Συνεχίζω την καταγραφή των σπουδαιότερων γεγονότων με τον Μάρτιο, και όταν βρίσκω κάποιο γεγονός που μου έχει διαφύγει, θα επιστρέφω να το προσθέτω στον αντίστοιχο μήνα. Η καταγραφή θα παρουσιάζεται ανά 10ήμερο. Αυτό είναι το πρώτο του Μαρτίου.
«… μήτε πλούτος, μήτε κτήματα, μήτε υπάρχοντα δεν εξισούνται με την ελευθερίαν» Δ. Υψηλάντης
ΜΑΡΤΙΟΣ
1823. Ένα από τα σημαντικά σημεία της Β΄ Εθνοσυνέλευσης στο Άστρος είναι η κατάργηση της αρχιστρατηγίας, απόφαση που αν και χωρίς αναφορά στο όνομά του, κατάργησε τη θέση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Αρχές Μαρτίου άρχισαν να προσέρχονται οι πληρεξούσιοι και το τέλος του μήνα ξεκίνησαν τις εργασίες.
1823: Η Αγγλία αναγνώρισε τους Έλληνες ως εμπολέμους. Η απόφαση της αγγλικής κυβέρνησης αποτελεί de facto αναγνώριση της Ελληνικής Επανάστασης.
1824: Ο σουλτάνος ζήτησε τη βοήθεια του Μωχάμετ Άλη της Αιγύπτου για να καταστείλει την Ελληνική Επανάσταση την οποία δεν του αρνήθηκε.
1 Μαρτίου:
1770: 200 Μανιάτες μαζί με 10 Ρώσους στρατιώτες από τις δυνάμεις του Ορλώφ απελευθέρωσαν την Καλαμάτα.
1830: Με διάταγμα καθορίστηκαν οι ισοτιμίες του καποδιστριακού φοίνικα που ήταν η πρώτη χρηματική μονάδα που χρησιμοποίησε το κράτος της σύγχρονης Ελλάδας μετά την δημιουργία του το 1827. Οι πρώτοι φοίνικες κόπηκαν το 1828. Μια λίρα στερλίνα αντιστοιχούσε σε 29,20 φοίνικες και ένα νόμισμα 5 γαλλικών φράγκων σε 5,60 φοίνικες. Ενδεικτική αγοραστική δύναμη της εποχής ήταν: ημερομίσθιο εργάτη 60 λεπτά, 1 οκά ψωμί 27 λεπτά, 1 οκά κρέας 26 λεπτά, 1 οκά τυρί 35 λεπτά. Το 1832 με την έλευση του Όθωνα το νομισματικό σύστημα αναμορφώθηκε και δημιουργήθηκε η δραχμή η οποία αντικατέστησε τον φοίνικα.
1832: 1-13 Μαρτίου. «Συνδιάσκεψις του Λονδίνου διά πρωτοκόλλου της, έκρινεν αρίστην την εκλογήν του πρίγκηπος Όθωνος της Βαυαρίας ως ηγεμόνος της Ελλάδος».
2 Μαρτίου:
1821: Λίγο πριν από την έναρξη της ελληνικής επανάστασης, ο Μορά Βαλεσί Χουρσίτ εξεστράτευσε κατά του Αλή πασά στα Ιωάννινα, επικεφαλής 60.000 ανδρών και ξεκίνησε την πολιορκία της πόλης τον Ιούλιο του 1821. -Ας σημειωθεί πως ο Αλβανός στην καταγωγή Αλή πασάς είχε διορισθεί από το 1788 διοικητής Ιωαννίνων-. Για 18 ολόκληρους μήνες τα στρατεύματά του Χουρσίτ παρέμειναν καθηλωμένα στην Ήπειρο. Αυτό έδωσε την ευκαιρία στην Φιλική Εταιρεία να κηρύξει την ελληνική επανάσταση στην Πελοπόννησο.
Οι Άγγλοι είχαν στείλει τρεις φορές στα Ιωάννινα τον μετέπειτα διοικητή της Κεφαλλονιάς και θερμό φιλέλληνα Sir Charles James Νapier να βοηθήσει τον Αλή να αποκρούσει την επερχόμενη επίθεση των Τούρκων. Αυτός του πρότεινε ένα πλήρες πρόγραμμα νέων οχυρωματικών έργων, και ενίσχυσης των ήδη υπαρχόντων, το οποίο όμως ο Αλής απέρριψε λόγω του μεγάλου κόστους του. Όταν λίγο αργότερα πολιορκήθηκε και συνειδητοποίησε σε ποια δεινή θέση είχε περιέλθει, αποδέχτηκε το σύνολο, σχεδόν, των προτάσεων του Νapier και τον κάλεσε να τις εφαρμόσει «ανεπιφυλάκτως». Του έστειλε μάλιστα αμέσως στην Κέρκυρα 600 λίρες για τον ίδιο και έθεσε στην διάθεσή του 2.000.000 λίρες για τα έργα.
Ο Νapier όμως, αρνήθηκε κάθε συνεργασία μαζί του και επέστρεψε το ποσό στον εγκλωβισμένο πασά υπογράφοντας έτσι το τέλος του.
Πριν όμως από όλα αυτά, και συγκεκριμένα το 1809, ο Κεφαλλονίτης αρχιτέκτονας και σπουδαίος γλύπτης και ζωγράφος, λοχαγός μηχανικού τότε του Ρωσικού στρατού, Γεράσιμος Πιτζαμάνος (1787 – 1825), πραγματοποίησε στην περιοχή των Ιωαννίνων τοπογραφικές εργασίες. Ο σπουδαίος Κεφαλλονίτης είχε διορισθεί προϊστάμενος της τοπογραφικής υπηρεσίας με έργο τη χαρτογράφηση των Επτανήσων αλλά και των απέναντι ακτών της Ηπείρου. Για τον λόγο αυτό εστάλη με διπλωματική αποστολή στον Αλή πασά.
1822: Ο Κολοκοτρώνης βρίσκεται με δυνάμεις έξω την Πάτρα. Σπεύδουν και πολλοί Επτανήσιοι στο πλευρό του. Επιτίθενται οι Τούρκοι χωρίς όμως αποτέλεσμα.
1833: Με Βασιλικό Διάταγμα από την Αντιβασιλεία του Όθωνα συγκροτήθηκαν 10 τάγματα ακροβολιστών του τακτικού Ελληνικού Στρατού.
3 Μαρτίου:
1770: 4.000 Μανιάτες κατέλαβαν την Πύλο μετά από διήμερη πολιορκία.
1821: Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος Ε΄, για να αποτρέψει τον σφαγιασμό αμάχου πληθυσμού μετά από πιέσεις από την Υψηλή Πύλη, αφόρισε τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και τον Μιχαήλ Σούτσο για την Επανάσταση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Ο αφορισμός αυτός θεωρείται μια από τις αιτίες που κατεστράφη ο στρατός του Υψηλάντη στη μάχη του Δραγατσανίου στις 7 Ιουνίου 1821 και αναγκάστηκε, ως εκ τούτου, να υποχωρήσει προς τα αυστριακά σύνορα. Παραδόθηκε, φυλακίστηκε και απελευθερώθηκε χρόνια μετά, στις 24 Νοεμβρίου 1827. Η κλονισμένη υγεία του δεν του επέτρεψε έκτοτε να βοηθήσει το επαναστατημένο έθνος. Δύο μήνες μετά την αποφυλάκισή του στις 31 Ιανουαρίου 1828 πέθανε στη Βιέννη.
1827: Ο Άγγλος Αστιγξ, ο Ανδρέας Μιαούλης και ο Παπανικολής κυρίευσαν δυο τουρκικά πλοία έξω από τον Ωρωπό.
1827: Ο Καραϊσκάκης απέκρουσε επίθεση του Κιουταχή στο Κερατσίνι αρχικά από 800 άνδρες.
1854: Οι Τούρκοι επιτέθηκαν κατά του στρατοπέδου στο Πέτα και αποκρούστηκαν.
4 Μαρτίου:
1821: Έλληνες ναυτικοί κυρίευσαν 15 πλοία και τα εξόπλισαν για να είναι ετοιμοπόλεμα κατά των Τούρκων.
1821: Ο Υψηλάντης εξέδωσε προκήρυξη στο Τίργου Φρούμος για να παρακινήσει τους Μολδαβούς να στηρίξουν την Επανάσταση, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
1825: Τα στρατεύματα του Ιμπραήμ κατακαίνε τα Βουνάρια και τα Καστέλια της Πυλίας και στη συνέχεια κατευθύνονται προς το φρούριο του Νεόκαστρου (Πύλου).
1827: Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης νίκησε στο Κερατσίνι τις δυνάμεις του Κιουταχή που είχαν αυξηθεί σε 6.000 πεζούς και ιππείς. Η μάχη αυτή υπήρξε μία από τις λαμπρότερες νίκες του «γιου της καλογριάς». Το Κερατσίνι ήταν κομβικό σημείο. Στόχος του ήταν να ανοίξει τον δρόμο για τους πολιορκημένους της Ακρόπολης. Έχοντας ως ορμητήριο το Κερατσίνι θα μπορούσαν να εφοδιάζονται ευκολότερα οι δυνάμεις από τα πλοία.
Σε γράμμα του από το Κερατσίνι ο Καραϊσκάκης προς τον γιό του Σπύρο στον Κάλαμο με ημερομηνία 10 Απρίλη 1827, λίγες μέρες πριν από τον χαμό του, έγραφε: «Παιδί μου Σπύρο, σου φιλώ τα μάτια. Με το παρόν μου δεν λείπω να ερωτήσω δια την υγείαν σου, χάριτι θεία και εγώ υγιαίνω. Αυτού έρχεται ο Γιάννης Μοναστηριώτης, ο οποίος σας πληροφορεί δια … Ελπίζω ότι εις ολίγας ημέρας θέλω στείλει και άνθρωπον αυτού. Υγιαίνετε. Τες τσούπρες μου φιλώ τα μάτια. 10 Απριλίου 1827. Κερατσίνι. Ο πατέρας σου Καραϊσκάκης. Λάβε την ώραν δεν την Ελενίτσαν. Να δωθή εις χείρας του υιού μου Σπύρου εις Κάλαμον».
5 Μαρτίου:
1770: Απελευθερώθηκε από τους Μανιάτες με τη βοήθεια των Ρώσων ο Μυστράς.
1825: Ενίσχυσαν οι Τούρκοι τις δυνάμεις τους στον Μωριά με νέες ενισχύσεις από την Αίγυπτο που έφθασαν στη Μεθώνη.
1826: Απέτυχε μεσολαβητική προσπάθεια του ύπατου αρμοστή Ιονίων Νήσων Φρειδερίκου Άνταμς για λήξη των εχθροπραξιών έξω από το Μεσολόγγι.
1826: (5-27 του μηνός). Ολοκληρώθηκαν χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα για τους εξεγερμένους ορισμένες επιχειρήσεις που διεξήγαγε ο Κάρολος Φαβιέρος εναντίον των Τούρκων στην περιοχή της Καρύστου.
1828: Ο Φαβιέρος αναγκάστηκε να εκκενώσει τη Χίο.
6 Μαρτίου
1821: Ο πρόξενος της Ρωσίας στην Κωνσταντινούπολη Στρογκανώφ ενημέρωσε τον έτερο υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας Νέσελροντ ότι η τουρκική κυβέρνηση γνώριζε την εμπλοκή της Ρωσίας στην υπόθεση της Ελληνικής Επανάστασης γιατί κατείχε μυστικά έγγραφα της Φιλικής Εταιρείας.
1821: Στην Πάτρα οι εκεί Τούρκοι μετέφεραν τις οικογένειές τους μέσα στο Κάστρο. Όλοι ετοιμάζονταν για την μεγάλη σύγκρουση.
1821: Ο Υψηλάντης έφθασε στο Φοξάνι, σύνορα Μολδαβίας – Βλαχίας. Τον ακολουθούσαν 120 ελληνόπουλα με επικεφαλής των Γεώργιο Καντακουζηνό.
1824: Η κυβέρνηση Κουντουριώτη μετέφερε την έδρα της από το Κρανίδι στους Μύλους Ναυπλίου.
1829: Η τουρκική φρουρά της Βόνιτσας παραδόθηκε στους επαναστατημένους Έλληνες υπό τον Άγγλο Τσώρτζ μετά από πολύμηνο και σκληρό αποκλεισμό.
7 Μαρτίου
1821: (7/19 Μαρτίου). Έφτασε στο Λάιμπαχ η επιστολή του Α. Υψηλάντη προς τον Τσάρο Αλέξανδρο, με την οποία τον ενημέρωσε για την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης και παράλληλα υπέβαλε την παραίτησή του από τις τάξεις του Ρωσικού Στρατού. Το νέο συντάραξε τους συνέδρους που συνέδεσαν αβίαστα την Ελληνική Επανάσταση με τα κινήματα που ήδη εκδηλώνονταν στην Ισπανία, την Ιταλία και την Σερβία. Καρμποναρισμός και οχλοκρατία. Ο τσάρος κατεπλάγη από το θράσος του υπασπιστή και φίλου του Υψηλάντη.
1821: Δέκα τουρκικά εμπορικά πλοία που ανέβαιναν τον Δούναβη με κατεύθυνση το Γαλάτσι, δέχθηκαν επίθεση από Κεφαλλονίτικα σιταγωγά πλοία υπό τον Αντώνη Σφαέλον. Αφού τα κυρίευσαν οι έμπειροι όχι μόνον περί την θάλασσα, αλλά και περί των ποτάμιων υδάτων Κεφαλλονίτες συγκρότησαν το πρώτο ελληνικό επαναστατικό ναυτικό. Μάλιστα, για την ναυμαχία αυτή στον Προύθο ο Αλεξ. Υψηλάντης εξέδωσε προκήρυξη επαινετική για τα κεφαλλονίτικα πλοία και τα πληρώματά τους.
8 Μαρτίου:
1770: Οι Τούρκοι του Μυστρά παραδόθηκαν στους Ρώσους αλλά κατασφάχθηκαν από τους Μανιάτες.
1821: Επτανήσιοι οπλισμένοι φρουρούσαν τα προξενεία της Πάτρας που είχαν Έλληνες προξένους. Όλοι σχεδόν ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας. Ανάμεσά τους και ο πυλαρινός Ευάγγελος Ποταμιάνος (1786-1856) που υπηρέτησε ως αξιωματικός του βασιλικού αγγλικού ναυτικού. Αργότερα πλοιαρχούσε δικό του πλοίο και, αφού μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία, το πώλησε μαζί με εκτάσεις που κατείχε στη Ζάκυνθο, στρατολόγησε στην Κεφαλλονιά δικό του σώμα από μάχιμους και έσπευσε στον Αγώνα. Έλαβε μέρος σε όλες σχεδόν τις συγκρούσεις στον Μωριά: Πάτρα, Τρίπολη, Νεόκαστρο, Λάλα, αλλά και στην Αθήνα και στο Πέτα. «Ικανοποιητικότατα εκφράζονται περί του ανδρός και οι αρχηγοί και φίλοι αυτού Κωνσταντίνος Μεταξάς, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Δ. Ευμορφόπουλος» σημειώνει ο Τσιτσέλης.
Επιβάλλεται ως αιώνιο μνημόσυνο προς τους αγνούς ήρωες να αναφερθούν και ορισμένοι Κεφαλλονίτες που έλαβαν μέρος μαζί με τους Μεταξά στους απελευθερωτικούς αγώνες στον Ελλαδικό κορμό. Τον κατάλογο αυτόν διασώζει ο Η. Τσιτσέλης: Σπύρος Βαλσαμάκης, Μαρίνος Λυκιαρδόπουλος, Διονύσιος Κούπας, Ιωάννης Δήμος Καγκάδης, Αδελφοί Ματαράγκα, Βασίλης Μακρής, Διονύσιος Μοντεσάντος, Παν. Ορφανός, Γεράσιμος Ορφανός, Διονύσιος Ορφανός, Καραμπάτος, Μεσσάρης, Σπύρος Αμπατιέλος, Νικόλαος Γερακάρης, Σπύρος Πανάς, Αναστάσιος Φωκάς, Ονούφριος Πανάς, Λουκάς Βαλσαμάκης, Χαράλαμπος και Νικόλαος Ιγγλέση, Δαλονάς, Πανταζής Καγκάδης, Δρακάτος, Αντώνιος Ματιάτος, Μιχαήλ Ποταμιάνος, Σπύρος Ποταμιάνος, Χαράλαμπος Τζαγκαρόλος, Ευστάθιος Γαλιατσάτος, Σωτήρης Βρυώνης, Σπυρίδων Συνοδινός, Ανδρέας Μοσχόπουλος και πολλοί από τον οίκο Ραζή.
1821: Στην Κωνσταντινούπολη σε όλα τα τζαμιά διαβιβάστηκε φιρμάνι σουλτανικό που παρακινούσε τους πιστούς μουσουλμάνους να δολοφονούν τους «γκιαούρηδες».
1822: Δύναμη από 300 επαναστάτης υπό τους Κασομούλη, Διαμαντή και Ντίτζια επιχείρησε να καταλάβει από τους Τούρκους το οχυρό του Κολινδρού Πιερίας. Έτσι, εξαπλώθηκε η επανάσταση στην περιοχή του Ολύμπου.
9 Μαρτίου:
1821: Ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ διατάσσεται από την Οθωμανική Αυτοκρατορία να στείλει στην Πύλη οκτώ αρχιερείς ως ομήρους.
1822: Με στρατήγημα του Θ. Κολοκοτρώνη ηττήθηκαν 12.000 Τούρκοι του Γιουσούφ στο Σαραβάλι στην Πάτρα. Στο πεδίο εγκατέλειψαν 1.000 νεκρούς. Ήταν η εορτή των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων και ο Κολοκοτρώνης εκκλησιάστηκε.
1822: Οι Σαμιώτες αποβιβάστηκαν στη Χίο με αρχηγό τον Λυκούργο Λογοθετίδη και προέτρεψαν τους Χιώτες να επαναστατήσουν.
1825: Η πρώτη σύγκρουση του Ιμπραήμ με επαναστατικές δυνάμεις στην περιοχή του Νεόκαστρου (Ιωάννης και Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης) έληξε με απόλυτη επικράτηση των αιγυπτιακών δυνάμεων. Στις 8 Αυγούστου οι πολιορκημένοι Τούρκοι είχαν δοκιμάσει έξοδο η οποία προκάλεσε μικρή, αλλά φονική, μάχη όπου σκοτώθηκε ο Κωνσταντίνος Πιερράκος Μαυρομιχάλης.
1858: Πέθανε στην Ύδρα ο άλλοτε πρωθυπουργός Γ. Κουντουριώτης.
10 Μαρτίου:
1789: Ο τύραννος των Αθηνών Χασεκής απαγχόνισε τους πρόκριτους Πέτρο Πιττάκη και Νικόλαο Μπάρμπανο.
1821: Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης συγκρότησε στο Φοξάνι τον Ιερό Λόχο, ο οποίος αποτελείτο κυρίως από Έλληνες σπουδαστές ευρωπαϊκών πανεπιστημίων και μαθητές του Ελληνικού Σχολείου της Οδησσού. Στα πρώτα 120 ελληνόπουλα, που ακολουθούσαν τον στρατό του Υψηλάντη μετείχαν μάλιστα πολλοί Κεφαλλήνες και Θιακοί νέοι, όπως ο Αναστάσιος Καραβίας που διορίστηκε αρχηγός του και στους 6 συνολικά εκατόνταρχους αξιωματικούς του Ι. Λόχου συγκαταλέγονταν ο Κεφαλλονίτης Λουκάς Βαλσαμάκης και ο Ιθακήσιος Σπυρ. Δρακούλης. Και οι δυο τους σκοτώθηκαν στην μάχη στο Δραγατσάνι στις 7 Ιουνίου του ίδιου χρόνου.
Εικόνα: Το Αργοστόλι το 1820 από τον Cartwright. Ακουαρέλλα που φυλάσσεται στο Μουσείο Μπενάκη. Διακρίνεται το άγαλμα του Meitland που βρισκόταν στην άκρη του πλατώματος το οποίο ειπώθηκε ως εκ τούτου “Μέτελας”.