ανεδείχθη στον επτάχρονο βίο της, υπό τον Ιωάννη Καποδίστρια, το Εργαστήρι της Εθνικής ζύμης που μας χάρισε την Ελληνική Επανάσταση. Στις δυνάμεις του Ρώσικου στρατού του Ιονίου προσετέθησαν η λεγεώνα των Σουλιωτών που συγκροτήθηκε μετά την πτώση του Σουλίου στην Κέρκυρα το 1803 (600 άτομα), αυτή των Χειμαριωτών, επίσης στην Κέρκυρα στα 1805 (350 άτομα), η λεγεώνα των Ηπειρωτών στην Κεφαλλονιά και των Πελοποννησίων (στη Ζάκυνθο). Αυτή συγκροτήθηκε μεταξύ των 1804-1806 για να στηρίξει τους καπετάνιους του Μωριά που αντιμετώπιζαν συντονισμένες προσπάθειες Τούρκων.
Το πρώτο πλοίο που σήκωσε αμέσως την Ιονική Σημαία ήταν το μπριγκαντίνι «Αγία Τριάς» στην Κωνστατινούπολη του Γεράσιμου Κοντογούρη.
1821: Ένοπλοι Τούρκοι της περιοχής του Ρίου εισέβαλαν στην Πάτρα και κατέστρεψαν καταστήματα στην ενορία της Αγίας Τριάδας. Σκοτώθηκε ο Κεφαλλονίτης κάτοικος Πατρών Βασίλειος Ορκουλάτος. «Ούτω έμποροι και κτηματίαι Κεφαλλήνες των Πατρών την 21η Μαρτίου πριν η εισέλθη εις την πόλιν ο Παλαιών Πατρών Γερμανός μετά των προκρίτων της Αχαϊας, μετ’ άλλων υπό την ηγεσίαν του εμπόρου Ευαγγέλου Λειβαδά και του φαρμακοποιού Νικ. Γερακάρη, επιτίθενται κατά της τουρκικής φρουράς της πόλεως, την αναγκάζουν να κλεισθεί εντός του φρουρίου και πολιορκούν αυτήν στενώς του Λειβαδά ανεγείροντος τηλεβολοστάσιον με Κεφαλλήνας πυροβολητάς και του ετέρου Κεφαλλήνος Γερακάρη συστήσαντος πρόχειρον νοσοκομείον. Ολίγον αργότερον δυο σώματα Κεφαλλήνων, το εν δυνάμεως 150 ανδρών υπό την ηγεσίαν του Ευαγγέλου Πανά και το έτερον των 300 Κεφαλλήνων υπό τους Ανδρέα και Κωνσταντίνο Μεταξά, Γεράσιμο Φωκά και Αθανάσιο Χέλμη μετ’ άλλων Ελλήνων και Ζακυνθίων βαδίζουν προς το Λάλα».
1821: 600 αγωνιστές υπό τον Σωτήρη Χαραλάμπη, τον Φωτήλα, τον Νικόλαο Σουλιώτη και τους Πετμεζαίους πολιόρκησαν τους Πύργους των Καλαβρύτων και ανάγκασαν τον διοικητή της τουρκικής φρουράς Αρναούτογλου να παραδώσει την πόλη. Αυτή είναι μια από τις πρώτες επαναστατικές πράξεις στην Ν. Ελλάδα.
1824: Οι οπαδοί του Κουντουριώτη κατέλαβαν την Ακροκόρινθο.
1827: Δύναμη ιππικού υπό τον Γ. Καραϊσκάκη συγκρούσθηκε με τις δυνάμεις του Κιουταχή κοντά στη Μονή Δαφνίου στην Αττική. Η μάχη έληξε χωρίς σημαντικά αποτελέσματα.
1854: Δυνάμεις υπό τον Κίτσο Τζαβέλα, τον Αθανάσιο Πετμεζά και τον Κων. Πλαπούτα επιτέθηκαν κατά των ανδρών του Φουάτ πασά, έκτακτου επίτροπου της Υ. Πύλης, στη θέση Προφήτης Ηλίας στην Άρτα. Μετά από σκληρό αγώνα λίγων ημερών οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν στην Άρτα.
22 Μαρτίου:
1814: Ο ταγματάρχης Γκόρντον κατέλαβε την Πάργα αφού έγινε η συνθηκολόγηση με τον Γάλλο φρούραρχό της.
1821: Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, γεννημένος στην Ιθάκη και βαφτισιμιός του Λάμπρου Κατσώνη, έστειλε επιστολή προς τους Γαλαξιδιώτες προτρέποντάς τους να ξεσηκωθούν. Την επιστολή έστειλε με τον Γκούρα, πρωτοπαλλήκαρό του, στο μοναστήρι στο Γαλαξίδι.
1821: Οι επαναστάτες μπήκαν στην Πάτρα. Ο Ι. Παπαδιαμαντόπουλος και ο Ανδρέας Λόντος ύψωσαν επαναστατική σημαία (κόκκινη με μαύρο σταυρό στη μέση).
Πριν ακόμη μπει στην Πάτρα ο Π. Πατρών με τους πρόκριτους της Αχαΐας, έμποροι και κτηματίες Κεφαλλονίτες εγκατεστημένοι στην αχαϊκή πρωτεύουσα υπό την ηγεσία του εμπόρου Ευαγγγέλου Λει(ι)βαδά και του φαρμακοποιού Νικόλαου Γερακάρη επιτέθηκαν κατά της τουρκικής φρουράς της πόλης, την αναγκάζουν να κλεισθεί μέσα στο φρούριο. Μάλιστα ο Λειβαδάς είχε αναγείρει τηλεβόλο με Κεφαλλονίτες πυροβολητές ενώ ο άλλος Κεφαλλονίτης Γερακάρης σύστησε πρόχειρο νοσοκομείο για να παράσχει τις πρώτες βοήθειες προς τους τραυματίες. Λίγο αργότερα δυο σώματα Κεφαλλήνων, το ένα από 150 άνδρες υπό την ηγεσία του Ευάγγελου Πανά και το άλλο από 300 υπό τους Ανδρέα και Κωνσταντίνο Μεταξά, Γεράσιμο Φωκά και Αθανάσιο Χέλμη, αλλά και άλλους Έλληνες και Ζακυνθινούς βάδισαν προς το Λάλα, όπου έπαλλε η οικονομική καρδιά των Τούρκων στον Μωριά.
1827: Ήττα του Καραϊσκάκη κοντά στο Δαφνί.
1829: Υπογράφεται στο Λονδίνο από τις Μεγάλες Δυνάμεις πρωτόκολλο, με το οποίο καθορίζονται τα παρακάτω:
1829: Τα σύνορα του αυτόνομου ελληνικού κράτους προς βορρά καθορίζονται από την οροθετική γραμμή Αμβρακικού-Παγασητικού.
1829: Στο νέο κράτος θα περιλαμβάνονται τα νησιά Σποράδες, Κυκλάδες, Σάμος και πιθανόν η Κρήτη.
1829: Το καθεστώς του κράτους θα είναι κληρονομική μοναρχία.
1829: Ο ετήσιος φόρος υποτέλειας θα ανέρχεται στα 1.500.000 γρόσια.
1848: Πατριωτική επανάσταση του λαού της Βενετίας κατά των αυστριακών κατακτητών με ηγέτη τον Ντανιέλε Μανίν.Ίδρυσε την Δημοκρατία του Αγίου Μάρκου. Σε αυτήν την επανάσταση πήραν μέρος μέλη της Ελληνικής Αδελφότητας όπως ο μετέπειτα πρόεδρός της Αιμίλιος Τυπάλδος και ο ιερέας Άνθιμος Μαζαράκης από το Ληξούρι.
23 Μαρτίου:
1821: Η Υ. Πύλη κάλεσε σε σύσκεψη τους προξένους των ξένων δυνάμεων και τους ζήτησε να ασκήσουν την επιρροή τους για να παραδώσουν οι Έλληνες τα όπλα και να κατασταλεί έτσι η Επανάσταση στην Ελλάδα.
1821: Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας και ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης απελευθέρωσαν την Καλαμάτα από τους Οθωμανούς Τούρκους. Την ίδια μέρα ο Ανδρέας Λόντος, μαζί με τους προκρίτους Δημήτριο Μελετόπουλο και Λέοντα Μεσσηνέση, επικεφαλής 400 αγωνιστών, κήρυξε την Επανάσταση στη Βοστίτσα (Αίγιο), την οποία εγκατέλειψαν οι Τούρκοι κάτοικοί της.
1821: Η Ρωσία δεν ήλθε ως αναμενόμενος αρωγός στις επαναστατικές δράσεις της Φιλικής Εταιρείας, ενώ το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και αυτό των Ιεροσολύμων, κατόπιν πιέσεων της Πύλης, αφόρισε επισήμως στις 23 Μαρτίου τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και τον Μιχαήλ Σούτσο, μαζί με όλους τους επαναστάτες.
1821: Δύναμη από 2.000 οπλισμένους Μανιάτες υπό τον Ηλία Μαυρομιχάλη εισήλθε στην Καλαμάτα και ανάγκασε τον διοικητή της τουρκικής φρουράς να παραδώσει την πόλη. Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας μπροστά στην βυζαντινή εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, 24 ιερείς και ιερομόναχοι ευλόγησαν τις Ελληνικές σημαίες και όρκισαν τους αγωνιστές.
1821: Στο «Σπαρτιατικό Στρατόπεδο της Καλαμάτας» υπεγράφη η προκήρυξη του Πέτρου Μαυρομιχάλη ως «αρχιστρατήγου των σπαρτιατικών στρατευμάτων» και της «Μεσσηνιακής Συγκλήτου» υπό τον τίτλο: «Προειδοποίησις εις τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς». Η προκήρυξη αυτή αποτελεί την επίσημη αναγγελία στους Ευρωπαίους για την έναρξη του Αγώνα. (Το έγγραφο αυτό μεταγράφω στο τέλος του Μαρτίου).
1821: Οι Γρηγοράκηδες μετά από συνεννόηση με τον οπλαρχηγό Κυριακούλη Μαυρομιχάλη ύψωσαν τη σημαία της Επανάστασης στο Μαραθωνήσι (Γύθειο).
1821: Οι πρόκριτοι αδελφοί Δεληγιάννη και οι αρματωλοί Πλαπούτα μετά από την επίσημη δοξολογία στα Λαγκάδια, κήρυξαν την Επανάσταση στην επαρχία Καρύταινας στην Αρκαδία.
1821: Ήδη τότε αναφέρεται ως μέλος της Φιλικής Εταιρείας ο 23χρονος τότε Ιωάννης Σάββα Άννινος, ενθουσιώδης φιλόπατρις με φιλελεύθερες απόψεις. Οι αγώνες του ενάντια στο σύστημα της Αγγλοκρατίας ανάγκασαν τους καταχθόνιους να σχεδιάσουν την δολοφονία του. Υπήρξε συνεργάτης του Ιωάννη Καποδίστρια ο οποίος τον αποκαλούσε «κόσμημα της Ελλάδος». Μάλιστα, ο Ιωάννης εξεφώνησε τον λόγο κατά το γεύμα που παρετέθη κατά τα αποκαλυπτήρια στην Κέρκυρα (βλ. παρακάτω, μήνας Απρίλιος).
1825: Ο Κιουταχής με ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις παραβιάζει το Μακρυνόρος και εισχωρεί στην περιοχή του Βάλτου και του Ξηρομέρου.
1826: Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος βρισκόταν σε άμεση επαφή με την Αγγλία και είχε συμβάλλει με συνεχή υπομνήματά του στη μεταστροφή της βρετανικής πολιτικής αυτή τη φορά υπέρ της Ελλάδας. Τη φορά αυτή, βλέποντας την αδυναμία των ελληνικών δυνάμεων να αντιπαραβγούν προς τις δυνάμεις του Ιμπραήμ και του Κιουταχή συνέβαλε στη σύνταξη ενός υπομνήματος που έμεινε γνωστό ως «Πράξη Υποτέλειας». Με άλλα λόγια υποβαλλόταν το αίτημα να γίνει η Ελλάδα αγγλικό προτεκτοράτο. Ο Δημήτρης Υψηλάντης δεν αρκέστηκε στο να μην την υπογράψει, αλλά υπέβαλε και γραπτή διαμαρτυρία στην Γ’ Εθνοσυνέλευση,η οποία υποβλήθηκε στις 12 Απριλίου 1826, δυο ημέρες μετά την ηρωϊκή έξοδο της φρουράς του Μεσολογγίου. Η Εθνοσυνέλευση όμως, για να μην γίνει δυσάρεστη στους Άγγλους, απέκλεισε τον Υψηλάντη από «κάθε πολιτικό δικαίωμα και στρατιωτικό υπούργημα». Με παρέμβαση του Κολοκοτρώνη η τιμωρία περιορίστηκε στο ένα έτος και η συνέλευση της Ερμιόνης την ακύρωσε αμέσως.
24 Μαρτίου:
1821: Κήρυξη της Επανάστασης στη Ρούμελη. Ο αρματωλός της Άμφισας (Σαλώνων) Πανουριάς κάλεσε τους προκρίτους στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία και κήρυξε την Επανάσταση μαζί με τον Δεσπότη Σαλώνων Ησαΐα.
1854: Ο Γεώργιος Φιλάρετος ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης στην Πλατανιά Ηπείρου.
25 Μαρτίου:
Η επιλογή της 25ης Μαρτίου ως ημέρα έναρξης του μακρού αγώνα ελευθερίας έγινε για λόγους ταύτισης της Ημέρας του Ευαγγελισμού με τον Ευαγγελισμό της Ελευθερίας των Ελλήνων. Είχε συζητηθεί στην πρώτη σύναξη καπεταναίων στην Λευκάδα, αλλά και κατά την επανάσταση στη Μολδοβλαχία είχε ορισθεί από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη ως ημέρα «Ευαγγελιζομένη την πολιτικήν λύτρωσιν του ελληνικού έθνους».
1821: Μπήκε στην Πάτρα ο Παλαιών Πατρών Γερμανός. Είχε κατασκευάσει ξύλινο σταυρό, τον οποίο τοποθέτησε στην Πλατεία Αγίου Γεωργίου. Στο σταυρό αυτό ορκίστηκαν οι 1000 περίπου επαναστάτες υπό τον Ανδρέα Ζαΐμη, τον Ανδρέα Λόντο και τον Μπενιζέλο Ρούφο. Οι επαναστάτες αναφώνησαν το περίφημο «Ελευθερία ή Θάνατος». Συστήθηκε επαναστατικό Διευθυντήριο και τέθηκε τιμητικά υπό την ηγεσία του Παλαιών Πατρών Γερμανού.
Ο Χέρτσμπεργκ στην Ιστορία του για την Επανάσταση περιγράφει γλαφυρά την είσοδο του μεγάλου ιεράρχου. Οι επαναστάτες κρατούσαν όπλα κυνηγετικά, λόγχες μπηγμένες σε πασσάλους, δρεπάνια, δίκρανα, σφεντόνες. Ύψωσε τη σημαία της Επαναστάσεως την επομένη προ του ναού του Αγίου Γεωργίου, απένειμε γενική ευλογία και συγχώρηση στο στρατό και αφού τοποθέτησε παντού φρουρά, ψάλθηκε τρισάγιο από χορό μοναχών που είχαν ήδη φτάσει από το Μέγα Σπήλαιο. Οι δε επικεφαλής διένειμαν εθνόσημα που έφεραν επάνω σε ερυθρή επιφάνεια έναν σταυρό.
1821: Διεξήχθη κοντά στο χωριό Βουνάρια της Πυλίας μάχη ανάμεσα σε επαναστάτες και Οθωμανούς Τούρκους. Σε αυτή επικρατούν οι επαναστάτες.
1821: Άρχισε η πολιορκία του Νεόκαστρου που έληξε στις 9 Αυγούστου του ίδιου έτους. Καθοριστικός υπήρξε για την πορεία της πολιορκίας και την παράδοση των Τούρκων, ο ρόλος του πληρεξούσιου του Υψηλάντη, του Κεφαλλονίτη Γεώργιου Τυπάλδου Κοζάκη.
1821: Ο πρόκριτος της Τρίπολης Αναγνώστης Κονδάκης με τον επίσκοπο Βρεσθένης Θεοδώρητο ίδρυσαν στη Βέρβαινα Αρκαδίας το πρώτο ελληνικό στρατόπεδο του Μωριά με σκοπό να προστατεύσουν τις γειτονικές περιοχές από ενδεχόμενες επιθετικές επιχειρήσεις των Τούρκων.
1826: Ο Κίτσος Τζαβέλας και ο Π. Σωτηρόπουλος ανακατέλαβαν τη νησίδα Βασιλάδι. Οι απώλειες των Τουρκαλβανών και των Αιγυπτίων ανέρχονταν σε 2.000. Από τους Έλληνες φονεύθηκαν 16 και πληγώθηκαν 30. Σε καμμιά άλλη μάχη τόσοι λίγοι Έλληνες με τόσες λίγες απώλειες δεν προξένησαν τόση μεγάλη φθορά στους αντιπάλους τους.
Οι 137 υπερασπιστές της Κλείσοβας του Μεσολογγίου συνέτριψαν την έφοδο του τουρκο-αιγυπτιακού στρατού. Η Κλείσοβα είναι ένα μικρό νησάκι που βρίσκεται στο ΝΑ μέρος της Ιεράς Πόλης του Μεσολογγίου και απέχει 400 μέτρα από την στενή οδό της Τουρλίδας που, σαν ξίφος μπήγεται στη λιμνοθάλασσα. Η Αγία Τριάδα, μικρό εκκλησάκι που ήταν στο νησί αυτό, χρησίμευε ως οχύρωμα. Οι Κιουταχής και Ιμπραήμ (που μισούνταν μεταξύ τους) αποφάσισαν, αφού οι πολιορκημένοι είχαν φτάσει σε τέλεια εξάντληση να εξαλείψουν αυτήν την κουκίδα που εμπόδιζε τα σχέδιά τους. Όμως οι Κίτσος και Σωτηρόπουλος τόνωσαν το ηθικό των ανδρών της Κλείσοβας. Σκοτώθηκε μάλιστα ο γαμπρός του Ιμπραήμ, Χουσεΐν μπέης, καταστροφέας της Κρήτης και της Κάσου.
1854: Ο οπλαρχηγός του ’21 και αρχηγός της Χωροφυλακής Νικόλαος Φιλάρετος κήρυξε την επανάσταση ενάντια στους Τούρκους στο Πήλιο.
26 Μαρτίου:
1821: Τούρκοι από πολλές περιοχές της Πελοποννήσου αναζήτησαν προστασία στην Τριπολιτσά. 26 Μαρτίου συνετρίβησαν στην πρώτη οργανωμένη μάχη στον Μωριά στα στενά του Αγίου Αθανασίου (Λύκαιον όρος).
1821: Ο πρόκριτος της περιοχής Γαστούνης Γεώργιος Σισίνης κήρυξε την Επανάσταση στην περιοχή και πολιόρκησε το φρούριο Χλεμούτσι όπου είχαν κλειστεί Τούρκοι. Την άλλη ημέρα κατέφθασε σε βοήθειά τους ο Ραΐπ αγάς με 40 άνδρες και προσέβαλε τους Έλληνες από τα νώτα αναγκάζοντάς τους να λύσουν την πολιορκία και να αποχωρήσουν.
1821: Οι εκπρόσωποι του Αχαϊκού Επαναστατικού Διευθυντηρίου επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός, Ανδρέας Ζαΐμης, Ανδρέας Λόντος και Μπενιζέλος Ρούφος, επέδωσαν ανακοίνωση στους προξένους των ξένων δυνάμεων της Πάτρας με την οποία τους κοινοποιούσαν την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης.
1821: Ο Χαράλαμπος Βιλαέτης ύψωσε την Ελληνική Σημαία της Επανάστασης στον Πύργο Ηλείας.
1821: Οι Φιλικοί Γ. Πάνου και Π. Μπότσαρης κήρυξαν την Επανάσταση στις Σπέτσες.
27 Μαρτίου:
1821: Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης απελευθέρωσε το Βουκουρέστι. Την ίδια περίοδο τού ανακοινώθηκαν η αποκήρυξή του από τον τσάρο της Ρωσίας Αλέξανδρο Α, η διαγραφή του από τους ρωσικούς στρατιωτικούς καταλόγους και ο αφορισμός του από τον Πατριάρχη.
1821: Με διαταγή της Πύλης αποκεφαλίστηκαν οι ομογενείς της Κωνσταντινούπολης Λεβίδης, Στεργιανάκης, Τουρπατσόγλου και αρκετοί άλλοι. Η ενέργεια αυτή αποτελεί τα πρώτα, μάλλον περιορισμένης έκτασης, αντίποινα των Τούρκων.
1821: Ο Πανουργιάς απελευθέρωσε τα Σάλωνα (Άμφισσα). Οι Οθωμανοί κλείστηκαν στο Κάστρο. Πραγματοποιήθηκε συγκινητική δοξολογία στην Ι. Μ. Οσίου Λουκά όπου χοροστάτησαν ο Επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας και ο Επίσκοπος Ταλαντίου (Αταλάντης) Νεόφυτος.
1821: Κυκλοφόρησε στο Γαλαξίδι η πρώτη χειρόγραφη εφημερίδα του 1821.
1821: Σαν βόμβα έσκασε στους κόλπους των Ελλήνων σπουδαστών του εξωτερικού η είδηση της έναρξης του Απελευθερωτικού Αγώνα στην πατρίδα. Άλλοι έτρεξαν να καταταγούν υπό την επαναστατική σημαία, κι άλλοι προσπάθησαν να ξεφύγουν από τον μισέλληνα Μέττερνιχ για να κατεβούν στην Ελλάδα. Στο Γκέτινγκερ (Γοττίγη) 14 Έλληνες αποφάσισαν να κατεβούν στην Ελλάδα για να συμμετάσχουν στην επανάσταση. Ανάμεσά τους οι: Θεόκλητος Φαρμακίδης, Γ. Ψύλλας, Αναστάσιος Πολυζωΐδης, Κύριλλος Λιβέριος, Φ. Μαύρος, Θεοδ. Μανούσης, Ονούφριος Αποστολίδης, Αλέξ. και Γεώργιος Γλαράκης.
1854: Τουρκικές δυνάμεις υπό τον Καραφίλ μπέη κατέλαβαν το Μέτσοβο και προέβησαν σε λεηλασίες, καταστροφές και πυρπολήσεις 400 σπιτιών. Μετά από αυτό οι επαναστατικές δυνάμεις υπό τον Θεοδωράκη Γρίβα κατέφυγαν στο Ζυγό Μετσόβου.
28 Μαρτίου:
1821: Επαναστατικός αναβρασμός σημειώθηκε στην Ύδρα.
1821: Συνεδρίασε για πρώτη φορά υπό την προεδρεία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη η Γερουσία στην Καλαμάτα.
1821: Ο Αθανάσιος Διάκος έφθασε με δυνάμεις στον Προφήτη Ηλία Λιβαδειάς και απαίτησε την παράδοση της πόλης από τον διοικητή της Χασάν αγά.
1821: Οι οπλαρχηγοί Δήμος Σκαλτσάς και Πολίτης Παπαγεωργίου ύψωσαν τη σημαία της Επανάστασης στο Λιδορίκι. Οι Τούρκοι παραδόθηκαν χωρίς αντίσταση.
1821: Υψώθηκε η σημαία της Επανάστασης στο Βουκουρέστι.
1821: Οπλαρχηγοί της Λακωνίας υπό τους Παναγιώτη Καλογερά και τους αδελφούς Δεσποτόπουλου κήρυξαν την Επανάσταση. 4.500 Τούρκοι που είχαν καταφύγει στο Κάστρο της Μονεμβασιάς πολιορκήθηκαν από τις δυνάμεις του Πιέρρου Μαγγιόρου Γρηγοράκη.
1822: Δύναμη από 700 Κρήτες επαναστάτες επιτέθηκαν στην περιοχή του Ρεθύμνου κατά πενταπλάσιων Τούρκων τούς οποίους κατενίκησαν και κατεδίωξαν μέχρι τις πύλες του Φρουρίου της πόλης.
1824: Ο Μπάϋρον βγήκε με το άλογό του έξω από το Μεσολόγγι για περίπατο και επέστρεψε, βρεγμένος από ξαφνική καταιγίδα, και με θανάσιμο πυρετό.
29 Μαρτίου:
1821: Οι αγρότες της Χασιάς (Φυλής) υπό την ηγεσία του αγρότη Μελέτη Βασιλείου, σε συνεννόηση με τους Αθηναίους Φιλικούς, κατέλαβαν την Αθήνα εύκολα και απέκλεισαν τους Τούρκους στην Ακρόπολη.
1821: Υδραίικα πλοία σχεδίασαν την άφιξή τους στο Μεσολόγγι, θεωρούμενο ως έπαλξη της Δυτικής Στερεάς. Στον επαναστατικό χορό μπήκαν οι ορεινές περιοχές των Αγράφων και της Ναυπακτίας.
1821: Δύναμη από 300 Μανιάτες υπό τον Κολοκοτρώνη απέκρουσε 1.700 Τούρκους της Ανδρίτσαινας κοντά στον Άγιο Αθανάσιο Καρύταινας που προσπαθούσαν να διαφύγουν από μια διάβαση του Αλφειού. Πέτυχαν περιφανή νίκη διαλύοντας τον εχθρό που άφησε πίσω του περίπου 500 νεκρούς μαχητές.
1821: Ο Αθανάσιος Διάκος έθεσε υπό επαναστατικό έλεγχο όλη την καίριας σημασίας περιοχή της Λιβαδειάς μέχρι τις Θερμοπύλες. Οι Τούρκοι παρέμειναν κλεισμένοι στο Κάστρο.
1822: Οι Τούρκοι νίκησαν σε μάχη κοντά στην Καστανιά του Ολύμπου. Πρωταγωνίστησε ο οπλαρχηγός Μήτρος Λιακόπουλος.
1823: Συνήλθε στο Άστρος η Β΄ Εθνοσυνέλευση, η δεύτερη συνέλευση κατά τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, η οποία, μετά από μακρές συζητήσεις και έριδες με τους στρατιωτικούς Κολοκοτρώνη, Ανδρούτσο, Υψηλάντη, εξέλεξε πρόεδρο του Εκτελεστικού τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, όρισε έδρα διοίκησης την Τρίπολη και έκλεισε στις 18 Απριλίου τις εργασίες της με τη διακήρυξη- καταληκτικό κείμενο όπου έγινε η επαναδιακήρυξη της Εθνικής Ανεξαρτησίας και της απόφασης για συνέχιση της Επανάστασης με κάθε θυσία. Αυτή η διακήρυξη αρχίζει με τις φράσεις: «Τρίτον ήδη χρόνον διαρκεί ο υπέρ ανεξαρτησίας εθνικός των Ελλήνων πόλεμος και ο τύραννος ούτε κατά γην ούτε κατά θάλασσαν ηυδοκίμησεν. Ενώ δε αι τυραννοκτόνοι χείρες των Ελλήνων έπεμψαν μυριάδας Τούρκους εις Άδου, και φρούρια απέκτησαν, και την επικράτειαν εξησφάλισαν, ο δε κρότος των ημετέρων όπλων, αντηχήσας, διετάραξε το Βυζάντιον, ευτύχησε το έθνος να διακηρύξη εν Επιδαύρω κατά πρώτον ως έθνος, την ανεξαρτησίαν του, να νομοθετήσει και εθνικήν να καταστήση διοίκησιν». Το δεύτερο συνταγματικό κείμενο που υιοθετήθηκε κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης υπεγράφη από όλους τους πληρεξουσίους που είχαν δικαίωμα ψήφου. Ανάμεσά τους οι: Κωνσταντίνος Μεταξάς, Παναγής και Γεράσιμος Κομποθέκρας, Νικόλαος Κουντούρης, Μιχαήλ Καραβίας.
Παρόλα αυτά ο εμφύλιος συνεχίσθηκε και ο Αγώνας πέρασε μεγάλη κρίση.
1826: Σώθηκε στην Εύβοια ο στρατός του Φαβιέρου από τους Κριεζιώτη, Μαυροβουνιώτη και Χατζημιχάλη.
1827: Ο Κόχραν ορκίζεται στόλαρχος ενώπιον της Εθνοσυνέλευσης.
30 Μαρτίου:
1821: Επαναστάτες υπό τον Θεόδωρο Χαλβατζή επιτέθηκαν κατά των Τούρκων στο Μαλανδρίνο στο Λιδορίκι και τους ανάγκασαν να παραδοθούν μετά από διήμερη αντίσταση.
1822: (Μεγάλη Πέμπτη). Στη Χίο, το πλουσιότερο τότε μέρος του ελληνικού κόσμου, αποβιβάστηκαν 46 πλοία με περίπου 7.000 στρατιώτες από τη Μικρά Ασία υπό τον καπουδάν πασά Νουαΐχ Ζααδέ (Καρα-Αλή). Μπροστά στον κίνδυνο αυτό το ελληνικό Υπουργείο Ναυτικών κάλεσε σε συναγερμό τα ναυτικά νησιά για κοινή αντιμετώπιση του εχθρού. Ο στρατός του Καρά αλή ενώθηκε με τον στρατό του διοικητή Βαχήτ πασά, ο οποίος απελευθερώθηκε από το κάστρο και άρχισε να καταδιώκει τις ελληνικές δυνάμεις, οι οποίες αποχώρησαν από το νησί αφήνοντας το γνωστό σε εμάς σύνθημα «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».
Ο διοικητής είχε ανακοινώσει πως προσφέρει στους πάντες αμνηστία και συνεπώς μπορούσε ο καθένας να επιστρέψει στην οικογενειακή του εστία. Έτσι ο κόσμος παγιδεύτηκε, γύρισε στα χωριά και στα σπίτια του και τότε άρχισε η μεγάλη σφαγή. Ο Ντελακρουά αποτύπωσε στο ομώνυμο έργο του όλη τη φρίκη και τη θηριωδία των στιγμών εκείνων. Κατεσφάγησαν 25.000 άτομα και 5.000 νέοι και νέες σκλαβώθηκαν και πουλήθηκαν στα παζάρια της Ανατολής. Ας σημειωθεί πως οι κάτοικοι της Χίου σημειώνονταν από τους περιηγητές ως φιλήσυχοι, ειρηνικοί, φιλοπρόοδοι και αριθμούσαν 120.000.
Η είδηση της σφαγής της Χίου προκάλεσε την αγανάκτηση της κοινής γνώμης. Η ευρωπαϊκή διπλωματία άρχισε να ταράσσεται από την τουρκική θηριωδία και τέθηκε πάλι το πρόβλημα της συνύπαρξης της Τουρκίας με τα λοιπά ευρωπαϊκά κράτη. Ο δε σουλτάνος αναγκάστηκε να εξορίσει τον πρωτεργάτη της σφαγής της Χίου Βαχίτ πασά.
1822: Οι Τούρκοι κατέλαβαν τη Βέρροια.
1827: Η Εθνοσυνέλευση εξέλεξε τον Ιωάννη Καποδίστρια «Κυβερνήτη της Ελλάδος» με επταετή διάρκεια θητείας.
1848: Πέθανε στην Παροικιά της Πάρου η Μαντώ Μαυρογένους σε ηλικία 51 ετών. Ήταν κόρη του πλούσιου Φιλικού Νικόλαου Μαυρογένη. Για τη συνολική της προσφορά στον αγώνα, τιμήθηκε από τον Καποδίστρια με τον βαθμό της Αντιστρατήγου. Διώχθηκε και εξορίστηκε από τον πολιτικό Ιωάννη Κωλέττη και τελικά πέθανε πάμφτωχη καθώς είχε ξοδέψει όλη της την περιουσία για τον Αγώνα.
1872: Θάνατος του Νικόλαου Χαλικιόπουλου Μάντζαρου στην Κέρκυρα. Ο Μάντζαρος ήταν φίλος του Διονυσίου Σολωμού, και μελοποίησε ολόκληρο τον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν» -σε 4 διαφορετικές γραφές- από τον οποίο οι δύο πρώτες στροφές καθιερώθηκαν ως Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας το 1865 και της Κύπρου το 1966.
31 Μαρτίου:
1821:Σφαγές των χριστιανών στη Σμύρνη από τουρκικό όχλο, μετά από ψευδή διάδοση για κήρυξη Ρωσοτουρκικού πολέμου λόγω της Ελληνικής Επανάστασης.
1821: Τουρκικές δυνάμεις που είχαν νικηθεί από τον Κολοκοτρώνη στη γέφυρα του Αλφειού κοντά στην Καρύταινα, αφού ενισχύθηκαν από δύναμη 2.500 ομοεθνών τους, κατέλαβαν και πυρπόλησαν το χωριό Σάλεσι.
1821: Ο Αθανάσιος Διάκος μετά τριήμερη πολιορκία επιτέθηκε και κατέλαβε το φρούριο «Ώρα» της Λιβαδειάς αναγκάζοντας τον Τούρκο διοικητή Χασάν αγά να παραδώσει την πόλη στους νικητές.
1821: Ο Αντώνιος Κοντοσόπουλος, με εντολή του Αθανασίου Διάκου, ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης στην Αταλάντη της Λοκρίδας αφού την απελευθέρωσε από τους Τούρκους.
1822: Οι Τούρκοι κατέλαβαν τη Βέρροια.
1823: Στο Λονδίνο συστήθηκε το Φιλελληνικό Κομιτάτο. Κρίσιμος ο ρόλος του Ιρλανδο-Σκώτου στρατιωτικού διοικητή της αγγλοκρατούμενης Κεφαλληνίας φιλέλληνα και φιλοκεφαλλονίτη Τσάρλς Τζέϊμις Νέιπιερ (γνωστού ως Νάπιερ /Νapier) για την σύσταση και ύπαρξη του Κομιτάτου. To 1822 o Νapier κυκλοφόρησε στο Λονδίνο ανώνυμο φυλλάδιο υπέρ του αγώνα των Ελλήνων. Το φυλλάδιο αυτό ήταν καθοριστικό για την ενημέρωση και εγρήγορση των εκεί εγκατεστημένων Ελλήνων, αλλά κυρίως των Άγγλων. Θεωρείται βέβαιο πως το ανώνυμο αυτό έντυπο συντάχθηκε από τον Νάπιερ γιατί, όταν το 1824, πήγε στο Λονδίνο πάλι, επισκέφθηκε το Φιλελληνικό Κομιτάτο κι επανέλαβε την πράξη του αυτή μόνο που αυτή τη φορά χρησιμοποίησε το όνομά του. Γρήγορα σηκώθηκαν κατηγορίες εις βάρος του. Όταν τον κάλεσε σε απολογία ο πρωθυπουργός Κάνιγγ, του είπε πως είχε έλθει σε επαφή με τους Έλληνες οπλαρχηγούς. Κι αν αμφέβαλε για την διαγωγή του, ας έδινε τη θέση του σε κάποιον άλλο. Απάντησε χαρακτηριστικά: «Μα τον ύψιστο αδιαφορώ».
1827: Η Εθνοσυνέλευση εξέλεξε τον σπουδαίο πολιτικό και διπλωμάτη Ιωάννη Καποδίστρια «Κυβερνήτη της Ελλάδος» με επταετή θητεία.
Τον Μάρτιο του 1823 ο Κωνσταντίνος Μεταξάς μετέβη στο Ναύπλιο όπου οργάνωσε τους Κεφαλλονίτες που ήταν ήδη εκεί, αλλά και αυτούς που είχαν πρόσφατα φθάσει από την Κεφαλλονιά. Το νέο σώμα αυτό αριθμούσε 300 μαχητές και στόχος του ήταν να κατευθυνθεί στην Πάτρα. Όμως, τα σχέδια άλλαξαν. Ο Κωνσταντίνος Μεταξάς διορίσθηκε Γενικός Έπαρχος της Δυτικής Ελλάδας και την αρχηγία του σώματος των 300 Κεφαλλήνων ανέθεσε στον Σπυρίδωνα Πανά και του έδωσε την εντολή να κατευθυνθεί στο Μεσολόγγι για υπεράσπιση των πολιορκημένων.
Έγγραφο Πέτρου Μαυρομιχάλη προς την Ευρώπη / Πρώτη διπλωματική αναγγελία του Αγώνα προς τις Ευρωπαϊκές Αυλές
Προειδοποίησις εις τας ευρωπαϊκάς αυλάς εκ μέρους του φιλογενούς αρχιστρατήγου των σπαρτιατικών στρατευμάτων Πέτρου Μαυρομιχάλη και της Μεσσηνιακής συγκλήτου.
Ο ανυπόφορος ζυγός της οθωμανικής τυραννίας εις το διάστημα ενός και επέκεινα αιώνος κατήντησεν εις μίαν ακμήν ώστε να μην μείνει άλλο εις τους δυστυχείς πελοποννησίους γραικούς ειμή μόνον πνοή και αυτή δια να ωθή κυρίως τους εγκάρδιους των αναστεναγμούς. Εις τοιαύτην όντες δόλιαν κατάστασιν στερημένοι από όλα τα δίκαιά μας με μίαν γνώμην ομοφώνως απεφασίσαμεν να λάβωμεν τα άρματα και να ορμήσωμεν κατά των τυράννων, πάσα προς αλλήλους μας φατρία και διχόνοια ως καρποί της τυραννίας απερρίφθησαν εις τον βυθόν της λήθης και άπαντες πνέομεν πνοήν ελευθερίας. Αι χείρες ημών αι δεδεμέναι και μέχρι του νυν από τας σιδηράς αλύσσους της βαρβαρικής τυραννίας ελύθησαν ήδη και έλαβον τα όπλα προς μηδενισμό της βδελυράς τυραννίας. Οι πόδες ημών οι περιπατούντες εν νυκτί και ημέρα εις τας ενηγγαρεύσεις τας ασπλάχνους τρέχουν εις απόκτησιν των δικαιωμάτων μας. Η κεφαλή μας η κλίνουσα τον αυχένα υπό τον βάρβαρο ζυγόν τον απετείναξε και άλλο δεν φρονεί ειμή την ελευθερίαν. Η γλώσσα μας η ανωφελών παρακλήσεων προς εξιλέωσιν των βαρβάρων τυράννων τώρα μεγαλοφώνως φωνάζει και κάμνει να αντηχή ο αήρ το γλυκύτατον όνομα της ελευθερίας. Εν ενί λόγω όλοι απεφασίσαμε ή να ελευθερωθώμεν ή να αποθάνωμεν. Τούτου ένεκεν προσκαλούμε επιμόνως την συνδρομήν και βοήθειαν όλων των εξευγενισμένων ευρωπαϊκών γενών ώστε να δυνηθώμεν να φθάσουμε ταχύτερον εις τον ιερόν και δίκαιον σκοπόν μας και να λάβωμεν τα δίκαιά μας να αναστήσωμεν το τεταλαιπωρημένον Ελληνικόν γένος μας. Δικαίω τω λόγω η μήτηρ μας Ελλάς δια της οποίας και υμείς εφωτίσθητε απαιτεί ως εν τάχει την φιλάνθρωπον συνδρομήν σας και δια χρημάτων και δια όπλων και της οποίας εσμέν ευέλπιδες ότι θέλει αξιωθώμεν και ημείς θέλομεν σας ομολογή άκραν υποχρέωσιν και εν καιρώ θέλομεν δείξη και πραγματικώς την υπέρ της συνδρομής σας ευγνωμοσύνην μας.
1821: Μαρτίου 23: Εν Καλαμάτα. Εκ του σπαρτιατικού στρατοπέδου
πέτρος μαυρομιχάλης αρχιστράτηγος του σπαρτιατικού και μεσσηνιακού στρατού
Ευρυδίκη Λειβαδά
Εικόνα: Το χειρόγραφο του Μαυρομιχάλη το οποίο θεωρείται το πρώτο διπλωματικό έγγραφο που εστάλη στις ευρωπαϊκές Αυλές ανακοινώνοντας την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Η λογιοσύνη του Διαφωτισμού σε όλο το μεγαλείο της.