Το 1695, εκστράτευσε κατά των Τούρκων αναζητώντας διέξοδο στις νότιες θάλασσες. Κατάφερε να πολιορκήσει το Αζόφ αλλά διαπίστωσε πως οι αξιωματικοί του δεν ήξεραν να κουμαντάρουν το στράτευμα κι οι πυροβολητές του δεν μπορούσαν να σημαδέψουν τα τείχη. Του πήρε ένα χρόνο να διορθώσει την κατάσταση. Στις 28 Ιουνίου 1696, μπήκε στο Αζόφ. Πια, είχε το λιμάνι που γύρευε. Δεν είχε πλοία. Ούτε ναυπηγούς.
Στα 1697, σε ηλικία 25 χρόνων, έφυγε κρυφά από τη Ρωσία κι άρχισε να περιοδεύει την Ευρώπη. Δούλευε ως εργάτης σε ναυπηγείο, προσλάμβανε ειδικευμένους τεχνίτες, μάθαινε να συγκρατεί τις βάρβαρες εκρήξεις του και να φέρεται σαν βασιλιάς, ετοίμαζε την προσωπική του επανάσταση. Τον πληροφόρησαν ότι στη Ρωσία ξέσπασε κίνημα. Όσο να γυρίσει, οι κινηματίες είχαν εκτελεστεί.
Στα 1697, ο Κάρολος ΙΑ’ της Σουηδίας πέθανε, ενώ ο γιος του ήταν μόνο 15 χρόνων. Ήταν κι αυτός πανύψηλος αλλά λιγνός, «μακρόστενος με μακρόστενο πρόσωπο». Ένας πιτσιρικάς που το έσκαγε τις νύχτες από την κρεβατοκάμαρα κι έσπαζε, με πέτρες, τα τζάμια της γειτονιάς. Παρ’ όλ’ αυτά, ανακήρυξε τον εαυτό του ενήλικο και πήγε στην Ουψάλα όπου στέφθηκε βασιλιάς: Κάρολος ΙΒ’ της Σουηδίας. Του πήρε δυο χρόνια όσο να φτιάξει τον στρατό του.
Στα 1699, ο Πέτρος είχε αρχίσει τον εξευρωπαϊσμό της Ρωσίας. Κούρεψε με τα χέρια του τα γένια των βογιάρων και τα κόντυνε. Στις 20 Αυγούστου, καθιέρωσε το ευρωπαϊκό ντύσιμο. Στις 20 Δεκεμβρίου, το νέο ημερολόγιο. Ο Κάρολος ΙΒ’ δεν είχε χρόνο να ασχοληθεί με τέτοια ζητήματα. Αποβιβάστηκε στη Δανία, νίκησε τους Δανούς. Μετά, βάδισε κατά της Ρωσίας. Ο Πέτρος πήγε να τον συναντήσει στα τέλματα της Νάρβα, στη ΒΑ Εσθονία. Ήταν 30 Νοεμβρίου 1700 και μαινόταν η χιονοθύελλα. Ο 18χρονος Σουηδός τσάκισε τους Ρώσους. Ο Πέτρος υποχώρησε. Ο Κάρολος τον κυνήγησε, ενώ οι Πολωνοί του Αυγούστου Β’ έσπευδαν σε βοήθεια των Ρώσων.
Επτά μήνες αργότερα, Ρώσοι και Πολωνοί στέκονταν να αντιμετωπίσουν τους Σουηδούς στη Ρίγα της Λετονίας. Η άγρια μάχη κατέληξε σε νέα νίκη του Καρόλου. Ήταν 18 Ιουλίου 1701. Ακριβώς ένα χρόνο και μια μέρα αργότερα, στις 19 Ιουλίου 1702, ο Κάρολος νίκησε πάλι, στο Κλεζόφ αυτή τη φορά, και κυρίευσε ολόκληρη την Κρακοβία. Ο Πέτρος αναγκάστηκε να υπογράψει συνθήκη. Ο Αύγουστος πήρε το δρόμο της εξορίας, φιλοξενούμενος του Πέτρου, ενώ, τον Ιούλιο του 1704, στο θρόνο της Πολωνίας ανέβηκε ο Στανίσλας Λετσίνσκι, εκλεκτός του Καρόλου. Ο χρόνος όμως δούλευε για τον Πέτρο.
History report – ΟΔΥΣΣΕΙΑ