Στο άρθρο αυτό θα συνοψίσω όσα έμαθα τα τελευταία χρόνια επάνω στο σύμπλοκο: «ενέργεια, περιβάλλον, οικονομία, και πολιτική.»Â Τα τελευταία χρόνια, η ζωή του κόσμου έγινε εστία μεγάλων συγκρούσεων και πολλαπλών γεωπολιτικών ανταγωνισμών, ιδιαίτερα σε μία πολύ εύφλεκτη περιοχή (την Μέση Ανατολή). Στην δεκαετία του 1980, συμφωνήθηκε μια σημαντική συνθήκη που είναι γνωστή σαν «ο Νόμος της Θάλασσας»Â η οποία έφερε ριζικές, νέες συνθήκες στα ενεργειακά αποθέματα με την εισαγωγή της έννοιας της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) όλων των χωρών του κόσμου, η οποία καθιερώνει και επηρεάζει, θεμελιακά, τα δικαιώματα των χωρών που πρέπει τώρα να προσαρμόσουν τις διεθνείς τους σχέσεις και, ιδίως τις απαιτήσεις τους. Αυτή η σημαντική εξέλιξη αφορά σε μεγάλο βαθμό τις σχέσεις των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου και ιδιαίτερα τις σχέσεις τους με την Τουρκία. Θα αναφέρω μερικές απόψεις σχετικά με την ΑΟΖ αλλά το θέμα είναι τεράστιο και δεν μπορεί να καλυφθεί πλήρως στο παρόν άρθρο.
2.Οι ενεργειακές Πηγές και οι προοπτικές τους
(α)Η Ενέργεια, ιδιαίτερα ο άνθρακας. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η ενέργεια είναι ζωτικής σημασίας αγαθό που έχει αυξηθεί τα μέγιστα από τον 19ο αιώνα, μέχρι σήμερα, όταν άρχισε η εξόρυξη του άνθρακα που έκανε δυνατή την αντικατάσταση της χειρωνακτικής ανθρώπινης και της ζωϊκής εργασίας με την ενέργεια που προέρχεται από την καύση του άνθρακα και, αργότερα, του πετρελαίου. Σήμερα όμως, άρχισε να φαίνεται ότι η εποχή του άνθρακα έχει φθάσει προς το τέλος της. Για παράδειγμα, από ένα ποσοστό 50% στην συνολική ενέργεια στις Η.Π.Α, εδώ και λίγες δεκαετίες, έχει ήδη δείξει πτώση στο 30-35% και παρατηρείται ταχύτατη περαιτέρω πτώση (κυρίως, για οικονομικούς και περιβαλλοντικούς λόγους). Παρόμοια πτώση παρατηρείται και στην επόμενη μεγάλη καταναλώτρια χώρα, την Κίνα, στην οποία από 80% (εδώ και λίγα έτη) συνολικής συμβολής στην ενέργεια της χώρας, ο άνθρακας πέφτει ταχύτατα, τώρα στο 50% περίπου, με πτώση που προχωρεί ραγδαία προς τα κάτω. Ο άνθρακας σε όλες του τις μορφές (λιθάνθρακας, λιγνίτης, τύρφη, κλπ.), είναι πολύ βλαπτικός στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, με όλες του τις διάφορες εκλύσεις, ιδιαίτερα, με μεγάλες απώλειες ανθρώπινης ζωής χιλιάδων κατ’ έτος, (σε μερικά κράτη όπως η Κίνα), μεταξύ ανθρακωρύχων. Για πολιτικούς λόγους, ο άνθρακας έχει γίνει πολιτική μπάλα σε πολλές χώρες, ιδίως στις Η.Π.Α (2016-2017.)
(β)Το πετρέλαιο θα συνεχίσει την άνοδό του διότι είναι αναγκαίο στις μεταφορές διαφόρων ειδών (επίγειες, θαλάσσιες, και αεροπορικές) αν και αυτή ή άνοδος απειλείται με την σημαντική αύξηση της αποδοτικότητας των κινητήρων, που έχει ισχυρό κίνητρο στην επιταγή της μείωσης των εκλύσεων όχι μόνο μέσα στις πόλεις αλλά και στη χρήση του στις θαλάσσιες και εναέριες μεταφορές. Η άλλη αιτία μείωσης είναι οι νέες τεχνολογίες, όπως το ηλεκτρικό αυτοκίνητο, που η χρήση του αυξάνεται ταχύτατα και η αύξηση της παραγωγής με νέες τεχνολογίες, όπως το λεγόμενο fracking. Από τη μία άποψη, η ζήτηση θα αυξάνεται για μερικές δεκαετίες, με την σημαντική αύξηση του πληθυσμού, και από την άλλη, θα μειώνεται με την αύξηση της αποδοτικότητας των κινητήρων και την προσπάθεια να μειωθεί η κατανάλωση (εξοικονόμηση) ώστε να μειωθεί το κόστος της αυτοκίνησης, της θέρμανσης, του κλιματισμού και των πολλών βιομηχανικών διεργασιών. Το πετρέλαιο έχει ακόμη περιθώριο μερικών δεκαετιών, μέχρι το 2100 αλλά, στην τελειωτική του προοπτική, δεν έχει μέλλον, διότι, τα αποθέματα εξαντλούνται αναπόφευκτα, και η επιθυμία αποφυγής της εξάρτησης καταναλωτικών κρατών από τα παραγωγικά κράτη θα οδηγήσει, επίσης αναπόφευκτα, σε άλλες πηγές ενέργειας, μέτρα υψηλότερης εξοικονόμησης, και από την ήδη παρατηρούμενη εισαγωγή νεότερων τεχνολογιών, συγκεκριμένα, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την τώρα παρατηρούμενη εκθετική ανάπτυξη νέων τεχνολογιών διακίνησης και άλλης χρήσης.
(γ)Ανανεώσιμες πηγές. Το τελευταίο αυτό σημείο απαιτεί, ασφαλώς, μεγάλη προσοχή και κάλυψη, και δεν μπορεί, βέβαια, να εξαντληθεί μέσα σε ένα σύντομο και γενικό άρθρο. Η πηγή αυτή είναι η μόνη που παρέχει μερικά σπουδαιότατα οφέλη, (1) «αειφορία,» δηλαδή τη χωρίς χρονικό όριο χρήση, (2) απαλλαγή από την εξάρτηση καυσίμου υλικού, (3) εύκολη διαθεσιμότητα σε όλα σχεδόν τα κράτη της γης, και (3) μηδαμινές εκλύσεις, που κυρίως προκαλούν την κλιματική αλλαγή, η οποία τα τελευτα χρόνια έγινε μείζον πρόβλημα για την παγκόσμια κοινότητα, που υποχρεώθηκε να καταλήξει στη διεθνή συμφωνία του Παρισιού (Δεκ. 2015) για τον περιορισμό των καυσαερίων του θερμοκηπίου – 194 χώρες έχουν υπογράψει τη συνθήκη και 147 την έχουν επικυρώσει, δηλαδή την δέχονται σαν δεσμευτική, και αναμένεται ότι θα φθάσει στο 100% πολύ σύντομα.  Πρέπει όμως να τονισθεί ότι οι ανανεώσιμες πηγές είναι οι μόνες που δεν εξαντλούνται, είναι παγκόσμια διαδεδομένες, περισσότερο σε πτωχότερες χώρες, όπως εκείνες της Αφρικής, και το κόστος της κατασκευής και εγκατάστασής τους ήδη μειώνεται ραγδαία, όπως παρατηρείται σήμερα με την πτώση του κόστους στη Κίνα, που διαθέτει, προσωρινά τουλάχιστον, χαμηλό κόστος εργασίας και διαθέτει μεγάλες δυνάμεις και επενδύσεις στη εξάπλωσή τους. Δεν αμφισβητεί πλέον κανείς, εκτός από μερικούς φανατικούς ιδεολόγους, ότι το ενεργειακό μέλλον της υφηλίου θα βασιστεί στις ανανεώσιμες πηγές.
(δ)Η Κλιματική Αλλαγή και η Συνθήκη του Παρισιού. Αυτή είναι γνωστή ευρύτατα, ιδίως από την ημέρα εκλογής του νέου προέδρου των Η.Π.Α. Ακολουθώντας μία λαϊκίστικη πολιτική και μηνύματα στην προεκλογική του εκστρατεία, απαντώντας στα διάφορα αιτήματα αμόρφωτων ψηφοφόρων που δεν έχουν την κατάλληλη πρόσβαση και τη διανοητική ικανότητα να βλέπουν το πρόβλημα σε βάση επιστημονικών δεδομένων, μετρήσεων, και λεπτομερών αναλύσεων, και θέλοντας να βρεθεί σαν συνεπής στις υποσχέσεις του, αγνοεί όλες τις προβλέψεις για μια σοβαρή κλιματική αλλαγή που θα επηρεάσει εκατομμύρια ανθρώπων, ιδιαίτερα εκείνων που δεν βρίσκονται σε θέση να πάρουν αμυντικά μέτρα, όπως οι λαοί της υπο-σαχάρειας Αφρικής, μικρών νήσων των ωκεανών και παρακτίων πόλεων και πολιτειών. Όπως το είχε υποσχεθεί στην προεκλογική του εκστρατεία, ο νυν Πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, ανακοίνωσε ότι οι Η.Π.Α. ανακαλούν την υπογραφή τους στη συνθήκη του Παρισιού (το έκανε στην 1 Ιουνίου 2017) και έχει δώσει εντολές στους συνεργάτες του να μην την λαμβάνουν υπ’ όψη τους στους προγραμματισμούς των έργων τους, καθώς, ακόμη, να μην εφαρμόζουν τα ευεργετικά γιά το περιβάλλον μέτρα που επρότεινε και εφήρμοσε ο προηγούμενος Πρόεδρος Ομπάμα.
(ε)Υδροηλεκτρική (μια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας). Μία σημαντική πηγή η οποία έχει παίξει μεγάλο ρόλο σε πολλές γεωγραφικές περιοχές του κόσμου, για πολλές δεκαετίες, και συνεχίζει να παίζει ρόλο σήμερα, είναι η υδροηλεκτρική ενέργεια. Υπάρχουν πολλά υδροηλεκτρικά έργα σε πολλές περιοχές και χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Σε αναπτυγμένες χώρες, η υδραυλική ενέργεια έχει φθάσει σχεδόν το όριο της ανάπτυξής της, κυρίως για λόγους περιορισμένης έκτασης διαθέσιμης γης, σοβαρών περιβαλλοντικών επιπτώσεων (αρνητική επίδραση σε υδατικά ρεύματα, φυτικά και ζωϊκά είδη, μετατόπιση μεγάλων αριθμών κατοίκων (π.χ. 1,2 εκατομμ. γεωργών στην περίπτωση του μεγαλύτερου, σήμερα, και περίφημου τεράστιου φράγματος των Τριών Αυχένων (Three Gorges Dam) της Κίνας), και προβλήματα της συνόλης ηλεκτρικής ισορροπίας του συστήματος. Για παράδειγμα, αναφέρω την περίπτωση της Βραζιλίας, η οποία εξαρτάται, παληότερα, σε ποσοστό μέχρι 80% από την υδροηλεκτρική ενέργεια, αλλά αντιμετώπισε σοβαρό πρόβλημα, εδώ και μερικές δεκαετίες, όταν δεν διέθετε αρκετή για τίς ανάγκες της ηλεκτρική ενέργεια, λόγω μεγάλης και παρατεταμένης ανομβρίας, και αναγκάστηκε να προσφύγει στην πυρηνική ενέργεια, τους υδρογονάνθρακες, και τις ανανεώσιμες και οι οποίες, δεν εξαρτώνται, εκτός των ανανεώσιμων, καθόλου από την βροχόπτωση ή το κλίμα.
(στ)Η πυρηνική ενέργεια. Επάνω σε αυτήν, η οποία είναι και το πεδίο της δικής μου ειδικότητας, ας αναφέρω μερικές μόνον απόψεις. Η πρώτη, και λιγότερη σημαντική, είναι πως εξαρτάται από γεωλογικές ουσίες, δηλαδή το ουράνιο, το οποίο, υπό ορισμένες συνθήκες (σχάση), μπορεί να παράγει ενέργεια, αλλά είναι περιορισμένο και όχι με ευρεία γεωγραφική εξάπλωση, επομένως όχι αειφόρο, αν και το διάστημα επάρκειας είναι μεγάλο (μερικές εκατονταετίες.) Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι συνέβησαν τρία πολύ μεγάλα ατυχήματα: (1) το Ατύχημα στο Three-mile Island (1979), (2) το μεγάλο ατύχημα στη μονάδα 4 του σταθμού Chernobyl της Ουκρανίας (1986), και (3) το τελευταίο, στην Fukushima (2011) της Ιαπωνίας. (Με τα δύο πρώτα, είχα άμεση, κατ’ευθείαν ανάμιξη με την αντιμετώπισή τους). Το τρίτο σημαντικό πρόβλημα είναι η μη επιτυχής και ευρέως αποδεκτή επίλυση της αποθήκευσης των πυρηνικών καταλοίπων, το οποίο έχει μεν επιλυθεί ικανοποιητικά, τουλάχιστον στη Γαλλία, Ρωσία, και Σουηδία αλλά όχι στις Η.Π.Α. που κατέχει σήμερα 99 μονάδες στο σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (και παράγει το 20% των συνολικών αναγκών της από την πυρηνική, ενώ η παγκόσμια συμβολή της πυρηνικής είναι 11% ) αλλά δεν έχει επιλύσει οριστικά και αποτελεσματικά το ζήτημα της διάθεσης των πυρηνικών καταλοίπων (αμυντικών και πολιτικών) λόγω συνεχιζόμενης πολιτικής διαφωνίας. Ας παρεμβάλλω εδώ μια προσωπική παρένθεση, ότι μου είχε ζητηθεί από Έλληνες υπευθύνους η γνώμη (γύρω στο 1990) για το επιθυμητόν ή μη, της εγκατάστασης πυρηνικών αντιδραστήρων στην Ελλάδα. Ενώ στην αρχή είχα θετική γνώμη, αργότερα την άλλαξα με τον εξής λόγο: ότι η πυρηνική τεχνολογία είναι πολύ απαιτητική, σε εκπαίδευση ανθρώπινου προσωπικού, οικονομικά μέσα, τεχνολογία, και κυρίως σε ένα πνεύμα αφιερώσεως στην ασφάλεια, πάνω απ’ όλα, στην πειθαρχία, και στην υπακοή στους κανόνες. Όλα αυτά τα στοιχεία απουσίαζαν τότε, όπως, δυστυχώς, απουσιάζουν και σήμερα, στην Ελλάδα και, επομένως, η πυρηνική τεχνολογία δεν μου φαινόταν καθόλου επιθυμητή για την παραγωγή ενέργειας στην Ελλάδα – υπάρχουν άλλοι τρόποι που είναι πιό πρόσφοροι. Το τέταρτο, και ίσως πιο αποφασιστικό πρόβλημα έχει γίνει το αυξανόμενο κόστος και οι μεγάλες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση,τελευταίως ιδίως, σταθμών που οδήγησε στην πλήρη διαγραφή δύο μεγάλων μονάδων στην Νότια Καρολίνα και στην χρεωκοπία της μεγάλης εταιρίας κατασκευής πυρηνικών σταθμών, Westinghouse (τώρα, ιδιοκτησία της Toshiba) . Συμπερασματικά, η πυρηνική ενέργεια έχει χάσει την αίγλη που είχε παλαιότερα, οπωσδήποτε στην Αμερική και Ευρώπη, αλλά προχωρεί δυναμικά στην Ρωσία και τους πρώην εταίρους της στην Σοβιετική Ένωση (έχει αναλάβει, μεταξύ άλλων, κατασκευή Τουρκικού πυρηνικού σταθμού στη θέση Akkuyu , ι) και ακόμα περισσότερο στην Ασία, ιδιαίτερα στην Κίνα, η οποία έχει, σήμερα, 20 πυρηνικές μονάδες υπό κατασκευή.
(ζ)Το φυσικό αέριο. Το υλικό αυτό είναι σήμερα το περισσότερο συζητούμενο σε παγκόσμια κλίμακα για πολλούς λόγους. Υπάρχουν, και είναι γνωστά από πολύ καιρό, τεράστια αποθέματα σε μεγάλες χώρες, όπως η Ρωσία, το Ιράν, το Κατάρ και άλλες αραβικές χώρες, οι Παρακάσπιες χώρες, κλπ. Πιο σπουδαίο είναι ότι, εδώ και μερικές δεκαετίες, έχουν ανακαλυφθεί νέα και μεγάλα αποθέματα σε πολλές περιοχές και κράτη της υφηλίου και έχουν πιστοποιηθεί τα αποθέματα αυτά με διάφορους νέους τρόπους, όπως με ακτίνες μεγάλης εμβέλειας από το διάστημα, με την χρήση κρατικών και ιδιωτικών δορυφόρων. Επί πλέον, έχουν αναπτυχθεί νέες τεχνολογίες εξόρυξης με κάθετα και κατευθυνόμενα οριζόντια γεωτρύπανα και το λεγόμενο fracking, τα οποία προσεγγίζουν περισσότερα στρώματα με ένα μόνον επιφανειακό σημείο εξόρυξης, που μειώνει το κόστος και αυξάνει το πεδίο προσέγγισης και το μέγεθος της παραγωγής (Σχήμα 1).
3.Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ)
Η διεθνής Συμφωνία της Θάλασσας (1982 με επικύρωση το 2010) έχει ανοίξει μεγάλες υπεράκτειες περιοχές της γής σε ανακάλυψη, εξερεύνηση και εκμετάλλευση με αποκλειστικά δικαιώματα των χωρών (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη – ΑΟΖ) τόσο στη θαλάσσια μάζα των 200 ναυτικών μιλίων αλλά και στο υπέδαφος κάτω του πυθμένα της θάλασσας, εις τον εναέριο χώρο, δικαιώματα σε όλα τα έμβια όντα της θαλάσσιας περιοχής και υπευθυνότητα για το περιβάλλον μέσα σε ολόκληρη την περιοχή της. Επειδή το θέμα του Διεθνούς Νόμου της Θάλασσας είναι τόσο σημαντικό και έχει μεγάλο ενδιαφέρον για την Κύπρο και την Ελλάδα, και αφορά τις προοπτικές γιά οικονομική ανάπτυξη, αφιερώνονται μερικές πληροφορίες για την ΑΟΖ, στο σημείο αυτό.
•Είναι ένας πολύ σπουδαίος διεθνής νόμος με ανάλογο κύρος
•Ενδιαφέρει μέγιστα Κύπρο και Ελλάδα, διότι έχουν σχετικά μεγάλες ΑΟΖ
•Η μόνη σημαντική χώρα που δεν την έχει υπογράψει είναι η Τουρκία (πολύ μικρή ΑΟΖ σχετικά με την στερεά της επικράτεια, αλλά δεν αναγνωρίζει τις ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου)
•Ευνοεί ισχυρά την Ελλάδα διότι αναγνωρίζει ΑΟΖ γιά όλα τα νησιά (υπό όρους-που εγκλείει το Καστελλόριζο)
•Βασικός όρος είναι πως η έκταση της ΑΟΖ εκτείνεται σε απόσταση 200 ναυτ. μιλίων από τις ακτές της χώρας
Μερικές ακόμη σπουδαίες προβλέψεις της Συνθήκης:
•Αρχή της ίσης απόστασης από τις δύο ακτές (μέση γραμμή).
•Όροι της Σύμβασης του Νόμου της Θάλασσας (UNCLOS – ΟΗΕ 1982, τροποποιήσεις, 1994)
•Αίγυπτος, Ισραήλ, Λίβανος, Τουρκία δεν έχουν υπογράψει (αλλά την χρησιμοποιούν)
•Όλες οι 28 χώρες της ΕΕ έχουν υπογράψει και επικυρώσει την σύμβαση UNCLOS
•Η Κύπρος επικύρωσε την UNCLOS to 1988 – σταθεροποιητικός ρόλος
•Βραχονησίδες που δεν μπορούν να στηρίξουν ανθρώπινη κατοικία ή οικονομική δραστηριότητα από μόνες τους δεν έχουν δική τους Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) ή υφαλοκρηπίδα.
4.Η Ελληνική εικόνα των αποθεμάτων αερίου.
Η Ελλάδα έχει τώρα αρχίσει να εξετάζει τις δυνατότητές της στα σοβαρά. Αρχίζει να εξετάζει την εσωτερική της ζήτηση αερίου. Η εικόνα της συνολικής ζήτησης εκτιμάται (2016) στα 6.0-6.5 δκμ (bcm), ίσως λιγότερο λόγω κρίσης,) εκ τών οποίων προσπορίζεται περίπου 75% μέσω αγωγών (από Ρωσία και Αζερμπαϊτζάν, μέσω Τουρκίας), και 25% διά θαλάσσης (LNG). Εκτός των υδάτων νότια της Θράκης, λίγη έρευνα έχει γίνει ενώ νέες τεχνολογίες έχουν ήδη εισαχθεί. Υπάρχουν όμως σοβαρές ενδείξεις πως αποθέματα υπάρχουν νότια της Κρήτης και στο Ιόνιο, όχι τόσο στο Αιγαίο. Δυστυχώς, η Ελλάδα δεν έχει ακόμη ανακηρύξει τη δική της ΑΟΖ (ενώ θα μπορούσε να το κάνει αυτοδικαίως, προφανώς, από ένα φοβικό σύνδρομο έναντι της Τουρκίας). Είναι γεγονός πως η Ελλάδα έχει τώρα αρχίσει σοβαρά την διερεύνηση των εθνικών της πηγών πετρελαίου και αερίου.
Πρόσκληση γιά την έκφραση ενδιαφέροντος έγινε το 2012 και ένας σημαντικός αριθμός εταιριών, μεσαίου μεγέθους εξέφρασας ενδιαφέρον γιά την εκτέλεση σεισμικών ερευνών, κυρίως στις περιοχές δυτικά της ηπειρωτικής Ελλάδας, το Ιόνιο, και δυτικά της Κρήτης. Επίσης στην περιοχή Ιωαννίνων, του Κόλπου της Πάτρας και το Κατάκολο.
•Η εξερεύνηση των αποθεμάτων έχει ήδη ανατεθεί με συμβόλαιο.
•Βέβαια, θα απαιτηθεί χρόνος ώστε η διαδικασία να δώσει αποτελέσματα με αρκετή βεβαιότητα γιά να αρχίσει η εκμετάλλευση.
•Το εκτιμούμενο δυναμικό είναι της τάξης των: 250-300 εκατομμ. βαρελίων πετρελαίου τα επόμενα 15-20 χρόνια.
•Υποθετικά, εκτιμάται ότι η Ελλάδα θα μπορεί, σε περίπου 15 χρόνια να καλύψει το 30-40% της κατανάλωσης από δικές της πηγές.
5.Τα αποθέματα της Κύπρου
Η Κύπρος βρίσκεται σήμερα, σε πρωτοπορία σχετικά με την Ελλάδα και έχει ήδη κάνει πολλά συστηματικά βήματα που έχουν αρχίσει να δίνουν καρπούς. Ξεκίνησε με την έρευνα, έπειτα πήγε στην δοκιμαστική γεώτρηση, ακολούθησε με την αξιολόγηση, και προχώρησε σε συμβόλαια γιά την εκμετάλλευση. Η Ελλλάδα πρέπει να επιταχύνει τη διαδικασία αυτή, και να προχωρήσει χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις. Όμως. φαίνεται πως, τώρα, η Ελλάδα προχωρεί με βήμα ταχύ και με παρόμοιες αξιόπιστες εταιρίες υδρογονανθράκων.
Η Κύπρος έχει ήδη κάνει σοβαρές εκτιμήσεις των αποθεμάτων του κοιτάσματος της Αφροδίτης, και έχει αναθέσει την εξερεύνηση και προσθέτων κοιτασμάτων σε μεγάλες διεθνείς και έμπειρες εταιρίες με μεγάλο διεθνές κύρος, όπως η εταιρία Exxon/Mobil, η εταιρία TOTAL της Γαλλίας, και η KOGAS της Κορέας. Βρίσκεται και στο στάδιο να αρχίσει την εκμετάλευση των κοιτασμάτων και την εξαγωγή τους προς την Ευρώπη και άλλες καταναλώτριες χώρες. Στις Κυπριακές προσπάθειες, δεν επεκτείνεται το παρόν άρθρο, λόγω περιορισμένου χώρου, αλλά περισσότερες πληροφορίες, διαγράμματα, και εικόνες, μαζί με πηροφορίες γιά την ΑΟΖ, και ελληνικές ενέργειες, είναι προσβάσιμες στην ιστοσελίδα του Ελληνικού Συνδέσμου.
6.        Συμπεράσματα (Ελληνική προοπτική)
•H Ελλάδα μπορεί να παίξει μεγάλο ρόλο στην περιοχή με βάση το ενεργειακό δυναμικό της, την κρίσιμη θέση στην γεωγραφική περιφέρεια και τα μεγάλα στρατηγικά της πλεονεκτήματα (μέλος της Ε.Ε., μέλος του ΝΑΤΟ).
•Nαυτική βάση στην Κρήτη και η στενή συμμαχία με τις Η.Π.Α.
•Η θέση της σαν μέλος της ΕΕ και η δυνατότητα να βοηθήσει αποφασιστικά τους ενεργειακούς και πολιτικούς στόχους της.
•Η θετική και ισχυρή συμμαχία και συνεργασία με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, και, φυσικά, την Κύπρο (πρόσφατες τριμερείς συναντήσεις ηγετών, στο Tel Aviv, Cairo, Θεσσαλονίκη.)
•Η σχέση και κοινά συμφέροντα με διεθνείς ενεργειακές εταιρίες (NOBLE) και EXXON-Mobil, τη Γαλλική TOTAL, την Ιταλική ΕΝΙ, καθώς και την Νοτιοκορεάτικη KOGAS.
•Τέλος, η δύσκολη στιγμή της Τουρκίας και η πεποίθηση των ισχυρών εθνών (Γερμανία και Η.Π.Α.) πως δεν είναι πλέον αξιόπιστος εταίρος (πρόσφατη σύγκρουση με Γερμανία και με τις ΗΠΑ λόγω του Κουρδικού στην Συρία.)
•Το διεθνές κύρος της Σύμβασης του Νόμου της Θάλασσας (UNCLOS) ενισχύει τα δικαιώματά της στο Αιγαίο.
•Δίνει κίνητρα και ώθηση γιά μιά δυναμικότερη δράση απ’ το Ελληνικό κράτος.
•Οι μέχρι σήμερα επιτυχίες της Κύπρου δίνουν κίνητρα και ώθηση στην Ελλάδα γιά μιά δυναμικότερη δράση για διακήρυξη (αυτοδικαίως)Â της δικής της ΑΟΖ (ο Ελληνας πρωθυπουργός μίλησε, (επί τέλους) πρόσφατα και δημόσια στη Θεσσαλονίκη, γιά την Ελληνική ΑΟΖ.)
7.Συμπεράσματα-Γενικά
•Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Οι τελευταίες ανακαλύψεις φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο (Α.Μ.) είναι εξέλιξη τεράστας σημασίας γιά τις χώρες της περιοχής αλλά και γενικώτερα
•Το φυσικό αέριο θα παραμείνει το καύσιμο επιλογής γιά τις επόμενες δεκαετίες με τις ευνοϊκές του ιδιότητες (ευελιξία χρήσης, υψηλή εξοικονόμηση, και εύνοια στο περιβάλλον)
•Το οικονομικό τοπίο και η γεωπολιτική σκηνή αλλάζουν με δραματικό ρυθμό
•Ανοίγουν λεωφόρους στις χώρες της Α. Μ. να εξασκήσουν μεγαλύτερη επιρροή μέσα στην περιοχή τους και μέσα στην Ε.Ε.
•Όλες οι εξελίξεις θα λάβουν χώρα μέσα στα ευνοϊκά πλαίσια του Νόμου της Θάλασσας, που έχει μεγάλο κύρος και έχει γίνει αποδεκτός (σχεδόν από όλα, αλλά κυρίως από τα μεγάλα κράτη.)
Επί πλέον, μπορεί να γίνουν καταλυτικοί παράγοντες γιά την επίλυση συγκρούσεων στην περιοχή (Κύπρος-Τουρκία).
Αχιλλέας Γ. Αδαμαντιάδης
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 12/10/2017, δρ. Κώστας Ευθυμίου