κυρώσεις κατά της Τουρκίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 10-11Â Δεκεμβρίου του 2020 το οποίο πάλι ανέβαλε τις κυρώσεις για τις 25 Μαρτίου του 2021!!!
Δηλαδή την ώρα που η Ελλάδα θα γιορτάζει τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821 κατά του Σουλτάνου.
Ο φιλοτουρκικός Άξονας Γερμανία-Ιταλία-Ισπανία
Βέβαια για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ η επιβολή κυρώσεων κατά της Άγκυρας σκοντάφτει όχι μόνο στα γεωπολιτικά συμφέροντα της Δύσης που δεν θέλει να σπρώξει την Τουρκία στην αγκαλιά της Μόσχας, αλλά κυρίως για να μην θιγούν τα τεράστια οικονομικά συμφέροντα που έχει στην περιοχή ο νέος Άξονας Γερμανία-Ιταλία-Ισπανία. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τη γερμανική και ιταλική βιομηχανία που έχουν κάνει τεράστιες επενδύσεις στην τουρκική οικονομία αλλά κυρίως για τις ευρωπαϊκές τράπεζες οι οποίες είναι εκτεθειμένες καθώς έχουν προχωρήσει αφενός μεν σε μαζικές δανειοδοτήσεις τουρκικών τραπεζών και βιομηχανιών και αφετέρου σε μαζικές αγορές τουρκικού δημοσίου χρέους.
Έτσι η πιθανότητα επιβολής οικονομικών κυρώσεων κατά της χρεοκοπημένης τουρκικής οικονομίας έχει κάνει τους ευρωπαίους τραπεζίτες να χάσουν τον ύπνο τους καθώς αν ο Ερντογάν «σκάσει κανόνι» τότε οι τράπεζες κυρίως της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Γαλλίας θα μπουν σε τεράστιες περιπέτειες και θα κινδυνεύσουν με πτώχευση.
Έτσι όπως έγινε και με την προμνημονιακή Ελλάδα, έτσι και τώρα η Μέρκελ ανέλαβε για άλλη μια φορά να σώσει τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Μην ξεχνάμε ότι το 2010 οι ευρωπαϊκές τράπεζες κατείχαν τουλάχιστον το 50% του ελληνικού χρέους ύψους τουλάχιστον 150 δις. Έτσι το μνημόνιο που επέβαλε η Μέρκελ με την τρόικα έσωσε τις γερμανικές και γαλλικές τράπεζες όπως παραδέχθηκε και ο ίδιος ο Νταισελμπλουμ στις 7/12/2017Â απαντώντας σε Ερώτηση-Παρέμβασή μου στην Ευρωβουλή.
Το ίδιο έκανε και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 10 Δεκεμβρίου το οποίο με την καθοδήγηση της Μέρκελ έβαλε πάγο σε οποιαδήποτε σκέψη για κυρώσεις στην Τουρκία σώζοντας τις ευρωπαϊκές τράπεζες από μια ενδεχόμενης κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας στην οποία είναι εκτεθειμένες με τουλάχιστον 122,7 δις δολάρια. Από αυτά τη μερίδα του λέοντος έχουν οι Ισπανικές Τράπεζες με 62 δις δολάρια και ακολουθούν οι γαλλικές τράπεζες με 29 δις δολάρια, οι Βρετανικές τράπεζες με 12 δις δολάρια, οι γερμανικές τράπεζες με 11 δις δολάρια και οι ιταλικές τράπεζες με 8,7 δις ευρώ (Die Welt 17/9/2020).
Μεγάλη ευθύνη βεβαίως για την κατάσταση αυτή έχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα η οποία υποτίθεται ότι ελέγχει τις ευρωπαϊκές συστημικές τράπεζες. Μάλιστα προ διετίας όταν άρχισε η κατρακύλα της τουρκικής λίρας η ΕΚΤ θορυβημένη από ένα ενδεχόμενο τουρκικό κραχ το οποίο θα μπορούσε να συμπαρασύρει και τις ευρωπαϊκές τράπεζες ζήτησε κυρίως από τις ισπανικές τράπεζες να συμμαζευθούν (Financial Times 18/10/2018).
Η έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών στην Τουρκία
Και αυτό γιατί προ διετίας η έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών στην τουρκική οικονομία είχε ανέλθει στο ποσό των 135 δις ευρώ με τις ισπανικές τράπεζες να είναι στην πρώτη θέση με 80 δις ευρώ ακολουθούμενες από τις γαλλικές τράπεζες με 40 δις ευρώ και τις ιταλικές τράπεζες με 18 δις ευρώ (WolfStreet.com 10/8/2018).
Μάλιστα η κατάσταση της έκθεσης των ευρωπαϊκών τραπεζών στην Τουρκία τον Μάρτιο του 2018 αποτυπώνεται ανάγλυφα στον σχετικό Πίνακα 1 της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS), ενώ στον Πίνακα 2 της BIS αποτυπώνεται ο δανεισμός των τραπεζών κάθε κράτους στην τουρκική οικονομία το διάστημα 2011-2018. Επιπλέον στον Πίνακα 3 αποτυπώνεται η έκθεση των ισπανικών τραπεζών στην Τουρκία το διάστημα επίσης 2011-2018.
Τέλος όπως προκύπτει από τον Πίνακα 4 το τρίτο τρίμηνο του 2018 πέντε ευρωπαϊκές τράπεζες κατείχαν το 25% της τουρκικής τραπεζικής αγοράς με την ισπανική τράπεζα BBVA να παραμένει ο μεγαλομέτοχος της δεύτερης σε μέγεθος τουρκικής τράπεζας, της Turkiye Garanti Bankasi με ποσοστό 50%. Η ιταλική τράπεζα Unicredit κατέχει το 41% της Yapi Kredi και η γαλλική τράπεζα BNP έχει βάλει όλα τα «αυγά της» στο καλάθι της τουρκικής τράπεζας TEB όπου κατέχει ποσοστό 72%.
Παρά ταύτα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάστηκε καθησυχαστική και σε απάντηση της στις 13 Νοεμβρίου 2018 σε Ερώτηση Ισπανού ευρωβουλευτή αφού επισήμανε ότι οι ισπανικές, γαλλικές και ιταλικές τράπεζες αντιπροσώπευαν το 36% το 16% και το 8% του συνολικού δανεισμού του τραπεζικού τομέα στην Τουρκία έκρινε ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.
Έτσι λοιπόν εξηγείται γιατί Ιταλία και Ισπανία έχουν συνασπιστεί με την φιλοτουρκική γερμανική πολιτική της Frau. Για τον ίδιο λόγο άλλωστε οι γαλλικές τράπεζες φαίνεται ότι έχουν «αρχίσει μασάζ» στον Μακρόν για να τον μαλακώσουν όπως φάνηκε και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όπου ο Γάλλος Πρόεδρος δεν ήταν τόσο σκληρός. Εκεί οφείλεται κυρίως η γαλλική στάση και όχι τόσο στο γεγονός ότι δεν πούλησε τις δυο φρεγάτες στην Ελλάδα οι οποίες τιμώνται περί τα 3,5 δις ευρώ Αυτό που φαίνεται να μέτρησε είναι τα 29 δις δολάρια δανεικά των γαλλικών τραπεζών στην τουρκική οικονομία.
Η ΕΚΤ χρηματοδοτεί τον Ερντογάν μέσω τραπεζών και ποσοτικής χαλάρωσης
Όμως η ευθύνη της ΕΚΤ είναι τεράστια αφού από το καλοκαίρι του 2018 μέχρι και σήμερα η ΕΚΤ δεν έκανε τίποτε Και όχι μόνο αυτό αλλά η Λαγκάρντ συνέχιζε να δανείζει τις ισπανικές τράπεζες οι οποίες τον Ιούνιο 2020 έσπασαν κάθε ρεκόρ δανεισμού από την ΕΚΤ από το 2013 ενθυλακώνοντας 196 δις ευρώ (Reuters 14/7/2020). Και βέβαια μέρος των δανείων αυτών από την ΕΚΤ όπως και τα προηγούμενα πήγαν μέσω Ισπανίας σε τουρκικές τράπεζες και βιομηχανίες. Το ίδιο έγινε και με τα δανεικά που παίρνουν οι γαλλικές και ιταλικές τράπεζές μεταξύ των οποίων και η εξαιρετικά εκτεθειμένη στην Τουρκία ιταλική UniCredit SpA, που χρηματοδοτήθηκε από την Λαγκάρντ με 94,3 δις ευρώ (Bloomberg.com 18/6/2020)
Επιπλέον η μεγάλη έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι στον τομέα της ενέργειας καθώς έχουν δανείσει αφειδώς τις διάφορες τουρκικές εταιρίες ενέργειας (Αhval 12/9/2019). Έτσι οι ευρωπαίες τράπεζες έχουν έναν επιπλέον λόγο να μην θέλουν να ληφθούν μέτρα κατά της Τουρκίας ιδίως σε σχέση με τον τομέα ενέργειας αδιαφορώντας βεβαίως για τις παράνομες τουρκικές έρευνες σε ελληνική και κυπριακή ΑΟΖ.
Δίπλα στα συμφέροντα των ευρωπαϊκών τραπεζών βρίσκονται και τα βιομηχανικά και εμπορικά συμφέροντα των χωρών της ευρωζώνης και κυρίως της Γερμανίας και της της Γαλλίας που έχουν κάνει σημαντικές επενδύσεις. Αυτό ισχύει με τη γερμανική και γαλλική αυτοκινητοβιομηχανία καθώς Mercedes και η Renault έχουν εργοστάσια κατασκευής αυτοκινήτων στην Τουρκία (hyrriyetdailynews.com 19/3/2020). Επενδύσεις βεβαίως που έγιναν από τις βιομηχανίες αυτές αξιοποιώντας και τα κεφάλαια που έχουν αντλήσει όλα αυτά τα χρόνια μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και του Ντράγκι που αγόραζε τα εταιρικά ομόλογα των πολυεθνικών (Corporate Europe Observatory 12/12/2016) και ιδίως της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας (Bloomberg 4/11/2019) εκ των οποίων τουλάχιστον 75 δις ευρώ εταιρικά ομόλογα της Volkswagen, της Daimler and της BMW (Business Day 4/11/2019). Μάλιστα η ΕΚΤ υπό την Λαγκάρντ αναμένεται να συνεχίσει το πρόγραμμα αγοράς εταιρικών ομολόγων (The Wall Street Journal 1/10/2020). Έτσι με λεφτά της ΕΚΤ η Τουρκία ανενόχλητη χτίζει τη βιομηχανία της. Και επειδή οι καπιταλιστές «γδέρνουν το βόδι δύο φορές»Â Γερμανία, Ιταλία και Ισπανία κάνουν business πολλών δις ευρώ και στον τομέα των όπλων εξοπλίζοντας σαν αστακό τον Ερντογάν ο οποίος απειλεί με casus belli την Πατρίδα μας. Έτσι η Γερμανία θα πουλήσει 6 υποβρύχια στην Τουρκία, ενώ ισπανο-τουρκική κοινοπραξία, στην οποία μετέχει η Navantia, ναυπηγεί στα ναυπηγεία του Σεντέφ, στην Κωνσταντινούπολη, το τουρκικό “αεροπλανοφόρο” Anadolu, το οποίο θα εξοπλιστεί με ιταλικά αεροπλάνα καθέτου προσγειώσεως.
Εκτόξευση του εμπορίου ΕΕ-Τουρκίας
Ταυτόχρονα τα τελευταία χρόνια εκτοξεύθηκε και το εμπόριο ΕΕ-Τουρκίας. Έτσι σύμφωνα με στοιχεία μόνο το 2018 το συνολικό εμπόριο αγαθών ΕΕ-Τουρκίας είχε ανέλθει στα 153,4 δις ευρώ. Εξ αυτών 76,1 δις ευρώ αντιπροσωπεύουν τις τουρκικές εξαγωγές στην ΕΕ και 77,3 δις ευρώ τις εξαγωγές της ΕΕ στην Τουρκία. Επιπλέον το 31% της αξίας των παραπάνω τουρκικών εξαγωγών, ύψους περίπου 23,6 δις ευρώ, διακινούνται με οδικές μεταφορές μέσω Ελλάδας και Βουλγαρίας.
Πρώτος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας είναι η Γερμανία καθώς το διμερές τους εμπόριο το 2019 ανήλθε σε 35,8 δις δολάρια (Daily Sabah 20/10/2020), ενώ το διμερές εμπόριο με την Ιταλία ανέρχεται σε 20 δις δολάρια (Daily Sabah 10/12/2020). Έτσι ο όγκος του εμπορίου της Τουρκίας με Γερμανία και Ιταλία ανέρχεται περίπου στο 30% του συνολικού εμπορίου αγαθών με την ΕΕ.
Μάλιστα καθώς η ΕΕ, που είναι άλλωστε και ο κύριος εμπορικός εταίρος της Άγκυρας απορροφώντας το 2018 το 50% των τουρκικών εξαγωγών (trade.gov.tr), μπαίνει σε βαθιά ύφεση είναι προφανές ότι οι τουρκικές εξαγωγές προς την Ευρώπη θα περιοριστούν με αποτέλεσμα τη μείωση εισροής συναλλάγματος στην Τουρκία.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αντί για βέτο σάλπισε ισπανική υποχώρηση
Παρά το μπαράζ των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχασε μια σπουδαία ευκαιρία να στείλει τις ισπανο-ιταλικές τράπεζες στη β΄ εθνική και να γονατίσει τον νέο φιλοτουρκικό Άξονα. Έτσι η Ελλάδα θα μπορούσε να ασκήσει βέτο και να μην εγκρίνει τη διττή μεταρρύθμιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) που απασχόλησε τη Σύνοδο κορυφής της Ευρωζώνης στις 11/12/2020 γεγονός που θα οδηγούσε σε ακόμη μεγαλύτερες απώλειες κυρίως την Ιταλία η οποία σκοπεύει να πάρει με light μνημόνιο πάνω από 200 δις ευρώ από τον ESM. Ταυτόχρονα η μη έγκριση της μεταρρύθμισης του ESM για θεσμοθέτηση του κοινού ταμείου ασφαλείας (Backstop) θα ανέτρεπε τις επιδιώξεις Μαδρίτης και Ρώμης για διάσωση των προβληματικών τραπεζών της Ισπανίας και της Ιταλίας, γεγονός που θα κλόνιζε ιδιαίτερα τις τουρκικές τράπεζες.
Ειδικότερα η μεταρρύθμιση του ESM ήταν αναγκαία για Ιταλία και Ισπανία. Μάλιστα η μεταρρύθμιση του ΕSM παραλίγο να προκαλέσει την πτώση της κυβέρνησης Κόντε (Banking News 1/12/2020) καθώς ο Κόντε και το Δημοκρατικό κόμμα της Ιταλίας θέλουν να προσφύγουν για δανεισμό στον ΕSM λόγω κορονοϊού ενώ το Κίνημα των 5 αστέρων διαφωνεί με τον Γκρίλο σε πυροσβεστικό ρόλο. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για την Ισπανία.
Δυστυχώς όμως ο Κυριάκος Μητσοτάκης αντί να ασκήσει βέτο και να ακυρώσει τη μεταρρύθμιση του ESM που αποφάσισε η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωζώνης στις 11 Δεκεμβρίου δεν το έπραξε. Αντίθετα επικρότησε τη μεταρρύθμιση η οποία είναι στα μέτρα της Ιταλίας και της Ισπανίας καθώς μεταρρυθμίζονται οι όροι δανεισμού που θα γίνονται με πολύ light μνημόνιο. Έτσι η Ιταλία αφού αρχικά εκδήλωσε πρόθεση για δανεισμό από τον ESM ύψους 36 δις ευρώ (Bloomberg 14/6/2020) τελικά προτίθεται να δανειστεί περί τα 200 δις ευρώ με ευνοϊκούς πλέον όρους, ενώ η Ισπανία μετά βεβαιότητας θα επιδιώξει να λάβει δάνειο που θα κυμαίνεται από 100-200 δις ευρώ. Μάλιστα μελέτες για το Ισπανικό χρέος επισημαίνουν ότι τυχόν δανεισμός της Ισπανίας από τον ESM οδηγεί σε κέρδος 150 δις ευρώ σε τόκους (voxeu.org 25/3/2020). Αντίστοιχη ωφέλεια προφανώς θα έχει και η Ιταλία.
Η δεύτερη αλλαγή στον ESM όπως προαναφέραμε αφορά την ίδρυση κοινού δημοσιονομικού μηχανισμού ασφαλείας (Backstop) για το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης (ΕΤΕ) με τη μορφή πιστωτικού ορίου από τον ESM που επί της ουσίας ισοδυναμεί με έμμεσο μηχανισμό ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών, μηχανισμό που θα μπορεί να στηρίξει τις διάφορες τράπεζες σε περίπτωση που «βαρέσουν κανόνι» όπως κινδυνεύουν οι ισπανικές τράπεζες λόγω Τουρκίας.
Αν λοιπόν ο Κυριάκος Μητσοτάκης ασκούσε βέτο στη μεταρρύθμιση του ESM θα οδηγούσε σε μεγάλη κρίση τις ευρωπαϊκές τράπεζες αλλά και την Τουρκία συνακόλουθα.
Άραγε τι θα έκαναν τότε ο Κόντε, ο Σάντσεθ και η Frau Μέρκελ; Θα συνέχιζαν να το παίζουν σκληροί;
Αλλά για να γινόταν αυτό χρειαζόταν βεβαίως μια διαφορετική προσέγγιση εκ μέρους της κυβέρνησης στον τρόπο άσκησης εξωτερικής πολιτικής η οποία να είναι αποφασιστική. Προσέγγιση η οποία κυρίως να συνδυάζει και να αξιοποιεί τη διπλωματία, τη στρατιωτική ισχύ αλλά και την οικονομία.
Βέβαια τίποτε δεν τελείωσε καθώς η Συνθήκη αναθεώρησης του ESM προγραμματίζεται να υπογραφεί τυπικά τον Ιανουάριο του 2021, οπότε καλούμε την κυβέρνηση να μην υπογράψει τη Συνθήκη αναγκάζοντας τον νέο Άξονα να υποχωρήσει. Σε αντίθετη περίπτωση το βάρος πέφτει στην Ελληνική Βουλή όπου θα έρθει για επικύρωση η Συνθήκη αναθεώρησης του ESM. Θα βρεθούν άραγε τότε 151 Έλληνες βουλευτές να την καταψηφίσουν; Και τι θα γίνει μόλις πέσουν τα τηλέφωνα από Μέρκελ και Ρέγκλιγκ που είναι το πρωτοπαλίκαρο του ESM ο οποίος άλλωστε είναι και ο μεγαλοπιστωτής της Ελλάδας;
Οψόμεθα.
Νότης Μαριάς
Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ – Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, Καθηγητής Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής
ΟΔΥΣΣΕΙΑ,14/12/2020 #ODUSSEIA #ODYSSEIA