Η ευχή είναι να μην πρόκειται για μια εξαιρετική προεκλογική ομιλία αλλά να γίνει πράξη που θα αλλάξει την μονίμως δύσκολη καθημερινότητα των Ελλήνων πολιτών. Η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσυ Πελόζι χαρακτήρισε την ομιλία του Έλληνα πρωθυπουργού στο Αμερικάνικο Κογκρέσο ως «μοναδικής έμπνευσης», συγκρίνοντάς τη μάλιστα με εκείνη του προέδρου της Τσεχίας, Βάτσλαβ Χάβελ με θέμα τη Δημοκρατία την οποία εκφώνησε πριν από 30 χρόνια.
Πράγματι εάν έπρεπε να βάλουμε έναν τίτλο στην ομιλία του κ. Μητσοτάκη στο Αμερικανικό Κογκρέσο αυτός θα ήταν «Ο επανασχεδιασμός της δημοκρατίας και οι προκλήσεις του 21ου αιώνα».
Ο κ. Μητσοτάκης εκφώνησε έναν εθνικό λόγο και χρησιμοποίησε λέξεις που ξυπνούν ανακλαστικά όπως ιστορικός αναθεωρητισμός και λαϊκισμός, απευθυνόμενος όχι μόνο στα μέλη του Κογκρέσου, αλλά και στην ελληνική ομογένεια και κατά προέκταση στο αμερικάνικο λόμπι το οποίο όπως διαφαίνεται θα γίνει ακόμη πιο δραστήριο. Σίγουρα η ομιλία του κ. Μητσοτάκη είχε και προεκλογική χροιά καθώς στόχευε και στο δικό μας εγχώριο ακροατήριο.
«Οι δημοκρατίες μας απειλούνται από τις «Σειρήνες» των λαϊκιστών που προσφέρουν εύκολες λύσεις σε περίπλοκα προβλήματα. Οι φωνές τους ακούγονται, κυρίως επειδή η ανισότητα των εισοδημάτων έχει αυξηθεί στις κοινωνίες μας και πολλοί, δικαιολογημένα, αισθάνονται ότι έχουν μείνει πίσω. Στην Ελλάδα μιλάμε εκ πείρας. Πληρώσαμε βαρύ τίμημα επειδή ακούσαμε αυτές τις φωνές» είπε.
Η αναφορά στην τάξη των πολιτών εκείνων που παρασύρθηκαν ή παρασύρονται από τις φωνές του λαϊκισμού λόγω της φτωχοποίησής τους και της αδυναμίας τους να αντιδράσουν έγινε στα μέλη του Κογκρέσου και απευθυνόταν και στους Δημοκρατικούς και μπορεί να ήταν και μια υπενθύμηση για τον τρόπο που έχασαν τις προηγούμενες εκλογές όταν η υποψήφια για την αμερικάνικη προεδρία Χίλαρι Κλίντον «συνελήφθη» από τα ανοιχτά μικρόφωνα των δημοσιογράφων να αποκαλεί αυτή τη μερίδα του πληθυσμού ως «αξιοθρήνητους» σπρώχνοντάς τους στην «αγκαλιά» του Τραμπ.
«Πρέπει να ενισχύσουμε τους δημοκρατικούς μας θεσμούς για να αντιμετωπίσουμε τις βαθύτερες αιτίες του θυμού και της δυσπιστίας των πολιτών μας. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις εισοδηματικές ανισότητες χωρίς να χάσουμε τον δυναμισμό των ανοικτών οικονομιών μας» είπε ο κ. Μητσοτάκης.
Επιπλέον ο Πρωθυπουργός αν και υποστήριξε την πολυμέρεια, όπως είπε, στις διεθνείς σχέσεις, υπογράμμισε πως πρέπει «να βάλουμε σε τάξη τα του οίκου μας. Προσωπικά, ανησυχώ περισσότερο για τους εσωτερικούς κατακερματισμούς των δημοκρατιών μας από ό,τι φοβάμαι την απειλή αλαζονικών τυράννων» είπε και έδωσε έμφαση στη σημασία της εθνικής ταυτότητας.
«Υπάρχουν τρεις ισχυρές δυνάμεις που συλλογικά συνδέουν τις επιτυχημένες δημοκρατίες: το κοινωνικό κεφάλαιο, και με αυτό εννοώ εκτεταμένα κοινωνικά δίκτυα, με υψηλά επίπεδα εμπιστοσύνης, που τόσο θαύμαζε ο Αλεξίς ντε Τοκβίλ. Οι ισχυροί θεσμοί. Και κοινές αφηγήσεις που σφυρηλατούν μια ενοποιημένη εθνική ταυτότητα. Και οι τρεις αυτές δυνάμεις σήμερα διαβρώνονται» είπε ενώ σε διάφορα σημεία της ομιλίας του έκανε αναφορές από τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα, μέχρι τον Μάντισον, τον Τζέφρεσον και τον Λίνκολν.
Επρόκειτο για τολμηρές αναφορές στη χώρα όπου κυριαρχεί η ακυρωτική κουλτούρα (Cancel culture) και καταργούνται από λύκεια και Πανεπιστήμια μαθήματα όπως η Οδύσσεια, ο Πλάτωνας και άλλοι κλασσικοί στο πλαίσιο της «απολευκοποίησης» αφού ο όρος classics παραπέμπει, για τους υποστηρικτές αυτής της ιδεολογίας, στη λευκή υπεροχή, στην πατριαρχεία, στη δουλεία, στην αποικιοκρατία και στα φασιστικά και ναζιστικά καθεστώτα του 20ου.
«Αυταρχικά καθεστώτα αμφισβητούν την ικανότητά μας να προσφέρουμε ευημερία σε όλους τους πολίτες μας. Προσφέρουν στο λαό τους μια «φαουστιανή» συμφωνία: να ανταλλάξουν την πολιτική ελευθερία και τα ατομικά δικαιώματα με υψηλά επίπεδα ανάπτυξης και ατομικής οικονομικής ευημερίας. Πολλοί είναι πρόθυμοι να το αποδεχτούν» προειδοποίησε και σημείωσε πως «ο επανασχεδιασμός της δημοκρατίας έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις του 21ου αιώνα μπορεί να ακούγεται δύσκολη υπόθεση. Αλλά αυτή είναι η αποστολή της γενιάς μας και είμαι βέβαιος ότι θα την φέρουμε εις πέρας» είπε χαρακτηρίζοντας τις ΗΠΑ και την Ελλάδα ως θεματοφύλακες της ελευθερίας.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός στη 45 περίπου λεπτών εξαιρετικά μελετημένη ομιλία του κατάφερε με δεξιοτεχνία να αποφύγει τον κίνδυνο να υποπέσει σε κλισέ. Μίλησε για τη γένεση της δημοκρατίας στην αρχαία Αθήνα, καταφέρνοντας παράλληλα να συνδέσει αυτό το «άλμα πίστης», το «θαύμα», που συνέβη στη χώρα μας με τη διαμόρφωση του δυτικού πολιτισμού και το κοινό αξιακό σύστημα που μοιραζόμαστε όλοι όσοι ζούμε σε αυτόν, τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τον τουρκικό αναθεωρητισμό, το Κυπριακό, χωρίς όμως να αναφέρει ούτε μια φορά τη λέξη Τουρκία. Ακόμη περισσότερο μίλησε για τις προκλήσεις, αλλά και τους κινδύνους που επιφυλάσσει το μέλλον για τις δυτικές κοινωνίες και το δημοκρατικό πολίτευμα.
Ο πρωθυπουργός κατάφερε να ξεφύγει από το χρόνιο σύνδρομο της εξωτερικής μας πολιτικής, αυτό του αδικημένου που καταγγέλλει τον νταή και αυτοπροσδιορίζεται βάσει της συμπεριφοράς του άλλου.
Ο τρόπος που πέρασε το μήνυμα στο Κογκρέσο για τη Τουρκία ήταν αριστοτεχνικός και υποδόριος. Εχτιζε το επιχείρημα σταδιακά και το κλιμάκωνε, χωρίς ίχνος εμπάθειας, αλλά με ψυχρό ρεαλισμό, περιθωριοποιώντας το ρόλο της γείτονας χώρας στο διεθνές γίγνεσθαι, αφού αυτή δεν μπόρεσε ποτέ να συμπλεύσει με τις αξίες του δυτικού πολιτισμού, δεδομένου ότι και η γέννηση τους «Τουρκικής Δημοκρατίας», η οποία το 2023 γιορτάζει τα 100 χρόνια της, οικοδομήθηκε στην βίαιη εξάλειψη των μειονοτήτων της άλλοτε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Συμπερασμαστικά ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης κατάφερε να περάσει επιτυχώς τα μηνύματα της Ελλάδας απευθείας στα δύο νομοθετικά σώματα του Κογκρέσου χωρίς μεσάζοντες αφού ήταν ο πρώτος Ελληνας πρωθυπουργός που μίλησε στη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Χρησιμοποιώντας συμβολισμούς κατάφερε να δείξει τη σύγκλιση των δυτικών συμφερόντων με τη θέση της Ελλάδας, να συνδέσει τη σφαγή του Μεσολογγίου με την Μαριούπολη και την αντίσταση των Ουκρανών, να τονίσει την αποφασιστικότητα για την προάσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, να καταγγείλει τον αναθεωρητισμό δεσποτικών καθεστώτων, αλλά και να αναδείξει το ρόλο του ελληνισμού ως θεματοφύλακα των δυτικών αξιών, όχι μόνο ως οπλισμένος ακρίτας λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αλλά και ως πολιτιστική δύναμη με κληρονομιά έναν πολιτισμό χιλιετιών.
Η επίκληση στην παράδοση δεν έφερε ίχνος νοσηρού εθνοκεντρισμού και προγονολατρείας. Aντίθετα έθεσε τις βάσεις για ένα νέο εθνικό όραμα που θα πρέπει να υπερβαίνει το εμφυλιοπολεμικό δίπολο Αριστερά – Δεξιά, το οποίο έχει καθηλώσει την ελληνική κοινωνία εδώ και δεκαετίες.
Η ευχή όλων μας είναι να μην παραμείνει μια εξαιρετική ομιλία, αλλά να γίνει πράξη που θα αλλάξει την μονίμως δύσκολη καθημερινότητα των Ελλήνων πολιτών. Τότε μόνο θα μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε ιστορική.
Δημοσθένης Γκαβέας HuffPost
ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 18/5/2022 #ODUSSEIA #ODYSSEIA