Ποιες είναι οι δεσμεύσεις των χωρών του νότου της ΕΕ.
Την «κοινή και ισχυρή πεποίθησή τους» πως η «επείγουσα και φιλόδοξη παγκόσμια δράση» σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία για την αντιμετώπιση της κλιματικής και περιβαλλοντικής κρίσης και για τη δημιουργία ενός ασφαλούς, «ευημερούντος, δίκαιου και βιώσιμου μέλλοντος για τις κοινωνίες μας» υπογραμμίζουν οι χώρες του νότου της ΕΕ (Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Κύπρος, Μάλτα, Πορτογαλία και Σλοβενία), με τη συμμετοχή της προέδρου της Κομισιόν, στο πλαίσιο της Διακήρυξης της Αθήνας για την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον στη Μεσόγειο.
«Με μεγάλη μου χαρά καλωσορίζω στην Αθήνα τους ομολόγους μου, αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων, στην επισήμως 1η Σύνοδο MED 9, αφού προστέθηκαν πλέον η Σλοβενία και η Κροατία», αναφέρει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στη δήλωσή του πριν την έναρξη των εργασιών της Συνόδου Κορυφής των χωρών του νότου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Εκφράζοντας τη χαρά του για το γεγονός ότι στην ατζέντα βρίσκεται «το ζήτημα της κλιματικής κρίσης τις συνέπειες της οποίας αντιμετωπίζει η Μεσόγειος σήμερα», ο πρωθυπουργός επισημαίνει επίσης: «Θα έχουμε την ευκαιρία να υιοθετήσουμε τη Διακήρυξη της Αθήνας, η οποία θέτει τις προτεραιότητες των χωρών της Μεσογείου και του Ευρωπαϊκού Νότου, για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, η οποία επηρεάζει ιδιαίτερα την κοινή μας θάλασσα, τη Μεσόγειο.
Θα έχουμε επίσης την ευκαιρία να συζητήσουμε σημαντικά γεωπολιτικά και άλλα ζητήματα, από το Αφγανιστάν έως την πανδημία Covid. Και φυσικά θα είναι μια ευκαιρία να επαναβεβαιώσουμε την προσήλωσή μας στην επίτευξη των σημαντικών στόχων που έχουμε θέσει, να έχουμε μετατρέψει την Ευρώπη στην πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο έως τα μέσα του αιώνα».
Μεταξύ άλλων, οι χώρες επαναλαμβάνουν τη σταθερή δέσμευσή τους στην εφαρμογή της Συμφωνίας των Παρισίων και στον στόχο του περιορισμού αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, καθώς και τη δέσμευσή τους στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό δίκαιο για το κλίμα και τον στόχο της ΕΕ για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% ως το 2030, από τα επίπεδα του 1990.
Παράλληλα, στη διακήρυξη υπογραμμίζεται πως η Μεσόγειος είναι «εξόχως ευάλωτη» στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, καθώς είναι επιρρεπής σε ακραία καιρικά φαινόμενα, και ήδη «βιώνει εκτενέστερα, συχνότερα και εντονότερα κύματα καύσωνα, ξηρασίες, έντονες βροχοπτώσεις, πλημμύρες και δασικές πυρκαγιές. Ως αποτέλεσμα η περιοχή υφίσταται τώρα πρωτοφανή οικολογική ζημιά και οι δυνατότητες απόκρισης φτάνουν στα όριά τους».
Όπως υπογραμμίζεται, η ευπάθεια αυτή πρόκειται να αυξηθεί λόγω των επιταχυνόμενων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή, με αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις και απώλειες, τόσο επί του παρόντος όσο και στο μέλλον. «Συναφώς, οι επιπτώσεις αυτές και η κλιματική συνοχή πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την ανάπτυξη και την υλοποίηση των πολιτικών της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια, και να αντιμετωπισθούν και να αναγνωρισθούν κατάλληλα ώστε να διασφαλισθεί πως οι χώρες μας δεν βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, στο πλαίσιο ενός μεταβαλλόμενου κλίματος».
Επίσης, οι χώρες του νότου «αναγνωρίζουν την ανάγκη για αποφασιστικές πολιτικές προσαρμογής και ανθεκτικότητας, σύμφωνα με τη νέα Στρατηγική της ΕΕ για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή και για μέτρα πρόληψης σε όλους τους τομείς που αναμένεται να επηρεασθούν σημαντικά από την κλιματική αλλαγή στην περιοχή της Μεσογείου – συμπεριλαμβανομένου του περιβαλλοντικού και του κοινωνικοοικονομικού τομέα –, με διατομεακό τρόπο, δεδομένου ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δημιουργούν σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία».
Παράλληλα συμφωνούν να «εντατικοποιήσουν την πολυμερή συνεργασία μέσω της ανταλλαγής εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών ως προς τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των αναγκαίων πολιτικών προσαρμογής και των μέτρων πρόληψης για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, με την εμπλοκή όλων των ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένων των κύριων δημόσιων αρχών, της κοινωνίας των πολιτών και των επιχειρήσεων» και «υπογραμμίζουν την ανάγκη να εμπλακούν σε ενεργό διάλογο και να προωθήσουν κοινές πρωτοβουλίες και απαντήσεις με όλα τα μεσογειακά κράτη, υιοθετώντας μια περιφερειακή προσέγγιση για την κλιματική κρίση, σε ευθυγράμμιση με τη δράση της ΕΕ.
Όπως συμπληρώνεται, οι χώρες δεσμεύονται στην τήρηση των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και την προώθηση συναφών νομοθετικών προσαρμογών, ως μέρος της δέσμης «Fit for 55», ενώ επίσης επισημαίνουν την ανάγκη να εξετασθούν οι ακόλουθες αρχές καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων της εν λόγω δέσμης μέτρων: διασφάλιση απεξάρτησης από τον άνθρακα, κοινωνική δικαιοσύνη και τεχνολογική ουδετερότητα, στήριξη της καινοτομίας και των βιομηχανικών μεταβάσεων, λαμβάνοντας υπόψιν τις μέχρι στιγμής προσπάθειες.
Υποστηρίζουν επίσης την αρχή ενός Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα, ο οποίος χρησιμεύει ως κλιματικό μέτρο που μετριάζει αποτελεσματικά τους κινδύνους διαρροής άνθρακα, ενώ παράλληλα συμμορφώνεται πλήρως με τους κανόνες του ΠΟΕ.
Προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς της Μεσογείου
Όπως σημειώνουν οι χώρες της EUMED9, δεσμεύονται να «εργασθούν προς την κατεύθυνση προστασίας της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς της Μεσογείου, η οποία απειλείται από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αναλαμβάνοντας ενεργό δράση και στηρίζοντας την πρωτοβουλία «Αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική και φυσική κληρονομιά» που ξεκίνησε η Ελλάδα στη Σύνοδο Κορυφής για τη Δράση για το Κλίμα του 2019 και η οποία αναγνωρίσθηκε από τον Γενικό Γραμματέα των ΗΕ, και στην οποία συμμετέχουν πλήρως η UNESCO, η WMO και η UNFCCC. Στο πλαίσιο αυτό, συμφωνούν να συμμετάσχουν σε ένα πιλοτικό σχέδιο για την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, το οποίο βρίσκεται υπό επεξεργασία».
Επισημαίνουν επίσης την ανάγκη να προβούν στις αναγκαίες δράσεις για την άμεση και ταχεία ευθυγράμμιση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδυτικών ροών με την πολιτική χαμηλών εκπομπών ρύπων θερμοκηπίου και κλιματικής ανθεκτικότητας, προκειμένου να επιταχύνουν την ανάπτυξη φιλικών προς στο περιβάλλον υποδομών με χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα. Αναγνωρίζουν επίσης την ανάγκη για μελλοντικές συντονισμένες δράσεις για την αντιμετώπιση των αδυναμιών που οφείλονται στην περιορισμένη συνδεσιμότητα μεταξύ της Μεσογείου και της ηπειρωτικής Ευρώπης.
Εν όψει της COP26 της UNFCCC, υπογραμμίζουν την ανάγκη όλα τα μέρη να υιοθετήσουν περισσότερο φιλόδοξους στόχους, με ένα «συνεκτικό και ισορροπημένο τρόπο, και να δεσμευθούν για την υλοποίησή τους, και θα εργασθούν εντός της ΕΕ αλλά και με τρίτους εταίρους, με στόχο να επιτευχθεί το πιο φιλόδοξο αποτέλεσμα στην COP26, σύμφωνα με τη δέσμη «Fit for 55» της ΕΕ».
Τονίζουν επίσης πως η κλιματική κρίση είναι μια παγκόσμια απειλή που απαιτεί συντονισμένη παγκόσμια δράση, και ως εκ τούτου, απευθύνουν έκκληση προς όλες τις χώρες να δράσουν συλλογικά και χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση, όπως δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας των ΗΕ την 9η Αυγούστου και «συναφώς, καλούν όλους τους διεθνείς εταίρους, ιδίως τις χώρες της G20, να κυρώσουν τη Συμφωνία των Παρισίων και να αυξήσουν το επίπεδο φιλοδοξίας τους, με την ανακοίνωση φιλόδοξων εθνικών προγραμμάτων προσαρμογής (NDCs).
Παράλληλα, καλούν όλες τις χώρες να συμμετάσχουν στην COP26 της UNFCCC σε επίπεδο Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων και να δεσμευθούν για τον στόχο κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Βιοποικιλότητα
Οι χώρες της EUMED9 αναγνωρίζουν ότι το «μοναδικό κέντρο για τη θαλάσσια βιοποικιλότητα και τον ενδημισμό της περιοχής της Μεσογείου απειλείται από την απώλεια και από την υποβάθμιση των βιοτόπων, η οποία επιδεινώνεται περαιτέρω από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής» και τονίζουν την ανάγκη ανάληψης επείγουσας δράσης για την αντιμετώπιση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων στη βιοποικιλότητα και στα οικοσυστήματα της περιοχής και, ως εκ τούτου, την ανάγκη για τον απαραίτητο μετασχηματισμό με στόχο την ανάκαμψη της βιοποικιλότητας έως το 2030, σύμφωνα με τη Στρατηγική της ΕΕ για τη Βιοποικιλότητα για το 2030.
Δεσμεύονται επίσης να αναλάβουν δράση για τη διεύρυνση και για την καλύτερη διαχείριση του δικτύου προστατευόμενων περιοχών της ΕΕ, συμβάλλοντας στην επίτευξη του στόχου της προστασίας του 30% της ξηράς και της θάλασσας της ΕΕ έως το 2030, το ένα τρίτο εκ των οποίων υπό αυστηρή προστασία, μέσω συλλογικής δράσης από όλες τις χώρες που συμμετέχουν σε αυτήν την κοινή προσπάθεια, λαμβάνοντας υπόψιν τις εθνικές περιστάσεις.
Δάση
Οι εννιά χώρες αναγνωρίζουν τις δυσμενείς μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών στη βιοποικιλότητα και στα οικοσυστήματα της περιοχής της Μεσογείου, οι οποίες «θέτουν σε κίνδυνο τα είδη, μεταβάλλουν τα υδρολογικά και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά των λεκανών απορροής και αυξάνουν την υποβάθμιση ποιότητας των εδαφών, συμπεριλαμβανομένης της έντονης διάβρωσης».
Συμφωνούν πως η δασική διαχείριση θα πρέπει να βασίζεται στη διαφοροποίηση των ειδών και των τόπων προέλευσής τους, με προσαρμογή στις μελλοντικές κλιματικές συνθήκες και στη διαφοροποίηση των δασικών και στατικών δομών και υπενθυμίζουν τη σημασία υπαγωγής των πρωτογενών και των υπεραιωνόβιων δασών υπό καθεστώς αυστηρής προστασίας. Επίσης, αναγνωρίζουν την όλη σημασία και τον σημαντικό ρόλο των οικοσυστημικών υπηρεσιών και των πράσινων υποδομών και τον κομβικό ρόλο των δασών στη διαχείριση των υδάτων και του κύκλου ζωής του άνθρακα και τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Παράλληλα τονίζουν την ανάγκη περαιτέρω προώθησης της βιώσιμης διαχείρισης των δασών, ενδυναμώνοντας τον πολυλειτουργικό ρόλο των δασικών οικοσυστημάτων και διασφαλίζοντας την προστασία και αποκατάστασή τους με τη δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών για τον σκοπό αυτό. Επιπλέον, τονίζουν την ανάγκη εφαρμογής κατάλληλων έργων αναδάσωσης και, εν προκειμένω, δεσμεύονται να αναλάβουν δράσεις για την αύξηση της ποσότητας, της ποιότητας και της ανθεκτικότητας των δασών, συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης να συμβάλουν στη φύτευση τουλάχιστον 3 δισεκατομμυρίων επιπλέον δέντρων στην ΕΕ έως το 2030, με πλήρη σεβασμό στις αρχές της οικολογίας.
Αναγνωρίζουν, συναφώς, πως η Ανανεωμένη Στρατηγική της ΕΕ για τα Δάση, η οποία υιοθετήθηκε από την Επιτροπή τον Ιούλιο 2021, μπορεί να υποστηρίξει περιφερειακές και εθνικές δράσεις και δεσμεύονται να επενδύσουν τους απαραίτητους πόρους, να αξιοποιήσουν τις καλύτερες διαθέσιμες επιστημονικές μεθόδους και τεχνικές και να κινητοποιήσουν τις κοινωνίες προκειμένου να σχεδιάσουν τον καθαρισμό των δασών, να δημιουργήσουν αντιπυρικές ζώνες και να αναπτύξουν όλα τα αποτελεσματικά εθνικά και τοπικά μέτρα πρόληψης δασικών πυρκαγιών, χρησιμοποιώντας εργαλεία πληροφορικής και ψηφιακής οικονομίας.
Συμφωνούν επίσης να εκκινήσουν την εκπόνηση σχεδίων, σε επίπεδο κοινότητας, και να εφαρμόσουν αρχές διαχείρισης κινδύνου, επί τη βάσει επιστημονικής γνώσης αναφορικά με τα οικοσυστήματα, με στόχο την αποτροπή κινδύνων από κλιματικές απειλές, την ανταλλαγή εμπειριών και τη συνεργασία σε μέτρα μείωσης κινδύνου. Παράλληλα, ενθαρρύνουν την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειριών για την ανάκαμψη και αποκατάσταση των οικοσυστημάτων των υποβαθμισμένων περιοχών, εντός και εκτός προστατευόμενων περιοχών, και την ανάληψη πρωτοβουλιών που συμβάλλουν στη συνδεσιμότητα των οικοσυστημάτων και στηρίζουν τον στρατηγικό ρόλο των δασών και του δασικού τομέα στην εξεύρεση λύσεων για την αύξηση βιώσιμης χρήσης προϊόντων ξυλείας, προς αντικατάσταση άλλων υλικών, που προκαλούν έντονες εκπομπές αερίων.
Πέρα από τα Μεσογειακά δάση, τονίζουν την ανάγκη να αντιμετωπίσουν την εισαγόμενη αποψίλωση των δασών και την παγκόσμια υποβάθμιση των δασών, μέσω μιας νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας σε επίπεδο ΕΕ.
Οι εννιά χώρες επίσης αναγνωρίζουν το ρόλο μιας βιώσιμης Γαλάζιας Οικονομίας για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας στη Μεσόγειο, μεταξύ άλλων, μέσω επενδύσεων σε καινοτόμες πράσινες τεχνολογίες και μέσω περαιτέρω προώθησης των αρχών της κυκλικής οικονομίας και συμφωνούν να προωθήσουν τα πρότυπα της γαλάζιας οικονομίας της ΕΕ με σκοπό να καταστούν κυκλικά και να μειωθεί το περιβαλλοντικό, κλιματικό και ενεργειακό αποτύπωμα όλων των συναφών υπεράκτιων και χερσαίων/παράκτιων δραστηριοτήτων με ιδιαίτερη προσοχή στη μείωση της ρύπανσης από πλαστικά.
Υπογραμμίζουν επίσης την ανάγκη να προωθήσουν ένα ισχυρό πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ για την υποστήριξη ανάπτυξης της γαλάζιας οικονομίας και μια περισσότερο ενοποιημένη θαλάσσια πολιτική. Καλούν επίσης όλες τις χώρες να συμμετάσχουν ενεργά, στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, στη 2η Διάσκεψη των ΗΕ για τους Ωκεανούς, που θα διεξαχθεί στη Λισαβόνα το 2022 (27 Ιουνίου – 1η Ιουλίου), προκειμένου να διασφαλισθεί η ενίσχυση της πολιτικής δέσμευσης και έμπρακτης δράσης, σε παγκόσμιο επίπεδο, για την επίτευξη του SDG 14.
Ακόμη, «υποστηρίζουν σθεναρά τον χαρακτηρισμό της Μεσογείου ως Περιοχής Ελέγχου Εκπομπών Θείου (SECA), από την 1η Μαρτίου 2024».
Πολιτική προστασία, πρόληψη και ετοιμότητα
Οι χώρες της EUMED9 «αναγνωρίζουν πως ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ παρέχει πλαίσιο συνεργασίας και αρωγής σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης μεγάλης κλίμακας, οι οποίες υπερβαίνουν τις δυνατότητες των πληττόμενων κρατών-μελών, και τονίζουν τη σημασία διασφάλισης και περαιτέρω στήριξης του Μηχανισμού με θεσμικά, οικονομικά και επιχειρησιακά μέσα» και ζητούν την «πλήρη εφαρμογή του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας ΕΕ και την ουσιαστική ενίσχυση του μέσων της RescEU στη Μεσόγειο, λαμβάνοντας επίσης υπόψιν τις υφιστάμενες ικανότητες και υποδομές των κρατών-μελών, με στόχο τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής εφεδρικής δύναμης. Ζητούν την επιτάχυνση ανάπτυξης ενός στόλου πυροσβεστικών ή άλλων Αεροπλάνων και ελικοπτέρων και ενίσχυση των ικανοτήτων αεροδιακομιδής (MEDEVAC), με σκοπό την προστασία των Ευρωπαίων πολιτών και του φυσικού περιβάλλοντος από όλο και πιο σοβαρές και σύνθετες καταστροφές, όπως πυρκαϊές, πλημμύρες, σεισμούς, επιδημίες, καθώς και επενδύσεις στον τομέα ανάπτυξης δυνατοτήτων για την πρόληψη και αντιμετώπιση καταστροφών».
Τονίζουν επίσης τον επείγοντα χαρακτήρα ενίσχυσης και εμβάθυνσης της συνεργασίας μεταξύ των Μεσογειακών εταίρων, δεδομένου ότι οι προκλήσεις που σχετίζονται με φυσικές καταστροφές έχουν κοινό προφίλ, είναι συχνά διασυνοριακές και απαιτούν πρωτοβουλίες για ανταλλαγή ειδικών, εξαγωγής διδαγμάτων, βέλτιστων πρακτικών, μέσων και εμπειρογνωμοσύνης.
«Υπό το φως των ανωτέρω, σεβόμενοι υφιστάμενες περιφερειακές συμφωνίες, συμφωνούμε να επεκτείνουμε περαιτέρω τις εργασίες της ομάδας των Χωρών του Νότου της ΕΕ, διοργανώνοντας τομεακές συναντήσεις, σε όλα τα επίπεδα, όπως αρμόζει, σε ένα ευέλικτο και ανεπίσημο πλαίσιο, με στόχο τη διευκόλυνση του αποτελεσματικού συντονισμού και των ανταλλαγών μεταξύ των εννέα Εταίρων» καταλήγει η Διακήρυξη.
Κώστας Μαυραγάνης
Πηγή: HuffPost
ΟΔΥΣΣΕΙΑ,17/9/2021 #ODUSSEIA #ODYSSEIA