Πώς μπορούν να αποκατασταθούν και να αξιοποιηθούν τα διατηρητέα κτήρια, πολλά από τα οποία μένουν εγκαταλελειμμένα στις ελληνικές πόλεις;
& ακόμα:
Ένα νέο podcast, στο οποίο ο Aντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς μιλά “Με Απλά Λόγια” για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και ένα νέο άρθρο για τις θεατές και αθέατες όψεις της COP28 στο Ντουμπάι από τον Καθηγητή ΕΚΠΑ Κωνσταντίνο Καρτάλη
Τα διατηρητέα κτήρια και τα μνημεία αποτελούν σημαντικό μέρος της ταυτότητας μιας πόλης και, φυσικά, της πολιτιστικής κληρονομιάς της. Παρότι η αποκατάστασή τους είναι υποχρεωτική, συχνά αυτό δεν τηρείται. Με μια απλή περιήγηση στην Αθήνα και σε πολλές άλλες ελληνικές πόλεις κάποιος παρατηρεί πολλά κτήρια αρχιτεκτονικής και ιστορικής αξίας να στέκουν ερειπωμένα.
Το νέο κείμενο πολιτικής που δημοσιεύει η διαΝΕΟσις εστιάζει στην αξιοποίηση των διατηρητέων κτηρίων. Επισημαίνει τους κανόνες που ισχύουν γι’ αυτά μετά τον χαρακτηρισμό τους, και σχολιάζει τα εμπόδια, τις αντιφάσεις και τα κενά που αποτρέπουν την αξιοποίησή τους. Ο συγγραφέας του κειμένου, ο Επίκουρος Καθηγητής της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Νίκος Τριανταφυλλόπουλος παρουσιάζει επιπλέον ένα τεκμηριωμένο σχήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος, το οποίο έχει ως βάση την ισχύουσα νομοθεσία και ακολουθεί συστάσεις διεθνών οργανισμών.
Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο πολιτικής (PDF)
https://www.dianeosis.org/wp-content/uploads/2024/01/pp_diatiritea_ktiria.pdf
Ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση των βασικών σημείων του κειμένου πολιτικής.
Το πρόβλημα
• Τα διατηρητέα κτήρια και τα μνημεία αναγνωρίζονται διεθνώς ως σημαντικό στοιχείο για την ταυτότητα ενός τόπου και για την ανάπτυξή του.
• Το Σύνταγμα, στο άρθρο 24, ορίζει ότι η διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας αποτελεί υποχρέωση του κράτους.
• Στην Ελλάδα, το κράτος ορίζει ότι τα κτήρια που χαρακτηρίζονται ως διατηρητέα θα πρέπει να παραμείνουν αναλλοίωτα σε κάποιο βαθμό. Συχνά ορίζει και τις ειδικές χρήσεις τους.
• Οι δύο νόμοι που αφορούν διατηρητέα και μνημεία -ν. 1337/1983 και 3028/2002 αντίστοιχα- ορίζουν τους ιδιοκτήτες των κτηρίων ως υπεύθυνους για τη συντήρησή τους.
• Οι ιδιοκτήτες οφείλουν να συμμορφωθούν με όλους τους κανονισμούς, αλλά και να καλύψουν οι ίδιοι το συνήθως υψηλό κόστος αποκατάστασης και συντήρησης των κτηρίων, χωρίς εξασφαλισμένη βοήθεια από το κράτος.
• Παρότι η αποκατάσταση και συντήρηση των διατηρητέων από τους ιδιοκτήτες τους είναι υποχρεωτική, συχνά αυτό δεν τηρείται στην πράξη.
Τι γίνεται μέχρι σήμερα
Κατά καιρούς έχουν «τρέξει» μεμονωμένα προγράμματα παροχής κινήτρων για την αποκατάσταση διατηρητέων κτηρίων. Τι προβλέπουν κάποια από αυτά:
• Παροχή χαμηλότοκων δανείων για επισκευή ή ανακατασκευή διατηρητέων.
• Έκπτωση φόρου κατά τη μεταβίβασή τους, εκπτώσεις των αποσβέσεων των δαπανών όταν τα κτήρια εκμισθώνονται ή ιδιοχρησιμοποιούνται.
• Δυνατότητα υπαγωγής όσων από αυτά γίνονται ξενοδοχεία στους αναπτυξιακούς νόμους.
• Δυνατότητα μεταφοράς του υπολειπόμενου συντελεστή δόμησης εφόσον το διατηρητέο δεν μπορεί να επεκταθεί.
Γράφει το κείμενο: «Τέτοιες πολιτικές κινήτρων οδήγησαν μάλλον σε αμελητέα αποτελέσματα σε σχέση με τις ανάγκες και αποδείχθηκαν μη βιώσιμες. Επίσης, οι πολιτικές επιχορηγήσεων δεν είναι πάντοτε κοινωνικά δίκαιες και δεν εναρμονίζονται με τα όσα προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο που έχει παραχθεί».
Προεδρικό Διάταγμα 15/28.4.1988
• Με την απόφαση 1099/1987 του Συμβουλίου της Επικρατείας αναγνωρίστηκε ουσιαστικά ότι τα διατηρητέα κτήρια διαθέτουν στοιχεία που τα κατατάσσουν στα δημόσια αγαθά.
• Η απόφαση του ΣτΕ αναγνωρίζει επίσης ότι, εφόσον η φθορά των κτηρίων δεν έχει προκληθεί σκόπιμα, το Δημόσιο έχει την υποχρέωση να καλύψει το σύνολο ή μέρος της σχετικής δαπάνης, όταν αυτή ξεπερνά ένα «εύλογο όριο».
• Το ΠΔ 15/28.4.1988 θεσμοθετεί τα θέματα που κρίθηκαν με την απόφαση του ΣτΕ.
• Ορίζει τη δαπάνη που έχει υποχρέωση να αναλάβει το κράτος στο ποσό που προκύπτει από τα κεφαλαιοποιημένα έσοδα που μπορούν να προκύψουν από τη χρήση του ακινήτου, αφού αφαιρεθούν από αυτά τα έξοδα αποκατάστασής του τα οποία υπερβαίνουν το κόστος αποκατάστασης ενός κοινού κτηρίου, με τα ίδια μεγέθη με το διατηρητέο κτήριο.
Το προτεινόμενο μοντέλο
• Διατηρεί και αξιοποιεί τη φιλοσοφία του ΠΔ του 1988.
• Την εξειδικεύει με έναν τρόπο εφαρμογής που ακολουθεί συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και διεθνών οργανισμών, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Europa Nostra, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και η Παγκόσμια Τράπεζα.
Πλεονεκτήματα του προτεινόμενου μοντέλου
• Περιγράφει έναν διαφανή και αποδοτικό τρόπο χορήγησης κρατικών ενισχύσεων: συνδέει την παροχή τους με την ένταξη των κτηρίων στην τοπική οικονομική ζωή, την καλύτερη διαχείριση κτηρίων που υπάρχουν και, επιπλέον, την παραγωγή πολλαπλασιαστικών θετικών επιπτώσεων.
• Eξασφαλίζει σε σημαντικό βαθμό την ανακύκλωση των πόρων: οι επιστρεπτέες ενισχύσεις (δάνεια) του Ταμείου σταδιακά, με την αποπληρωμή τους, θα επιστρέφουν σε αυτό και θα χρηματοδοτούν νέες επενδύσεις στην αποκατάσταση διατηρητέων κτηρίων.
• Απαλλάσσει τους ιδιοκτήτες των κτηρίων από τους πόρους που χρειάζεται να διαθέσουν για να διεκπεραιώσουν τις αναγκαίες γραφειοκρατικές διαδικασίες και, εμμέσως, τους ενθαρρύνει να αξιοποιήσουν τα κτήριά τους.
• Ο δημόσιος Φορέας του Προγράμματος μπορεί να βοηθάει, εφόσον το ζητήσουν, τόσο τους ιδιοκτήτες, όσο και τους Φορείς των Έργων, παρέχοντας εγγυήσεις για τη σωστή και νόμιμη σύσταση και διαχείριση των συμβάσεων.
• Είναι ευέλικτο, επειδή μπορούν να εφαρμοστούν πολλές παραλλαγές του, που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες πολλών περιπτώσεων αποκατάστασης διατηρητέων, σε διάφορες κλίμακες.
• Μπορεί να είναι χρήσιμο ακόμη και για την αναβίωση εγκαταλελειμμένων παραδοσιακών τμημάτων πόλεων ή οικισμών.
Ποιος είναι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής; Ποια είναι η συμβολή της στη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τι περιλαμβάνουν τα καθήκοντα ενός Eπιτρόπου; Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η ΕΕ τα επόμενα χρόνια;
Στο νέο, 24o επεισόδιο της σειράς podcast της διαΝΕΟσις “Με Απλά Λόγια”, ο Aντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς δίνει απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. O Θοδωρής Γεωργακόπουλος, δημοσιογράφος, συγγραφέας και μέλος του advisory board της διαΝΕΟσις συζητάει με τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν για τη λειτουργία και τη σημασία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σήμερα.
Ερωτήσεις κάνουν επίσης φοιτητές ελληνικών πανεπιστημίων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα “ΕU Youth Hub” του ΕΛΙΑΜΕΠ.
Ακόμα, στο νέο άρθρο που δημοσίευσε νωρίτερα τον Ιανουάριο η διαΝΕΟσις με τίτλο “Τι Αποφάσισε η COP28 Στο Ντουμπάι”, ο Κωνσταντίνος Καρτάλης, Καθηγητής στο ΕΚΠΑ, Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή και επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας της διαΝΕΟσις για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα, αναλύει τις θεατές και αθέατες όψεις της Διάσκεψης του 2023 για την Κλιματική Αλλαγή, η οποία πραγματοποιήθηκε στις αρχές Δεκεμβρίου στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
“Οι Διασκέψεις αυτού του τύπου δεν κρίνονται μόνο από τις αποφάσεις που προκύπτουν ή τις υποσχέσεις που ανακοινώνονται κατά τις εργασίες τους, αλλά κυρίως από την πρόοδο που συντελείται ως προς την υλοποίηση των αποφάσεων και υποσχέσεων μέχρι την επόμενη Διάσκεψη, δηλαδή ένα έτος μετά“, καταλήγει ο κ. Καρτάλης.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο εδώ.
Κυκλοφορεί το νέο βιβλίο της διαΝΕΟσις “Ο πολιτισμός στην Ελλάδα”. Η έκδοση αυτή φιλοδοξεί να ανοίξει μια σειρά συζητήσεων και νέων ερευνητικών προσπαθειών για τον σύγχρονο ρόλο του πολιτισμού στην κοινωνία και στην οικονομία της Ελλάδας. Στο πλαίσιο αυτό, η οκταμελής συγγραφική ομάδα εστιάζει σε οκτώ θεματικές περιοχές και καταλήγει σε συγκεκριμένες παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για πολιτιστικές πολιτικές με στοχευμένες, αναπτυξιακές δράσεις.
Eστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 30/1/2024 #ODUSSEIA #ODYSSEIA