16 Νοεμβρίου 1942….
Το υποβρύχιο «Τρίτων» (κυβερνήτης υποπλοίαρχος Επαμεινώνδας Κοντογιάννης) επιτίθεται εναντίον γερμανικής νηοπομπής στον Καφηρέα, βυθίζει ένα πετρελαιοφόρο και, ενώ προσπαθεί να διαφύγει, δέχεται την επίθεση γερμανικού καταδιωκτικού και τελικά βυθίζεται. Δεκαεννέα μέλη του πληρώματος χάνονται μαζί του. Στις 16 Νοεμβρίου το ΤΡΙΤΩΝ έφτασε έξω από το ακρωτήριο Καφηρέας. Περίπου στις 16.00 το απόγευμα εντόπισε εχθρικό υδροπλάνο με αποτέλεσμα να καταδυθεί σε βάθος 30 μέτρων.
Είκοσι λεπτά αργότερα βρέθηκε σε περισκοπικό βάθος και εντόπισε κοντά στην Άνδρο εχθρική νηοπομπή που έπλεε προς τα Δαρδανέλια. Στις 16:30 και από απόσταση 5.500 μ. το ΤΡΙΤΩΝ επιτέθηκε στην νηοπομπή εξαπολύοντας μια τορπίλη η οποία όμως δεν βρήκε τον στόχο της.
Εχθρικό πολεμικό πλοίο , το οποίο είχε εντοπίσει το ΤΡΙΤΩΝ ξεκίνησε την πρώτη του επίθεση με 13 βόμβες βυθού ρυθμισμένες για βάθη 70-125 μ. Λίγο μετά πραγματοποίησε δεύτερη επίθεση με 11 βόμβες βυθού οι οποίες δεν κατάφεραν να προκαλέσουν καμία σημαντική βλάβη στο υποβρύχιο το οποίο κατάφερε να κινηθεί βόρεια με σκοπό να εξέλθει από το στενό του Κάβο Ντόρο. Τρεις περίπου ώρες αργότερα μετά την πρώτη επίθεση, εντοπίστηκε και πάλι το ΤΡΙΤΩΝ σε απόσταση τριών χιλιομέτρων. Η τρίτη επίθεση με 13 βόμβες βυθού κατάφεραν να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές στο ΤΡΙΤΩΝ. Η θέση του προδόθηκε από τις κηλίδες ορυκτέλαιου και πετρελαίου που αναδύονταν στην επιφάνεια. Το ΤΡΙΤΩΝ ανήλθε σε περισκοπικό βάθος με σκοπό να προσανατολισθεί, καθώς χωρίς πυξίδα είχε χάσει το ακριβές στίγμα του. Την στιγμή αυτή αντελήφθη το ανθυποβρυχιακό να κατευθύνεται εναντίον του με μεγάλη ταχύτητα. Καταδύθηκε τότε και πάλι σε βάθος 30 μέτρων όπου δέχτηκε μια ακόμα επίθεση με 9 βόμβες βυθού. Από την επίθεση αυτή αχρηστεύθηκε ο δεξιός κινητήρας του υποβρυχίου, κατέπεσε ο άξονας της αριστερής μηχανής, έσπασαν οι κοχλίες στήριξης των μηχανών, σφηνώθηκαν τα πρυμναία πηδάλια βάθους και άρχισε να εκλύεται χλώριο από τις βρεγμένες συστοιχίες. Για τον κυβερνήτη του ΤΡΙΤΩΝ στην δυσμενή αυτή θέση υπήρχαν δυο επιλογές: Να αναδυθεί και να παραδοθεί ειρηνικά ή να αναδυθεί και να πολεμήσει. Προτίμησε την δεύτερη. Στις 22:00, πεντέμισι ώρες μετά την πρώτη επίθεση, ο κυβερνήτης του ΤΡΙΤΩΝ, Ε. Κοντογιάννης, διέταξε ανάδυση και «εξόρμηση δια πυροβόλου» κατά του ανθυποβρυχιακού. Φτάνοντας στην επιφάνεια άνοιξε την καταπακτή του πυργίσκου και βγήκε ο ίδιος πρώτος με το περίστροφο στο χέρι. Με το άνοιγμα της καταπακτής όμως άρχισε να μπαίνει νερό από την ανοικτή κάθοδο και προς στιγμή οι άντρες που ακολουθούσαν έκλεισαν την καταπακτή. Ο κυβερνήτης μόνος έξω από το σκάφος άδειασε το περίστροφο του πυροβολώντας κατά του εχθρικού πλοίου. Προσπάθησε να φθάσει στο πυροβόλο αλλά τα εχθρικά πυρά δεν το επέτρεπαν.
Στις 22:14 το εχθρικό ανθυποβρυχιακό βάλλοντας με όλα του τα όπλα κατευθύνθηκε με μεγάλη ταχύτητα εμβολίζοντας για μια ακόμα φορά το ΤΡΙΤΩΝ. Μετά τον εμβολισμό αυτόν άρχισε η εγκατάλειψη του υποβρυχίου. Από τους επιζώντες του πληρώματος 28 πιάστηκαν αιχμάλωτοι και μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Γερμανία ,ενώ οι Νικόλαος Μαρουλάς (Αρχικελευστής ηλεκτρολόγος) και Δ. Παπαδημητρίου (Δίοπος ηλεκτρολόγος) διέφυγαν κολυμπώντας προς την Εύβοια όπου βρήκαν καταφύγιο στο χωριό Θυμιανή διαφεύγοντας στην συνέχεια προς την Μέση Ανατολή. Οι συλληφθέντες αιχμάλωτοι έλαβαν κάθε δυνατή περίθαλψη από τον κυβερνήτη και το πλήρωμα του γερμανικού ανθυποβρυχιακού UJ-2102.[64] Μετά την ανάκριση τους στον Πειραιά μεταφέρθηκαν στο στρατιωτικό στρατόπεδο αιχμαλώτων «MARLANG», κοντά στη Βρέμη, όπου και παρέμειναν μέχρι την απελευθέρωση τους από τον συμμαχικό στρατό στις 28 Απριλίου 1945. Αμέσως μετά τη μάχη και ενώ το πλήρωμα του γερμανικού ανθυποβρυχιακού συνέλεγε τραυματισμένα μέλη του πληρώματος του ΤΡΙΤΩΝ, αφαίρεσε από το βυθιζόμενο υποβρύχιο την πολεμική του σημαία την οποία και παρέδωσε στον κυβερνήτη του Γερμανικού σκάφους . Η πολεμική σημαία του ΤΡΙΤΩΝ παρέμεινε στα χέρια του κυβερνήτη του UJ-2102, υποπλοιάρχου Gero Kleiner, ως πολεμικό ενθύμιο μέχρι τις 20 Σεπτεμβρίου 1972 όπου και την παρέδωσε σε ειδική τελετή στη σχολή ναυτικού Mürwik, στο Flensburg-Mürwik της Γερμανίας, στον πλωτάρχη Ιωάννη Μανιάτη όταν ο τελευταίος πήγε για να παραλάβει το νεότευκτο υποβρύχιο ΤΡΙΤΩΝ II, το οποίο ναυπηγήθηκε κατά παραγγελία της Ελλάδας από τη σύμμαχη πλέον Ο.Δ. της Γερμανίας. Η πολεμική σημαία του ΤΡΙΤΩΝ βρίσκεται σήμερα εκτεθειμένη στη βάση υποβρυχίων του ναυστάθμου της Σαλαμίνας.
Ανάμεσα στους αιχμαλώτους ναυτικούς του υποβρυχίου ο ΧΑΛΑΜΠΟΣ ΜΕΣΟΛΩΡΑΣ από τα Σπαρτιά. Μόνιμος υπαξιωματικός του ΠΝ(Υποκελευστής Α΄ ηλεκτρολόγος), υπηρέτησε σε όλη την διάρκεια του πολέμου στο Υποβρύχιο “Τρίτων”(15 πολεμικές περιπολίες) και έμεινε κρατούμενος στα γερμανικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως έως το τέλος του πολέμου.
————–
ΠΗΓΗ: 1.Ναύαρχος ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ Π. ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ «Ο ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 1940 ΟΠΩΣ ΤΟΝ ΕΖΗΣΑ» Εκδότης ΠΥΡΣΟΣ 1950
2.Αντώνης Αργυρός «ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΑ ΑΝΑΛΕΚΤΑ» Εκδ.ΣΙΔΕΡΗΣ2018.
3. Δαμβέργης, Νικόλαος: (1995) Ο Σιωπηλός Πόλεμος – Η δράση των Ελληνικών Υποβρυχίων 1940-1944, Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, Αθήνα
4. Μασούρας, Τιμόθεος: (2007). “Υ/Β ΤΡΙΤΩΝ (Υ-5)”, στο Περίπλους Ναυτικής Ιστορίας, Αφιέρωμα Η δράση των ελληνικών υποβρυχίων[νεκρός σύνδεσμος], Τεύχος 60, σσ. 24 30, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2007, έκδ. Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 19/11/2023 #ODUSSEIA #ODYSSEIA