Τό ἂρθρον του αὐτό ἒδωσεν εἰς τόν γράφοντα τήν ὢθησιν, ὂπως εὐγενῶς ὑποβάλει τήν παροῦσαν γλωσσικήν μελέτην περί τῆς ὀρθῆς λέξεως, ἣτις πρέπει νά χρησιμοποιῆται διά τήν ὀνομασίαν τοῦ ἐπικινδύνου αὐτοῦ ἰοῦ.
Ἂς ἐξετάσωμεν κατά πρῶτον τά παραδείγματα πού ἀναφέρει ὁ ἀξιότιμος ἐπιστολογράφος ἐξ Αὐστραλίας:
α) Τά δύο πρῶτα παραδείγματα ἦσαν:
μαύρη καί ἂσπρη = μαυρόασπρη
ἂσπρη καί μαύρη = ἀσπρόμαυρη
Ἡ χρῆσις τοῦ ο (ὂ μικρόν) εἶναι ἀπολύτως ὀρθή καί σύμφωνος πρός τούς γραμματικούς κανόνας, οἳτινες δηλοῦσιν ὃτι: Εἰς τάς συνθέτους λέξεις μέ πρῶτον συνθετικόν μέρος ἐπίθετον, ἀνεξαρτήτως τοῦ γένους τοῦ χρησιμοποιουμένου ἐπιθέτου – ἀνωτέρω εἶναι θηλυκόν – πάντοτε λαμβάνεται ὡς βάσις τό θέμα (ῥίζα) τοῦ ἀρσενικοῦ τοῦ ἐπιθέτου. Εἰς τά ἀνωτέρω δύο παραδείγματα τά θέματα (ῥίζαι) εἶναι τά: μαῦρο- καί ἂσπρο-, ἂρα αἱ λέξεις μαυρόασπρη καί ἀσπρόμαυρη εἶναι γραμματικῶς ὀρθαί. Ἂλλο τυχαῖον παράδειγμα εἶναι: ἂκρα, πόλις = ἀκρόπολις // θερμαί-πύλαι = Θερμοπύλαι κτλ.
β) Τό τρίτον ἀναφερόμενον παράδειγμα τοῦ κ. Χριστοφόρου εἶναι τό ἀνοίγω καί κλείω = ἀνοιγοκλείω. Καί αὐτό εἶναι γραμματικῶς ὀρθόν. Ὁ κανών λέγει ὃτι εἰς τά ῥήματα λαμβάνομεν τό θέμα (ῥίζαν) τοῦ Α΄ συνθετικοῦ μέρους, ὁπότε ὃταν τό Δεύτερον συνθετικόν ἀρχίζει ἀπό σύμφωνον ἡ λέξις μεγασχηματίζεται διά τῆς προσλήψεως εἲτε ἑνός ε ἢ ι ἢ ο. Ἢτοι ἀνοίγ-ο-κλείω = ἀνοιγοκλείω. Ἂλλα παραδείγματα: ἒχω, φρονῶ = ἐχ-ε-φρονέω, φεύγω – δικέω = φυγ-ό-δικος, ἂρχω – τεκταίνομαι = ἀρχ-ι-τέκτων κτλ.
γ) Τά τέταρτον καί πέμπτον παραδείγματα εἶναι τά κάτωθι:
γυναῖκες, παιδία = γυναικόπαιδα
ἂνδρας, γυναῖκα = ἀνδρόγυνον
Καί αὐτή ἡ διατύπωσις εἶναι σύμφωνος μέ τούς γραμματικούς κανόνας. Δηλ. ὃταν τό Α΄ Συνθετικόν μέρος τῆς λέξεως εἶναι οὐσιαστικόν καί κλινόμενον κατά τά Τριτόκλιτα ὀνόματα, (ἡ γυνή, τῆς γυναικός, ὁ ἀνήρ, τοῦ ἀνδρός) τότε λαμβάνεται τό θέμα (ῥίζα) τοῦ Α΄ συνθετικοῦ μέρους, ἢτοι γυναικο- καί ἀνδρο-. Σημειωτέον ὃτι τό θέμα λαμβάνεται ἐκ τῆς Γενικῆς τοῦ Ἑνικοῦ τῶν Τριτοκλίτων – ἡ γυνή, τῆς γυναικός. Ἐπίσης πρέπει τό Β΄ συνθετικόν μέρος νά ἀρχίζῃ ἀπό σύμφωνον. Δηλ. θέμα γυναικο- καί παιδία = γυναικόπαιδα. Εἰς τό δεύτερον παράδειγμα τό θέμα (ῥίζα) τοῦ Α΄ Συνθετικοῦ μέρους εἶναι ἀνδρο- ἐκ τῆς Γενικῆς τοῦ οὐσιαστικοῦ ἀνήρ, τοῦ ἀνδρός, ἢτοι ἀνδρο- καί γυνή = ἀνδρόγυνον, παιδο-νόμος, ἰχθυο-πώλης, σῶμα-φύλαξ = σωματο-φύλαξ, ἀστρο-λόγος κτλ.
Ἐξ ἂλλου χρησιμοποιεῖται τό ο μεταξύ τῶν δύο οὐσιαστικῶν, ὃταν τά λήγοντα εἰς –η Πρωτόκλιτα καί εἰς –ος, -ον Δευτερόκλιτα οὐσιαστικά ἀκολουθοῦνται ἀπό Β΄ συνθετικόν μέρος λέξιν ἀρχομένην ἀπό σύμφωνον: π.χ. ὓλη, τομή = ὑλοτόμος (ξυλοκόπος) // ψυχή, φθορά = ψυχοφθόρος // τιμή, λόγος = τιμολόγιον // χαρά, ὢψ = χαροπός, ἀνθρωπόμορφος, λιθόστρωτος, λιθόκτιστος, δημοκρατία, ἱπποκόμος, ψηφοφόρος, πλοιοκτήτης κτλ.
Καί τώρα περί τῆς ὀρθῆς ὀνομασίας τοῦ Ἰοῦ: Μετά τάς ἀνωτέρω ἀναγκαίας ἐξηγήσεις τῶν Γραμματικῶν κανόνων ἐρχόμεθα εἰς τήν περίπτωσιν, ἣτις ἀπασχολεῖ ὃλους μας. Σημειωτέον ὃτι ὁ ὑποφαινόμενος προέτεινεν εἰς τά Γλωσσικά Πάρεργα τῆς ΑΛΗΘΕΙΑΣ ἀπό τοῦ παρελθόντος Φεβρουαρίου, 28/2/2020, τήν ὀνομασίαν «κορωνηϊός».
Καί ἐξηγῶ διατί: Ἐδῶ θά ἐξετάσωμεν τήν περίπτωσιν τοῦ τί συμβαίνει εἰς τήν σύνθετον λέξιν, ὃταν τό Α΄ Συνθετικόν μέρος ἀνήκει εἰς τήν Πρώτην Κλίσιν, ὡς εἶναι ἡ ὀρθή Ἑλληνική λέξις, πού μᾶς ἐνδιαφέρει, ἡ κορώνη, τῆς κορώνης. Ὃταν τό Α΄ Συνθετικόν μέρος εἶναι Οὐσιαστικόν πρέπει νά λαμβάνηται ὑπ’ ὂψιν πλήν τῆς Κλίσεώς του καί τό ἐάν τό Β΄ συνθετικόν μέρος ἀρχίζει ἀπό σύμφωνον ἢ φωνῆεν.
Ἐάν τό Β΄ Συνθετικόν μέρος τῆς λέξεως ἀρχίζει ἀπό σύμφωνον τότε τό η μεταλλάσσεται εἰς ο, ὡς ἢδη ἀνεφέρθη μέ παραδείγματα καί ἀνωτέρω. Ἐάν ὃμως τό Β΄ Συνθετικόν μέρος ἀρχίζη ἀπό φωνῆεν, τότε ΔΙΑΤΗΡΕΙΤΑΙ τό ἀρχικόν φωνῆεν ἒστω καί μέ πλειστάκις μετηλλαγμένον τό θέμα (ρίζα) τοῦ Α΄ Συνθετικοῦ μέρους ἀπό η εἰς α ἢ ι ἢ ε ἢ καί ἀκόμη διά τῆς πλήρους ἀντικαταστάσεως τοῦ η διά τοῦ πρώτου φωνήεντος τοῦ Β΄ Συνθετικοῦ μέρους. Ἂς ἰδῶμεν πολύ προσεκτικῶς τά κάτωθι παραδείγματα:
Φυλή, ἀρχή = φύλαρχος // ἲλη (=τμῆμα ἱππικοῦ), ἂρχω = ἲλαρχος // τιμή (τιμή, ἀριθμός) = τιμάριθμος // θαλάμη –πόλος = θαλαμηπόλος // γῆ καί -ίτης = γηΐτης (γεωργός) // τιμή καί ἀλφεῖν = τιμαλφής (= ἀποκομίζων ἀξίαν) // νύμφη καί ἀγωγός = νυμφαγωγός = ὁ ἂγων τήν νύμφην εἰς τόν γαμβρόν // νύμφη – ἡγέτης =νυμφαγέτης (ἀρχηγός τῶν Νυμφῶν – ὁ Ποσειδῶν) // ἀρχή – οἰνοχόος = ἀρχιοινοχόος // ἀρχή – ἐπίσκοπος = ἀρχιεπίσκοπος, ἀρχιεπισκοπή // ἀρχή – ἰατρός = ἀρχιατρός, ἀρχιατρία // γαῖα – ἂνθραξ = γαιάνθραξ // γῆ καί -ινος = γήϊνος // Οὐρά – ἂγω = οὐραγός, χαρά – ἒργω = χαριεργός (ἐπίθετον θεᾶς Ἀθηνᾶς = καλλιτέχνις), ζωή καί –ικός = ζωϊκός κτλ. κτλ.
Τό αὐτό καί διά τάς σύνθετους λέξεις μέ Α΄ Συνθετικόν μέρος Δευτερόκλιτον ἢ Τριτόκλιτον ὂνομα: π.χ. πλοῖον, ἀρχή = πλοίαρχος // οὖρος – αἷμα = οὐραιμία // κύριος, ἀρχή = κυρίαρχος // Ὓδωρ (θέμα: ὑδρο-), ἀγωγή = ὑδραγωγεῖον // ἑβδομήκοντα – ἒτος = ἑβδομηκονταετής, ἑκατόν-ἒτος = ἑκατονταετής κτλ.
Ἒχοντες λοιπόν τά ἀνωτέρω ὑπ’ ὂψιν ἂς ἀναλύσωμεν τήν γραμματικήν θέσιν μέ τόν ἰόν, ὁ ὁποῖος μᾶς ἀπασχολῇ: Τό Α΄ Συνθετικόν μέρος εἶναι ἡ κορώνη, ἣτις εἶναι πρωτόκλιτον ὂνομα, σημαίνει δέ τό στέμμα ἢ τήν στεφάνην, τόν κόρακα κ.ἂ. Βεβαίως λαμβάνομεν τήν σημασίαν τοῦ στέμματος καί τῆς στεφάνης διά τόν ἰόν λόγῳ τοῦ σχήματος τούτου. Τό Β΄ Συνθετικόν μέρος τῆς λέξεως εἶναι ἡ λέξις ἰός καί ἡ λέξις ἀρχίζει ἀπό φωνῆεν. Ἂρα ἡ ὀρθή ὀνομασία τοῦ ἰοῦ, θεωρῶ ὂτι πρέπει νά εἶναι: κορωνηϊός καί ὂχι κορωνοϊός.
Μπορεῖ κατά δευτέραν ἐπιλογήν νά χρησιμοποιηθῇ καί ἡ λέξις: Κορωναϊός, ὡς τόν ἀναφέρουσιν εἰς τάς λοιπάς Εὐρωπαϊκάς γλώσσας, ὃπου λαμβάνεται ἡ Λατινική λέξις corona, ἢτοι corona–virus. Ὃμως καλόν εἶναι νά γνωρίζωμεν ὃτι ἡ κορώνη, δηλ. ἡ στεφάνη, εἰς τήν Γαλλικήν γράφεται la couronne καί εἰς τήν Γερμανικήν die Krone. Τό e εἰς τάς γλώσσας αὐτάς εἶναι τό η τῆς Ἑλληνικῆς, ἐκ τῆς ὁποίας ἐσχημάτισαν αἱ Εὐρωπαϊκαί γλῶσσαι τήν λέξιν των διά τό στέμμα καί τήν στεφάνην, la couronne, die Κrone.
Ἐξ ἂλλου εἶναι γνωστότατον ὃτι τόσον εἰς τήν Ἰατρικήν ὃσον καί εἰς τήν Φαρμακολογίαν χρησιμοποιοῦνται πάντοτε διά τάς ὀνομασίας ἀσθενειῶν καί φαρμάκων λέξεις εἰλημμέναι εἲτε ἐκ τῆς ὀρθῆς Ἑλληνικῆς εἲτε τῆς Λατινικῆς. Ἑπομένως αἱ ἁρμόζουσαι λέξεις εἰς μέν τήν Ἑλληνικήν εἶναι κορωνηϊός, εἰς δέ τήν Λατινικήν corona-virus. Ὂχι ὃμως κορωνοϊός, ἡ ὁποία λέξις ὂχι μόνον καταντᾷ κακόηχος ἀφοῦ εἰς μίαν μόνον λέξιν ἐκ 5 συλλαβῶν, αἱ 4 συλλαβαί εἶναι ὁ ἦχος ο, μάλιστα δέ 3 ἦχοι ο διαδέχονται ὁ εἷς τόν ἂλλον! Νά μή λησμονῶμεν ἐπίσης, ὃτι λέγοντες κορωνοϊός λαμβάνομεν ὡς πρῶτον συνθετικόν μέρος τήν λέξιν «κόρωνος» ὁ ὁποῖος παραπέμπει εἰς τόν πολύ λαϊκῶς καί πολύ χωριάτικα λεγόμενον εἰς Κύπρον κόρωνον, δηλ. τόν κόρακα! Δηλ. κάτι τό ὁποῖον πιστεύω δέν ἁρμόζει εἰς μίαν ἐπιστημονικήν ἰατρικήν ὀνομασίαν.
Συμπέρασμα: Ὂχι μόνον εἷς ἰός εἰς τήν ἰατρικήν μεταλλάσσεται, ἀλλά καί τά φωνήεντα εἰς τήν Ἑλληνικήν γλωσσολογίαν μεταλλάσσονται! Ἡ οὐσιώδης διαφορά εἶναι ὃτι ὁ μέν ἰός μεταλλάσσεται πρός τό ἐπικίνδυνον καί τό θανατηφόρον, τά δέ φωνήεντα εἶναι ἀθῶα, ἀφοῦ μεταλλάσσονται πρός τό μελωδικώτερον καί τό πλέον εὒηχον τῆς ὁμιλίας καί ἐκφράσεως μας!
Εὐχαριστῶν διά τήν φιλοξενίαν,
Λάμπης Γ. Κωνσταντινίδης
Υ.Γ. Ἲσως τήν πρώτην φοράν πού λέγομεν τήν λέξιν κορωνηϊός νά τήν εὑρίσκωμεν κάπως δύσκολον νά τήν προφέρωμεν. Αὐτό ὀφείλεται εἰς τήν μεγάλην πλύσιν ἐγκεφάλου, τήν ὁποίαν ὑπέστημεν καί ὑφιστάμεθα νυχθημερόν ὑφ’ ὃλων τῶν ΜΜΕ συμπεριλαμβανομένων καί τῶν πολιτικῶν. Ὃμως αὐτό εὐκόλως ὑπερπηδεῖται, ἐάν ἐπαναλάβωμεν φωνακτά τήν λέξιν κορωνηϊός 10 – 20 φοράς, οὓτως ὣστε ἡ γλῶσσα καί ἡ ἀκοή μας νά συνηθίσωσι τήν προτεινομένην ὀρθήν κατά τήν ἂποψιν τοῦ γράφοντος λέξιν «κορωνηϊός».
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 15/5/2020 #ODUSSEIA #ODYSSEIA