2. Οι επτανησιακές εφημερίδες της Αγγλοκρατίας και ειδικότερα οι ριζοσπαστικές χαρακτηρίζονταν από πολιτική ωριμότητα και διακρίνονταν για τη θαρραλέα και μαχητική αρθρογραφία τους. Ανάμεσα σε αυτές η «Αναγέννησις» του Ιωσήφ Μομφερράτου.
3. Από τα άρθρα του Μομφερράτου στην εφημερίδα του ξεχωριστή σημασία έχει εκείνο με τον τίτλο «Ο προς τους Λαούς ασπασμός μας» (εφημερίδα «Αναγέννησις», αρ. φύλλου 55, 18-4-1859), στο οποίο ο Κεφαλονίτης ριζοσπάστης διατύπωνε τις προωθημένες για την εποχή του ριζοσπαστικές-κοινωνιστικές ιδέες, προβάλλοντας ανάμεσα σε άλλα και το όραμα της «Ευρωπαϊκής Συμπολιτείας».
4. Συγκεκριμένα, θεωρούσε ότι όλοι οι ευρωπαϊκοί λαοί, καταπιεζόμενοι από ξένη ή εγχώρια τυραννία, συνιστούσαν ένα αδιάσπαστο σύνολο στον αγώνα τους για μια πανευρωπαϊκή πολιτική και πολιτισμική ανάπλαση της Ευρώπης. Διακήρυττε τη διάλυση της ανίερης συμμαχίας των –τότε- βασιλέων και την αντικατάστασή της με την ιερή συμμαχία των ευρωπαϊκών λαών, οι οποίοι θα συγκροτούσαν, με βάση την ελεύθερη εθνικότητα, τη λαϊκή κυριαρχία και τη μεταξύ τους αλληλεγγύη, μια Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία. Και στη Συμπολιτεία αυτή οι μεταξύ των εθνών διαφορές θα διευθετούνταν όχι ανταγωνιστικά και εχθρικά αλλά αδελφικά, με ισότητα, αμοιβαιότητα και δικαιοσύνη, ενώ το νεοελληνικό κράτος – ένα κράτος, εννοείται, δημοκρατικό και κυρίαρχο – θα έπαιζε, κατά τον Μομφερράτο, σημαντικό ρόλο.
5. Επειδή, πράγματι, το συγκεκριμένο απόσπασμα του παραπάνω άρθρου του ριζοσπάστη αγωνιστή το θεωρούμε αξιολογότατο και συνάμα προφητικό και επίκαιρο αλλά παραμένει δυστυχώς άγνωστο μάλλον στους περισσότερους, το αντιγράφουμε από την εφημερίδα: «[…] Όταν δε επί των ερειπίων του αναποφεύκτως κατεδαφισθησομένου σαθρού οικοδομήματος της ιεράς μεν καλουμένης, ασεβούς δε και ανοσίου συμμαχίας των βασιλέων, εγερθή το νέον και μέγα οικοδόμημα της αληθώς ιεράς και αγίας των λαών συμμαχίας, και αντί των ελευθεροκτόνων ηγεμονικών συνεδρίων επί τη βάσει της ελευθέρας εθνικότητος, της κυριαρχίας των λαών και της μεταξύ αυτών αλληλεγγύης επανιδρυθή εν είδος ευρωπαϊκής συμπολιτείας, όπου, προς τοις άλλοις, αι μεταξύ των εθνών σχέσεις θέλουσι διευθετείσθαι, όχι πλέον εγωιστικώς, δυσμενώς και εχθροπαθώς, αλλ’ αδελφικώς, εν πλήρει ισότητι, αμοιβαιότητι και δικαιοσύνη, κλέος γενικόν και καύχημα θέλει είσθαι ότι εν μέσω αυτής η νέα Ελλάς θέλει διαπρέπει λαμπρά και ένδοξος ως η αρχαία. […]».
6. Έτσι, λοιπόν, το ριζοσπαστικό κίνημα, πρώτο στην Ευρώπη, συνέλαβε και διακήρυξε την ανάγκη της πανευρωπαϊκής κοινότητας και συμπολιτείας. Και ο Κεφαλονίτης ριζοσπάστης Ιωσήφ Μομφερράτος, είναι από τα μέσα του 19ου αιώνα ο πρώτος Έλληνας με ευρωπαϊκή συνείδηση, προδρομικός κήρυκας της συναδέλφωσης των ευρωπαϊκών λαών, οραματιστής μιας Ευρώπης των Λαών, της Ευρώπης της ισότητας, της δικαιοσύνης, της λαϊκής κυριαρχίας και της αλληλεγγύης – μιας Ευρώπης δηλαδή που καμιά σχέση δεν έχει με τη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία είναι δημιούργημα «ελευθεροκτόνων ηγεμονικών συνεδρίων».
Πέτρος Πετράτος
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 22.5.2014