12 Μαΐου
1821: Νίκη του Κολοκοτρώνη στο Βαλτέτσι. «Την σπουδαιότητα της μάχης αυτής, της οποίας την νίκην πάντες σχεδόν αποδίδουν εις τα σώματα των Κεφαλλήνων και Ζακυνθίων, καθομολογείν εκτός των άλλων ο Ιωαν. Φιλήμων θεωρήσει ότι αύτη υπήρξε ‘μία των φονικωτέρων και κρισιμωτέρων της εποχής εκείνης τα δευτερεία φέρουσα της του Βαλτετσίου…’». Στη μάχη αυτή πολέμησε και σώμα Κεφαλλήνων. Μάλιστα ο Ηλίας Πανάς πληγώθηκε πολεμώντας. Αργότερα έλαβε μέρος στη μάχη στο Λάλα, ενώ εν συνεχεία στην πολιορκία των Αθηνών και στο Κρεμμύδι, τραυματίστηκε και αιχμαλωτίσθηκε.
Η νίκη των επαναστατικών δυνάμεων στο Βαλτέτσι άνοιξε τον δρόμο για την κατάληψη της Τριπολιτσάς, στρατιωτικού και πολιτικού κέντρου της Πελοποννήσου. Οι οπλαρχηγοί που διακρίθηκαν εκτός από τον Θ. Κολοκοτρώνη ήταν ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης,ο Ιωάννης Μαυρομιχάλης, ο Δ. Πλαπούτας .
1821: Ο γενναίος κρητικός οπλαρχηγός Σήφακας επιτέθηκε εναντίον των Τούρκων στους Πύργους των Κουνουπιδιανών και Στερνών στα Χανιά και εξόντωσε πολλούς.
1822: Σημαντική νίκη των Ελλήνων σε μάχη έξω από τα Χανιά.
1854: Αγγλογαλλικά στρατεύματα υπό τον Ναύαρχο ντε Τινάν αποβιβάστηκαν στον Πειραιά για να καταλάβουν την Αθήνα και να αναγκάσουν την Ελληνική κυβέρνηση να ανακαλέσει τους αξιωματικούς οι οποίοι συμμετείχαν στα επαναστατικά κινήματα Ηπείρου, Θεσσαλίας, Μακεδονίας κατά της Τουρκίας.
13 Μαΐου
1821: Η μεγάλη νίκη των Ελλήνων στο Βαλτέτσι γιορτάστηκε το Σαββάτο 13. Η φονική μάχη κράτησε περισσότερο από 23 ώρες.
1821: Ο Νικηταράς απουσίαζε από τη μάχη στο Βαλτέτσι κατά την έναρξή της, γιατί ήταν στο Άργος καθώς μετέφερε τα τεμάχια μιας μολυβένιας σκεπής τουρκικού τζαμιού για να κάνουν βόλια. Όμως φθάνοντας στο ύψος της λίμνης Τάκας άκουσε τον αχό της μάχης και με 800 άνδρες επιτέθηκε στον Μουσταφάμπεη με τόση ορμή ώστε ο τελευταίος νόμισε πως επρόκειτο για γενικευμένη επίθεση των Ελλήνων και έδωσε το πρόσταγμα φυγής, η οποία τελικά, απεδείχθη ο τάφος του.
14 Μαΐου
1824: Αιγυπτιακή μοίρα κανονιοβόλησε την Κάσο και οι Κάσιοι με 600 Κρήτες απάντησαν στον εχθρικό κανονιοβολισμό. Η αιγυπτιακή ναυαρχίδα «Αφρική» προσέκρουσε σε ύφαλο. Τα δε υπόλοιπα πλοία έφυγαν για τη Σούδα.
1825: Το Βουλευτικό και το Εκτελεστικό σε κοινή συνεδρίαση αποφάσισαν τη χορήγηση γενικής αμνηστίας στον Κολοκοτρώνη και σε άλλους στρατιωτικούς που ήταν φυλακισμένοι.
1854: Από τις δυνάμεις Αγγλίας και Γαλλίας επιβλήθηκε ουδετερότητα στην Ελλάδα καθώς είχαν καταλάβει Πειραιά και Αθήνα. Ανασχηματίστηκε η ελληνική Κυβέρνηση και ανακλήθηκαν τα τμήματα από Ήπειρο και Θεσσαλία που είχαν σταλεί να ενισχύσουν τους Επαναστάτες.
15 Μαΐου:
1808 (15/27 Μαΐου): Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας κόμης Ρομαντζώφ, προσκάλεσε τον Ιωάννη Καποδίστρια να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο διπλωματικό σώμα της Ρωσίας.
1818: Στο Ιάσιο μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία ο Θ. Νέγρης.
1821: Τουρκικός στρατός κατέλαβε το Βουκουρέστι.
1825: Σημαντική νίκη του Γ. Καραϊσκάκη επί των Τούρκων στην περιοχή Μαυρολιθάρι της Παρνασσίδας.
1826: Όσοι διασώθηκαν από την Έξοδο του Μεσολογγίου έφθασαν στο Ναύπλιο.
16 Μαΐου
1821: Σήκωσε τη σημαία της Επανάστασης ο Πολύγυρος στη Χαλκιδική υπό τον Εμμανουήλ Παππά.
1822: Τουρκικά στρατεύματα υπό τον Χουρσίτ πασά και τον Ομέρ Βρυώνη κατέλαβαν το Σούλι. Οι Σουλιώτες, υπό τον Δαγκλή και τον Δράκο, αντιμετώπισαν χιλιάδες Τουρκαλβανούς κοντά στην Ι. Μ. Δονάτου. Οι Σουλιώτες με τέχνασμα του καπετάνιου Λάμπρου Ζάρμπα πέτυχαν να τρέψουν σε φυγή 4.000 Τούρκους .
Στη Δ. Στερεά δέσποζε πολιτικά ο Φαναριώτης πρίγκιπας Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος. Αυτός, δεν είχε μόνο πολιτικές φιλοδοξίες, αλλά και στρατιωτικές και ως προς αυτό του έλειπαν η εμπειρία και οι ικανότητες. Όμως επειδή ήθελε να προσεταιρισθεί τους εκλεκτούς πολεμιστές Σουλιώτες δέχθηκε πρόταση του Μάρκου Μπότσαρη για διεξαγωγή εκστρατείας που θα έφερνε την Επανάσταση μέχρι τα άγρια βουνά της Ηπείρου. Ως σύλληψη το σχέδιο δεν ήταν κακό. Κακό ήταν ότι ήθελε να ηγηθεί ο άσχετος περί τον πόλεμο Μαυροκορδάτος.
1854: Οι Τούρκοι του Χατζή Ταΐρ επιτέθηκαν κατά του Τσιάμη Καρατάσου στον Άθω που νικήθηκε και συμπτύχθηκε στο εσωτερικό του Αγίου Όρους κοντά στη Μεγάλη Βίγλα.
17 Μαΐου
1790: Ο Λάμπρος Κατσώνης, στο πλήρωμα του οποίου συμμετείχαν Θιακοί και Κεφαλλονίτες, συγκρούστηκε με τον τουρκικό στόλο στο στενό μεταξύ Ευβοίας και Άνδρου και νίκησε.
1821: Ο Εμμανουήλ Παππάς κήρυξε την Επανάσταση στις Καρυές στο Άγιο Όρος. Συγχρόνως δε επαναστάτησε η Κασσάνδρα υπό τους Χάψα και Χατζηχριστοδούλου.
1826: Ο Ιμπραήμ έκαψε την Ανδρίτσαινα της Ολυμπίας.
18 Μαΐου
1790: Ο Λάμπρος Κατσώνης δεν πρόλαβε να γιορτάσει την νίκη του καθώς νικήθηκε από αλγερινή μοίρα που του επιτέθηκε παράλληλα με τον τουρκικό στόλο που αναθάρρησε κι επανήλθε στη μάχη μετά την χθεσινή ήττα του. Λαβώθηκε ο Κατσώνης, καταστράφηκε ο στολίσκος του και ο ίδιος σώθηκε κι έφθασε στα Κύθηρα (ή στη Μήλο, με δυο μόλις πλοία). Οι απώλειες των Τούρκων ήταν 3.000 νεκροί και πολλοί τραυματίες, ενώ οι Έλληνες έχασαν 565 μαχητές. Παρόλα αυτά, δεν πτοήθηκε. Δήλωσε την συνέχεια του αγώνα, πήγε στην Ιθάκη, όπου ο κουμπάρος του Ανδρίτσος, πατέρας του Ανδρούτσου, και έκαμε νέο στολίσκο. Μάλιστα, ο Κ. Σάθας διέσωσε την ιστορική του φράση: «Αν η αυτοκράτειρα (ενν. την Αικατερίνη) συνωμολόγησε την ειρήνη της, ο Κατσώνης δεν έκαμε ακόμη τη δική του».
1821: Οι επαναστατικές δυνάμεις κατέγραψαν σημαντικές νίκες στα Δολιανά της Κυνουρίας υπό τον οπλαρχηγό Νικήτα Σταματελόπουλο, τον επωνομαζόμενο Νικηταρά, και στα Βέρβαινα της Κυνουρίας υπό τον Κολοκοτρώνη και τον επίσκοπο Βρεσθένης Θεοδώρητο. Ο Νικηταράς με 300 περίπου άνδρες έτρεψε σε φυγή 6.000 Τούρκους. Για αυτό απεκλήθη Τουρκοφάγος. Ήταν δε, σπουδαία ηγετική μορφή της Επανάστασης. «Εγεννήθηκα εις ένα χωριό Μεγάλη Αναστάσοβα αποδώθε από του Μυστρά προς την Καλαμάτα. Ο προπάππος μου ήτον Προεστός και ο πατέρας μου έφυγε δεκαέξι χρόνων και επήγε με τα στρατεύματα τα Ρούσικα στην Πάρο και ήτον πολεμικός. Τον εσκότωσαν εις την Μονεμβασιά μαζί με έναν αδελφό και μ’ εναν κουνιάδο μου. Από ένδεκα χρόνων, μαζί με τον πατέρα μου, έσερνα άρματα. Ετουφέκισα ένα Τούρκο στο Λεοντάρι».
1825: Η κυβέρνηση, ύστερα από πρόταση του Παπαφλέσσα και βρισκόμενη σε δεινότατη θέση, χορήγησε κατ’ ανάγκη αμνηστία στον Κολοκοτρώνη, ο οποίος ανέλαβε την αρχηγία του Αγώνα εναντίον του Ιμπραήμ.
1828: Ο Ηπειρώτης οπλαρχηγός Χατζημιχάλης Νταλιάνης φονεύθηκε στη μάχη του Φραγκοκάστελλου έπειτα από επικό αγώνα κατά υπερδεκαπλάσιων Τούρκων. Οι Τούρκοι αποκεφάλισαν τον νεκρό Νταλιάνη και μετέφεραν το κεφάλι του στον Μουσταφά πασά στα Χανιά.
19 Μαΐου:
1821: Οι Τούρκοι ξεκίνησαν τις σφαγές στη Θεσσαλονίκη.
1821: Οι Τούρκοι της φρουράς των Χανίων απαγχόνισαν στην πλατεία του Ι. Ν. Αγίου Νικολάου Σπλάντζας τον επίσκοπο Κισσάμου Μελχισεδέκ Δεσποτάκη και τον δάσκαλο Καλλίνικο από την Βέρροια και για αυτό θεωρήθηκαν πρωτομάρτυρες στην Κρήτη του Αγώνα του 1821.
1825: Ο Γκίκας Μπότασης κατόρθωσε να ανεφοδιάσει με τρόφιμα το Μεσολόγγι.
1825: Η κυβέρνηση διόρισε αρχιστράτηγο τον Κολοκοτρώνη για να αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ.
20 Μαΐου
1821: Πρώτη πολιορκία Μεσολογγίου. Ο πρόκριτος Χρήστος Καψάλης, ο προύχοντας Αθανάσιος Ραζηκότσικας και ο αγωνιστής Παπαλουκάς ύψωσαν την ελληνική σημαία στο τουρκικό διοικητήριο στο Μεσολόγγι. Επικράτησε επαναστατικός αναβρασμός και το Αιτωλικό.
1821: (20-26 Μαΐου). Ξεκίνησε η υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη Συνέλευση των Καλτεζών όπου τον χαρακτήρισε «ενδοξότατο αρχιστράτηγον» και «προηγούμενον» της συνελεύσεως. Συγκρότησε την Πελοποννησιακή Γερουσία, στην οποία ανέθεσε την πολιτική, οικονομική αλλά και στρατιωτική ηγεσία του Μωριά. Οι προεστοί που πλαισίωναν τον Πετρόμπεη ήταν οι: Σωτήρης Χαραλάμπης, Αθανάσιος Κανακάρης, Αναγνώστης Παπαγιανόπουλος, Θεοχαράκης Ρέντης, Νικόλαος Πονηροπουλος. Με εξαίρεση τον Πονηρόπουλο που διέθετε και πολεμική πείρα, και είχε σχέση με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, οι υπόλοιποι στη Γερουσία δίπλα στον Πετρόμπεη, ανήκαν στους πλέον συντηρητικούς του Μωριά. Η Συνέλευση δεν έκανε καμία αναφορά ούτε στην Φιλική Εταιρεία, ούτε στα σύμβολα της, ούτε στις Εφορίες της. Μάλιστα, στην πραγματικότητα, η Συνέλευση κατήργησε τον ηγετικό και καθοδηγητικό ρόλο της Φιλικής.
1833: Ιδρύθηκε η Χωροφυλακή και ξεχώρισε ο Κεφαλλονίτης Μοίραρχος Ηλίας Πανάς. Ιδρύθηκε με το Βασιλικό Διάταγμα «Περί σχηματισμού της Χωροφυλακής» την περίοδο της Αντιβασιλείας του Όθωνα. Δημοσιεύθηκε δε στο υπ΄αριθμ. 21/3.6.1833 Φύλλο της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως. Συνεστήθη ως «ένοπλον σώμα διεπόμενον υπό των στρατιωτικών κανονισμών». Η οργάνωσή της έγινε βάσει γαλλικών προτύπων. Η συνολική της δύναμη απετελείτο από τον Αρχηγό, 10 Μοιράρχους, 24 Υπομοιράρχους, 1 Καταλυματία, 103 Ενωματάρχες, 120 έφιππους Χωροφύλακες και 800 πεζούς. Πρώτος αρχηγός του σώματος ήταν ο Συνταγματάρχης Φρανσουά Γκραγιάρ (Graillard Francois, 1792 – 1863), ένθερμος φιλέλληνας και αγωνιστής του 1821. Τα πρώτα στελέχη της Χωροφυλακής είχαν ήδη δοκιμασθεί στις μάχες για την ελληνική απελευθέρωση και ήταν ο στρατιωτικός, πολιτικός και αγωνιστής Νικόλαος Πετμεζάς, ο Κεφαλλονίτης αγωνιστής Ηλίας Πανάς, ο Μήτρος (Δημήτριος) Δεληγεώργης αγωνιστής και φρούραρχος του Μεσολογγίου και πατέρας του μετέπειτα πρωθυπουργού Επαμεινώνδα, ο αγωνιστής και πολιτικός Μιχάλης Σισίνης, ο Φιλικός, αρματωλός και οπλαρχηγός, Κωνσταντίνος Βλαχόπουλος, ο αγωνιστής Ιωάννης Δούμας Βελέντζας, ο υπό τον Υψηλάντη ιερολοχίτης Δημήτριος Κουτσογιαννόπουλος και ο Ελληνορουμάνος αγωνιστής και οπλαρχηγός του 1821, υπασπιστής του Δ. Υψηλάντη και διπλωμάτης Γεώργιος Βοϊνέσκος. Ο Ηλίας Πανάς έφθασε στον βαθμό του Στρατηγού.
Γεννήθηκε στα Σπαρτιά το 1798 και πέθανε το 1869 στην Αθήνα. Ήταν γιός του πλοιάρχου Μάρκου, μέλους της Φιλικής Εταιρείας. Με την κήρυξη της επανάστασης του 1821 μετέβη στην Πελοπόννησο μαζί με τους αδελφούς του Γεράσιμο, Ευάγγελο, Δανιήλ, και 800 Κεφαλλονίτες. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες, στο Λάλα, στην Άλωση της Τριπολιτσάς με τον Υψηλάντη, στη μάχη της Κορίνθου, στην Πολιορκία της Πάτρας, των Αθηνών, στην μάχη του Αγρινίου, του Κομποτίου και του Πέτα όπου τραυματίστηκε κι έλαβε τον βαθμό του χιλίαρχου το 1833. Με την είσοδο του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο το 1825 συνελήφθη αιχμάλωτος από αυτόν και απελευθερώθηκε μετά από καταβολή βαρύτατων λύτρων. Ο Ηλίας συνέχισε τον αγώνα με δικό του στρατιωτικό σώμα, πήγε στο Μεσολόγγι και έμεινε εκεί μέχρι την ηρωική έξοδο το 1826. Ο Καποδίστριας τον προβίβασε στον βαθμό του Στρατηγού και το 1828 ανετέθη σε αυτόν και στον επίσης Κεφαλλονίτη Φιλικό Ευάγγελο Ποταμιάνο η προφύλαξη του Ναυπλίου από την πανώλη. Διακρίθηκε για το θάρρος, την ανδρεία του, την ευθυκρισία και την τιμιότητά του, αλλά κυρίως για την αφοσίωση στο πατριωτικό καθήκον που το είχε αναγάγει σε βίωμά του.
1825: Μάχη στο Μανιάκι και ηρωικός θάνατος του Παπαφλέσσα. Ο Ιμπραήμ επιτέθηκε με 3.000 άνδρες, νίκησε, όμως είχε μεγάλες απώλειες. Μετά τη μάχη διέταξε ο Ιμπραήμ να βρεθεί το σώμα του Παπαφλέσσα και να τιμηθεί. Η παράδοση λέει πως βρέθηκε το σώμα του ακέφαλο και το κεφάλι αλλού. Και πως αφού έστησαν τον νεκρό σε ένα δένδρο, ο Τούρκος επικεφαλής, αφού τον ατένισε σιωπηλός, τον πλησίασε και τον ασπάστηκε. 500 νεκροί από την πλευρά των Ελλήνων πήραν μαζί τους 1.200 Αιγύπτιους.
1825: Σημειώθηκε σημαντική ναυτική νίκη των Ελλήνων κοντά στον Καφηρέα. Τρία τουλάχιστον πλοία του εχθρού καταστράφηκαν από τη δράση των πυρπολικών, μεταξύ των οποίων και το τουρκικό δίκροτο 62 πυροβόλων «Χαζέν Γκεμισί».
1828: Ο Ιωάννης Καποδίστριας εγκαινιάζοντας την προεδρία του, απηύθυνε διακήρυξη στον ελληνικό λαό που άρχιζε ως εξής: «Εάν ο Θεός μεθ’ ημών, ουδείς καθ’ ημών».
1828: Πέθανε στο λοιμοκαθαρτήριο Ζακύνθου σε ηλικία 34 ετών ο φιλέλληνας Άστιγξ από μόλυνση του τραύματός του.
1875: Πέθανε η βασίλισσα Αμαλία στο Μπάμπεργκ, Βασίλειο της Βαυαρίας. Ήταν μόλις 57 ετών.
Ευρυδίκη Λειβαδά
Εικόνα: Ξυλογραφία. Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα. Η φήμη της μεγάλης αγωνίστριας είχε επηρεάσει ακόμη και την παρισινή μόδα με τα φορέματα a la Bodeline (α λα Μπουμπουλίνα), ενώ στην Αυτοκρατορική Ρωσία αναπαρίστατο ως έφιππη αμαζόνα.