ἐκ τούτου ἐχρειάζετο ἡ ἒγκρισις τοῦ Σουλτάνου τῆς Αἰγύπτου διά τόν ἑκάστοτε ἡγεμόνα τῆς Νήσου. Ὁ Σουλτᾶνος καί οἱ σύμβουλοί του ἐπέλεξαν τόν Ἀποστόλην ὡς Βασιλέα, ὀνομασθέντα Ἰάκωβον Β΄, ἀντί τῆς νομίμου ἀδελφῆς του Καρλόττας. Καί αὐτό ἐπειδή ἐφοβεῖτο ὁ Σουλτᾶνος τῶν Σαρακηνῶν τάς δικαιωματικάς ἀπαιτήσεις τῆς Σαβοΐας ἐπί τῆς Κύπρου, αἳτινες ἐνισχύθησαν ἒτι περαιτέρω καί ἐκ τοῦ γάμου τῆς Καρλόττας. Ἒτσι ὁ Ἰάκωβος ὁ Β΄ ἀνεγνωρίσθη ὡς Βασιλεύς τῆς Κύπρου, βασιλεύσας ἀπό τοῦ 1460 – 1473.
Τῷ 1462 ἡ Καρλόττα ἐπισκέπτεται τό Chambéry μέ τόν σύζυγόν της Λοΐζον διά νά ζητήσῃ τήν βοήθειαν τῆς Σαβοΐας ἒναντι τοῦ φιλο-Ἑνετοῦ ἑτεροθαλοῦς ἀδελφοῦ της Ἰακώβου Β΄, ὁ ὁποῖος ἐν τῷ μεταξύ τήν εἶχεν ἐκτοπίσει ἀπό τάς μεγάλας πόλεις εἰς τήν Νῆσον. Ἒτσι ἡ Καρλόττα ἐπιστρέφουσα εἰς Κύπρον κατέφυγεν εἰς τό Κάστρον τῆς Κηρυνείας μέ μίαν δύναμιν 800 Σαβοΐων στρατιωτῶν ὑπό τόν François de Langins, πού τῆς παρεχώρησεν ὁ Δούξ τῆς Σαβοΐας, δηλ. ὁ θεῖος καί πενθερός της!, διά νά τήν ἐνισχύσωσιν. Οἱ Σαβόϊοι στρατιῶται ἠδυνήθησαν νά προστατεύσωσι τήν Καρλότταν ἐπί 30 μῆνας (2½ ἒτη).
Ὁ σύζυγος τῆς Καρλόττας Λοΐζος, ζῶν ἐντός ἑνός τοιούτου ἀγχώδους κλίματος δολοπλοκιῶν καί ῥαδιουργιῶν, ἠσθένησε καί ἐπέστρεψεν εἰς Σαβοΐαν ἀφήσας τήν σύζυγόν του Καρλότταν νά ἀγωνίζηται μόνη εἰς Κύπρον διά τήν ἀποκατάστασίν της εἰς τήν Βασιλείαν τῆς Κύπρου. Πλήν ματαίως. Ὁπότε αὓτη ἠναγκάσθη νά ἐγκαταλείψῃ τήν Κερύνειαν καί νά καταφύγῃ μετά τῶν ἐμπίστων αὐλικῶν της εἰς Ῥόδον. Ἡ Καρλόττα καθ’ ὃλην τήν ζωήν της μέχρι τοῦ θανάτου της, δηλ. τόσον εἰς τήν Κύπρον ὡς βασίλισσα, ὃσον καί κατά τήν ἐθελουσίαν ἐξορίαν της εἰς Ῥόδον, ἐπέμενεν ὃπως οἱ πάντες καί ἡ περί αὐτήν Αὐλή της ὁμιλῇ μόνον τήν Ἑλληνικήν γλῶσσαν.
Ἐπανερχόμεθα ὃμως καί πάλιν εἰς τήν Σαβοΐαν. Μετά τόν Ἀμεδαῖον τόν 8ον καί τόν υἱόν του Λουδοβίκον τόν Α΄ τῆς Σαβοΐας, οἱ ὁποῖοι ἡγεμόνευσαν μέχρι τῷ 1440 καί 1465 ἀντιστοίχως, παρακάμπτομεν ἀριθμόν Δουκῶν τῆς Σαβοΐας, οἳτινες δέν εἶχον ἰδιαιτέρας πρός ἀναφοράν σχέσεις μέ τήν Κύπρον, καί ἐρχόμεθα τώρα μετά ἀπό 90 ἒτη εἰς ἓνα ἂλλον μεγάλον ἡγέτην τοῦ Δουκάτου τῆς Σαβοΐας, τόν Ἐμμανουήλ-Φιλιμβέρδον Α΄ (Γαλλ. Emmanuel-Philibert 1er). Τήν ἐξουσίαν παρέλαβε ἀπό τόν πατέρα του, Κάρολον τόν ΙΙΙ. Πρέπει ἐδῶ νά ἀναφερθῇ, ὃτι ὁ Κάρολος ὁ ΙΙΙ τῷ 1516 ἀπέστειλεν ἐπιστολάς εἰς τούς Κυπρίους πρωτογέρους ὑπενθυμίζων εἰς αὐτούς τάς στενωτάτας διά 2 πριγκηπικῶν γάμων σχέσεις τῆς Κύπρου μέ τήν Σαβοΐαν.
Ὁ Ἐμμανουήλ-Φιλιμπέρδος Α΄ ἐκτός τοῦ ὃτι ὑπῆρξεν ἱκανώτατος πολιτικός, ἦτο καί πολύ ἀνδρεῖος πολεμιστής, οὓτως ὣστε τοῦ ἐδόθη τό προσωνύμιον « Tête de Fer », ἢτοι «Σιδηροκέφαλος» (Ἀγγλιστί Ironhead, Ἰταλιστί Testa di Ferro). Ἡγήθη εἰς πολλάς μάχας κατά τάς ὁποίας ἐξῆλθε σχεδόν πάντοτε νικητής καί μέ τόν θάνατον τοῦ πατρός του τόν διεδέχθη εἰς τό Δουκᾶτον τῆς Σαβοΐας – πού δέν ἐσήμαινε τότε καί μεγάλα πράγματα, ἀφοῦ ἡ Σαβοΐα ἀπώλεσεν ἐν τῷ μεταξύ πολλά ἐδάφη της πρός ὂφελος τῆς Γαλλίας καί Ἑλβετίας. Δι’ αὐτό καί τῷ 1562 ὁ Ἐμμανουήλ-Φιλιμπέρτος ἠναγκάσθη νά μεταφέρῃ τήν ἓδραν τοῦ Δουκάτου ἀπό τό Chambéry εἰς τό Τουρῖνον, μεταφέρων ἐκεῖ καί τήν Ἱεράν Σινδῶνα τῆς Ταφῆς τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία φυλάττεται εἰς Τουρῖνον μέχρι σήμερον. Αὐτός ὁ ἱκανώτατος πολιτικός καί στρατιωτικός ἡγέτης κατώρθωσε διά τῆς Συνθήκης τοῦ 1559, ὑπογραφεῖσαν εἰς τό Château Cambrésis, νά ἐπιτύχῃ τήν ἐπανασύστασιν τοῦ Δουκάτου τῆς Σαβοΐας, πού ὑπῆρξε μία πολύ μεγάλη ἐπιτυχία τοῦ Ἐμμανουήλ-Φιλιμπέρδου 1ου. Ὁ Δούξ αὐτός συνεζεύχθη τήν Δούκισσαν Marguerite de France, ἀδελφήν τοῦ Βασιλέως τῆς Γαλλίας Ἑρρίκου ΙΙ.
Ὃσον ἀφορᾷ τήν πολιτικήν του διά τήν Κύπρον, μετά τήν πτῶσιν τῆς Νήσου εἰς χεῖρας τῶν Τούρκων, ὁ Ἐμμανουήλ-Φιλιμπέρδος Α΄ δέν ἒπαυσε νά ἀπαιτῇ τήν Κύπρον δικαιωματικῶς ἀπό τόν κατακτητήν της Σελήμ τόν Β΄, ὡς ἀκριβῶς ἒπραττον καί οἱ προηγούμενοι Δοῦκες τῆς Σαβοΐας, διεκδικοῦντες τήν Νῆσον ἀπό τούς καταλαβόντας αὐτήν Ἑνετούς. Ἀνέφερον δικαιωματικῶς, ἀφοῦ ἡ Βασίλισσα Καρλόττα, ὡς ἢδη ἐλέχθη, κατά τόν γάμον της μέ τόν Λοΐζον τῆς Σαβοΐας εἶχεν ἐκχωρήσει μετά θάνατόν της ὃλα τά δικαιώματα τοῦ Βασιλείου τῆς Κύπρου εἰς τό Δουκᾶτον τῆς Σαβοΐας, διά νά ἐμποδίσῃ ἀφ’ ἑνός τάς βλέψεις τῶν Ἑνετῶν εἰς τήν Νῆσον μέσῳ τοῦ ἀδελφοῦ της Ἰακώβου Β΄ καί ἀφ’ ἑτέρου νά προστατεύσῃ τήν Κύπρον ἀπό τόν διαφαινόμενον μέγαν κίνδυνον ἐκ τῶν διαρκῶς ἐπεκτεινομένων Τούρκων.
Ἒστειλε λοιπόν ὁ Ἐμμανουήλ-Φιλιμπέρδος Α΄, ὡς ἀναφέρει ὁ Γάλλος ἱστορικός Mas Latrie, ἐξουσιοδοτημένον πρέσβυν εἰς Κωνσταντινούπολιν τῷ 1570 μέ ἐντολήν νά προσπαθήσῃ νά πείσῃ τόν Σουλτᾶνον Σελήμ τόν Β΄ «κατά πόσον θά ἦτο σύμφωνος νά παραιτηθῇ τοῦ καταληφθέντος ὑπ’ αὐτοῦ Βασιλείου τῆς Κύπρου, ἀφήνων οὓτω ἐλεύθερον τόν λαόν τῆς Κύπρου νά ζῇ ὡς ὁ ἲδιος θέλει, ἐπί καταβολῇ εἰς αὐτόν ὑπό τοῦ Οἲκου τῆς Σαβοΐας ἐτησίου φόρου τινός». Δυστυχῶς δι’ ἡμᾶς τούς Κυπρίους, ὁ Σελήμ ὁ Β΄ δέν ἀπεδέχθη τήν πρότασιν αὐτήν τοῦ ἀπεσταλμένου τοῦ Δουκός τῆς Σαβοΐας καί ὀλίγον κατ’ ὀλίγον ἐπροχώρησεν εἰς τήν ἑδραίωσιν τῆς Ὀθωμανικῆς κατοχῆς ἐπί τῆς Νήσου μας (1578).        Ἦτο σχεδόν βέβαιον ὃτι ὁ Σουλτᾶνος Σελήμ ὁ Β΄ θά ἀπέρριπτε τήν πρότασιν τοῦ Ἐμμανουήλ-Φιλιμπέρτου Α΄, ἀφοῦ διά νά κατακτήσῃ τήν Νῆσον εἶχεν, ὡς γνωστόν, τεραστίας ἀπωλείας εἰς ἂνδρας καί χρήματα.
Φθάνομεν ἐν τῷ μεταξύ εἰς τήν περίοδον τοῦ 1580 – 1630 τῆς ἡγεμονίας τοῦ Δουκός τῆς Σαβοΐας Καρόλου – Ἐμμανουήλ τοῦ Α΄, ὃστις ἦτο υἱός τοῦ Ἐμμανουήλ-Φιλιβέρτου Α΄, ἀναλαβόντος τό Δουκᾶτον τῆς Σαβοΐας μετά τόν θάνατον τοῦ πατρός του τῷ 1580. Ἦτο ἐξαίρετος καί γενναῖος πολεμιστής. Σύζυγός του δέ ἦτο ἡ Marguerite de Valois (θυγάτηρ τοῦ Βασιλέως τῆς Γαλλίας François 1er).
Πῶς ἒγινεν ἡ πρώτη ἐπαφή τῶν Κυπρίων μέ τόν Δοῦκα Κάρολον Ἐμμανουήλ τόν Α΄: Ὁ ἐν Παρισίοις διαμένων Κύπριος εὐπατρίδης Εὐγένιος Μπενάκης, ὁ ὁποῖος ὑπηρέτησεν εἰς Κωνσταντινούπολιν εἰς τήν αὐλήν τοῦ Σουλτάνου καί εἶχε πολλάς ἱκανότητας εἰς τάς διπλωματικάς σχέσεις, ἀπέστειλε τήν 20ην Ἰουλίου, 1583, ἐπιστολήν εἰς τόν Κάρολον-Ἐμμανουήλ τόν Α΄, ὃστις ἦγε τότε τό 21ον ἒτος τῆς ἡλικίας του, εἰς τήν ὁποίαν μεταξύ ἂλλων τοῦ ἀνέφερεν: «… οἱ ἀτυχεῖς νησιῶται ἀποροῦσι διατί ἡ ὑμετέρα Ὑψηλότης δέν προβάλλει τάς δικαίας αὐτῆς ἐπί τῆς νήσου ἀξιώσεις, ἀφοῦ ἢδη οἱ κάτοικοι αὐτῆς περιεγένοντο εἰς τοιαύτην ἀθλιότητα, αἱ δέ πρόσοδοι τῆς νήσου κατῆλθον εἰς σημεῖον μή ἐπαρκοῦν διά τάς δαπάνας τῆς διοικήσεως». Δηλ. ἐντός τριῶν ἐτῶν οἱ Τοῦρκοι εἶχον καταστρέψει τήν ἂλλοτε ἀνθοῦσαν οἰκονομίαν τῆς Κύπρου.
Ὁ Εὐγένιος Μπενάκης ἐζήτει ἀκόμη εἰς τήν ἐπιστολήν του ἀπό τόν Δοῦκα τῆς Σαβοΐας, ὃπως τόν ἐφοδιάσῃ μέ τά ἀναγκαῖα ἐξουσιοδοτικά ἒγγραφα, ὣστε, ἐπί τῇ βάσει τῆς παλαιοτέρας προτάσεως τοῦ πατρός του Ἐμμανουήλ-Φιλιμβέρδου Α΄ πρός τόν Σουλτᾶνον Σελήμ τόν Β΄ μετά τήν πτῶσιν τῆς Κύπρου, νά διαπραγματευθῇ καί πάλιν κατά τήν εἰς Κύπρον ἐπίσκεψίν του τήν ἐκχώρησιν τῆς Νήσου εἰς τόν Οἶκον τῆς Σαβοΐας, ἐπ’ ἀνταλλάγματι ὑποχρεωτικῆς πληρωμῆς ἐτησίου φόρου εἰς τόν Σουλτᾶνον ὑπό τοῦ Δουκάτου τῆς Σαβοΐας.
Πρέπει ὃμως νά μή λησμονῶμεν ὃτι ἡ προσοχή τότε τῶν Σαβοϋάρδων ἦτο ἐστραμμένη εἰς τήν ἐπικρατοῦσαν τεταμένην ἐμπόλεμον κατάστασιν τοῦ Δουκάτου μέ τόν Βασιλέα τῆς Γαλλίας Ἑρρῖκον τόν 4ον (Henri IV), κατά τήν ὁποίαν τό Δουκᾶτον τῆς Σαβοΐας ἀπώλεσε πολλάς περιοχάς του. Πῶς θά ἠδύνατο νά σκεφθῇ ὁ νεαρός καί ἂπειρος Δούξ τῶν 21ενός ἐτῶν τήν ἀπομεμακρυσμένην πατρίδα μας Κύπρον, ὃταν συνεχεῖς πόλεμοι πρός ἀπόσπασιν ἐδαφῶν τοῦ Δουκάτου ηὑρίσκοντο ἐν ἐξελίξει εἰς τά σύνορα τῆς Σαβοΐας, κυρίως μέ τόν βασιλέα τῆς Γαλλίας; Δέν πρέπει νά λησμονῆται καί τό γεγονός ὃτι τότε, τόν 16ον αἰῶνα, ἡ Σαβοΐα ἐπλήγη ὑπό μιᾶς περιόδου ὑπερβολικοῦ ψύχους, πού εἶχεν ὡς ἀποτέλεσμα τήν συνεχῆ καταστροφήν τῶν σιτηρῶν καί τήν μεγάλην ἀκρίβειαν τοῦ σίτου. Ὡς ἐκ τούτου ἐπεκράτησε μεγάλη πενία εἰς τήν ὀρεινήν Σαβοΐαν καί ἡ οἰκονομική κατάστασίς της εἶχε μεγάλως ἐπιδεινωθῆ.
Ὃμως οἱ Κύπριοι καί πάλιν δέν ἀπεγοητεύθησαν καί προέβησαν εἰς δευτέραν προσπάθειαν πρός τόν ἲδιον Δοῦκα τῆς Σαβοΐας. Μετά ἀπό 7 ἒτη, τῷ 1590, τοῦ ἒστειλον ὡς ἐκπρόσωπόν των τόν ἐκ Πάφου Μάρκον Μέμμον, ὃστις μετέβη εἰς Τουρῖνον, πού εἶχε γίνει ἢδη, ὡς εἲδομεν, ἡ νέα ἒδρα τοῦ Οἲκου τῆς Σαβοΐας. Εἰς τήν ἐπιστολήν, ἣτις ἐδόθη εἰς τόν Δοῦκα παροτρύνοντες αὐτόν πρός κατάκτησιν τῆς Κύπρου καί ἀπόσπασίν της ἀπό τούς Τούρκους, ὡς μᾶς λέγει καί πάλιν ὁ Γάλλος ἱστορικός Mas Latrie, τοῦ ἀνέφερον, ὃτι τό σύνολον τοῦ στρατοῦ πού εἶχον οἱ Τοῦρκοι εἰς τήν Νῆσον ἦσαν μόνον 4800 στρατιῶται, διεσπαρμένοι εἰς μικράς ὁμάδας καθ’ ὃλην τήν Κύπρον. Βεβαίως αὐταί αἱ ἀλλεπάλληλοι προτροπαί τῶν Κυπρίων πολύ ηὐχαρίστησαν τόν Δοῦκα Κάρολον Ἐμμανουήλ τόν Α΄, ὃμως δέν ἀντέδρασε θετικῶς, διά τούς προαναφερθέντας λόγους.
Πάλιν ὃμως, μετά ἀπό δέκα ἒτη, τῷ 1600, καί μετά πού κατά τάς διαφόρους ἐμπολέμους ἀντιπαραθέσεις τοῦ Δουκάτου μέ τήν Γαλλίαν ἀπώλεσε καί νέον ἀριθμόν περιοχῶν διά τῆς ἐπιτευχθείσης ἐν τέλει εἰρήνης μεταξύ τῶν δύο μερῶν διά τῆς Συνθήκης τῆς Λυών τῷ 1601, ὁ Κάρολος Ἐμμανουήλ ὁ Α΄ ἐσκέφθη, ὃτι ἐπέστη ὁ χρόνος νά ἀναβιώσῃ τό ἐνδιαφέρον τῆς Σαβοΐας πρός τήν Κύπρον. Ἒτσι ἒστειλεν εἰς Κύπρον τόν ἐκ Ῥόδου Ἓλληνα Don Φραγκῖσκον Ἀκκίδα πρός ἐπιτόπιον μελέτην τῶν πραγμάτων καί προετοιμασίαν τῶν κατοίκων εἰς στάσιν κατά τῶν σκληρῶς φερομένων πρός αὐτούς Τούρκων κατακτητῶν τῆς Νήσου.
Τήν 5ην Νοεμβρίου, 1600, ὁ Don Φραγκῖσκος Ἀκκίδας ἐπεβιβάσθη πλοίου εἰς τήν Μεσσήνην τῆς Σικελίας καί μετέβη κατά πρῶτον εἰς Ἱεροσόλυμα. Ἐκεῖ συνήντησε τόν Ἓλληνα Πατριάρχην, τόν ὁποῖον ἐνημέρωσε διά τήν ἀπόφασιν, τήν ὁποίαν ἒλαβεν ὁ Δούξ τῆς Σαβοΐας, τελεσιδίκως πλέον, ὃπως ἐπανακτήσῃ τό ἀπολεσθέν εἰς τούς Τούρκους Βασίλειον τῆς Κύπρου. Ὃταν ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων ἢκουσε τά τόσον εὐχάριστα νέα, πού τοῦ ἀνεκοίνωσεν ὁ Don Φραγκῖσκος Ἀκκίδας, «συνεκινήθη μεγάλως καί ὓψωσε τάς χεῖρας πρός τόν οὐρανόν ἐκπέμπων ἀπείρους εὐχαριστίας πρός τόν Θεόν». Συνεβούλευσε δέ τόν Ἀκκίδα, ὃπως τό ὃλον σχέδιον ἐπιταχυνθῇ, μήπως καί διαρρεύσῃ τοῦτο εἰς τούς Τούρκους, ὁπότε θά ἐματαιώνετο ἡ προσπάθεια. Πρό τῆς ἀναχωρήσεως τοῦ Ἀκκίδα διά τήν Κύπρον, ὁ Πατριάρχης τοῦ ἐνεχείρησεν ἐπιστολήν διά τόν Ἀρχιεπίσκοπον Κύπρου.
Φθάσας εἰς Κύπρον ὁ Don Φραγκῖσκος Ἀκκίδας συνήντησε τόν Ἀρχιεπίσκοπον Κύπρου Βενιαμίν εἰς Ἀμμόχωστον, ὃστις ἀναγνώσας τήν ἐπιστολήν τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων πολύ ἐταράχθη καί χωρίς νά τοῦ δώσῃ καμμίαν ἀπάντησιν ἢ νά τοῦ ἀπευθύνῃ τόν λόγον, διά νεύματος τοῦ ἒδειξε νά ἀκολουθήσῃ ἐκ τοῦ μακρόθεν τήν ἃμαξάν του πρός μετάβασίν των εἰς πολύ ἐμπιστευτικόν προορισμόν.
Οὓτω χωρίς νά ἀνταλλάξωσι καθ’ ὁδόν οὐδεμίαν συνομιλίαν ἢ νά ἒχωσιν ἂλλην ἐπαφήν μεταξύ των ἒφθασαν τελικῶς εἰς Λεμεσόν καταλύσαντες εἰς τήν οἰκίαν ἑνός πιστωτάτου φίλου τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, ὃστις ὠνομάζετο Τιμόθεος Ποτόζης. Ἐκεῖ ἐν πλήρει μυστικότητι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Βενιαμίν ἢκουσεν ὃλας τάς ἐξηγήσεις πού τοῦ ἒδωσεν ὁ Don Φραγκῖσκος Ἀκκίδας. Τοῦ ἐξέφρασεν ὃμως ὁ Ἀρχιεπίσκοπος κάποιας ἀμφιβολίας εἰς τό κατά πόσον ὁ Δούξ Κάρολος-Ἐμμανουήλ ὁ Α΄ θά ἠδύνατο νά ὑποστηρίξῃ μίαν τοιαύτην ἐπανάστασιν εἰς Κύπρον κατά τῶν Τούρκων, ἐφ’ ὃσον ηὑρίσκετο ἀκόμη εἰς πόλεμον μέ τόν Βασιλέα τῆς Γαλλίας Ἑρρῖκον τόν IV. Ὃμως τόν καθησύχασεν ὁ Ἀκκίδας, ὃτι ἢδη ὑπεγράφη Συνθήκη Εἰρήνης μεταξύ τοῦ Οἲκου τῆς Σαβοΐας καί τῆς Γαλλίας, ὁπότε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου ᾖρε τάς ἐνστάσεις, τάς ὁποίας ἐξέφρασε.
Μάλιστα ὑπέδειξεν ὃτι θά ἦτο μία πολύ προσοδοφόρος δι’ ἀμφότερα τά μέρη ἐνέργεια, ἐφ’ ὃσον ἡ Κύπρος θά ἠδύνατο νά καταστῇ καί πάλιν μία πολύ πλουσία νῆσος. Πάσας τάς πληροφορίας ταύτας ὀφείλομεν εἰς τόν Γάλλον ἱστορικόν Mas Latrie. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος συνεβούλευσε τόν Ἀκκίδα ὃτι: «Ὁ Δούξ θά πρέπῃ ὁπωσδήποτε νά ἒλθῃ εἰς Κύπρον διά νά φυλάττῃ τά φρούρια. Τρεῖς ἢ τέσσαραι χιλιάδες ἀνδρῶν ὑπό ἓνα καλόν στρατηγόν ἀρκοῦσιν ὡς πρός τήν ὃλην ἐκστρατείαν». Ἐν τῷ μεταξύ, συμφώνως πρός τό σχέδιον ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου διά τῶν ἐπισκόπων θά προητοίμαζε τόν κλῆρόν του, ὃπως πληροφορήσωσι μυστικῶς τόν λαόν, διά νά εἶναι ἓτοιμος νά λάβῃ τά ὃπλα, ὃταν οἱ Τοῦρκοι θά ἐκοιμῶντο ἀνύποπτοι κατά τάς ἑωθινάς ὣρας. Ὡς χρόνος δέ τῆς ἐξεγέρσεως ἐπελέγη τό πλησιάζον Πάσχα.
Ὁ Ἀκκίδας τότε ἐπαρουσίασε τό σχετικόν ἒγγραφον τοῦ Δουκός εἰς τόν Ἀρχιεπίσκοπον Βενιαμίν. Εἰς τό ἒγγραφον αὐτό ὀνομασθέν Χάρτης, περιείχοντο 24 ἂρθρα, εἰς τά ὀποῖα περιελαμβάνοντο αἱ Ἐλευθερίαι, τάς ὁποίας ὁ Δούξ τῆς Σαβοΐας θά παρεχώρει εἰς τούς Κυπρίους. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου ἀπεδέχθη πλήρως τό Ἒγγραφον προφορικῶς ὃμως διά σκοπούς ἀσφαλείας. Εἶναι πολύ ἐνδιαφέρον νά ἀναφέρωμεν μερικά ἀπό τά Προνόμια καί Ἐλευθερίας, τάς ὁποίας θά παρεχώρει εἰς Κύπρον ὁ Δούξ τῆς Σαβοΐας συμφώνως πρός τό Ἒγγραφόν του:
Οἱ Ὀρθόδοξοι Ἀρχιερεῖς, ἀρχιμανδρῖται καί ἡγούμενοι θά παρέμενον ἃπαντες εἰς τήν θέσιν των. Ἡ Ὀρθόδοξος θρησκεία κατ’ οὐδένα τρόπον θά ἐπηρεάζετο. Ὃλοι οἱ ὑπάλληλοι τοῦ Βασιλείου θά ἦσαν Κύπριοι, πλήν τῶν προσωπικῶν συμβούλων του. Ὁ Κυπριακός λαός εἰς ὃλας τάς πόλεις καί κωμοπόλεις θά ἐξέλεγεν ἐλευθέρως τούς πρωτογέρους του, διά νά διαχειρίζωνται πάντα τά σχετικά μέ τάς κοινότητάς των.
Ὁ Δούξ τῆς Σαβοΐας ὑπέσχετο ἀκόμη ὃτι θά ἐδημιούργει εἰς τάς πόλεις τῆς Κύπρου δημόσια σχολεῖα. Εἰς πᾶσαν δίκην διά χρέη ὁ δημόσιος ταμίας δέν θά ἠδύνατο νά διώκῃ ἢ ἐνοχλῇ τόν ὀφειλέτην. Ὁ Δούξ δέν θά ἐπέβαλλεν αὐθαιρέτως δασμούς καί φόρους, πλήν εἰς περίπτωσιν πολέμου καί ἀμύνης τοῦ Βασιλείου τῆς Κύπρου καί κατόπιν ἐγκρίσεως τοῦ Συμβουλίου. Ἓν ἂλλο πολύ ἀξιοσημείωτον σημεῖον τοῦ Ἐγγράφου ἦτο ὃτι ὁ Δούξ ἀνελάμβανε τήν ὑποχρέωσιν, ὃπως ἱδρύσῃ ἐν Κύπρῳ Πανεπιστήμιον «πρός ἐκπαίδευσιν τῶν εὐγενῶν καί τοῦ λαοῦ», δηλ. φαντασθῆτε, ἡ Κύπρος, καί δή ἡ Λευκωσία, θά ἐγίνετο ἀπό τοῦ 16ου αἰῶνος μία ἀπό τάς πρώτας Εὐρωπαϊκάς πανεπιστημιουπόλεις! Ἐπί πλέον καί πολύ σημαντικόν, συνεφωνήθη μεταξύ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Βενιαμίν καί τοῦ Don Φραγκίσκου Ἀκκίδου, ὃτι θά εἰδοποιοῦντο ἐγκαίρως οἱ Κύπριοι πρό τῆς ἀναχωρήσεως ἐκ Σαβοΐας τοῦ στρατοῦ καί στόλου τοῦ Δουκός Καρόλου-Ἐμμανουήλ τοῦ Α΄ πρός κατάλληλον ἑτοιμασίαν των.
Ἀπό τῆς ἀπόψεως στρατιωτικῆς ἐνεργείας ἐπεσυνέβη τῷ 1606, δηλ. μετά ἀπό ἓξ ἒτη, μία ναυμαχία μεταξύ τοῦ ἡνωμένου Σαβοϊο-Ἰταλικοῦ στόλου καί τοῦ Τουρκικοῦ, ὃπου ἀνοικτά τῆς Κύπρου ὁ στόλος αὐτός ἐνίκησε μέν τόν Τοῦρκον ναύαρχον Μουράτ Ρέϊς καί ἀπεβίβασε στρατεύματα πλησίον τῆς Πάφου καί εἰς τό Ἀκρωτήριον τῶν Γάτων παρά τήν Λεμεσόν πρός κατάληψιν τῆς Νήσου. Ὃμως δέν ἠδυνήθησαν νά ἐπιτύχωσι τοῦτο ἐπί τῆς ξηρᾶς, ἀφοῦ δέν ὑπεβοηθήθησαν εἰς τό ἐγχείρημα αὐτό ὑπό τοῦ γηγενοῦς πληθυσμοῦ λόγῳ ἀγνοίας τῶν Κυπρίων, ὃτι θά ἐγίνετο τοιαύτη ἀπόβασις, κατά παράβασιν τῆς πρός τόν Ἀρχιεπίσκοπον Βενιαμίν δοθείσης ῥητῆς ὑποσχέσεως περί πληροφορήσεως τῶν Κυπρίων ἐκ τῶν προτέρων καί προετοιμασίας των.
Παρ’ ὃλην τήν ἀποτυχίαν αὐτήν οἱ Κύπριοι δέν ἒπαυσαν νά ἀπευθύνωνται πρός τόν Δοῦκα Κάρολον-Ἐμμανουήλ τόν Α΄ νά ἐκτελέσῃ τήν ὑπόσχεσίν του, καθ’ ὃτι οἱ Κύπριοι ἀπό τῆς πλευρᾶς των θά ἦσαν πανέτοιμοι δι’ ἐπανάστασιν νοουμένου βεβαίως ὃ,τι θά τούς ἐστέλλοντο καί ὃπλα. Δι’ αὐτό καί τό 1608 ἀπέστειλον παροτρυντικήν ἐπιστολήν εἰς τόν Δοῦκα τῆς Σαβοΐας διά τοῦ Κυπρίου εὐπατρίδου Πέτρου Γουνέμε, τῆς γνωστῆς μεσαιωνικῆς Κυπριακῆς οἰκογενείας τῶν Γονέμε, εἰς τήν ὁποίαν οὗτος ἒγραφεν εἰς τόν Δοῦκα μεταξύ ἂλλων τά κάτωθι:
«Ὑψηλότατε Δούξ τῆς Σαβοΐας, Γνωρίζων τό φιλελεύθερον φρόνημα τῶν χριστιανῶν τῆς νήσου Κύπρου, ἀφωσιωμένων εἰς τήν Ὑμετέραν Ὑψηλότητα, ὡς ἀρχαῖον κυρίαρχον τοῦ λεχθέντος βασιλείου, ἢδη εὑρισκομένων ὃμως ὑπό τήν τυραννίαν τῶν κυνῶν (σκύλων) τούτων Τούρκων, καθικετεύω ὑμᾶς …. εἰς ἀποστολήν βοηθειῶν πρός ἀπελευθέρωσιν τῶν πτωχῶν τούτων χριστιανῶν ἀπό τῆς δουλείας τοῦ τυράννου, διότι εἶναι μεγάλη ἁμαρτία τοιοῦτον βασίλειον κυβερνηθέν ὑπό τῶν ποτέ προγόνων τῆς Ὑμετέρας Ὑψηλότητος νά εὑρίσκηται εἰς χεῖρας τῶν Τούρκων. … γνωστοποιῶ ὑμῖν, ὃτι εὑρίσκονται ἐν τῇ νήσῳ τριάκοντα πέντε χιλιάδες ἀνδρῶν μαχίμων…. οἱ δέ Τοῦρκοι δέν ὑπερβαίνουσι τάς ὀκτώ χιλιάδας. Πρός τούτοις εἰδοποιῶ τήν Ὑμετέραν Ὑψηλότητα ὃπως φέρητε ὃπλα διά τούς χριστιανούς ….. Ἐλπίζοντες εἰς τόν Θεόν, ὃτι περίχαροι θέλομεν δυνηθῇ νά σᾶς ἲδωμεν βασιλέα τῆς Κύπρου, ὡς καί τούς ὑμετέρους προγόνους. Ἐκ Λευκωσίας, τῇ 8ῃ Ὀκτωβρίου, 1608».
Ἐν τῷ μεταξύ ἳνα παροτρυνθῇ ὁ Δούξ τῆς Σαβοΐας, ὃπως ἀναλάβῃ σοβαρῶς δρᾶσιν καί ἐκπληρώσῃ τάς πολλαπλᾶς ὑποσχέσεις του, οἱ Κύπριοι προέβησαν εἰς μίαν περιωρισμένης κλίμακος στάσιν ἒχοντες ἀρχηγόν των τόν Βίκτωρα Ζεμπετόν. Δυστυχῶς, παρ’ ὃλας τάς ζημίας, τάς ὁποίας ἐπέφερεν αὓτη εἰς τούς Τούρκους, ὡς ἦτο ἀναμενόμενον ἡ μικρά αὐτή στάσις ἂνευ ἱκανοποιητικοῦ ὁπλισμοῦ ἀπέτυχεν, ὁ δέ Ζεμπετός διέφυγε τελικῶς εἰς τήν Σαβοΐαν εὑρών καταφύγιον πλησίον τοῦ Δουκός. Μετά τήν ἀποτυχίαν τῆς στάσεως αὐτῆς οἱ ὑποφέροντες Κύπριοι καί πάλιν δέν ἀπεθαρρύνθησαν, ἀλλ’ ἐνέτεινον τάς προσπαθείας των, ὃπως πείσωσι τόν Δοῦκα νά πρωτοστατήσῃ εἰς τόν ἀγῶνα τῆς ἀνακαταλήψεως τῆς Νήσου ὑπό τοῦ Δουκάτου τῆς Σαβοΐας.
Ἒτσι ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου Χριστόδουλος καί ὁ Πάφου Λεόντιος, ἒστειλον ἐπιστολήν εἰς τόν Δοῦκα Κάρολον-Ἐμμανουήλ τόν Α΄ γεγραμμένην εἰς τήν Λατινικήν, οὓτως ὣστε ὁ Δούξ νά λάβῃ ἂμεσον ἀντίληψιν τοῦ περιεχομένου της καί ὂχι ἐκ μεταφράσεως ἀπό τήν Ἑλληνικήν. Εἰς τήν ἐπιστολήν των οἱ δύο ἱεράρχαι τοῦ ἀνέφερον μεταξύ ἂλλων τά κάτωθι: «… Ἀφ’ ὃτου ὁ Ζεμπετός ἐπροξένησε σοβαράς βλάβας εἰς τούς Τούρκους, αὐτοί ἐξηγριώθησαν ἐναντίον μας ὡς ἂγριοι λύκοι καί παίρνουν τά παιδιά μας ἀπό τάς ἀγκάλας μας καί ἡ ἐλπίς μας βασίζεται πλέον μόνον εἰς αὐτό τῆς βασιλείας σας …». Καί εἰς ἂλλο σημεῖον ἀνέφερον, ὃτι «δέκα χιλιάδες Κύπριοι ἀπό τήν Πάφον μέχρι τήν Καρπασίαν, ἐκτός ἂλλων δέκα χιλιάδων Κυπρίων τῆς Ἀμμοχώστου, ἀνέμενον ἐναγωνίως ὃπλα ἳνα ἐπιτεθῶσι κατά τῶν Τούρκων».
Ὀλίγον κατ’ ὀλίγον οἱ Κύπριοι ἢρχισαν νά ἀπογοητεύωνται καί νά ἐξανεμίζηται ἡ οἱαδήποτε ἐλπίς, τήν ὁποίαν ἀπεκόμισαν ἀπό τάς ὑποσχέσεις τοῦ Δουκός τῆς Σαβοΐας, ὃτι θά ἢρχετο νά ἀνακαταλάβῃ τήν Νῆσον μέ τήν ἐπιτόπιον βοήθειαν τῶν Κυπρίων. Ἐν πλήρει ἀπελπισίᾳ ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου Χριστόδουλος ἀπέστειλε τόν Ἰούλιον τοῦ 1609 ἐπιστολήν εἰς τόν Δοῦκα τῆς Σαβοΐας εἰς τήν ὁποίαν μεταξύ ἂλλων τοῦ ἀνέφερεν, ὃτι «οἱ Κύπριοι ματαίως ἀνέμενον, ὃτι θά ἒστελλε τό Φθινόπωρον στρατόν, καί ἐν τέλει ἒμεινον ἀβοήθητοι». Τήν ἐπιστολήν ὑπέγραφον πλήν τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου καί οἱ κάτωθι:
Ταπεινός Μωϋσῆς, Ἐπίσκοπος Ἀμμοχώστου
Ταπεινός Ἰάκωβος, Ἐπίσκοπος Λεμεσοῦ
Ταπεινός Λεόντιος, Ἐπίσκοπος Πάφου
Ταπεινός Ἱερεμίας, Ἐπίσκοπος Κυρήνης
Κυριάκος, Μέγας Πρωτοπαπᾶς Λάρνακος-Λευκάρων
Τουμάζος, Πρωτοπαπᾶς Βατυλῆς
Ἠσαΐας, Ἐπίσκοπος Ἀμαθοῦντος κ.ἂ.
Μετά ἀπό δύο ἒτη, τήν 6ην Ἀπριλίου, 1611, οἱ Κύπριοι καταπνίγοντες καί πάλιν τήν μεγάλην ἀπογοήτευσιν τήν ὁποίαν ᾐσθάνοντο ἀπέστειλον ἀντιπροσωπείαν ἐκ δύο Κυπρίων, τῶν Λοΐζου Νικολοῦ καί Κωνσταντίνου Δήμου, ὃπως συναντήσωσι τόν αὐλάρχην τοῦ Δουκός καί τοῦ παραδώσωσιν ἐπιστολήν διά νά συστήσῃ εἰς τόν Δοῦκα, ὃπως συμπαρασταθῇ «εἰς τό ἃγιον ἒργον, ὃπου θέλουν λυτρωθῇ τόσαι ψυχαί ἀπό τάς χεῖρας τοῦ διαβόλου, ὃπου καθημερινῶς χάνονται ἀπό τήν μεγάλην τυραννίαν καί τήν ἀτιμωρησίαν τοῦ τυράννου». Ὃμως καί πάλιν δυστυχῶς δέν ὑπῆρξε καμμία ἒμπρακτος ἀνταπόκρισις ἐκ μέρους τοῦ Δουκάτου.
Παρ’ ὃλα ταῦτα οἱ Κύπριοι, ὡς ὁ ἀπελπισμένος πνιγόμενος, ἐπανῆλθον καί πάλιν τῷ 1632, δηλ. μετά παρέλευσιν 21 ἐτῶν, εἰς τό παλαιόν ὂνειρον τῆς μόνης σωτηρίας των, ἢτοι τῆς Κύπρου τιθεμένης ὑπό τήν προστασίαν καί ἡγεμονίαν τοῦ Δουκάτου τῆς Σαβοΐας, ὃταν τήν ἡγεμονίαν τοῦ Δουκάτου εἶχεν ἀναλάβει πλέον ὁ υἱός τοῦ Καρόλου-Ἐμμανουήλ τοῦ Α΄, ὁ Βίκτωρ Ἀμεδαῖος ὁ Α΄ (Victor-Amédée 1er), τοῦ ὁποίου σύζυγος ἦτο ἡ Christine de France, ἣτις ἦτο θυγάτηρ τοῦ Ἐρρίκου 4ου καί ἀδελφή τοῦ μετέπειτα Βασιλέως τῆς Γαλλίας Λουδοβίκου τοῦ ΧΙΙΙ (13ου).
Τήν πρωτοβουλίαν αὐτήν τήν φοράν ἀνέλαβεν ὁ ἡγούμενος Θεόκλητος τῆς Μονῆς τῆς Παναγίας τῆς Κοσινίτζης εἰς Μακεδονίαν, ὃστις ἦτο Κύπριος τήν καταγωγήν. Ἡ ἐπιστολή τοῦ ἐκ Κύπρου ἡγουμένου Θεοκλήτου ἣτις ἐστάλη τόν Ἰούλιον 1632 ἒγραφε μεταξύ ἂλλων:
«Ἐκλαμπρότατε, φυλάξοι κύριος ὁ Θεός τό ἒνθεον ὓψος τῆς ὑψηλοτάτης σου αὐθεντίας.
Κάτεχε πῶς ἐγώ ὁ ἀνάξιος δοῦλος τῆς ὑψηλοτάτης σου ἀφεντίας Θεόκλητος ἱερομόναχος καί προηγούμενος τοῦ μοναστηρίου τῆς Παναγίας Κοζινίτζης εἰς τῆς Μακεδονίας τόν τόπον, καί ἡ πατρίδα μου εἶναι ἀπό τήν Κύπρον, εὑρίσκομαι παρακαλεμένος πολλαίς καί πολλαίς φοραίς ἀπό πολλούς συντοπίτας μου, καί εἶναι ὁ ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου πάρπας μου, ……. εἰς τούς καιρούς σου νά κάμῃς ἐνθύμησιν νά τούς ἐλεημονηθῇς καί νά τούς ἐβγάλλῃς ἀπό τά χέρια τῶν Ἀγαρηνῶν …… καί ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός καί ἡ πρεσβεία τῆς Παναγίας μας νά ἦνε πάντα βοηθοί σου, καί νά σοῦ δίδουν πάντα νίκην εἰς τούς ἐχθρούς σου. Ἰουλίου 1632 (ἀπό Χριστοῦ).
Θεόκλητος ἱερομόναχος καί προγούμενος Κοσινίτζης».
Τέλος, ἡ τελευταία ἀπόπειρα τῶν Κυπρίων, ὃπως πείσωσι τόν τότε Δοῦκα τῆς Σαβοΐας, ἳνα ἐμπλακῇ εἰς τό θέμα τῆς ἀπελευθερώσεως τῆς Κύπρου ἀπό τούς Τούρκους, ἒγινεν 100 περίπου ἒτη ἀπό τῆς καταλήψεως τῆς Κύπρου ὑπό τῶν Τούρκων, ἢτοι τό θέρος τοῦ 1668, ὃταν Δούξ τῆς Σαβοΐας ἦτο ὁ Κάρολος-Ἐμμανουήλ ὁ ΙΙ (Β΄), υἱός τοῦ Βίκτωρος-Ἀμεδαίου Α΄. Λόγῳ τοῦ νεαρωτάτου τῆς ἡλικίας του, ἦτο μόνον 4 ἐτῶν, τήν Ἀντιβασιλείαν κατεῖχεν ἡ μήτηρ του Χριστίνη τῆς Γαλλίας (Christine de France).                                                               Â
Ἡ νέα αὐτή προσπάθεια ἒγινεν ἐπί Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου Νικηφόρου, ὃστις διέμενε εἰς τήν παρά τήν Λευκωσίαν Μονήν τοῦ Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ, ἣτις, ὡς ὃλοι γνωρίζομεν, ὑφίσταται μέχρι σήμερον. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Νικηφόρος ἀπέστειλε τόν Αὒγουστον τοῦ 1668 ἓνα μεγαλέμπορον τροφίμων καταγόμενον ἐκ τῆς περιοχῆς τῆς Ἀμμοχώστου, τόν Λοΐζον Βάρρην, διά προσωπικήν συνάντησιν μέ τό Συμβούλιον τοῦ Δουκός εἰς τό Τουρῖνον. Ἐκεῖ κατόπιν μεγάλων καί χρονοβόρων ἀναβολῶν, ἐν τέλει μετά ἀπό 1 ½ χρόνον ἀπό τῆς ἀφίξεώς του εἰς Τουρῖνον, δηλ. τό 1670, ἒγινε τελικῶς δεκτός ἀπό τό Συμβούλιον τοῦ Δουκός. Ἐκεῖ ὁ Βάρρης τούς ἐνεχείρησε τήν ἐμπιστευτικήν ἐπιστολήν τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Νικηφόρου. Τάς πληροφορίας αὐτάς μᾶς διέσωσε καί πάλιν ὁ Γάλλος ἱστορικός Mas Latrie.
Οἱ παρισταμένοι τόν ἢκουσαν μετά προσοχῆς καί ἐσημείωσαν τάς ἐξηγήσεις, τάς ὁποίας τούς ἒδωσε εἰς τάς διαφόρους ἐρωτήσεις, τάς ὁποίας τοῦ ὑπέβαλον. Ὃμως δυστυχῶς καί πάλιν τό ἀποτέλεσμα τῆς προσπαθείας τῶν Κυπρίων ἦτο ἀρνητικόν, ἀφοῦ οὐδεμία πρακτική ἀνταπόκρισις ὑπῆρξεν ἐκ μέρους τοῦ Δουκάτου εἰς τήν ἐπιστολήν τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Νικηφόρου, ἀφοῦ οὒτε στρατός οὒτε ὃπλα ἐστάλησαν εἰς Κύπρον ὡς ἀποτέλεσμα καί τῆς τελευταίας ταύτης προσπαθείας τῶν Κυπρίων πρός τόν Δοῦκα τῆς Σαβοΐας. Ἂς μή λησμονῶμεν βεβαίως, ὃτι ἐν τῷ μεταξύ ἡ Σαβοΐα δέν ἦτο πλέον ἡ παλαιά, ἀλλ’ εἶχε συρρικνωθῆ καί ἀπολέσει τήν πάλαι ποτέ μεγάλην δύναμιν καί αἲγλην της. Κατωτέρω παρατίθεται πίναξ τῶν 12 προσπαθειῶν τῶν Κυπρίων πρός τούς Σαβοΐους, ὡς καί ὁ πίναξ τῆς διαδοχῆς τῶν τελευταίων σχετιζομένων μέ τήν Κύπρον Δουκῶν τῆς Σαβοΐας.
Τέλος ὁ Βίκτωρ-Ἐμμανουήλ ΙΙ τῷ 1860 προσεχώρησεν εἰς τήν Ἰταλίαν μετά τῆς περιοχῆς τῆς Ἀόστης καί τοῦ Τουρίνου γενόμενος ὁ πρῶτος Βασιλεύς τῆς Ἰταλίας, ἐνᾧ τό μεγαλύτερον μέρος τοῦ Δουκάτου τῆς Σαβοΐας ἡνώθη μετά τῆς μητροπολιτικῆς Γαλλίας ἐπί Ναπολέοντος ΙΙΙ (1853-1870). Κατά τό Δημοψήφισμα τό ὁποῖον ἐπεκύρωσε τήν πρᾶξιν, 177.533 κάτοικοι ἐψήφισαν ὑπέρ τῆς Ἑνώσεως των μετά τῆς Γαλλίας καί μόνον 235 ἂτομα ἐναντίον.
Ὡς εἰς ὃλας τάς μελέτας τοῦ ὁμιλοῦντος πάντοτε ἐν κατακλεῖδι συνάγονται ἐκ τούτων καί μερικά διδακτικά, κατά τήν ἂποψίν μου, συμπεράσματα. Δι’ αὐτό εἰς τήν παροῦσαν μελέτην ἒχω σημειώσει τρία βασικά, ὡς πιστεύω, σημεῖα, τά ὁποῖα ἐπιθυμῶ ἐν μεγάλῃ συντομίᾳ νά σᾶς ἀναφέρω: Τό πρῶτον εἶναι ὃτι ἀπόψε διεπιστώσαμεν, ὃτι, ὡς εἲδομεν εἰς ἂλλας μελέτας τοῦ ὁμιλοῦντος, ἐκτός τῶν στενωτάτων σχέσεών μας μετά τῆς Κελτικῆς Νοτίου Γαλλίας, τήν ὁποίαν ἀπῲκησαν οἱ Ἲωνες – Φωκαεῖς, ἀκόμη κατά τόν Μεσαίωνα καί μετά τῶν Λουζινιανῶν καί ἀμέσως μετέπειτα ὑπάρχουσιν ἰσχυρότατοι συγγενικοί δεσμοί μας καί μέ μίαν ἂλλην βασικήν περιοχήν τῆς Γαλλίας, τήν Ἀλπικήν Σαβοΐαν.
Ἡ δευτέρα διαπίστωσις εἶναι τά φιλελληνικά καί φιλοκυπριακά αἰσθήματα τῶν Σαβοΐων καί ἀντιστρόφως, τῶν Ἑλλήνων πρός αὐτούς. Εἲδομεν ἀπόψε ὃτι καί οἱ Σαβόϊοι Κόμητες καί Δοῦκες, ὁ Ἀμεδαῖος 5ος, ὁ 6ος ὁ Πράσινος, καί ὁ Ἀμεδαῖος ὁ 8ος ἒσπευσαν νά βοηθήσωσι τήν Κωνσταντινούπολιν καί τόν Βυζαντινόν κόσμον κατά τάς πολιορκίας των ὑπό τῶν Ὀθωμανῶν.
Καί ὂχι μόνον αὐτό. Καί μέ ἡμᾶς τούς Κυπρίους ὑπῆρξεν ἀπό τῆς πλευρᾶς τῶν Σαβοΐων ἀμοιβαία συμπάθεια, ἀλληλοκατανόησις καί ἐμπιστοσύνη. Ὁ Ἀμεδαῖος 8ος ἐβοήθησε τόν Ἰανόν καί τόν ἀπηλευθέρωσε πληρώσας ἓν ἀστρονομικόν διά τήν τότε ἐποχήν ποσόν ὡς λύτρα. Εἰς τόν κίνδυνόν μας καί τήν δυστυχίαν μας ἐκ τοῦ Τουρκικοῦ ζυγοῦ, ἡμεῖς οἱ Κύπριοι, ὡς ἐπανειλημμένως ἠκούσαμεν ἀπόψε, δέν προσετρέχομεν διά βοήθειαν καί τήν σωτηρίαν μας, οὒτε εἰς τούς Ἑνετούς, οὒτε εἰς τούς Γενουάτας, ἀλλά εἰς τούς Σαβοΐους καί μόνον, τούς ὁποίους οἱ Κύπριοι μεγάλως ἐξετίμων καί συνεπάθουν διά τόν εὐγενῆ καί ἀνιδιοτελῆ χαρακτῆρά των. Ἐν συνόλῳ μετά τήν κατάληψιν τῆς Κύπρου ὑπό τῶν Τούρκων, οἱ Κύπριοι προσέτρεξαν εἰς τούς Σαβοΐους καί ἒχομεν ἐπισήμως γνωστάς τοὐλάχιστον 12 φοράς προσφυγῆς των εἰς τήν Σαβοΐαν καί βεβαίως πλείστας ἂλλας ἀνεπισήμως καί μή καταγραφείσας.
Φαίνεται ὃτι ὑπάρχει μεγάλη, ὡς λέγομεν, «χημεία» μεταξύ τῶν δύο λαῶν μας. Τό διαπιστώνομεν καί σήμερον ἀκόμη εἰς τό πρόσωπον τοῦ ἐκ Σαβοΐας καταγομένου Ἐξοχωτάτου Πρέσβεως τῆς Γαλλίας κ. René Troccaz, ὁ ὁποῖος μέ τήν ἁπλότητα καί τό εὐπροσήγορον τοῦ χαρακτῆρός του καί ἀκόμη τήν ἂψογον γνῶσίν του τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσης, καί μαζί του βεβαίως ἡ ἐπίσης ἐξαίρετος σύζυγός του ἐρίτιμος κυρία Troccaz, εἰς ἐλάχιστον χρόνον ἀπό τῆς ἀφίξεώς των εἰς Κύπρον ἒχουσι κατακτήσει τήν μεγάλην ἐκτίμησιν καί ἀγάπην ὃλων τῶν Κυπρίων, οἱ ὁποῖοι πάντοτε προσβλέπουσι πρός τήν Γαλλίαν ὡς γνησίαν φίλην καί προστάτιδα, ὡς δευτέραν Πατρίδα, δύναμαι νά εἲπω, μετά τήν Μητέρα Ἑλλάδα.
Κλείω τήν παροῦσαν ὁμιλίαν μέ τήν τρίτην καί τελευταίαν παρατήρησιν, ἡ ὁποία εἶμαι βέβαιος ὃτι θά σᾶς προβληματίσῃ καί θά δώσῃ ἒναυσμα περαιτέρω σκέψεων. Τήν θεωρῶ δέ σχετικήν καί μέ τάς καταστάσεις, τάς ὁποίας ζῶμεν σήμερον:
Πιστεύω ὃτι εἰς τήν διπλωματικήν σκακιέραν οἱ Ἂγγλοι καί οἱ Τοῦρκοι, οἱ μέν πρῶτοι ἀπό ἐκδικητικότητα, οἱ δέ δεύτεροι ἀπό ἁρπακτικότητα, μᾶς ἒπαιξαν ἓν πολύ ἂσχημον παιγνίδι στήσαντές μας μίαν παγίδα, ἀπό τήν ὁποίαν ἒκτοτε δυστυχῶς δέν ἠδυνήθημεν ἀκόμη νά ἐξέλθωμεν. Δηλ. ἡ προπαγάνδα των μᾶς ἐξεγέλασε καί μαζί μας τό παγκόσμιον λέγουσα, ὃτι οἱ Τοῦρκοι εἶχον δικαιώματα ἐπί τῆς Κύπρου, διότι, πρίν ἀπό τούς Ἂγγλους τῷ 1878, ἡ Κύπρος ἦτο ὑπό τήν Τουρκικήν κυριαρχίαν! Καί ἡμεῖς ἂπειροι τῆς πολιτικῆς δυστυχῶς παθητικῶς τό ἀπεδέχθημεν, ὡς ἐάν ἡ Ἱστορία τῆς Κύπρου ἢρχιζεν ἀπό τήν Ὀθωμανικήν κατοχήν τῆς Κύπρου καί ἐντεῦθεν! Δέν ἀντιπαρεθέσαμεν εἰς αὐτούς τήν δέουσαν ἀνταπάντησιν, ἡ ὁποία δέν ἦτο ἂλλη ἀπό τήν ἑξῆς: «Ναί, ἀλλά ἡ Κύπρος πρό τῆς Ὀθωμανικῆς κατοχῆς της τῷ 1578, ἀνῆκεν εἰς τήν Γαλλίαν κατ’ ἀρχάς διά τῶν Λουζινιανῶν καί μετέπειτα διά τῶν Σαβοΐων, ὡς ἐπίσης καί δι’ ἓν πολύ μικρώτερον διάστημα ὑπῆρξεν ὑπό Ἑνετικήν καί Γενουατικήν κυριαρχίαν. Μάλιστα δέ ἡ συνολική Γαλλο-Ἰταλική περίοδος τῆς Κύπρου ἦτο πολύ μεγαλυτέρα εἰς χρονικήν διάρκειαν ἀπό τήν Ὀθωμανικήν, δηλ. περίπου 380 ἒτη ἡ Γαλλο-Ἰταλική περίοδος ἒναντι μόνον 305 τῆς Τουρκικῆς κατοχῆς. Ἑπομένως καί αὐταί αἱ δύο χῶραι, ἡ Γαλλία καί Ἰταλία, καί κυρίως ἡ Γαλλία, ἒχουσι κάθε δικαίωμα λέγειν καί ἐνδιαφέρεσθαι εἰς τό θέμα τῆς Κύπρου, διότι ἡ Ἱστορία τῆς Κύπρου δέν ἢρχιζε μέ τήν Ὀθωμανικήν Κατοχήν τῆς Νήσου! Ἡ Ἱστορία τῆς Κύπρου εἶναι παμπαλαία, ἀρχίζουσα ἀπό τούς ἀρχαίους Ἑλληνικούς, Ῥωμαϊκούς καί μετέπειτα Βυζαντινούς χρόνους, δηλ. εἶναι κατά πολλάς χιλιετίας ἀρχαιοτέρα ἀπό ἐκείνην τῆς τόσον προσφάτου Τουρκικῆς!…»
Ἒπρεπε, κατά τήν ἂποψιν τοῦ ὁμιλοῦντος, ἒναντι τῆς Ἀγγλο-Τουρκικῆς συμπαιγνίας καί πλεκτάνης, πού μᾶς ἐστήθη τόσον ἐπιτηδείως, καί ἐτερμάτιζε τήν Ἱστορίαν τῆς Κύπρου τῷ 1578!, νά συνεπηγνύετο ἀπό ἐτῶν μία σύμπραξις Κύπρου – Ἑλλάδος – Γαλλίας καί Ἰταλίας. Καί κάτι ἂλλον ἀκόμη: Ἡ Τουρκική κατοχή τῆς Κύπρου, ὡς ὃλαι των αἱ κατακτήσεις, ἒγινε μέ σφαγάς, ἐκτελέσεις, διώξεις, ἀποκεφαλισμούς καί αἳματα πολλά. Ἡ ἓνωσις τῆς Κύπρου μέ τήν Σαβοΐαν ἒγινε νομίμως, μέ ἓνωσιν ἀρχουσῶν οἰκογενειῶν διά τοῦ ἱεροῦ μυστηρίου τοῦ Γάμου. Καί μάλιστα διά ὑπερόχων γάμων, τῆς πανέμορφης Κυπρίας Πριγκηποπούλας Ἂννης Λουζινιανῆς καί ἀργότερον τῆς Βασιλίσσης τῆς Κύπρου Καρλόττας.
Ἡ Εὐρωπαϊκή Ἒνωσις εἰς τήν ὁποίαν ἀνήκουσιν ἡ Κύπρος, ἡ Ἑλλάς, ἡ Γαλλία καί Ἰταλία, συμπαριστάμεναι καί ὑπό τῶν λοιπῶν Εὐρωπαϊκῶν καί ἂλλων φίλων καί γειτονικῶν χωρῶν, πρέπει ἃπασαι νά σταθῶσιν ὁλοψύχως καί δυναμικῶς παρά τό πλευρόν καί τῆς Ἑλλάδος καί τῆς ἀπροστατεύτου καί ἀδυνάτου μικρᾶς συναδέλφου των Κυπριακῆς Δημοκρατίας θέτουσαι ταύτας ὑπό τήν προστασίαν των, διά νά μήν ἀπολέσῃ ἐν τέλει αὐτή ἡ ἰδία ἡ Εὐρώπη μέσα ἀπό τάς χεῖράς της τά μοναδικά αὐτά καί ἀκτύπητα ἐρείσματά της εἰς τήν Κύπρον, τά ὁποῖα τόσον δικαιωματικῶς τῆς παρέχει ἡ πλουσιωτάτη παναρχαία Ἱστορία τῆς Νήσου μας, ὡς καί ἡ Μεσαιωνική τοιαύτη καί ἀκόμη βεβαίως ἡ ὑποδειγματική σύγχρονος Εὐρωπαϊκή Πορεία τῆς Κύπρου.
Τό διαπραχθέν ὑπό τῆς Εὐρώπης μοιραῖον ἱστορικόν λάθος τῆς πρό 5 ½ αἰώνων ἀφεθείσης ἐξησθενημένης Κωνσταντινουπόλεως ἀβοηθήτου ἒναντι τῶν ἀγρίων Τουρκικῶν ἐπιθέσεων, μέ ἐξαίρεσιν ὡς εἲδομεν, τό φωτεινόν παράδειγμα τῶν Κομήτων καί Δουκῶν τῆς Σαβοΐας πρός τόν Βυζαντινόν Ἑλληνισμόν, οὐδόλως πρέπει ἡ Εὐρωπαϊκή Ἓνωσις νά ἐπιτρέψῃ νά ἐπαναληφθῇ σήμερον εἰς τήν περίπτωσιν τῶν συνεχῶν Τουρκικῶν προκλήσεων καί ἀπειλῶν κατά τῆς Ἑλλάδος καί ἐπεμβάσεων κατά τῆς μικρᾶς καί ἀδυνάμου Κύπρου μέ τήν μοναδικήν ὃμως γεωπολιτικήν θέσιν καί τόν περιζήτητον γεωφυσικόν πλοῦτόν της – στοιχεῖα ἀπαραίτητα διά τήν ὓπαρξιν καί ἐκπλήρωσιν τοῦ σημερινοῦ ῥόλου τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως ἐντός τῆς ἀσφυκτικῆς ἀνταγωνιστικότητος καί τῶν ἂλλων πιέσεων, αἳτινες περισφίγγουσι καί πνίγουσι πανταχόθεν τά Εὐρωπαϊκά κράτη της.
Ὡς λέγει ἡ πολύ ἐπιτυχής διαφήμισις μεγάλης Γαλλικῆς αὐτοκινητοβιομηχανίας διά τά προϊόντα της, πού ἒχουσιν ὡς ἒμβλημα τόν λέοντα, πιστεύω, ὃτι εἶναι ὓψιστος πλέον καιρός διά τήν Εὐρώπην νά δείξῃ καί αὐτή τούς ὂνυχάς της – « sortir ses griffes » – προστατεύουσα δικαιωματικῶς πρωτίστως τά ἰδικά της ἀδιάσειστα καί ἀδιαφιλονίκητα συμφέροντά της εἰς τήν Κύπρον καί Ἓλλάδα ἒναντι τῶν Τουρκικῶν ἐπιβουλῶν. Ἐξ ἂλλου καλόν εἶναι ἀκόμη νά μή λησμονῇ ἡ ἀλαζών, ὑπερόπτης καί θρασεῖα Τουρκία τήν κατατρόπωσιν καί πανωλεθρίαν τοῦ Τουρκικοῦ στόλου της ὑπό τοῦ Ἡνωμένου Εὐρωπαϊκοῦ εἰς τάς περιφήμους ἱστορικάς Ναυμαχίας τῆς Ναυπάκτου (1571) καί τοῦ Ναυαρίνου (1827).
Σᾶς εὐχαριστῶ,
Λάμπης Γ. ΚωνσταντινίδηςÂ
Eστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 22/3/2018 #ODYSSEIA