Το 1941, ο Σουηδός αρχαιολόγος Oscar Broneer, στο βιβλίο του “Το μνημείο του Λέοντα της Αμφίπολης”, παρέθεσε το σχέδιο αναπαράστασης που εικονίζεται δίπλα ως μαυσωλείο με τους ιωνικούς κίονες που το κοσμούσαν στην αρχαιότητα και μεταξύ άλλων έγραψε ότι:
“Το 1895, ο Walther Judeith υπέθεσε ότι ο κάτοχος της μεγαλειώδους σαρκοφάγου του Αλεξάνδρου που ανακαλύφθηκε στη Σιδώνα ήταν ο Λαομέδων. Μία ανάλυση των αναγλύφων των τεσσάρων πλευρών της σαρκοφάγου οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η κεντρική φιγούρα σε κάθε σκηνή είχε σκοπό να απεικονίσει τον κάτοχο σε διάφορα αποφασιστικά γεγονότα της ζωής του και ότι αυτές οι ιστορικές εικόνες δεν ταιριάζουν σε κανέναν από του εταίρους του Αλεξάνδρου εκτός από τον Λαομέδοντα… Η θεωρία ότι ο κάτοχος της σαρκοφάγου του Αλεξάνδρου ήταν ο Λαομέδων και η αρχιτεκτονική μορφή του μνημείου του λέοντα, που υποδεικνύει την Ιωνία ως καταγωγή του τύπου του, ευνοεί την άποψη ότι, αντί οποιουδήποτε άλλου από τους εταίρους του Αλεξάνδρου, ο Λαομέδων τιμήθηκε με τον λέοντα της Αμφίπολης”.
Το 1964, ο αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης πραγματοποίησε ανασκαφές στον τεχνητό τύμβο της θέσης “Καστά” και στο αφιέρωμα του Υπουργείου Πολιτισμού “Αμφίπολις”, σ. 74, γράφει για το μνημείο του λέοντα:
“Στην Αμφίπολη εγκαταστάθηκαν οι τρεις πιο αξιόλογοι ναύαρχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου: ο Νέαρχος που καταγόταν από την Κρήτη, ο Ανδροσθένης από τη Θάσο και ο Λαομέδων από τη Λέσβο.
Ο τελευταίος είναι ο αφοσιωμένος σύντροφος του Αλεξάνδρου, τριήραρχος και διοικητής των αιχμαλώτων αρχικά, σατράπης της Συρίας αργότερα. Στον Λαομέδοντα πιθανώς αποδίδεται το μνημείο και αυτού τη δόξα, την πολεμική αρετή και το θάρρος συμβόλιζε. Γιατί το λιοντάρι δεν είναι μόνο ένα έργο τέχνης, που επιβάλλεται με τις διαστάσεις και τη δύναμή του. Δεν είναι μόνο η απόδοση των ανατομικών λεπτομερειών που κάνει εντύπωση. Πέρα από αυτά υπάρχει ένας συμβολισμός στο πλαστικό αυτό έργο, που μας θυμίζει το γνωστό επίγραμμα: “Ειπέ, λέων, φθιμένοιο τίνος τάφον αμφιβέβηκας, βουφάγε; Τις τας σας άξιος ην αρετάς;”.
Στο παραπάνω επίγραμμα του Σιδωνίου Αντιπάτρου που παρέθεσε ο Λαζαρίδης, ερωτάται ο βουφάγος λέων τίνος άξιου της πολεμικής αρετής του Αχιλλέα τον τάφο προστάτευε (αμφιβέβηκε).
Για το Λέσβιο Λαομέδοντα ανέτρεξα στις δύο παραπομπές του Διόδωρου Σικελιώτη, σύμφωνα με τις οποίες: α) ο Περδίκκας έδωκεν το 323 π.Χ.: “Λαομέδοντι δε τω Μιτυληναίω Συρίαν” και β) το 319 π. Χ. ο Λαομέδων μεταφέρθηκε αιχμάλωτος στην Αίγυπτο από τον Νικάνορα, τον στρατηγό του Πτολεμαίου Λαγίδη: “ούτος δε στρατεύσας εις την Συρίαν Λαομέδοντα μεν τον σατράπην εζώγρησε (αιχμαλώτισε), την δε Συρίαν άπασαν εχειρώσατο”. Ο Αππιανός ο Αλεξανδρεύς συμπληρώνει ότι ο Λαομέδων: “τους φύλακας διαφθείρας προς Αλκέταν έφυγεν ες Καρίαν”.
Ο Αρριανός Φλάβιος γράφει στην “Ανάβαση” ότι στους εταίρους του Αλεξάνδρου ήταν “και Εριγύιος ο Λαρίχου και Λαομέδων ο τούτου αδελφός” και ότι ο Αλέξανδρος όρισε στην Ισσό τον Λαομέδοντα υπεύθυνο “επί τοις αιχμαλώτοις βαρβάροις” επειδή “δίγλωσσος ην ες τα βαρβαρικά”. Ο Αρριανός προσθέτει στα “Ινδικά” ότι στη μάχη στον Υδάσπη ποταμό ο Λαομέδων ήταν τριήραρχος ερχόμενος από την Αμφίπολη. (“εκ δε Αμφιπόλεως ήγον οίδε· Νέαρχος Ανδροτίμου, ος τα αμφί τω παράπλω ανέγραψε, και Λαομέδων Λαρίχου και Ανδροσθένης Καλλιστράτου”). Επισημαίνω τα λεσβιακά ονόματα Εριγύιος και Λάριχος, τα οποία είχαν επίσης δύο εκ των τριών αδελφών της Ερεσίας Σαπφούς.
Οι Βρετανοί στρατιώτες που ανακάλυψαν το Λέοντα της Αμφίπολης – Πως σώθηκε από τους …Βούλγαρους
Το 1916 στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, Άγγλοι που κατασκεύαζαν οχυρωματικά έργα στο Στρυμόνα βρήκαν τα μαρμάρινα κομμάτια του αγάλματος. Σπάνιες φωτογραφίες.
Σπάνιες φωτογραφίες περιέχει το βιβλίο του Oscar Broneer, που εκδόθηκε το 1941 αλλά δεν μεταφράστηκε ποτέ στα ελληνικά, από την εύρεση του επιβλητικού γλυπτού. Όπως γράφει η εφημερίδα Έθνος, το βιβλίο τιτλοφορείται «Το μνημείο του Λέοντα της Αμφίπολης» και σε αυτό ο Σουηδός αρχαιολόγος παρέθεσε το σχέδιο αναπαράστασής του ως μαυσωλείου με ιωνικούς κίονες.
Όπως συμπληρώνει η εφημερίδα, το 1964, ο αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης στο αφιέρωμα του υπουργείου πολιτισμού «Αμφίπολις», σ. 74, γράφει για το μνημείο του λέοντα:
«Στην Αρχαία Αμφίπολη εγκαταστάθηκαν οι τρεις πιο αξιόλογοι ναύαρχοι του μεγάλου Αλεξάνδρου: ο Νέαρχος που καταγόταν από την κρήτη, ο Ανδροσθένης από τη Θάσο και ο Λαομέδων από τη Λέσβο.
Ο τελευταίος είναι αφοσιωμένος σύντροφος του Αλεξάνδρου, τριήραρχος και διοικητής της Συρίας αργότερα. Στον Λαομέδοντα πιθανώς αποδίδεται το μνημείο και αυτούθ τη δόξα, την πολεμική αρετή και το θάρρος συμβόλιζε γιατί το λιοντάρι δεν είναι μόνο ένα έργο τέχνης που επιβάλλεται με τις διαστάσεις και τη δύναμή του, αλλά είναι ένα έργο με έντονο συμβολισμό.
Το 1916, στη διάρκεια του Ά Παγκοσμίου Πολέμου, Άγγλοι στρατιώτες που κατασκεύαζαν οχυρωματικά έργα δίπλα στον Στρυμόνα, ανακάλυψαν τα μαρμάρινα κομμάτια του Λέοντα τα οποία στην συνέχεια επιχείρησαν να φυγαδεύσουν χωρίς να το καταφέρουν, αφού δέχθηκαν πυρά Βουλγάρων από τα απέναντι υψώματα. Θα περάσουν πολλές δεκαετίες μέχρι ο Λέων να συνδεθεί με τον τύμβο.
Ο Λαζαρίδης, όπως συμπληρώνει η εφημερίδα, στις ανασκαφές στον λόφο Καστά είχε εντοπίσει κατασκευή που αποτελούσε τμήμα του μνημείου του Λέοντα.
Πηγή: Έθνος / Πηγή φωτογραφιών: seleo.gr
Εστάλησαν στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 12.9.2014, Β. Λορεντζάτος