Ενδεικτικά και μετά από πολλά χρόνια, δεκαετίες, κυκλοφόρησε στα ελληνικά το βιβλίο του Γουντχάουζ (του γνωστού μας Κρις) Καποδίστριας-Ο θεμελιωτής της ανεξαρτησίας της Ελλάδας από τις εκδόσεις Μίνωας (σελ. 792) σε μετάφραση της Σταυρούλας Αργυροπούλου και πρόλογο του Σωτήρη Ριζά. Ακόμα την περασμένη και αυτή την Κυριακή μαζί με την εφημερίδα το Βήμα (σε δύο τόμους), ως ένθετο το επίσης πολυσέλιδο βιβλίο του (βενιζελικού) Γρηγορίου Δαφνή, Ιωάννης Καποδίστριας – Η γένεση του ελληνικού κράτους (εκδ. Κάκτος). Της Λένας Διβάνη, Το πικρό ποτήρι. Ο Καποδίστριας, η Ρωξάνδρα και η Ελλάδα (εκδ. Πατάκη). Και άλλα.
Από τις εφημερίδες του Σαββατοκύριακου, αξίζει να διαβαστεί το εκτενές κείμενο του Κωστή Μοσκώφ, Δομές και Πράξη στην ελληνική ιστορία, που επαναφέρει ο Δρόμος της Αριστεράς. Στην έξοχη ανάλυσή του ο Μοσκώφ έχει μια πολύ σύντομη αλλά εξαιρετικά περιεκτική αναφορά για την παρέμβαση Καποδίστρια μέσα στην κύρια αντίθεση του καιρού του όπως εσωτερικεύεται τοπικά.
Το απόσπασμα που έχω βάλει στην αρχή της ανάρτησης είναι από το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του Νίκου Τζανάκου, Ιωάννης Καποδίστριας, ο ιδρυτής της Νέας Πάτρας, (εκδ. Το Δόντι, πρόκειται για πατρινές εκδόσεις-βιβλιοπωλείο, μια όμορφη γωνιά στην Πάτρα).
Η επικέντρωση στο πρόσωπο του Καποδίστρια, εγγράφεται στη ματιά του παρελθόντος σε σχέση με το παρόν. Κατ’ αρχάς δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο ρόλος του είναι κεντρικός, πρωταγωνιστικός. Συμπυκνώνει πολλές ιδιότητες, διαστάσεις, τοπικές (Κέρκυρα-Επτάνησα), διεθνείς (Ευρώπη, Ρωσία, Γαλλία, Ελβετία, Αυστρία κα, αλλά και εκτός Ευρώπης όπως δείχνει το απόσπασμα), εθνικές.
Θεωρία και πράξη, συνάρθρωση εξωτερικού-εσωτερικού παράγοντα, ικανότητες άσκησης εξωτερικής πολιτικής και εσωτερικής διοίκησης. Εθνοκεντρικός αλλά όχι αυτιστής. Οικουμενικός-διενθής αλλά όχι α-εθνικός. Εκσυγχρονιστής σε μια γραμμή-σχέδιο αυτόχθονο αλλά όχι ιδεολογικο-πολιτικός μεταπράτης του εκσυγχρονισμού. Με άποψη τόσο για τον αστικό χώρο, όσο και τον αγροτικό, τα ζητήματα εκπαίδευσης κα. Ταγμένος στην υπόθεση του ελληνικού έθνους, της ιστορικής συνέχειας του και προοπτικής. Κυβερνήτης, ένας κλασικός βεμπεριανός τύπος χαρισματικής εξουσίας και όχι βέβαια δικτάτορας.
Η πρόσληψή του από τους επόμενους αλλάζει. Λ.χ. διαφορετική η πρόσληψή του από το μεσοπολεμικό ΚΚΕ (απ’ όπου πηγάζει και η αρνητική αναφορά του Άρη στον περίφημο λόγο της Λαμίας), διαφορετική από την προδικτατορική ΕΔΑ (ως αποτέλεσμα της ΕΑΜικής κοσμογονίας-ταυτότητας) και αμήχανη (αν όχι και αρνητική) από τη σημερινή επίσημη αριστερά. Θετική (απόλυτα) από το ανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ (αρκεί να ανατρέξει κάποιος στα σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας της δεκαετίας του ’80), αμήχανη έως μη θετική από το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ. Μάλλον αρνητική από τους σημερινούς ακροφιλελεύθερους. Είναι χαρακτηριστική η μη θετική κατεύθυνση της κρατικής Επιτροπής για το «21». Μια μάλλον νεοφαναριώτικη εκδοχή.
Δεν είναι όμως μόνον κεντρικός ο ρόλος του τον 19ο αιώνα, στα χρόνια που έζησε. Είναι κατά τη γνώμη μου κεντρικός γιατί η γραμμή του έχει επικαιρότητα σήμερα. Και συνειδητοποιείται η έλλειψή της. Αυτή νομίζω είναι η διάσταση που σηματοδοτεί και αναπαράγει το ενδιαφέρον για τον Καποδίστρια. Παρελθόν και παρόν. Θα έχω το επόμενο χρονικό διάστημα πιο ολοκληρωμένα την προσέγγισή μου για το θέμα Καποδίστριας.
Στο αφιέρωμα του περιοδικού Τετράδια, για τα 200 χρόνια από την Εθνικοαπελευθερωτική Επανάσταση του 1821, η στιγμή Καποδίστριας αναφέρεται σε διάφορα κείμενα και για διαφορετικές πτυχές της πολυσχιδούς δραστηριότητας και προσωπικότητάς του. Σημειώνω μεταξύ άλλων το κείμενο-συμβολή του Γιώργου Κοντογιώργη που αναφέρεται και στην ανθρωποκεντρική κοσμοπολιτεία θεμελιωμένη στην αυτόχθονη εμπειρία-συνείδηση του Καποδίστρια ως αντίληψη πολιτειακής συγκρότησης που όμως δεν είχε συνέχεια, στο κείμενο-συμβολή του Παναγιώτη Ήφαιστου που αναλύει τη γραμμή Καποδίστρια στην κυρίαρχη αντίθεση ανεξαρτησίας-εξάρτησης και στις συνέπειες της δολοφονίας του, η σημαντική αναφορά-επισήμανση στο κείμενο του Πέτρου Παπαπολυβίου για τον Καποδίστρια σε σχέση με την Κύπρο, αλλά και στο κείμενο του Κώστα Στοφόρου για την επαφή-επικοινωνία του Καποδίστρια με τον Λυκούργο Λογοθέτη, την πολύ ενδιαφέρουσα αγωνιστική αυτή φιγούρα της Επανάστασης, ιδίως στη Σάμο.
Ακόμα το κείμενο-συμβολή του Γιώργου Σκλαβούνου που στο πλαίσιο της ευρύτερης πραγμάτευσής του για την πολιτισμική λειτουργία των συμβόλων αναλύει και την αντίληψη του Καποδίστρια και του κύκλου του για την ιστορική συνέχεια του χώρου του Ελληνισμού. Και βέβαια το κείμενο του Μιχάλη Ντόστα που πραγματεύεται με νομική ακρίβεια και ιστορική πληρότητα το ζήτημα της δολοφονίας του Καποδίστρια και της διερεύνησής της.Â
Βασίλης Ασημακόπουλος
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 16/2/2021 #ODUSSEIA #ODYSSEIA, Γιώργος ΣκλαβούνοςÂ