Αυτά που δεν παλιώνουν…
Καλοκαίρι και Αύγουστος κι εγώ ετοιμάζω από καιρό την Έκθεσή μου στην ΠΕΜΑΧΡΙΝΑ. Στον πανέμορφο χώρο της Μανίτας, των Εκθέσεων, των συναντήσεων, των εκπλήξεων, εκεί που η Τέχνη ακουμπά και συνομιλεί με την Φύση κι εγώ με εσάς, τους πολύτιμους φίλους μου, ανταλλάσσοντας σκέψεις και συναισθήματα.
Η Μανίτα, η ακριβή μου φίλη, που της οφείλω μεγάλες γαλάζιες στιγμές ευτυχίας, που γνωριστήκαμε μέσα από την δουλειά μου το μακρινό 1977 στον κήπο του δικού μου σπιτιού, όταν είχα μια ιδέα πρωτότυπη παντελώς, να εκθέσω την δουλειά μου για πρώτη φορά στο σπίτι μου, στον κήπο μου, κάτω από τις πορτοκαλιές, στην Βεργωτή 43, στο αγαπημένο Αργοστόλι… Ανέλπιστα, ήταν μια κομβική στιγμή για την ζωή μου, οι ζωές μας διαφορετικές μα βαθιά οι ρίζες μας κοινές, μια αγάπη, μια υπερηφάνεια, μας ενώνουν.
Κι ύστερα η Μανίτα έφτιαξε το σπίτι της πάνω απ’ την θάλασσα, στις Μηνιές, το ονόμασε ΠΕΜΑΧΡΙΝΑ. Όνομα πρωτότυπο, φτιαγμένο από τα αρχικά των τεσσάρων παιδιών της, και μεταμόρφωσε τα άγρια κι εγκαταλειμμένα χωράφια σε θαύμα οφθαλμών, με τον Σκότσι –που μας λείπει– απόλυτο συμπαραστάτη.
Τυχαία ξεκίνησε ένα «έθιμο», αντί για το Αργοστόλι κάνω Έκθεση στην ΠΕΜΑΧΡΙΝΑ δύο μέρες κάθε Αυγούστου, λίγο πριν από του Αγίου μας Γερασίμου.
Με την Τέχνη μου, εκτίθεται και αποκαλύπτεται γυμνή και απροκάλυπτη η σκέψη και η ψυχή μου, η αλήθεια μου απλωμένη και ορατή. Κι αφού δεν είμαι αδιάφορη πολίτις, αμύνομαι κι αντιπροτείνω με τον τρόπο μου την Τέχνη, ενάντια στην ασχημία, την αθλιότητα και το νείκος. Οι καιροί ταραγμένοι, με μεγάλες τρομαχτικές πληγές στον κόσμο, με μια διάχυτη απειλή που δεν μπορείς να αγνοήσεις. Με τις μεγάλες αγριότητες, με τον άνθρωπο ενάντια στον άλλο άνθρωπο, τον αθώο, και την αδιανόητη και καταστροφική στάση ζωής του απέναντι στην Φύση και στα άλλα πλάσματα της Γης.
Η Τέχνη από την γένεσή της έχει αυτήν την αποστολή. Την δυνατότητα, να αμύνεται χωρίς όπλα, να προσφέρει ιάματα, ψυχική ανακούφιση αντίποδα στην σκληρή πραγματικότητα. Παλιές οι πληγές της βαρβαρότητας, η σκοτεινή πλευρά της ζωής, ο πόλεμος, η ηθική κατάπτωση, η υλική κυριαρχία. Θαυμαστές και τεράστιες οι εφευρέσεις και τα επιτεύγματα της εποχής και η διευκόλυνση της παλιάς δύσκολης καθημερινότητας, αλλά παράλληλα δεν αγγίχτηκε, ζει και δρα καταστροφικά ο βαθύς πυρήνας κάποιων ανθρώπων, «μικρών» και με μεγάλη δύναμη.
Σήμερα που μέσα στο σπίτι μας τα βλέπουμε όλα, έχουμε εικόνες της μοντέρνας βαρβαρότητας, τους μοντέρνους πολέμους, με ιπτάμενα όπλα μαζικών καταστροφών, ολοκαίνουρια, γυαλισμένα, με λάμψη μεταλλική, κομψά, με άψογη γραμμή και φόρμα, λες και πάνε σε πανηγύρι, σχίζουν τους ουρανούς κι αστράφτουν στον Ήλιο, κατευθύνονται με απόλυτη σοφία και ακρίβεια στον στόχο, να τραντάζουν και να καίνε την Γη, να στοχεύουν τους αθώους, να παίρνουν την ζωή τους, να καίγονται, να ξοδεύονται δισεκατομμύρια για να κάνουν τον Πλανήτη ερείπια και στάχτη, ένας παραλογισμός…
Άπειρες της εποχής μας οι επινοήσεις, που διευκόλυναν αφάνταστα την καθημερινότητα. Μεγάλα μυαλά έχουν κάνει αδιανόητα επιτεύγματα, πήγαν στο Φεγγάρι, αλλά πώς γίνεται κανένα από αυτά τα «μυαλά», να μην σκεφτεί τρόπο να λύνουν τις διαφορές τους οι άνθρωποι, χωρίς πολέμους; Αντίθετα, έβαλαν όλη την φαντασία και την έμπνευσή τους στο να φτιάχνουν όπλα, πολλά όπλα, που όλοι θέλουν να αποκτήσουν, τόσα που μπορούν να ανατινάξουν την Γη μας, το υπέροχο μοναδικό μας σπίτι, 5, πέντε φορές…
Ταυτόχρονα, η κλιματική κρίση. Ταραγμένη σχέση μας με την Φύση, την Γη, έχει διαρραγεί παντελώς, μύρια όσα συμβαίνουν πάνω της, αγνοώντας τους Νόμους και τις αντοχές της, η Φύση πάσχει, πλημμυρίζει, στεγνώνει και διψά και στέλνει πια εκκωφαντικά σήματα κινδύνου και μηνύματα κι εμείς οι μικροσκοπικοί φιλοξενούμενοί της, νομίζουμε πως είμαστε ιδιοκτήτες της κι αφέντες και παραμένουμε αγέρωχοι, ενώ είμαστε αγνώμονες, κουφοί και τυφλοί.
Πάντα, αλλά και τώρα εξαιρετικά, η Έκθεσή μου είναι ένα αφιέρωμα. Σε αυτά που δεν είναι εφήμερα, που δεν παλιώνουν…Σε πράγματα που είναι αντίθετα της καθημερινότητας, που στέκονται απέναντι στο γκρίζο. Στο κάλλος, στην ειρήνη, την ελευθερία, την υγεία, τον έρωτα, σε εικόνες αγαπημένες του ουρανού, της ξηράς, της θάλασσας, στο σήμερα και το χθες, στις έννοιες και τα σύμβολα, στους ευεργέτες μας, που είναι γύρω μας και μέσα στην συνήθεια δεν τους βλέπουμε καν. Και στο χρώμα! Αφιέρωμα στο χρώμα, το γαλάζιο, του ουρανού και της θάλασσας, το Ελληνικό γαλάζιο του πνεύματος, των χιλιάδων χρόνων, που ορέγονται και ονειρεύονται διάφοροι…
Η Τέχνη μού δίνει την δυνατότητα να εκφράσω και να κάνω ορατές άυλες έννοιες και σύμβολα. Που δεν φέρουν μόνο την εθνική μας ταυτότητα και υπόσταση, αλλά απλώνονται και είναι αιώνια και παγκόσμια, που δεν περιορίζονται από σύνορα και δεν ορίζονται από τον γεωγραφικό μας χώρο, αλλά φτάνουν πέρα και έξω από αυτόν, είναι εύγλωττα κι αναγνωρίσιμα ως αναμφισβήτητες, πανανθρώπινες, οικουμενικές αλήθειες, που δεν παλιώνουν.
Όπως λέει ο Παλαμάς: «Εδώ έχουν γεννηθεί και ανθίσει όλα».
Έχουμε μια μεγάλη καταγωγή, γεννημένοι αλλού θα ήμαστε αλλιώς, θα ήμαστε άλλοι… Η Ελληνική γλώσσα έδωσε τόσα ονόματα και λέξεις γεμάτες νοήματα, στο πνεύμα, στο κάλλος, στην ειρήνη, στον έρωτα, στην δικαιοσύνη, στην ευτυχία και όχι στην ασχημία, ούτε στο σκότος και στο νείκος… Τόση έμπνευση, τόσος κόπος για να εξημερωθεί ο άνθρωπος, να γίνει καλύτερος. Μάταια…
Αυτά τα δύο βράδια του Αυγούστου μαζί με την χαρά της συνάντησής μας, η Τέχνη, τα θέματα, οι εικόνες, τα γαλάζια και τα άλλα χρώματα, εύχομαι να προσφέρουν ευχαρίστηση και ψυχική ανάταση. Να προκαλέσουν έστω σταγόνες, στιγμιαία συναισθήματα ψυχικής ευφορίας και ευτυχίας…
Η αναζήτηση της ευτυχίας είναι έμφυτη υπαρξιακή ανάγκη, αέναη, πανανθρώπινη. Σε κάποιες φιλοσοφίες είναι ο απόλυτος στόχος της ζωής. Η ευτυχία, υψηλό, κορυφαίο συναίσθημα ψυχικής αγαλλίασης, δεν είναι καθημερινή, ούτε μόνιμη, ούτε κατάσταση διαρκείας, είναι στιγμές πολυπόθητες απαραίτητες και αναγκαίες, που κάνουν καλό στην ύπαρξη μας, μέλι και κάθαρση είναι, χάντρες χρυσές που λάμπουν στο κομπολόι της ζωής μας, που δεν παλιώνουν ποτέ… Η Τέχνη έχει αυτόν τον προορισμό, μπορεί να παράξει στιγμές ευτυχίας ως αντίσταση, ως έναν αντίποδα απέναντι στην σκληρότητα των καιρών αυτών.
Μαζί με την Τέχνη μου, σαν την μαμά μου, ολημέρα κάνω ευχές, για λίγη σύνεση, λίγη ευαισθησία, δικαιοσύνη, λίγη συμπόνια, για ειρήνη, για υγεία, για ευτυχία…
Είναι εντυπωσιακό, δεν πρωτοτυπώ, αυτό γινόταν πάντα. Είναι μια παμπάλαια ανάγκη για στήριγμα, άνωθεν, το βρήκα στα πανάρχαια ποιήματα του Ορφέα. Οι άνθρωποι, τότε, όπως και σήμερα, παρακαλούσαν κυρίως για τρία πράγματα, ίδια με τα σημερινά, ως απαραίτητη προϋπόθεση ζωής: για ειρήνη, υγεία, ευτυχία… Και είναι εντυπωσιακό, πως προστρέχανε για τις παρακλήσεις τους κυρίως στις θηλυκές οντότητες, στην Φύση, την Δήμητρα, την Αφροδίτη, την Αθηνά, την Ρέα, την Αρτέμιδα, την Υγεία, την Τύχη, την Εστία και μόνο ο Δίας, ο Ήλιος, ο Διόνυσος και ο Νηρέας, ο σοφός πατέρας των 50 Νηρηίδων, συναισθηματικός θεός των υδάτων, δέχονταν ευχές και προσευχές για προστασία από τις συμφορές, για ειρήνη, υγεία και ευτυχία, με τις ίδιες λέξεις, τις ίδιες πνοές των ανέμων που σκορπίζονται στο Σύμπαν…
Ο πηλός μου, πολύτιμος βοηθός και συνεργάτης μου, αντίφαση, «πνευματικό» υλικό με θεία καταγωγή από την Αθηνά, με τεράστια και γοητευτική πανάρχαια ιστορία. Τον ανυψώνω και τον τιμώ. Οκτώ χιλιάδες χρόνια στην ζωή των ανθρώπων με απόλυτη ομοιότητα με την ανθρώπινη σύσταση, το κεραμικό έργο και ο άνθρωπος για να υπάρξουν απαιτούνται τα τέσσερα στοιχεία της ζωής – ύλη, ύδωρ, αήρ και πυρ.
Όλα με τα χέρια μου. Τον πλάθω, τον ζωγραφίζω με πυροχρώματα και οξείδια και υαλώματα. Το κάθε κομματάκι, και το πιο μικρό, περνά διαδοχικά από τα χέρια μου από 17 έως 20 φορές. Μέσα στο καμίνι με τους 1050 oC, ψημένο δύο φορές το κάθε έργο, υαλοποιείται η μάζα μαζί με την απόλυτη ανασφάλεια, έως να ανοίξει το καμίνι, να ολοκληρωθεί η διαδικασία. Ποτέ δεν υπάρχει σιγουριά επιτυχίας, που εξαρτάται από χίλιους λόγους, μια ατέλειωτη αγωνία. Κόπος και μόχθος. Τα σαράντα κύματα είναι λίγα. Οι επινοήσεις μου, εύκολο να τις σκεφτώ, στην πράξη είναι δύσκολο να πραγματοποιηθούν, αλλά έτσι εκφράζομαι, κι αν όλα πάνε καλά τότε βιώνω ευτυχία…
Εφέτος δουλειές παλιές και νέες με άλλο μάτι, απλώνονται στους τοίχους της Μανίτας, ο υλικός και ο άυλος κόσμος. Η Φύση, τα κατάφορτα δέντρα, η Δήμητρα, η Γοργόνα, ο Ήλιος, η ειρήνη, τα πουλιά και τα ψάρια, η φώκια, το γαλάζιο του ουρανού και της θάλασσας. Έχουμε ανάγκη από ομορφιά και ευτυχία.
Αφιερώνω την Έκθεσή μου στις κόρες μου Μαργαρίτα και Ισμήνη, την Μανίτα, την Ντίνα και την Τέση, στους συγγενείς μου, στις παλιές μου φίλες και φίλους, σε όλους εσάς που τόσο πολύ με συγκινείτε με την πίστη και την αφοσίωσή σας τόσα χρόνια, αλλά και σε όλους τους ακριβούς και πολυαγαπημένους που μας βλέπουν από ψηλά.
Σας περιμένω, πάντα με τα ίδια συναισθήματα.
Σας ευχαριστώ από καρδιάς
Έφη
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 29/7/2025 #ODUSSEIA #ODYSSEIA