12 Αυγούστου:
1645: Τα Χανιά κυριεύθηκαν από Τούρκους που προέβησαν σε φοβερές σφαγές, καταστροφές και λεηλασίες.
1823: Πάνδημη κηδεία του Μάρκου Μπότσαρη στο Μεσολόγγι και ενταφιασμός σωρού του εν μέσω θρήνων και εθνικού παλμού.
1825: Επίθεση Ελλήνων κατά των οχυρωμένων στο Καστράκι Αιγυπτίων.
13 Αυγούστου:
1825: Σημαντικές επιτυχίες των Ελλήνων εναντίον του Ιμπραήμ στα Τρίκορφα Τριπολιτσάς, στην Πιάνα και τη Ζαράκοβα Μαντινείας.
14 Αυγούστου:
1822: Μάχη έξω από το Ναύπλιο στη θέση Κούτσι. Νίκη των Ελλήνων υπό τον Δημήτριο Υψηλάντη και τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
1822: Ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος Α΄ χορήγησε επ’ αόριστον άδεια στον Ιωάννη Καποδίστρια, επειδή δεν συμφώνησε με ένα άκρως φιλελληνικό υπόμνημα του υπουργού του.
1824: Ο υπό τον Ιμπραήμ αιγυπτιακός στόλος κατέφθασε στην Κω.
1831: Κήρυξη αποκλεισμού της Ύδρας από τον Καποδίστρια.
15 Αυγούστου:
1828: Νίκη των Κρητών στον Άγιο Ιωάννη της Γόρτυνας.
16 Αυγούστου:
1832: Θάνατος του κατά Βακαλόπουλου «αγνότεροου ίσως και περισσότερο ανιδιοτελή από τους αρχηγούς της Ελληνικής Επανάστασης» Δημητρίου Υψηλάντη στο Ναύπλιο. Η κληρονομική μυοτονική δυστροφία θεωρείται ως πιθανή αιτία θανάτου του.
17 Αυγούστου:
1827: Η κυβέρνηση και η βουλή εγκαταστάθηκαν στην Αίγινα από το Ναύπλιο μετά από υπόδειξη του Μαυροκορδάτου και του Α. Ζαΐμη, καθώς και των ναυάρχων Κόδριγκτον και Δεριγνύ.
1828: Τα γαλλικά στρατεύματα υπό τον Μαιζόν αποβιβάστηκαν στο Πεταλίδι.
1828: Ο Ι. Καποδίστριας ίδρυσε το πρώτο τάγμα πυροβολικού που αποτελείτο από επιτελείο και 6 πυροβολαρχίες υπό την διοίκηση του συνταγματάρχη πυροβολικού Νικολάου Πιέρρου.
18 Αυγούστου:
1822: Η Πελοποννησιακή Γερουσία απονέμει στον Θ. Κολοκοτρώνη τον τίτλο του Αρχιστράτηγου μετά την περιφανή νίκη στα Δερβενάκια και μετά από απαίτηση όλων.
19 Αυγούστου:
1716: Κατά την πολιορκία της Κέρκυρα που διήρκεσε από τις 8 Ιουλίου έως τις 22 Αυγούστου οι γενίτσαροι έκαναν έφοδο και κατέλαβαν τον προμαχώνα του Αγίου Αθανασίου. Κατά τη θρησκευτική εκδοχή, η λύση της πολιορκίας σχετίζεται με θαυματουργή εμφάνιση του Αγίου Σπυρίδωνα. Στις 9 Αυγούστου 1716 ξέσπασε στο νησί ασυνήθιστη ισχυρή καταιγίδα και ταυτόχρονα στο στρατόπεδο των Τούρκων κυκλοφόρησε η είδηση ότι πολλοί στρατιώτες είδαν τον Άγιο Σπυρίδωνα με τη μορφή καλόγερου να βγαίνει από τον ναό όπου φυλάσσεται το σεπτό σκήνωμά Του, απειλώντας τους επιτιθέμενους μουσουλμάνους με αναμμένο πυρσό ή με ξίφος. Αυτά δημιούργησαν πανικό που οδήγησε στην άρση της πολιορκίας. Η διήγηση αυτή καταγράφηκε από τον ιερέα Δημ. Μανάτο και κατατέθηκε σε συμβολαιογράφο τον Αύγουστο του 1716. Την εκ θαύματος σωτηρία της πόλης καταγράφει και ο στρατάρχης των χερσαίων δυνάμεων της Κέρκυρας κόμης του Σούλενμπουργκ, και κλείνει το Ημερολόγιό του για τα γεγονότα του 1716 με τη φράση: «Αλλά ο Θεός θέλησε να σώσει την Πόλη, και γι’ αυτόν τον λόγο έσπειρε τον πανικό στους απίστους τόσο στη θάλασσα όσο και την ξηρά». Έκτοτε, με διάταγμα του Βενετού Γενικού Καπιτάνου Andrea Pizani της 19/30 Μαρτίου του 1717, γίνεται λιτανεία και περιφορά του λειψάνου του Αγίου στις 11 Αυγούστου, παράδοση που διατηρείται μέχρι σήμερα. Η Βενετική Σύγκλητος αφιέρωσε στον Ι.Ν. του Αγ. Σπυρίδωνος ασημένιο καντήλι που φέρει την επιγραφή: OB SERVATAM CORCVRAM DIVO SPYRIDIONI TVTELARI SENATVS VENETVS ANNO MDCCXVI.
1821: Σημαντική επιτυχία των επαναστατών στις Αλιάκες Θερίσου της Κρήτης με τους οπλαρχηγούς Δασκαλάκη, Βουρδουμπή, Π. Πρωτοπαπαδάκη, Σήφακα, Μανουσέλη, Μανουσογιαννάκη.
1826: Μάχη της Μπασαράς (ή Βασσαρά στην επαρχία του Μυστρά). Το επίλεκτο σώμα που συστάθηκε στις 11Ιουλίου 1826 από 500 επίλεκτους κατ’ εξοχήν Κεφαλλονίτες υπό τους Ανδρέα Μεταξά, Κωνσταντίνο Μεταξά, Δημήτριο Ορφανό, Κάρολο Δρακόπουλο, και τον Δανιήλ Πανά, καθώς και τον Ζακύνθιον Ιωάννη Πέτα, είχε τεθεί κάτω από τον Θ. Κολοκοτρώνη και αγωνίσθηκε κατά του Ιμπραήμ στις επιχειρήσεις του Ιουλίου 1826 σε Μυστρά, Αγ. Πέτρο και Πραστό. «…Ιδιαιτέρως το σώμα αυτό των Κεφαλληνο-Ζακυνθίων θα διακριθή κατά την μάχην εις Άστρος και έτι πλέον κατά την μάχην της Μπασαράς κατά την 19ην Αυγούστου 1826». Γράφει ο Σπυρίδων Τρικούπης: «Την δε 19 οι δισχίλιοι ούτοι συνήψαν μάχην μετά τινος αποσπάσματος χιλίων ατάκτων πεζών και ιππέων έν τινι στενοτοπία κατά τον Μπασαράν· εφόνευσαν 50, εζώγρησαν 17, πολλούς ίππους και ημιόνους, και απέσπασαν των χειρών αυτών 40 αιχμαλώτους, χιλιάδας αιγοπροβάτων, και 300 βόας. Οι εχθροί απήντησαν επί της πορείας των, άλλο αξιοσημείωτον πρόσκομμα. Εντός του πύργου του Μεχμέτμπεη εκλείσθησαν υπό τινα ιερέα 30 Έλληνες, δώδεκα ημέρας επολιορκήθησαν και καθ’ ημέραν εκανονοβολούντο, γενναίως εγκαρτερούντες· ιδόντες δε ότι υπεσκάπτετο υπόνομος εξώρμησαν την νύκτα ξιφήρεις διά μέσου των πολυαρίθμων εχθρών· τρεις μόνον εφονεύθησαν, εν οίς και ο ιερεύς».
1849: Οι αγγλοϊόνιες αρχές στην Κεφαλλονιά κατέστειλαν επαναστατικό κίνημα (15/19.8.1849) εναντίον τους και οι ένοχοι τιμωρήθηκαν παραδειγματικά. Η γνωστή ως εξέγερση της Σκάλας στα μέσα Αυγούστου του 1849, καθώς κανένα κοινωνικό περιστατικό δεν μπορεί να ερμηνευθεί μονοσήμαντα, δεν ήταν μόνο μια αγροτική εξέγερση έναντι ντόπιων και ξένων δυναστών, δηλαδή καταχθονίων και Άγγλων.
Μπορεί η εξέγερση αυτή να ερμηνευθεί ως ταξικό κίνημα με καθαρά οικονομικά ελατήρια, επειδή ήδη από το 1848 οι μεγαλογαιοκτήμονες της περιοχής, οι μεγαλέμποροι και οι πιστωτές φοβούμενοι ότι θα χάσουν τα χρήματά τους προχωρούσαν σε δέσμευση της παραγωγής της σταφίδας και σε καταπίεση και απάνθρωπη εκμετάλλευση των χωρικών της περιοχής;
Ή μπορεί να ήταν, όπως ισχυρίσθηκε ο αείμνηστος ιστορικός Σπύρος Λουκάτος, προβοκάτσια που προκλήθηκαν και οργανώθηκαν από τις αγγλοϊόνιες αρχές του νησιού με επικεφαλής τον Άγγλο τοποτηρητή, τον ντόπιο έπαρχο και τους άλλους σκοτεινούς αγγλόφιλους, με σκοπό είτε τον εκφοβισμό, είτε την ανακοπή των φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων που είχαν ξεκινήσει επί Αρμοστείας του Λόρδου John Seaton, είτε και την ενοχοποίηση του αναδυόμενου ριζοσπαστικού κινήματος της εποχής; Και κάτω από τις δύο αυτές κυρίαρχες οπτικές γωνίες ποιος ήταν ο ρόλος των ηγετών της εξέγερσης;
Το βέβαιο είναι πως το αυθόρμητο της λαϊκής αντίδρασης δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Είναι μια αντίδραση στην καταπίεση που ασκείται από τον ξένο κατακτητή και τους ντόπιους εκπροσώπους του. Οι απλοί άνθρωποι που πυκνώνουν τις τάξεις κάθε τέτοιου κινήματος πιστεύουν ότι υπηρετούν ανώτερα ιδανικά και τα κίνητρά τους είναι αγνά και πατριωτικά. Στην κατάθεσή του ο παπα-Γρηγόρης Ζαπάντης ή Νοδάρος αναφέρει χαρακτηριστικά: «αφού το ασκέρι έχει μαζωχτεί κάθε χωρικός ηύρεν αρμόδιον περίστασιν δια να εκτελέσει τα πάθη του». Ο έλεγχος χάνεται πολλές φορές σε κάθε επαναστατικό κίνημα που φουντώνει. Και στην εξέλιξή του, υπάρχουν άτομα ή και συγκροτημένες ομάδες που προσπαθούν να το χειραγωγήσουν προς ίδιον συμφέρον.
Η εξέγερση της Σκάλας ήταν λαϊκή εξέγερση που επηρεάστηκε βαθύτατα από τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, το γενικό περιβάλλον και τις επικρατούσες συνθήκες. Αν και -βάσει ιστορικών στοιχείων- κάποιοι είχαν συγκεκριμένα συμφέροντα στην πορεία της, η εξέγερση αυτή καθ’ εαυτή, δεν παύει να είναι ένα σημαντικότατο κομμάτι στη δύσκολη πορεία για την εθνική απελευθέρωση και για την συγκρότηση του μετέπειτα Ελληνικού κράτους.
20 Αυγούστου:
1788: Ο Λάμπρος Κατσώνης που αψήφησε τις δυο μεγάλες αυτοκρατορίες της εποχής του, καταναυμάχησε μόνος του τον τουρκικό στόλο στα ανοικτά της Καρπάθου. Η νίκη του αυτή θεωρείται ως η μεγαλύτερη κατά την πρώτη –και όχι μόνον- πολεμική περιπολία του καθώς απέδειξε πως μπορούσε να κυριαρχήσει στο Αιγαίο εκτοπίζοντας τον οθωμανικό στόλο.
Ευρυδίκη Λειβαδά
Εικόνα: Θοδωρής Βλάχος. Ένας από τους πρωταγωνιστές της εξέγερσης της Σκάλας Ελαιογραφία. Κοργαλένειο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αργοστολίου. Η εξέγερση της Σκάλας (15/19 Αυγούστου 1849) ήταν λαϊκή εξέγερση που επηρεάστηκε βαθύτατα από τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, το γενικό περιβάλλον και τις επικρατούσες συνθήκες.