Όπως είχαμε υποσχεθεί, στην παρέμβαση μας, πριν μερικές εβδομάδες, για το ΤΠΣ του δήμου Αργοστολίου (4-3-2025), επανερχόμαστε στο πολεοδομικό ζήτημα, με αφορμή το νέο ΠΔ οριοθέτησης και όρων δόμησης των οικισμών της χώρας.
Εξαρχής δηλώνουμε ότι, αν δεν πρόκειται περί χονδροειδούς λάθους, θα πρόκειται για εξυπηρέτηση γνωστών συμφερόντων και σκοπιμοτήτων (διάβαζε διάφορα funds και τα συναφή). Διότι με αυτά που προβλέπονται στο διάταγμα αυτό, δεν μπορεί να συμβαίνει κάτι άλλο.
Είναι περίεργο πολεοδομικά να υπάρχει κατά κανόνα αρτιότητα 2000 τ.μ. εντός του συνεκτικού ιστού (ζώνη Α) των οικισμών ! Ενώ πιο έξω (ζώνη Β), μικρότερη αρτιότητα… Στο ισχύον μέχρι χθες διάταγμα του ’85 (αλλά και του ’82) δεν υπήρχε τέτοια ρύθμιση. Το αντίθετο ! Επίσης, περίεργη και παράλογη είναι η χρονική διαφοροποίηση των ρυθμίσεων (προ του 1923, 1923-83 κλπ.). Δεν μπορεί να ταυτιστεί η χωροταξική ζώνη με τη χρονική περίοδο. Εξίσου παράλογη είναι και η κατάργηση νόμιμων ορίων και η άσκοπη επανέγκριση των ορίων ή/και η αναοριοθέτηση των οικισμών, εκτός αν πρόκειται για παράνομη πράξη και καταστρατήγηση της νομοθεσίας όπως στο Πήλιο ή στο Ρέθυμνο στην Κρήτη. Αυτό έχει ως συνέπεια να μη μπορούν πλέον να χτίζουν εντός των ορίων οικισμού, πάρα μόνο με τις διατάξεις της εκτός σχεδίου δόμησης. Προσοχή ! Δεν χρειάζεται επέκταση των νόμιμων ορίων όπως πονηρά σκέφτονται και ζητούν κάποιοι. Υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις μέσα στα υπάρχοντα νόμιμα όρια! Αρκεί η δόμηση να γίνεται σωστά, ανάλογα με την κατηγορία του οικισμού.
Η υπόθεση των οικισμών μας θύμισε το διάταγμα του Α. Τρίτση το 1982, το οποίο αντιμετώπισε με επιτυχία το οικιστικό πρόβλημα στους χιλιάδες φθίνοντες και στάσιμους οικισμούς της χώρας, παρέχοντας ουσιαστικά και στοχευμένα πολεοδομικά κίνητρα . Όπως π.χ. η αρτιότητα στα 500 τ.μ. και ακόμα μικρότερη για τους μόνιμους κατοίκους αλλά και τους καταγόμενους από τον οικισμό! Επίσης, εξασφάλιζε όχι μόνον κοινοχρήστους και κοινωφελείς χώρους αλλά και χώρους για κοινωνικούς σκοπούς (διάβαζε κοινωνική κατοικία σε ευάλωτους κλπ.). Το αξιοπερίεργο είναι ότι το διάταγμα του 1982 δεν ήταν μόνο καινοτόμο για την εποχή του αλλά θα μπορούσε να είναι χρησιμοποιήσιμο ακόμα και στη σημερινή πραγματικότητα. Δεν υπάρχει όμως τέτοια πολιτική φιλοσοφία κατεύθυνση σήμερα…
Καινοτόμο ήταν και το μέχρι χθες ισχύον διάταγμα του 1985, που θέσπισε για πρώτη φορά την ταξινόμηση και κατηγοριοποίηση όλων των οικισμών μέχρι 2000 κατ., με βάση την οποία γινόταν η πολεοδομική τους ρύθμιση. Επίσης, εισήγαγε μια πλήρως αποκεντρωμένη διαδικασία από τα κατά τόπους αρμόδια κρατικά όργανα (Νομάρχες, ΣΧΟΠ νομού, υπηρεσίες ΤΠΠΕ κλπ.) που έκαναν την κατηγοριοποίηση, την οριοθέτηση και την θέσπιση όρων δόμησης με βάση πάντα το διάταγμα αυτό.
Στην Κεφαλονιά, ειδικά για τους μικρούς στάσιμους και φθίνοντες οικισμούς κάτω των 500 κατοίκων αρκούσε σήμερα το Διάταγμα Τρίτση του 1982, ενώ για όλους ανεξαιρέτως τους οικισμούς το διάταγμα του 1985, με κάποια επικαιροποίηση. Με αυτό το διάταγμα έχουν γίνει οι οριοθετήσεις και έχουν θεσπιστεί οι όροι δόμησης σε όλους τους οικισμούς του νησιού, από τα μέσα της δεκαετίας του ‘80. Το μόνο που χρειάζεται είναι να εφαρμόζονται σωστά, γιατί υπάρχουν και οι καταστρατηγήσεις.
Σήμερα, αντί να διδαχτούμε από τη θεσμική αυτή εμπειρία, φαίνεται ότι πελαγοδρομούμε χωρίς σχέδιο και πυξίδα. Η κυβέρνηση, αντί να διευκολύνει τη δόμηση εκεί που πρέπει, δηλαδή στα χωριά (εντός ορίων τους), ώστε αυτά να αναζωογονηθούν και να σταματήσει το καρκίνωμα της εκτός σχεδίου δόμησης, βλέπουμε το νέο ΠΔ να δυσκολεύει αναίτια τα δόμηση! Και εκεί που πρέπει να ελέγξει τη δόμηση (ΖΟΕ, NATURA, ακτές κλπ.) την αφήνει ασύδοτη και άναρχη!
Η πολεοδομική και χωροταξική πολιτική της κυβέρνησης πάσχει σε πολλά σημεία. Το πρόγραμμα ‘Κ. Δοξιάδης’, του οποίου μέρος αποτελεί το πρόγραμμα των οικισμών, έχει στριμωχτεί χρονικά. Είναι δύσκολο έως αδύνατο να τελειώσει στις προθεσμίες που θέτει το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ε.Ε., δηλαδή στο τέλος του 2025 (γι’ αυτό συζητείται παράταση 6 μηνών). Όμως, ο σωστός σχεδιασμός θέλει τον χρόνο του. Δεν μπορεί να συντομευθεί πέραν ενός σημείου. Οπότε είτε θα έχουμε πρόχειρες και κακές μελέτες, είτε απώλεια της κοινοτικής χρηματοδότησης. Με άλλα λόγια, πληρώνουμε τον εφησυχασμό και την αδράνεια τριών ετών από την έναρξη του προγράμματος Κ. Δοξιάδη. Αυτό έχει επίπτωση ειδικά στους μικρούς οικισμούς της χώρας μας, οι οποίοι δεν έτυχαν της απαραίτητης προσοχής από το αρμόδιο υπουργείο. Η πορεία του θέματος των οικισμών, από τον νόμο 4759/2020 μέχρι το πρόσφατο ατυχές ΠΔ (ΦΕΚ194Δ/15-4-2025) διήρκεσε 5 χρόνια (!), γεγονός που δείχνει την αναποτελεσματικότητα της κυβερνητικής πολεοδομικής πολιτικής. Η οποία πολιτική, αφού απέτυχε να φτιάξει μια σωστή νομοθεσία γενικά, αλλά και ειδικά για τους οικισμούς, ώστε να μην υπάρχουν προστριβές, έρχεται τώρα και επιχειρεί να λύσει το πρόβλημα των οικισμών μέσω του «περίεργου» και «πονηρού» εργαλείου της ΠΕΧ – και εσχάτως της ΠΟΖ (Οικονομικός ταχυδρόμος 30-4-2025).
Έτσι, μπλέχτηκε αδικαιολόγητα το σημαντικό θέμα των χιλιάδων οικισμών που δεν πολεοδομούνται με την κανονική διαδικασία, αλλά λόγω του πλήθους, του είδους, του μεγέθους και της θέσης τους, χρειάζονται διαφορετική, αντιμετώπιση και άλλη φιλοσοφία. Σύντομα θα φανεί το ανεφάρμοστο αυτής της παράλογης και περίπλοκης ρύθμισης για τους οικισμούς και όχι μόνο… Ένας πολεοδομικός και νομικός κυκεώνας! Μια συρραφή διατάξεων προηγούμενων διαταγμάτων καθώς και νέων χωρίς στόχο!. Θα ακολουθήσουν φυσικά οι συνήθεις αλλεπάλληλες διορθώσεις επί διορθώσεων, προς δόξαν της κακονομίας και πολυνομίας που μαστίζει τη χώρα μας και έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια με τις κακές νομοθετικές πρακτικές (π.χ. Ν. 4759/2020).
Μόλις προχθές μάλιστα, ο νέος υπουργός ΥΠΕΝ δήλωσε, σχετικά με τα προβλήματα του νέου ΠΔ οικισμών, ότι μελετά… νέα διορθωτική νομοθετική ρύθμιση !!!
Κατά τα άλλα σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές:
«Καμία αλλαγή δεν επέρχεται για την ώρα αφού το Προεδρικό Διάταγμα δεν έχει άμεση εφαρμογή και η ισχύς του προϋποθέτει την ολοκλήρωση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων» (!)
Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του…
Ηλίας Μπεριάτος
1η Μαΐου 2025
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 1/5/2025 #ODUSSEIA #ODYSSEIA