Ανάβω κεράκια και το μάτι μου πέφτει στα πρόσφορα, τα κόλλυβα και τα μικρά χαρτάκια με τά ονόματα που περιμένουν να διαβαστούν. Τίποτα δεν μαρτυρά πως βρίσκομαι στο εξωτερικό. Για την ακρίβεια, νιώθω σαν να έχω κάνει ένα ταξίδι στον χρόνο και να βρίσκομαι στην Ελλάδα του ’50. Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος προβάλλει από το ιερό και κοινωνεί τους πιστούς. Τον παρατηρώ προσεκτικά. Είναι αδύνατος, τα μαλλιά του πάλλευκα. Ένα φωτεινό πρόσωπο, που γίνεται προς στιγμήν αυστηρό, όταν συνειδητοποιεί τον θόρυβο που κάνουμε εμείς οι επισκέπτες, προσπαθώντας να πλησιάσουμε.
Χριστιανική φιλοξενία
Μετά τη λειτουργία μας υποδέχονται στην Αίθουσα Τελετών της Αρχιεπισκοπής. Νεαρά κορίτσια τρέχουν πάνω-κάτω. σερβίροντας καφέ, χυμούς και γλυκά στους Έλληνες εκδρομείς. Ο Αναστάσιος έρχεται και μας καλωσορίζει όλους. Θέλει να χαιρετίσει τον καθέναν μας προσωπικά. Ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους. Αυτό μου κάνει εντύπωση. Δεν είμαστε ένα κοπάδι προσκυνητών. Είμαστε άτομα.
Ο Αρχιεπίσκοπος είναι κουρασμένος. Εξαντλημένος. Του φέρνουν καφέ, νερό και μερικά κουλουράκια. Αλλά εκείνος δεν κάθεται. Παίρνει το μικρόφωνο και μιλά στην κατάμεστη αίθουσα. Μας περιγράφει πώς βρήκε τη χώρα όταν ήρθε και το έργο της Αρχιεπισκοπής.
Το καθεστώς της… απιστίας
Οι εικόνες μιλούν από μόνες τους. Το προηγούμενο καθεστώς έχει καταλύσει κάθε έννοια πίστης. Όσοι ναοί δεν έχουν κατεδαφιστεί έχουν γίνει αποθήκες, μηχανουργεία, στάβλοι. Ερείπια παντού. Κανένας σεβασμός, αν όχι σ’ έναν τόπο λατρείας, στα έργα τέχνης. Κομμάτια από αγιογραφίες στις ρημαγμένες εκκλησίες μαρτυρούν πως κάποτε εκεί υπήρξε θρησκεία
Όταν ο Αναστάσιος έφτασε στην Αλβανία, το καλοκαίρι του 1991 είχαν σωθεί από τον διωγμό μόνο 15 ιερείς- όλοι τους ηλικιωμένοι. Πρώτο του μέλημα ήταν η δημιουργία θεολογικής Ακαδημίας στο Δυρράχιο για την κατάρτιση κληρικών, που σήμερα φτάνουν τους 140. Έφτιαξε 150 νέους ναούς-αρχιτεκτονικά αριστουργήματα. Αναστήλωσε 160 παλαιούς και 70 μοναστήρια και εκκλησίες που ήταν πραγματικά έργα τέχνης, φροντίζοντας για τη συντήρηση των αγιογραφιών και των εικόνων. Δημιούργησε δύο εκκλησιαστικά λύκεια.
Το σπουδαίο κοινωνικό έργο του
Το θρησκευτικό του έργο, όμως. προχώρησε παράλληλα με το κοινωνικό: 16 νηπιαγωγεία, 2 δημοτικά, 1 τεχνικό λύκειο και 2 ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης, 1 οικοτροφείο που στεγάζει 40 άπορα κορίτσια και 1 ορφανοτροφείο. Υδροδότηση χωριών, άνοιγμα δρόμων και διανομή τροφίμων, ρουχισμού και φαρμάκων άρχισαν με την άφιξη του στην Αλβανία, ενώ ακόμη παρέχονται γεύματα για τους πτωχούς σε Τίρανα και Κορυτσά. Όπως και στην Αφρική, όπου έμεινε για πολλά χρόνια, η φροντίδα της υγείας του ντόπιου πληθυσμού αλλά και η παιδεία ήταν οι προτεραιότητες του.
Σήμερα η Αλβανία έχει να επιδείξει ένα επταώροφο υπερσύγχρονο διαγνωστικό κέντρο, που έχει πραγματοποιήσει έως τώρα περίπου 1 εκατομμύριο (!) εξετάσεις, και ιατρικούς σταθμούς σε 4 πόλεις, όλα προσφορά της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ενώ στο τυπογραφείο της έχουν τυπωθεί πάνω από 100 βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά. Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος αγωνίζεται με κάθε τρόπο να κρατήσει τους Αλβανούς στον τόπο τους και ταυτόχρονα φροντίζει ιδιαίτερα τον ελληνικό πληθυσμό που παρέμεινε εκεί.
Ενόσω μιλάει και εξηγεί τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, το ρεύμα πέφτει για αρκετή ώρα. Χαμογελά. «Καλωσήλθατε στην Αλβανία», μας λέει.
«Ο θεός δεν πέθανε»
Ο Αρχιεπίσκοπος αγαπά το ποίμνιο του. Οι άνθρωποι βρίσκονται στο κέντρο του ενδιαφέροντός του. Οι άνθρωποι που υποφέρουν. Οι πληγωμένες καρδιές, τα σώματα, οι ανάγκες, οι δοκιμασίες.
Συγκρατώ κομμάτια από τον λόγο του: «Όσο κι αν όλα αυτά που συμβαίνουν φαίνονται παράλογα και οδυνηρά, υπάρχει νόημα στην ανθρώπινη ύπαρξη», «για τον Κύριο δεν υπάρχουν εκλεκτοί άνθρωποι και λαοί αλλά τους αγκαλιάζει όλους, ανεξαρτήτως χρώματος, φυλής ή θρησκείας».
Δεν γνώριζε πως ανάμεσα στο γκρουπ υπήρχαν δημοσιογράφοι. Προβληματίζεται. Έχει ελάχιστο χρόνο, αλλά δεν θέλει να μας απογοητεύσει, «θέλουμε να μας πείτε μερικά λόγια για την κρίση στην Ελλάδα, για τα εθνικά θέματα και όλα όσα συμβαίνουν», είναι το αίτημα μας.
Είναι ειλικρινής. Πιστεύει πως δεν πρέπει να πάρει θέση για όσα είναι αρμόδια η Εκκλησία της Ελλάδος. Του θυμίζουμε πως η πατρίδα μας περνά δύσκολες ώρες. Αλλά ταυτόχρονα ντρεπόμαστε όταν συνειδητοποιούμε το παρελθόν και το παρόν της Αλβανίας.
«θα σας πω μονάχα ό.τι είπα και εδώ όταν πρωτοήλθα και με πλησίαζαν άνθρωποι απελπισμένοι. Γιατί φοβάστε; Μήπως πέθανε ο θεός και δεν το έμαθα; Ο Χριστιανός δεν πρέπει να φοβάται. Δεν ανησυχώ για την Ελλάδα ούτε για το μέλλον».
«Η Ελλάδα πάντα θα υπάρχει»
Στην ερώτηση μας αν πιστεύει πως απειλείται η εθνική ακεραιότητα της χώρας, απάντησε αρνητικά. Η Ελλάδα επιβίωσε τόσα χρόνια. Η Ελλάδα πάντα θα υπάρχει. Χρειάζονται μόνο πνεύμα καλής συνεργασίας, σκληρή δουλειά και συνεννόηση – φράσεις που δεν είναι κούφιες, αφού προφέρονται από έναν άνθρωπο που έχει υποστεί σκληρές κατηγορίες και άδικες επιθέσεις μόνο και μόνο επειδή είναι Έλληνας. Από κάποιον που ομαλά συνεργάζεται με εκπροσώπους της πολιτικής και των άλλων θρησκειών για το καλό του κόσμου.
Οι Έλληνες επισκέπτες τον πλησιάζουν και ζητούν την ευλογία του. Σε κανέναν δεν αρνείται τίποτα. Νιώθουμε πως δεν αισθάνεται άνετα όταν του φιλούν το χέρι. Και πιστεύει… Πιστεύει τον θεό που υπηρετεί.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δεν έχει έπαρση. Είναι, όμως, προσεκτικός. Συνετός, Εργατικός, Ευφυέστατος. Με εξαιρετικές διοικητικές και διπλωματικές ικανότητες. Δεν νιώθει δέος ούτε δελεάζεται από αξιώματα και πλούτη. Έχει σκοπό και όραμα.
Βρέθηκα σε μία χώρα που έχει εθνικό ήρωα τον Σκεντέρμπεη ή Γεώργιο Καστριώτη. Σε μια χώρα που θέλει να γίνει σαν την πατρίδα μας. Βλέποντας την άναρχη ανοικοδόμηση, τις δορυφορικές κεραίες στα άθλια οικοδομήματα, τη μίμηση σε ντύσιμο και ήθη, τις πάμπολλες ελληνικές επιχειρήσεις, είμαστε πεπεισμένοι πως η Ελλάδα έχει κάνει τουλάχιστον ένα δώρο στην Αλβανία: τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο…
Γεωργία Κουμπούνη
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 5.2.2014, Ολυμπία