Μισή ώρα νωρίτερα, στις 18:00, πραγματοποιήθηκε τριμερής συνάντηση του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας και τον πρωθυπουργό του Ισραήλ. Η τριμερής ακολούθησε τη συνάντηση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Αναστασιάδη με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ κ. Νετανιάχου, που πραγματοποιήθηκε στις 17:00 στο Ζάππειο Μέγαρο.
Παράλληλα, στο περιθώριο της υπογραφής της Διακυβερνητικής Συμφωνίας, στον χώρο του Ζαππείου, στις 15:45, πραγματοποιήθηκε τριμερής συνάντηση μεταξύ των υπουργών Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, Yuval Steinitz και Γιώργου Λακκοτρύπη, ενώ προηγήθηκε στις 12 το μεσημέρι της ίδιας ημέρας η υπογραφή στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας του Προσυμφώνου Συνεργασίας (Letter of Intent) μεταξύ της ΔΕΠΑ και της Energean Oil & Gas, για την προμήθεια φυσικού αερίου μέσω του αγωγού. «Με το Προσύμφωνο Συνεργασίας γίνεται ουσιαστικά το πρώτο μεγάλο βήμα για την εμπορική βιωσιμότητα του αγωγού φυσικού αερίου, EastMEd, καθώς η ΔΕΠΑ θα μπορεί να δεσμεύει και να προμηθεύεται ποσότητες φ.α. από την Energean. Το αμοιβαίο ενδιαφέρον των δύο εταιριών, ΔΕΠΑ και Energean αφορά στην εμπορική συνεργασία προμηθευτή και αγοραστή με τη διακίνηση και εμπορία ισραηλινού φυσικού αερίου που ήδη υφίσταται, όπως και αυτού που θα εξορυχθεί μεταγενέστερα στην Ισραηλινή ΑΟΖ» επισημαίνει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Ο αγωγός, προϋπολογισμού περίπου 6 δισ. ευρώ, εκτιμάται ότι θα ενισχύσει τη θέση της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου, αλλά θα συμβάλλει και στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα έχει διμερείς συναντήσεις με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό και με τον Κύπριο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη. Εξάλλου, η παρουσία του κ. Νετανιάχου αποτελεί μία αφορμή, ώστε Ελλάδα και Ισραήλ να συσφίξουν περαιτέρω τις ήδη στενές σχέσεις τους. Αν και δεν μπορούμε να μιλάμε ακόμα για κλασική συμμαχία, είναι ξεκάθαρο πως η επιθετικότητα και ο επεκτατισμός της Τουρκίας έχει ωθήσει τις δύο χώρες όχι μόνο να έλθουν κοντά, αλλά και να ενισχύουν και να διευρύνουν συνεχώς τις σχέσεις τους.
Η εταιρική σχέση Ελλάδας-Ισραήλ θα είναι εκ των πραγμάτων ένα πολιτικό-διπλωματικό κεφάλαιο και ταυτόχρονα εργαλείο στα χέρια του Κυριάκου Μητσοτάκη στις επικείμενες συναντήσεις που θα έχει μέσα στον Γενάρη με τους προέδρους Τραμπ και Μακρόν, σε Ουάσιγκτον και Παρίσι αντίστοιχα. Όσο και αν για προφανείς λόγους στην επίσημη ρητορική η συμφωνία για τον EastMed αποσυνδέεται από τις κινήσεις της Τουρκίας, είναι ξεκάθαρο πως η επίσπευση της υπογραφής μία έμμεση πλην σαφή απάντηση στην κίνηση του Ταγίπ Ερντογάν να οριοθετήσει με την κυβέρνηση της Τρίπολης θαλάσσιες ζώνες, παρακάμπτοντας την Κρήτη.
Τα 5 μεγάλα οφέλη
Ο αγωγός φυσικού αερίου EastMed είναι σημαντικός για μια σειρά από λόγους:
Επειδή ενισχύει το γεωπολιτικό εκτόπισμα της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου σε μια περίοδο καθοριστικών εξελίξεων και ανακατατάξεων στην ευρύτερη ελληνική γειτονιά, δημιουργώντας παράλληλα το κατάλληλο έδαφος και περισσότερο ευνοϊκές συνθήκες ώστε να αναπτυχθούν/αξιοποιηθούν και τα κοιτάσματα σε Ελλάδα και Κύπρο.
Επειδή συμβάλλει αποφασιστικά στην ενεργειακή ανάπτυξη των κοιτασμάτων της Μεσογείου, διαμορφώνοντας παράλληλα ένα δίκτυο για την αξιοποίηση αυτών των κοιτασμάτων.
Επειδή φέρνει πιο κοντά γειτονικές χώρες με κοινά συμφέροντα (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Ιταλία) συμβάλλοντας σημαντικά στην ανάπτυξη της μεταξύ τους συνεργασίας, ενώ παράλληλα λειτουργεί και ως «μαγιά» για τη διαμόρφωση νέων πολυμερών σχημάτων συνεργασίας (Eastern Mediterranean Gas Forum).
Επειδή στέλνει ένα ηχηρό (γεω)πολιτικό μήνυμα στην Τουρκία σε μια περίοδο κατά την οποία η Άγκυρα προσπαθεί να επιβάλει τις θέσεις στη Μεσόγειο δια της ισχύος, δια εκβιασμών και πειρατικών κινήσεων. Σημειώνεται ότι είναι η πρώτη φορά στα καθ’ ημάς που το σχέδιο ενός αγωγού υπογράφεται όχι σε επίπεδο αρμοδίων υπουργών αλλά ηγετών κρατών, στέλνοντας έτσι και ένα σαφές πολιτικό μήνυμα αποφασιστικότητας προς τα έξω.
Επειδή συμβάλει στην ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ μέσα από τη διαφοροποίηση των ενεργειακών οδεύσεων και των πηγών ενεργειακής τροφοδοσίας προς την Ευρώπη, περιορίζοντας έτσι την ευρωπαϊκή εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και παρακάμπτοντας τα εδάφη χωρών όπως είναι η Τουρκία και η Ουκρανία (πράγμα που «αρέσει» μεν στις ΗΠΑ αλλά «δεν αρέσει» στη Ρωσία και στην Τουρκία). Εάν φτάσει στο σημείο να γίνει πραγματικότητα, ο EastMed θα είναι ο πρώτος στα χρονικά αγωγός «που θα μεταφέρει απευθείας το φυσικό αέριο της Α. Μεσογείου στις αγορές της Ευρώπης» συμβάλλοντας έτσι «στην επίτευξη των ενεργειακών στόχων της Ευρώπης για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ενεργειακής ασφάλειας μέσω της διαφοροποίησης», όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά στην ιστοσελίδα της θυγατρικής της ΔΕΠΑ «ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε.» (IGI Poseidon S.A.), που αποτελεί και τον φορέα υλοποίησης του συγκεκριμένου αγωγού από τον Ιούλιο του 2014 και έπειτα.
Και τα 5 αγκάθια
Ο αγωγός φυσικού αερίου EastMed είναι όμως και ένα έργο, τεχνικά εφικτό μεν (σύμφωνα με τις μέχρι τώρα μελέτες), πλην όμως «δύσκολο» για μια σειρά από λόγους:
Επειδή είναι τεχνικά απαιτητικό λόγω της μεγάλης απόστασης που θα πρέπει να καλύψει υποθαλάσσια αλλά και των μεγάλων βαθών από τα οποία θα πρέπει να περάσει. Εάν όντως υλοποιηθεί, ο αγωγός EastMed θα είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος – αλλά και ο βαθύτερος – υποθαλάσσιος αγωγός φυσικού αερίου στον κόσμο. Το μήκος του θα αγγίζει τα 1.900 χιλιόμετρα, καθώς εκείνος θα ξεκινά από τη λεκάνη της Λεβαντίνης, περίπου 200 χιλιόμετρα δηλαδή νοτίως της Κύπρου, και θα καταλήγει στις ακτές της Απουλίας στην ανατολική Ιταλία μέσω Κύπρου, Κρήτης και ηπειρωτικής Ελλάδας. Υποθαλάσσια θα είναι συνολικά τα 1.300 από τα 1.900 χιλιόμετρα του αγωγού, το βάθος του οποίου σε κάποια σημεία θα αγγίζει, ή ακόμη και θα ξεπερνά, τα 3 χιλιόμετρα.
Επειδή θα έχει ένα διόλου ευκαταφρόνητο κόστος, κοντά στα 7 δισεκατομμύρια δολάρια ή άνω των 5,2 δισ. ευρώ τα οποία όμως θα μπορούσαν να γίνουν και 11 ή 12 δισ. δολ. εάν συνυπολογιστούν τα χερσαία τμήματα του αγωγού και ο ελληνοϊταλικός αγωγός IGI-Poseidon, ένα κόστος δηλαδή που μένει να κριθεί από τις ίδιες τις άμεσα εμπλεκόμενες εταιρείες εάν θα μπορεί να δικαιολογηθεί στη βάση μιας ανάλυσης κόστους-απόδοσης.
Επειδή συναντά αντιδράσεις σε γειτονικές χώρες (όπως είναι η Τουρκία) ή άμεσα εμπλεκόμενες χώρες (όπως είναι η Ιταλία μέρος του πολιτικού κόσμου της οποίας έβλεπε παλαιότερα το έργο αρνητικά επειδή δεν ήθελε να θίξει τις περιβαλλοντικές ανησυχίες τοπικών κοινωνιών) ή αφήνει έξω άλλες χώρες (όπως είναι η Αίγυπτος η οποία θα μπορούσε όμως στην πορεία να έχει μεγαλύτερη εμπλοκή στο συγκεκριμένο έργο).
Επειδή θα πρέπει να περάσει μέσα από θαλάσσιες ζώνες της Μεσογείου που προς το παρόν δεν έχουν οριοθετηθεί (μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου για παράδειγμα) και δεν αναμένεται να οριοθετηθούν στο άμεσο μέλλον.
Επειδή ως έργο ο EastMed βρίσκεται «αντιμέτωπος» και με άλλα λιγότερο ή περισσότερο «ανταγωνιστικά» πρότζεκτ, πρότζεκτ όπως είναι ή θα ήταν: το τερματικό υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο, ο κυπριακός αγωγός προς την Αίγυπτο, η αποστολή ισραηλινού αερίου στα τερματικά της Αιγύπτου, αλλά και το ενδεχόμενο ενός ισραηλινοτουρκικού αγωγού που παραμένει, τουλάχιστον στο μυαλό συγκεκριμένων κύκλων. Λέγεται για παράδειγμα ότι οι εταιρείες που ελέγχουν το κοίτασμα Λεβιάθαν στο Ισραήλ (Delek, Ratio Oil, Noble Energy) ίσως να προτιμούσαν, εάν τους το επέτρεπαν οι γεωπολιτικές συνθήκες, να στείλουν αέριο στην Τουρκία…
Σημείωση: σημεία του παραπάνω κειμένου δημοσιεύθηκαν στο ethnos.gr στις 24 Δεκεμβρίου σε άρθρο υπό τον τίτλο “Αγωγός EastMed: Τα μεγάλα οφέλη και τα 5 εμπόδια προς την υλοποίησή του”
ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 2/1/2020 #ODUSSEIA #ODYSSEIA