Μια ανάλυση για την αναπτυξιακή πολιτική της χώρας που υπογραμμίζει την ανάγκη για ένα νέο παραγωγικό μοντέλο με επίκεντρο την καινοτομία και τη γνώση.
&
Η διαΝΕΟσις Στο Delphi Economic Forum 2025
Την Τετάρτη 9/4 συζητάμε για τη Συνταγματική Αναθεώρηση, και την Παρασκευή 11/4 για τα ευρήματα της παγκόσμιας έρευνας αξιών World Values Survey.
&
Νέο Άρθρο: Οι Οικονομικές Ανισότητες στην Ελλάδα
Γιατί η δημοσιονομική πολιτική χρειάζεται να διατηρεί αναδιανεμητικό χαρακτήρα.
Ποια είναι η σχέση της τεχνολογικής εξέλιξης με την αναπτυξιακή διαδρομή της ελληνικής οικονομίας και τι μπορεί να γίνει καλύτερα στο μέλλον;
Αυτό διερευνά η νέα ανάλυση της διαΝΕΟσις, την οποία υπογράφει ο Γιάννης Καλογήρου, Ομότιμος Καθηγητής Τεχνολογικής Οικονομικής & Βιομηχανικής Στρατηγικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Σε μια εποχή πολλών αλλαγών, πολύ συχνά τεχνολογικών, η έκθεση καταδεικνύει πόσο επιτακτική παραμένει η ανάγκη για ένα νέο παραγωγικό μοντέλο. Πώς όμως μπορεί να επιτευχθεί αυτός ο στόχος;
Η ανάλυση εστιάζει στην καινοτομία σε όλους τους τομείς και κλάδους. Με ένα τέτοιο μοντέλο που, επιπλέον, θα αξιοποιεί τη γνώση –επιστημονική, τεχνολογική, διοικητική, πρακτική– η ελληνική παραγωγή θα μπορεί να σταθεί καλύτερα στον διεθνή καταμερισμό εργασίας.
Διαβάστε ολόκληρη την ανάλυση (PDF)
Καινοτομία
4 πυλώνες για ένα σύστημα καινοτομίας
1. Έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη
2. Οικοδόμηση ικανοτήτων και δεξιοτήτων
3. Μηχανισμοί ανάπτυξης, διάχυσης και απορρόφησης των καινοτομιών
4. Επιχειρηματικότητα εντάσεως γνώσης
Οι 3 πυλώνες του ελληνικού συστήματος καινοτομίας
1. Επιχειρήσεις – μεγάλες, ώριμες μικρομεσαίες, και καινοτόμες start-ups
2. Εκπαιδευτικό σύστημα – ερευνητικοί φορείς, πανεπιστήμια, φορείς κατάρτισης
3. Πολιτικό-διοικητικό σύστημα – κυβέρνηση, κρατικοί φορείς κτλ.
Τα συστατικά στοιχεία του Εθνικού Συστήματος Καινοτομίας
H κατάσταση της καινοτομίας στην Ελλάδα σήμερα
Χρηματοδότηση
• €3,3 δισ. οι συνολικές δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) στην Ελλάδα το 2023, αυξημένες κατά σχεδόν €300 εκατ. σε σχέση με το 2022 (αύξηση 9,5%). Το επίπεδο αυτό αντιστοιχεί στο 1,49% του ΑΕΠ, σημαντικά χαμηλότερα από τον μέσο όρο της ΕΕ (2,22%).
• Το ελληνικό κράτος δαπάνησε €750 εκατ. για δράσεις Ε&Α το 2023, που ισοδυναμεί με 0,31% του ΑΕΠ, το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ (μ.ό. 0,24%).
• €1.658 εκατ. ήταν οι δαπάνες των ελληνικών επιχειρήσεων για Ε&Α το 2023 (0,74% του ΑΕΠ, έναντι μ.ό. της ΕΕ 1,47%).
• Τα υπόλοιπα σχεδόν €1 δισ. δαπανών Ε&Α πραγματοποιήθηκαν (κυρίως) από την τριτοβάθμια εκπαίδευση και τους μη-κερδοσκοπικούς οργανισμούς (αθροιστικά 0,45% του ΑΕΠ, κοντά στον μ.ό. της ΕΕ: 0,51%).
• €300 εκατ. είναι ο προϋπολογισμός της Δράσης «Ερευνώ – Καινοτομώ 2021-2027» του ΕΣΠΑ με στόχο τη σύνδεση της έρευνας και της καινοτομίας με την επιχειρηματικότητα, και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της παραγωγικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων.
• Στο πλαίσιο του «Ορίζοντας – Ευρώπη», του προγράμματος-πλαισίου της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία, την περίοδο 2021-2022:
o Συμμετείχαν 505 μοναδικοί ελληνικοί φορείς, σε σύνολο 829 έργων με ελληνική συμμετοχή.
o Σχεδόν €645 εκατ. ήταν εγκεκριμένη κοινοτική χρηματοδότηση σε ελληνικούς φορείς.
Οι επιδόσεις της Ελλάδας στα ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα (1984-2020)
9η θέση στην ΕΕ-28 με βάση τον αριθμό των οργανισμών που κατέχουν κεντρική θέση στα ερευνητικά δίκτυα που διαμορφώνονται στο πλαίσιο των προγραμμάτων.
8η θέση στην ΕΕ-28 με βάση τον αριθμό των συμμετοχών (ως εταίροι αλλά και ως συντονιστές της ερευνητικής κοινοπραξίας).
7 ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα κατατάσσονται στους κορυφαίους 100 ευρωπαϊκούς οργανισμούς (σε σύνολο 77 χιλ. οργανισμών κάθε τύπου), με βάση την κεντρικότητα στα ερευνητικά δίκτυα, τις συνολικές συμμετοχές τους και τις συμμετοχές τους ως συντονιστές των ερευνητικών έργων.
Όμως, οι επιδόσεις της Ελλάδας στους διεθνείς δείκτες είναι μέτριες:
• Στην 47η θέση η ελληνική οικονομία ανάμεσα σε 67 χώρες στη διεθνή κατάταξη ανταγωνιστικότητας του IMD (World Competitiveness Ranking 2024).
• 20ή στην ΕΕ-27 με βάση το European Innovation Scoreboard 2024. Κατατάσσεται στην ομάδα χωρώνπου χαρακτηρίζονται από μέτρια επίπεδα καινοτομίας (moderate innovators) και βρίσκονται χαμηλότερα του μέσου όρου της ΕΕ.
• 45η ανάμεσα σε 133 χώρες, 28η από τις 39 οικονομίες της Ευρώπης και 38η από τις 51 οικονομίες της ομάδας υψηλού εισοδήματος με βάση τον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας 2024.
• Ωστόσο, η πρόοδος στην ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα κατά την περίοδο της πανδημίας ήταν σημαντική. Η Ελλάδα ανέβηκε στην 21η θέση το 2023 (και στο 89% του μέσου όρου στην ΕΕ) από την 26η θέση (και το 73% του μέσου όρου στην ΕΕ) το 2019 στον γενικό δείκτη του eGovernment Benchmark.
Επιχειρήσεις και καινοτομία
+ Ένας σχετικά μικρός αλλά δυναμικός πυρήνας επιχειρήσεων διακρίνεται για την εξωστρέφεια και την καινοτομία του, όχι μόνο από κλάδους υψηλής τεχνολογίας, αλλά και από παραδοσιακούς (π.χ. κλάδος τροφίμων, μετάλλων, βιομηχανικών ορυκτών).
+ Έχει σημειωθεί βελτίωση της δυνατότητας χρηματοδότησης καινοτόμων εγχειρημάτων σε όλα τα στάδια ωρίμανσής τους, μέσω εξειδικευμένων μηχανισμών (venture capitals κτλ.), που στηρίζονται από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Equifund.
+ Υπάρχει βελτίωση της δυνατότητας χρηματοδότησης των υφιστάμενων επιχειρήσεων για την τεχνολογική τους αναβάθμιση και την ενίσχυση της καινοτομικής τους δραστηριότητας (μέσω ΕΣΠΑ ή/και Αναπτυξιακού Νόμου 4399/2016).
– Η νέα επιχειρηματικότητα είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα επιχειρηματικότητας ανάγκης και όχι ευκαιρίας, με μικρού μεγέθους εγχειρήματα χωρίς σπουδαίες προοπτικές μεγέθυνσης, κυρίως χαμηλής καινοτομικής επίδοσης, που απευθύνονται στον τελικό καταναλωτή.
– Χαμηλός βαθμός ακαδημαϊκής επιχειρηματικότητας (δημιουργία εταιρειών spin-off).
– Χαμηλή τεχνολογική και καινοτομική ένταση, και περιορισμένη εξωστρέφεια σε εγχειρήματα που δημιουργούνται από υψηλά καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό (π.χ. μηχανικούς), σε σχέση με το επιστημονικό και τεχνολογικό τους υπόβαθρο.
Κατευθύνσεις πολιτικής
• Μετασχηματισμός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με προσαρμογή στην οικονομία της γνώσης και στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση.
• Ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών με μαζικά, στοχευμένα προγράμματα κατάρτισης που θα λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες διαφορετικών ομάδων του πληθυσμού.
• Ενίσχυση των δημόσιων υπαλλήλων με παροχή κινήτρων για την τακτική συμμετοχή τους σε προγράμματα κατάρτισης.
• Παροχή κινήτρων για τη δικτύωση ή επιστροφή στη χώρα –έστω και για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα– εργαζόμενων υψηλών προσόντων από το εξωτερικό.
• Εθνική και περιφερειακή στρατηγική για τη διασύνδεση της ερευνητικής δραστηριότητας με τις λειτουργικές και αναπτυξιακές ανάγκες του δημόσιου τομέα.
• Δημιουργία κόμβων καινοτομίας και Κέντρων Καινοτόμου Επιχειρηματικής Δραστηριότητας σε μεγάλες πόλεις της χώρας, με τη συμμετοχή πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων, επιχειρήσεων και επενδυτών.
• Προώθηση και στήριξη νέων, ευέλικτων, εναλλακτικών και σύγχρονων χρηματοδοτικών εργαλείων για την υποστήριξη νεοφυών επιχειρήσεων στα πρώτα στάδια (VCs, Business Angels, Crowdfunding κ.ά.).
• Ενίσχυση της ακαδημαϊκής επιχειρηματικότητας με τη διαμόρφωση στρατηγικής από κάθε πανεπιστήμιο για τη δημιουργία εταιρειών spin-off, καθώς και μηχανισμού υποστήριξής τους (συμβουλευτικές υπηρεσίες, δικτύωση, παροχή και εύρεση χρηματοδότησης κτλ.).
• Παροχή κινήτρων για την ενδυνάμωση των «οικοσυστημάτων καινοτομίας», με κέντρα μεγάλες επιχειρήσεις που θα λειτουργούν ως δοκιμαστική βάση για νεοφυείς επιχειρήσεις αλλά και ερευνητικές ομάδες.
• Διαμόρφωση εθνικής ερευνητικής ατζέντας που επικεντρώνεται σε μεγάλους και μακροπρόθεσμους στρατηγικούς στόχους με συγκεκριμένες αποστολές έρευνας και καινοτομίας, όπως η διαχείριση απορριμμάτων, οι «ευφυείς πόλεις» και η ψηφιοποίηση της βιομηχανίας.
H διαΝΕΟσις, για ένατη συνεχή χρονιά στηρίζει ως programming partner το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, το οποίο θα πραγματοποιηθεί από την Τετάρτη 9 Απριλίου έως το Σάββατο 12 Απριλίου 2025.
Στο πλαίσιο αυτό, η διαΝΕΟσις διοργανώνει δύο συζητήσεις, ενώ στελέχη της θα συμμετάσχουν σε δύο επιπλέον συζητήσεις.
Η πρώτη συζήτηση θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 9 Απριλίου, στις 18:10, στο ξενοδοχείο Αμαλία Δελφών (αίθουσα «Leto Hall»), και θα έχει θέμα τη Συνταγματική Αναθεώρηση. Αφορμή για τη συζήτηση αποτελεί η σχετική πρωτοβουλία του οργανισμού να συνεισφέρει στη διαμόρφωση ενός σύγχρονου Συντάγματος.
Στη συζήτηση, την οποία θα συντονίσει η Διευθύντρια Ερευνών της διαΝΕΟσις, Φαίη Μακαντάση, θα συμμετάσχουν οι:
• Κατερίνα Σακελλαροπούλου, τ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας
• Γιώργος Γεραπετρίτης, Υπουργός Εξωτερικών, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ
• Ευάγγελος Βενιζέλος, πρώην Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Εξωτερικών, Πρώην Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Ομότιμος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ
• Γιώργος Δελλής, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ
Την Παρασκευή 11 Απριλίου στις 14:50, στο ξενοδοχείο Αμαλία Δελφών (αίθουσα «Ianthi Hall»), θα πραγματοποιηθεί συζήτηση με τίτλο «World Values Survey: Η θέση της Ελλάδας στον παγκόσμιο χάρτη των αξιών, αντιλήψεων και πεποιθήσεων», όπου θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά ευρήματα από τη μεγάλη παγκόσμια έρευνα αξιών. Τα πλήρη αποτελέσματα της έρευνας πρόκειται να δημοσιευτούν από τη διαΝΕΟσις, σε συνεργασία με το ΕΚΚΕ, το καλοκαίρι του 2025, ενώ τη δειγματοληψία και τη διεξαγωγή της έρευνας πεδίου θα υλοποιήσει η MRB Hellas.
Στη συζήτηση, την οποία θα συντονίσει ο Διευθυντής Περιεχομένου της διαΝΕΟσις, Ηλίας Νικολαΐδης, θα συμμετάσχουν οι:
• Βασιλική Γεωργιάδου, Καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Διευθύντρια & Πρόεδρος ΔΣ του ΕΚΚΕ
• Μαρία Δαμανάκη, Σύμβουλος για την κλιματική αλλαγή, πρώην Επίτροπος ΕΕ αρμόδια για θέματα Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας.
• Κώστας Κωστής, Καθηγητής Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ, Διευθυντής του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας
• Δημήτρης Μαύρος, Γενικός Διευθυντής & μέλος ΔΣ της MRB Hellas
Επιπλέον, στελέχη της διαΝΕΟσις θα συμμετάσχουν σε δύο συζητήσεις, στο πλαίσιο του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. Πιο συγκεκριμένα:
Την Πέμπτη 10 Απριλίου, στις 11:50, στο ξενοδοχείο Αμαλία Δελφών (αίθουσα «Ermis Hall»), ο Διευθυντής Περιεχομένου της διαΝΕΟσις, Ηλίας Νικολαΐδης, θα συμμετάσχει στη συζήτηση με τίτλο «Αποκωδικοποιώντας τις προκλήσεις της στέγασης». Στη συζήτηση, την οποία θα συντονίσει ο Επικεφαλής Επιχειρηματικής Ανάπτυξης, Εταίρος στη Resolute Group, Resolute Cepal Greece Group, Νικόλας Έξαρχος, θα συμμετάσχουν επίσης οι: Κωνσταντίνος Γλούμης Ατσαλάκης, Γενικός Γραμματέας Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής, Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Robert Kingsmill, Συνιδρυτής & Πρόεδρος της Resolute Group, UK, και Μη Εκτελεστικός Διευθυντής & Πρόεδρος της Group Investment Committee, Raven Housing Trust, Resolute Group, UK, και Rami Rafih, Διευθύνων Σύμβουλος και Εταίρος της The Boston Consulting Group, Saudi Arabia.
Την Πέμπτη 10 Απριλίου, στις 17:30, στην αίθουσα «Ermis Hall» του ξενοδοχείου Αμαλία Δελφών και πάλι, η Διευθύντρια Ερευνών της διαΝΕΟσις, Φαίη Μακαντάση, θα συμμετάσχει στη συζήτηση με τίτλο «Οικονομικός αντίκτυπος των φυσικών καταστροφών και ο ρόλος της τεχνολογίας στην πρόληψή τους». Στη συζήτηση, την οποία θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Γιώργος Ευγενίδης, θα συμμετάσχουν επίσης οι: Εύη Δραμαλιώτη, Γενική Γραμματέας Συντονισμού στην Προεδρία της Κυβέρνησης, Γιώργος Λάμπρου, Διευθύνων Σύμβουλος της Nova, και Μανώλης Πλειώνης, Διευθυντής & Πρόεδρος ΔΣ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Επίσης, η διαΝΕΟσις δημοσίευσε ένα νέο άρθρο, το οποίο υπογράφουν η Διευθύντρια Ερευνών της διαΝΕΟσις Φαίη Μακαντάση και ο Senior Research Analyst του οργανισμού Ηλίας Βαλεντής, με τίτλο “Οι Οικονομικές Ανισότητες στην Ελλάδα”.
Στο άρθρο, εξηγούν τους λόγους που η δημοσιονομική πολιτική χρειάζεται να διατηρεί αναδιανεμητικό χαρακτήρα, και αναλύουν τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα για τις οικονομικές ανισότητες που παρατηρούνται στην Ελλάδα.
“Το πρώτο είναι ότι η επίδραση της πανδημίας στην εισοδηματική ανισότητα ήταν ιδιαίτερα ισχυρότερη στην Ελλάδα, εν συγκρίσει με τον μέσο όρο της ΕΕ, γεγονός που ίσως μπορεί να αποδοθεί στη μεγάλη εξάρτηση των εισοδηματικά πιο αδύναμων ατόμων από τη δραστηριότητα του τουρισμού”.
Μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο εδώ.
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 7/4/2025 #ODUSSEIA #ODYSSEIA