ ῥηχή ἀπαίτησις ὃτι αὐτά μᾶς ἀνήκουσι καί πρέπει νά μᾶς τά ἐπιστρέψωσι.») …»
Εὐχαριστῶν διά τήν φιλοξενίαν,
Λάμπης Γ. Κωνσταντινίδης
Υ.Γ. Παρακαλῶ ὃπου ἀναφέρεται ἡ λέξις «ὁ ὁμιλῶν» νά ἀντικαθίσταται νοερῶς διά τῆς λέξεως «ὁ γράφων».
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 1/12/2023 #ODUSSEIA #ODYSSEIA