Συνεχίζω την καταγραφή των σπουδαιότερων γεγονότων με τον Οκτώβριο, και όταν βρίσκω κάποιο γεγονός που μου έχει διαφύγει, επιστρέφω και το προσθέτω στον αντίστοιχο μήνα. Ελπίζω να καλύψω με γεγονότα όλες τις ημέρες του έτους με αποτέλεσμα να έχω ένα πλήρες (στο μέτρο του δυνατού εννοείται) ημερολόγιο του Αγώνα το οποίο, ευελπιστώ να εκδώσω.
Η καταγραφή παρουσιάζεται ανά 10ήμερο. Αυτό είναι το τρίτο του Οκτωβρίου.
21 Οκτωβρίου:
1821: Οι αγωνιστές κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος των Πατρών και ανάγκασαν τους Τούρκους να κλεισθούν στο φρούριο.
1822: Μάχη στο Κεφαλόβρυσο Αιτωλίας. Οι Έλληνες υποχώρησαν στα βουνά. Ο Ομέρ Βρυώνης κι ο Ρεσίτ-Πασάς ή Κιουταχής μετά την καταστροφή των Ελλήνων στο Πέτα (4 Ιουλίου 1822), κινήθηκαν αργά προς την Αιτωλοακαρνανία. Όμως η άσχημη ψυχολογική κατάσταση των Ελλήνων λόγω της ήττας τους στο Πέτα και οι έριδες μεταξύ των οπλαρχηγών της Αιτωλοακαρνανίας, δημιούργησαν κλίμα ανασφάλειας. Οι τουρκικές δυνάμεις του Ομέρ Βρυώνη και του Κιουταχή, περίπου 12.000, με 11 κανόνια και 4 βομβοβόλα έφτασαν έξω από το Μεσολόγγι.
1827: Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου και το αποτέλεσμά της ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων στην Κωνσταντινούπολη. Η Υψηλή Πύλη διαμαρτυρήθηκε προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, ενώ απειλούσε με σφαγές τους Έλληνες.
22 Οκτωβρίου:
1798: Δυνάμεις του Αλή πασά από 4.000 πεζούς και 3.000 ιππείς με επικεφαλής τον ίδιο και τον γιό του Μουχτάρ, επιτέθηκαν κατά της Πρέβεζας όπου αμύνονταν 1.000 Έλληνες και Γάλλοι υπό τον Στρατηγό λα Σαλσέ. Η μάχη ήταν φονική και τελικά ο Αλής κατέλαβε την πόλη και την παρέδωσε στις φλόγες.
1821: Στη συνέχεια των γεγονότων στον Υψόλιθο στη Ζάκυνθο, η Αστυνομία υπό τον Πέτρο Τζεν στις 22 του μηνός φυλάκισε πενήντα εφτά επιφανείς Ζακύθιους, γνωστούς για τα πατριωτικά τους φρονήματα. Ανάμεσά τους ήταν ο ιερωμένος και Φιλικός Νικόλαος Κοκκίνης, ο μετέπειτα Επίσκοπος Ζακύνθου, ο Ροβέρτος μεγαλύτερος αδελφός του Διονυσίου Σολωμού, ο γιατρός Διονύσιος Ταγιαπιέρας, ο Φιλικός Νικόλαος Καλύβας, οι αδελφοί Διονύσιος και Αναστάσιος Βολτέρα, ο Στέλιος Μιχαλίτσης, ο Αντώνιος Κουερίνος, ο Ν. Μεσαλάς, ο Ν. Ψημάρης, ο Ιωάννης Λεονταρίτης, ο Κ. Βαλλιάνος, ο Διονύσιος Κεφαλληνός, ο Ηλίας Πομόνης, ο πρόξενος Λουδοβίκος Στράνης, ο Μπενιζέλος Ρούφος, ο Ιούλιος Δομενεγίνης, ο Φιλικός και γιατρός Παναγιώτης Στεφάνου.
Στη συνέχεια ο Άνταμ εξέδωσε διαταγή παράδοσης όπλων όλων των κατοίκων στα χωριά. Δυο μόνο χωριά – οικισμοί αρνήθηκαν: το Μουζάκι και ο Πισινώντας (σημερινός οικισμός Παντοκράτορας), γνωστά πατριωτικά κέντρα της Ζακύνθου ήδη από τα χρόνια των δημοκρατικών Γάλλων. Οι Μουζακιώτες αντιστάθηκαν ένοπλα με επικεφαλής τους παπά-Γιάννη Κλαυδιανό και τον Θεόδωρο Πέττα γνωστό ως Γλάρο. Τελικά οι αντάρτες βρέθηκαν πολιορκημένοι από τους Άγγλους και τους ντόπιους προστάτες τους και παραδόθηκαν εξ ανάγκης. Ο Άνταμ διέταξε να παραδώσουν εμπρός του το όπλο τους. Ο Κ. Λομβάρδος, από αφήγηση αυτοπτών μαρτύρων, γράφει ότι ο Άνταμ «λαμβάνων αυτά [τα όπλα] από των χωρικών τα συνέτριβε δια των ιδίων αυτού χειρών. Αλλ’ αποκαμών ησθάνθη ότι δεν τω ήτο δυνατόν να επαρκέση εις τοιαύτην εργασίαν».
Ο Άνταμ μόλις επέστρεψε στην πόλη διέταξε συγκρότηση στρατοδικείου για να δικασθούν «με αμεροληψία» -ως ο ίδιος διατυμπάνιζε- οι ένοχοι των αιματηρών γεγονότων του Υψολίθου, ενώ ταυτόχρονα στήθηκε η αγχόνη στην πλατεία του Αγίου Νικολάου του Μώλου. Διαβάζουμε στον Χιώτη σχετικά με τα αποτελέσματα της υποτιθέμενης «δίκαιης δίκης»: «Επί δεκαπέντε ημέρας τρόμου και στεναγμού διετέλουν οι Ζακύνθιοι εις τοσαύτην τρομοκρατίαν. Σιγή κατέλαβε όλην την πόλιν, έως και αυταί αι εκκλησίαι εκλείσθησαν και δεν ελειτούργουν. Με υπόκωφον ψαλμωδίαν του ιερέως εφέρετο εις τον τάφον ο τυχών νεκρός, άνευ τινός συνοδείας ή πομπής. Ούτε ενταφιασμού ηξίωσαν τους κρεμασθέντας. Τα σώματα αυτών επισσώθησαν και εις κλωβία σιδηρά τεθέντα εκρέμαντο επί ιστών, στηθέντων εις την κορυφήν του βουνού του Αγίου Ηλία επί δεκαετίαν, γενόμενα βορά κοράκων…» Το κλουβί με το μακάβριο λείψανο του Ιωάννου Κλαυδιανού του Φιοληταίου «νέου ευειδούς ‒ όπως γράφει ο Κ. Λομβάρδος ‒ και αγαπωμένου υπό των συγχωριτών του εκρεμάσθη κατέναντι της εν τω χωρίω του Φιολίτη οικίας του».
1824: Ο Παπαφλέσσας, υπουργός Εξωτερικών ων, εισέβαλε στην Αρκαδία για να πλήξει τους οπαδούς του Κολοκοτρώνη.
1828: Ελληνικές δυνάμεις υπό τον Μακρυγιάννη (Κραβαρίτη) Ευάγγελο Ιωάννου, Φαρμάκη Κορκολιό, τους Καλατζογιανναίους τον Κίτσο Τζαβέλλα και τον Φωτομάρα, επιτέθηκαν σε Τούρκους στη Λομποτινά της Ναυπακτίας που βρίσκονταν καθ’ οδόν προς τη Ναύπακτο και τους προκάλεσαν πολλές απώλειες. Αρχηγός επτανησιακού σώματος ήταν ο Κεφαλλονίτης Ιγγλέσης.
23 Οκτωβρίου:
1823: Κατά την πολιορκία του Αιτωλικού (που αναφέρεται και ως δεύτερη πολιορκία Μεσολογγίου -έλαβε χώρα την χρονική περίοδο από τις 20 Σεπτεμβρίου του 1823 έως τις 17 Νοεμβρίου του ίδιου έτους) διακρίθηκε ο Κωνσταντίνος Μεταξάς για τον πατριωτισμό του και τους «μειλιχίους και πειστικούς τρόπους… οφείλεται η συνδιαλλαγή των διηρημένων αρχηγών, ους προς τούτο είχε καλέσει εις τα Κερασοβίτικα καλύβια ένθ’ απεφασίσθη η κατά των Τούρκων εκστρατεία» σημειώνει ο Ηλίας Τσιτσέλης. Και συνεχίζει: «τότε ο ανήρ ικανάς κατώρθωσε να προμηθευθή τροφάς και πολεμοφόδια εκ Κεφαλληνίας κατά δε την περιώνυμον εκείνην πολιορκίαν, έδωκε δείγματα ου μόνον στρατιωτικής, αλλά και πολιτικής ικανότητος, πολλούς δε διαφυγών κινδύνους και της ιδίας ζωής, όταν κατώρθωσε ίνα διέλθη δια μέσου του οθωμανικού στόλου, όστις επολιόρκει την πόλιν…. [Εν Αιτωλικώ έπεσε και έτερος ανδρείος συμπολίτης ημών, ο αρχιπυροβολητής Μαρίνος Λυκιαρδόπουλος…]. Εις την δεξιότητα, την πειθώ και την του ανδρός ευγένειαν, οφείλεται και η υπό του άγγλου πλοιάρχου Κλίφορντ, αποστολή χιλίων πεντακοσίων οκάδων μολύβδου, ου εστερείτο το ετοιμαζόμενον να ρίψη τον περί των όλων κύβον Μεσολόγγιον. Τη επιμελεία αυτού ωχυρώθη τότ η τε πόλις αύτη και είτα το Αιτωλικόν, κατά την πολιορκίαν δε του τελευταίου εστάλησαν των ημετέρω συμπολίτη, υπό μεν των εν Κεφαλληνία αδελφών αυτού Ρόκκου και Μαρίνου δυο και ημίσεια χιλιάς ισπανικών ταλλήρων, υπό δε του Δημ. Κοργιαλένιου, τριάκοντα χιλιάδες οκάδες αλεύρων».
24 Οκτωβρίου:
1798: Ο ρωσοτουρκικός στόλος κατέλαβε τη Ζάκυνθο.
1821: Σημαντικές επιτυχίες των Ελλήνων στη Λοκρίδα και τη Βοιωτία υποχρέωσαν τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιοσέ Μεχμέτ να υποχωρήσουν στη Λαμία.
1820: Ο Αλ. Υψηλάντης έδωσε εντολή στο Ιθακήσιο Βασίλη Καραββία να σπεύσει στο Ιάσιο έως τις 24 Νοεμβρίου με όσα παλληκάρια μπορεί και να έλθει σε άμεση επαφή με τον ηγέτη των Φιλικών Λασσάνη και να συζητήσουν τα της επικείμενης Επανάστασης.
1825: Σημαντικές ενισχύσεις κατέφθασαν στο Νεόκαστρο από την Αίγυπτο υπό τον Τοπάλ πασά και τον Μουχαράμπεη.
1828: Ο Δημήτριος Υψηλάντης οργάνωσε νέα επιχείρηση για ανακατάληψη της Ανατολικής Στερεάς.
25 Οκτωβρίου:
1816: Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία ο Παναγιώτης Παπαγεωργίου, γνωστός ως Αναγνωσταράς.
1822: Αρχίζει η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου από τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιουταχή πασά με στρατό πάνω από 8.000 – 10.000 άνδρες και πυροβολικό. Οι πολιορκημένοι ήταν περίπου 700 υπό τους Μαυροκορδάτο, Μ. Μπότσαρη, Γ. Κίτσο και Θ. Γρίβα. Ο Σπ. Τρικούπης αναφέρει ότι «τήν δέ 25ην επανη̃λθαν έξωθεν του̃ Μεσολογγίου καί εστρατοπέδευσαν ο μέν Κιουταχής κατά τόν ʿΆγιον ʾΑθανάσιον, ο δέ Βρυώνης κατά τόν ʿΆγιον Δημήτριον».
1824: Στις 25 Οκτωβρίου παρουσιάστηκε στο Βουλευτικό της επαναστατημένης Ελλάδας ο Μακεδόνας έμπορος, εγκατεστημένος στον Λίβανο, Χατζηστάθης Ρέζης ο οποίος ισχυρίσθηκε πως μετέφερε παράτολμη πρόταση – αντιπερισπασμό που θα έφερνε του Οθωμανούς σε δύσκολη θέση. Σύμφωνα με αυτόν, ο εμίρης του Λίβάνου Μπεσίρ, αλλά και οι προύχοντες της χώρας, επιθυμούσαν συμμαχία με την Ελλάδα, για ανάληψη κοινής δράσης κατά των Τούρκων. Οι Έλληνες θα έστελναν πολεμικά πλοία για να βοηθήσουν στην απελευθέρωση του Λιβάνου και της Κύπρου, και ο Μπεσίρ ισχυρές ενισχύσεις σε στρατό και άλογα στην Ελλάδα για να ενισχύσουν τα μέτωπα. Η δράση αυτή σήμαινε την γέννηση ενός επιπλέον μετώπου κατά των Τούρκων. Το Βουλευτικό δέχθηκε την πρόταση αυτή, όμως το Εκτελεστικό την ενέκρινε στις 13 Ιουλίου 1825 και με εμπόδια και πισογυρίσματα –λόγω και των επιτυχιών του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο- κατά τις αρχές του Μαρτίου 1826 έφθασε στο Λίβανο σώμα Ελλήνων αγωνιστών πάνω από 2.000 και υπό τον Φιλικό Χατζημιχάλη Νταλιάνη, Βάσο Μαυροβουνιώτη και Νικόλαο Κριεζιώτη, και 14 πολεμικά πλοία για την πραγματοποίηση της καταδρομικής αυτής επιχείρησης ελευθέρωσης Λιβάνου και Κύπρου. -Τρία από αυτά τα καράβια και 800 εθελοντές πληρώνονταν από τον ηπειρώτη επιχειρηματία Νταλιάνη-. Οι Έλληνες αφού κατέλαβαν έναν παράκτιο πύργο και κάποιες οικίες, επιδόθηκαν σε λεηλασίες. Ο Νταλιάνης και οι υπόλοιποι αρχηγοί του εκστρατευτικού σώματος ήλθαν γρήγορα σε επαφή με τον Μπεσίρ, για να οργανώσουν κοινή δράση δυνάμεών τους και να παρακινήσουν τους χριστιανούς της Συρίας να επαναστατήσουν κατά των Τούρκων. Ο Λιβανέζος εμίρης ζήτησε από τους Έλληνες επικεφαλής πιστοποιητικό ότι ενεργούσαν υπό την επίσημη έγκριση της κυβέρνησής τους. Εκείνοι όμως δεν είχαν κάτι τέτοιο να επιδείξουν κι έτσι ο Μπεσίρ τους ζήτησε να εγκαταλείψουν τη χώρα το συντομότερο δυνατό. Η αναχώρηση έγινε από τη Βηρυτό στις 25 Μαρτίου 1826. Κι έτσι ναυάγησε άδοξα η φιλόδοξη αυτή απόπειρα συμμαχίας Ελλάδας – Λιβάνου χωρίς να ανοιχθεί κι άλλο ένα μέτωπο στο μαλακό υπογάστριο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Στην υπόθεση αυτή ενεπλάκη και ο Κεφαλλονίτης Γεώργιος Δρακάτος Παπανικόλας (βλ. προηγούμενη ανάρτηση σχετικά, Ιούλιος 1824)
26 Οκτωβρίου:
1822: Πέθανε στην Κόρινθο ο Δράμαλης από ψυχικό μαρασμό που τον καθήλωσε, μετά από την ήττα στα Δερβενάκια, από τις 28 Ιουλίου του ίδιου έτους. Ετάφη κοντά στην παλιά βρύση. Τη συμφορά αυτή που τον βρήκε ο λαός την ονόμασε «νίλα του Δράμαλη». Αντικαταστάθηκε δε αυτός από τον Μαχμούτ πασά Ζίχνης.
1823: Οι Τουρκαλβανοί παρέδωσαν το φρούριο της Ακροκορίνθου στον Κολοκοτρώνη μετά από διαπραγματεύσεις και με τον όρο να αναχωρήσουν για τη Θεσσαλονίκη με τον οπλισμό τους. Την προστασία επιβιβάσεως στα πλοία είχε αναλάβει ο Νικηταράς.
27 Οκτωβρίου:
1821: Η βρετανική διοίκηση των Ιονίων δημοσίευσε προκήρυξη με την οποία απαγορευόταν ο πλους των Ελληνικών πλοίων στα λιμάνια των Επτανήσων.
1827: Αιγύπτιοι, Αλβανοί και Μεμελούκοι εισέβαλαν στην Τριφυλία.
28 Οκτωβρίου:
1822: Ο Κανάρης πυρπόλησε ανοιχτά στην Τένεδο την υποναυαρχίδα του τουρκικού στόλου τον οποίο δυο πολεμικά και δυο περιπολικά ψαριανά πλοία είχαν προσβάλει.
1827: Δύναμη 1.000 Κρητών και 100 ακόμα αγωνιστών από την υπόλοιπη Ελλάδα, αποβιβάστηκε στην Γραμβούσα της Κρήτης και αναζωπύρωσε την Επανάσταση στο νησί.
29 Οκτωβρίου:
1798: Στην Κεφαλλονιά, οι ολιγάριθμοι Γάλλοι στρατιώτες που είχαν απομείνει, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων νοσούσε, κατευθύνθηκαν μέσω των ορεινών όγκων προς την Άσσο. Στο μεταξύ, ο ρωσοτουρκικός στόλος αποβιβάστηκε στο νησί στις 29 Οκτωβρίου. Οι Γάλλοι όμως, εν τω μέσω της πορείας τους στα βουνά δέχθηκαν επίθεση από ντόπιους οι οποίοι τους αφαίρεσαν και τα όπλα. Και όταν, μετά από αρκετές ταλαιπωρίες φθάνουν στην Άσσο, έφθασε εκεί κι ένας Ρώσος αξιωματικός επικεφαλής σώματος, ο οποίος τους οδήγησε ασφαλώς στο Αργοστόλι από όπου, αφού ενώθηκαν με τους άλλους Γάλλους από το Ληξούρι που δεν αντιμετώπισαν κι αυτοί καλύτερη τύχη, αναχώρησαν για την Πάτρα
30 Οκτωβρίου:
1821: Κατεπνίγη από τους Τούρκους η Επανάσταση στη Χαλκιδική. Ο εμπειροπόλεμος Βαλής της Θεσσαλονίκης Μεχμέτ Εμίν Πασάς επιτέθηκε με μεγάλες δυνάμεις (14.000 περίπου), κατέλαβε την Κασσάνδρα και μετέβαλε την πόλη σε σφαγείο και στάχτη. Το στρατόπεδο της Κασσάνδας ήταν υπό τον Εμμανουήλ Παππά και από τους 1.500 Έλληνες υπερασπιστές σκοτώθηκαν οι περισσότεροι μετά από πεισματική μάχη. Ο Παππάς διεσώθη στο Άγιο Όρος.
1826: Ήττα των Ελλήνων στη Ζαγορά της Λιβαδειάς. Θάνατος του Γιαννάκη Ανδρούτσου, αδελφού του Οδυσσέα.
31 Οκτωβρίου:
1828: Οι έγκλειστοι Τούρκοι στη μονή Δομοκού παραδόθηκαν στους Έλληνες που πολιορκούσαν το μοναστήρι.
Ευρυδίκη Λειβαδά
Εικόνες: Ένας άγνωστος στρατιωτικός αντιπερισπασμός των Ελλήνων που κράτησε λιγότερο από μήνα (Μάρτιος 1826). Η απελευθέρωση της Κύπρου και του Λιβάνου από τον τουρκικό ζυγό κατέληξε σε ναυάγιο.
Χάρτης: Λιμάνι της Βηρυτού στη Συρία. Χαρτογράφος: William Heather, Λονδίνο, 1802. Από το New Mediterranean Pilot (συλλογή συγγραφέως)
Τμήμα χάρτη Turquie D’Asie Dressee sur les Observations Astronomiques. (Citoyen) Berthelon. Από το: Atlas Modern Portatif. Nouvelle Edition, Paris, 1800c.
