Το πολύτιμο αγαθό του νερού, μας εμφανίζεται με δύο πρόσωπα, σαν τον Ιανό. Ευλογία και σωτηρία όταν έρχεται με τη μορφή ήπιας βροχόπτωσης, ικανής διάρκειας, που ποτίζει τις καλλιέργειες και εμπλουτίζει τον υδροφόρο ορίζοντα. Και κατάρα, όταν λείπει (ξηρασία) ή έρχεται με την μορφή καταρρακτώδους βροχής που χύνεται όλη στη θάλασσα πριν απορροφηθεί από το έδαφος, προκαλώντας πλημμύρες, διάβρωση και καταστροφές σε πόλεις και ύπαιθρο. Έτσι έχουμε ταυτόχρονα πλημμύρα και λειψυδρία !
Στην εποχή της κλιματικής κρίσης και απορρύθμισης, το νερό τείνει να εμφανίζεται, όσο πάει και περισσότερο, ως κατάρα. Είτε με τα ακραία καιρικά φαινόμενα και τις νεροποντές που εμφανίζονται χειμώνα και καλοκαίρι, είτε με την απουσία του λόγω παρατεταμένων καυσώνων και ξηρασίας που δημιουργούν σοβαρές επιπτώσεις στη φύση, την οικονομία κα την ανθρώπινη υγεία.
Παρόλο που έχει διακηρυχθεί παντού σε όλο τον κόσμο, ότι το νερό αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα η κατάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο είναι τραγική. Σύμφωνα με υπολογισμούς, του ΟΗΕ το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει αξιόπιστη πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό. Πράγμα που σημαίνει, ότι πάνω από 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν χωρίς ασφαλές πόσιμο νερό με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Μπροστά σε αυτές τις δυσοίωνες προοπτικές, δεν είναι τυχαίο που ο ΟΗΕ ανακήρυξε το 2025 ως Διεθνές Έτος Προστασίας και Διατήρησης των Παγετώνων (International Year of Glaciers’ Preservation) και επίσης ως Παγκόσμια Ημέρα Παγετώνων την 21η Μαρτίου, μια μέρα πριν την παγκόσμια ημέρα νερού (22 Μαρτίου).
Ας σημειωθεί ότι οι παγετώνες, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι καθοριστικής σημασίας όχι μόνον για τη ρύθμιση του κλίματος του πλανήτη αλλά και την παροχή γλυκού νερού, σε δισεκατομμύρια ανθρώπους.
Χρειάζεται επομένως μια μακρόπνοη πολιτική, με συνέπεια και συνέχεια, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο που λείπει δραματικά σήμερα. Στη χώρα μας, η ολοκληρωμένη διαχείριση των λεκανών απορροής ποταμών και η διαχείριση πλημμυρών, σύμφωνα με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές οδηγίες, δεν έχει εφαρμοστεί. Με αποτέλεσμα, η λεγόμενη αειφόρος διαχείριση του νερού να παραμένει ένα μεγάλο ζητούμενο.
Στα νησιά μας η κατάσταση είναι ιδιαίτερα οξυμένη εξαιτίας παγιωμένων συμπεριφορών και κακών πρακτικών όπως : υπερβολική κατανάλωση νερού λόγω τουρισμού, διαρροές, ανεξέλεγκτες γεωτρήσεις, σπατάλη και καθόλου εξοικονόμηση σε συνδυασμό με την απουσία λελογισμένης εκμετάλλευσης κ.ά. Από την άλλη πλευρά, η απουσία έργων αναδάσωσης και εν γένει διαχείρισης των δασών και η απουσία μικρών έργων για την ανάσχεση της ορμής του νερού στα ανάντη, καθιστά δυσκολότερη την επίλυση του προβλήματος.
Οι όποιες προσπάθειες στο παρελθόν, για ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων των νησιών μας, δυστυχώς δεν είχαν συνέχεια. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα κατασκευής των λιμνοδεξαμενών, ήδη από τη δεκαετία του ’80 αλλά και του 90, έμεινε στα χαρτιά ενώ θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντική πηγή παραγωγής νερού για όλες τις χρήσεις.
Όσο δεν αντιλαμβανόμαστε την κρισιμότητα της ορθολογικής διαχείρισης του νερού στη ζωή μας, τόσο θα γινόμαστε θύματα συχνών υδάτινων κρίσεων που θα οδηγούν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, σε συστήματα και ανθρώπινες δραστηριότητες που εξαρτώνται άμεσα από το νερό. Η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να πρωτοστατήσει στο ζήτημα αυτό, μέσα από έργα και δράσεις προς την σωστή κατεύθυνση.
Hλίας Μπεριάτος
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 22/3/2025 #ODUSSEIA #ODYSSEIA