Παράλληλα με την «καθ’ ημάς Ανατολή», η οποία μπόρεσε να δει ένα τμήμα της (Μοριά, Ρούμελη και Κυκλάδες) να απελευθερώνεται από την Οθωμανική δουλεία (1829), υπήρξε ιστορικά και η «καθ’ ημάς Δύση» (Νησιωτικός Ελληνισμός) και ειδικότερα ο γεωπολιτισμικός χώρος των Ιονίων Νήσων, ο οποίος χρειάσθηκε άλλες τρεις τουλάχιστον δεκαετίες, για να μπορέσει να ολοκληρώσει εξακόσια και πλέον έτη δυτικών κυριαρχιών και να ενωθεί με το ανεξάρτητο Ελληνικό Κράτος (1864). Στα Επτάνησα θα αναδειχθούν μεγάλοι Διδάσκαλοι του Γένους (Βικέντιος Δαμοδός, Ηλίας Μηνιάτης, Ευγένιος Βούλγαρης, Νικηφόρος Θεοτόκης και πολλοί άλλοι), στο πλαίσιο της Εθναρχούσας Εκκλησίας, οι οποίοι και μέσα στη ζοφερή περίοδο της Δουλείας, θα διαδώσουν «φώτα ολόφωτα» στους υπόδουλους ρωμηούς και θα συμβάλλουν με την παιδεία (τους) στη διατήρηση της εθνικής συνείδησης.
Την 21η Μαρτίου 1800 ιδρύεται η «Επτάνησος Πολιτεία», το πρώτο ελληνικό κράτος των νεωτέρων χρόνων, ως «η Ελλάδα πριν την Ελλάδα». Οι Επτανήσιοι, όμως, στην συντριπτική τους πλειονοψηφία, δεν έπαυσαν ποτέ να αισθάνονται Έλληνες και για τον λόγο αυτό αγωνίσθηκαν για την απελευθέρωση και των όμορων υπόδουλων αδελφών τους. Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Μέγιστος των Επτανησίων και των Νεοελλήνων, θα αφιερώσει ολόκληρο τον (δημόσιο και ιδιωτικό) βίο του στην επίτευξη της πολυπόθητης Ελευθερίας για τους συμπατριώτες του. Τόσο ως Γραμματέας Επικρατείας της «Επτανήσου Πολιτείας» (1803), όσο και ως στέλεχος του Υπουργείου των Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (1807-1821), θα αγωνισθεί μ’ όλες του τις δυνάμεις για την εκπλήρωση του εθνικού του οράματος.
Η Ελληνική Επανάσταση θα ξεσπάσει (1821) όταν το «Ιόνιο Κράτος» θα βρίσκεται υπό την «Προστασία» της Μ. Βρετανίας (1814-1864). Ο Αρμοστής των Ιονίων Νήσων Thomas Maitland, θα επιβάλλει μια κατ’ επίφαση «ουδετερότητα» κατά την έναρξη της Εθνεγερσίας, απαγορεύοντας στους Επτανησίους να συμπαρασταθούν στα επαναστατημένα αδέλφια τους. Παρ’ όλες τις απαγορεύσεις (ποινές, διώξεις, φυλακίσεις, εξορίες και εκτελέσεις), ο επτανησιακός ελληνισμός συμμετείχε εκτός από την προετοιμασία του ’21, τόσο κατά την έναρξή του, όσο και καθ’ όλη τη μακρόχρονη διάρκειά του (1821-1828). Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένα ονόματα Επτανησίων Αγωνιστών:
Κέρκυρα: Ιωάννης Βαπτιστής Θεοτόκης, Ανδρέας Μουστοξύδης, Βιάρος Καποδίστριας κ.ά.
Παξοί: Γεώργιος Ανεμογιάννης, Γεώργιος Λουρόπουλος-Παξινός κ.ά.
Λευκάδα: Ιωάννης Ζαμπέλιος, παπα Ιωάννης Σούνδιας, Μιχαήλ Σικελιανός κ.ά.
Μεγανήσι: Δήμος Φερεντίνος (γνωστός ως Τσέλιος)
Ιθάκη: Γρηγόριος Δενδρινός, Βασίλειος Καραβίας κ.ά.
Κεφαλλονιά: Γεράσιμος Φωκάς, Αναστάσιος Φωκάς, Ανδρέας Μεταξάς, Σπυρίδων Πανάς, Δανιήλ Πανάς, Ηλίας Πανάς, Γεώργιος Τυπάλδος-Κοζάκης, Γεράσιμος Μεσολωράς, αδελφοί Αποστολάτου, Παναγής Μεσσάρης, Ονούφριος Λυκιαρδόπουλος, Ιωάννης Καγκάδης κ.ά.
Ζάκυνθος: Κόμης Διονύσιος Ρώμας, Κωνσταντίνος Δραγώνας, Νικόλαος Καλύβας, Παναγιώτης Στεφάνου κ.ά.
Κύθηρα: Επίσκοπος Παναγιώτης Ιερωνυμάκης, Νικόλαος Κασιμάτης κ.ά.
Οι αναφερόμενοι Επτανήσιοι Αγωνιστές συμμετείχαν είτε ως επικεφαλής στρατιωτικών σωμάτων σε αρκετές μάχες της περιόδου της Εθνεγερσίας, είτε ως διπλωμάτες ή μέλη της Φιλικής Εταιρείας στην εθνική υπόθεση.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της μακροβιότερης Επανάστασης της Παγκοσμίου Ιστορίας (1821-1828) ο Ιωάννης Καποδίστριας με κέντρο την Ελβετία, συμπαραστεκόταν μαζί με τους συνεργάτες του υλικά και ηθικά, στους επαναστατημένους Έλληνες. Η μεγαλύτερή του, όμως, προσφορά έγκειται στο διπλωματικό πεδίο, όπου εξασφάλισε τη μη εμπλοκή των Μ. Δυνάμεων στην εξέγερση των υπόδουλων Ελλήνων, αφού τις έπεισε για τον εθνικό (και όχι ταξικό) χαρακτήρα της Επανάστασης των Ελλήνων. Η Φιλική Εταιρεία με τους δεκάδες Επτανησίους ως μέλη της, οι εκατοντάδες Επτανήσιοι αγωνιστές και κυρίως η εμβληματική μορφή του Ιωάννη Καποδίστρια, συνοψίζουν την ιδιαίτερη συμβολή των Ελλήνων των Ιονίων Νήσων στο ΄21. Άλλωστε η προσφορά τους στην Εθνεγερσία συνοψίζεται στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση (Τροιζήνα, Απρίλιος 1827), όταν οι διασωθέντες μετά από έξι ετών πολέμους πρωταγωνιστές της, επέλεξαν ανάμεσα σε δύο Επτανήσιους (Ιωάννη Καποδίστρια και Διονύσιο Ρώμα) τον πρώτο Κυβερνήτη του Κράτους. Οι πρωταγωνιστές του ’21 και ιδιαίτερα ο σημαντικότερος όλων «Γέρος του Μοριά» και του Γένους Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, μπορούσαν καλύτερα από τον καθένα να αξιολογήσουν την προσφορά των συναγωνιστών τους. Οι συγκεκριμένοι πρωταγωνιστές αξιολόγησαν στον ύψιστο βαθμό την προσφορά των Επτανησίων.
Οι Επτανήσιοι σήμερα, αν και πικραμένοι που η προσφορά των προγόνων μας συχνά λησμονείται και παραγνωρίζεται, νοιώθουμε ιδιαίτερη περηφάνια, κάθε φορά που καλείται ο απανταχού της γης Έλληνας ή Φιλέλληνας να τιμήσει τα εθνικά μας σύμβολα. Διότι, τότε ΟΛΟΙ μεταμορφώνονται για ελάχιστα λεπτά σε Επτανησίους Έλληνες, αφού ψέλνουν τους αθάνατους στίχους του Επτανήσιου Εθνικού μας Ποιητή Διονυσίου Σολωμού στην απαράμιλλη μελωδία του Επτανήσιου Νικολάου Χαλικιόπουλου – Μάντζαρου.
Δρ. Δημήτριος Μεταλληνός
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 7/4/2024 #ODUSSEIA #ODYSSEIA