Με αφορμή την σημερινή ημέρα δημοσιεύω ένα μικρό απόσπασμα από το Παράρτημα του νέου ιστορικού μου μυθιστορήματος «Στους θρόνους της Αποκάλυψης».
- Â «Το κουμπατιμέντο Κουρτζουλαρίου»: έργο που από την Παναγιά την Περλιγγού κατέληξε στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (αρ. κατ. 3578)
Έγχρωμος πίνακας, τέμπερα σε ξύλο, διαστάσεων 0,98 Χ 1,00 μ. έργο του Κρητικού αγιογράφου Γεωργίου Κλόντζα με επιγραφή: «Το κουμπατιμέντο Κουρτζουλαρίου». Το έργο αυτό –όπως και τα άλλα στις μικρογραφίες του- τα είχε εμπνευσθεί από τους χρησμούς του Λέοντος του Σοφού καθώς ο ζωγράφος αναζητούσε προφητικά μηνύματα για τα σπουδαιότερα γεγονότα της εποχής, ένα από τα οποία ήταν και η Ναυμαχία των Εχινάδων . Ο πίνακας προέρχεται από την Κεφαλλονιά, από τον Ι.Ν. της Παναγίας της Περλιγγούς (των Περλιγγή) στο Ληξούρι. Πιθανότατα είχε αφιερωθεί ως ευχαριστήριο από τον ναυμάχο Χριστόφορο (ή Χριστόδουλο) Κρασσά ή από κάποιον απόγονό του στον ναό όπου ήταν ενορίτες και είχαν δικαίωμα ενταφιαστικό. Άγνωστο πώς το έργο μετά από τον Ι. Ναό βρέθηκε στη συλλογή Χαραλάμπους Γεννατά Τσιμαράτου στην Αγία Θέκλη στην Ανωγή και από εκεί στο Μουσείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας – Εθνικό Ιστορικό Μουσείο στην Αθήνα.
Στον πίνακα παρουσιάζεται η μεγάλη σύγκρουση στην οποία οι γαλέρες είναι χωροθετημένες όπως σε όλες τις συνθέσεις που φιλοτεχνήθηκαν στη Δύση, δηλ. αριστερά του έργου –προς δυσμάς- τα χριστιανικά σκαριά και δεξιά –προς ανατολάς- τα του Ισλάμ, στο κέντρο δε οι δυο ναυαρχίδες («Real» και «Σουλτάνα»), ο αγώνας επί των οποίων έκρινε ουσιαστικά το αποτέλεσμα. Στα δεξιά του πίνακα απεικονίζονται τα δυο φρούρια Ρίου και Αντιρρίου, ενώ στα αριστερά οι ηττημένοι Αγαρηνοί προσκυνούν.
Στη ζώνη στο άνω μέρος του πίνακα εικονίζονται μορφές αγίων, ήτοι –κατά σειρά-: Άγιος Γεώργιος, Προφήτης Συμεών, Άγιος Νικόλαος, στη μέση ο Ευαγγελιστής Μάρκος πλαισιωμένος από τέσσαρις αγγέλους, δυο από τους οποίους κρατούν κάτω από τον Ευαγγελιστή την ταινία με την επιγραφή «Το κουμπατιμέντο Κουρτζουλαρίου», ο Άγιος Σπυρίδων που τον συντροφεύουν δυο άγγελοι και ο Άγιος Δημήτριος.
Κάθε καράβι είχε τον δικό του προστάτη άγιο και κάθε στόλος είχε τον προστάτη άγιο της διοικητικής οντότητας που ανήκε. Αυτό ίσχυε και στο δυτικό και στο ανατολικό δόγμα. Πέρα από την Παναγία που ήταν καταφύγιο όλων των πιστών μαχητών, τη θέση του προστάτη των πλεούμενων της γεωγραφικής ενότητας των Ιόνιων Νησιών είχε ο τοπικός Άγιος Σπυρίδων. Κι επιπλέον οι γαλέρες της Ζακύνθου έφεραν λάβαρο με τον Άγιο Ιωάννη.
Ο έφιππος στρατηλάτης Άγιος Γεώργιος που κατατροπώνει Οθωμανό ετιμάτο και από τους χριστιανούς και από τους Οθωμανούς. 23 Απριλίου, ημέρα εορτής του, ξεκινούσε η θητεία, η ναυτολόγηση στη Βενετία, και στην Κωνσταντινούπολη εξήρχετο ο στόλος από τον Ναύσταθμο. Επίσης ήταν προστάτης του ομώνυμου ναού της Ελληνικής Αδελφότητας στη Βενετία. Η έναρξη της θητείας στη θάλασσα (στο «ημερολόγιο των Ρωμιών» ημέρα εορτής του Αγίου Γεωργίου κι η ημέρα εορτής Χιντνρελές /Hindreles / Hıdrellez δηλ. συνάντηση των προφητών Hızır και Ηλία –Ilyas- για τους Μουσουλμάνους) συμβόλιζε αναγέννηση, αναδημιουργία και ήταν το ορόσημο της αρχής της άνοιξης.
Ο Προφήτης Συμεών γιορτάζεται από την Δυτική Εκκλησία στις 8 Οκτωβρίου, την επομένη της νίκης. Η μορφή του παρουσιάζεται και σε άλλα έργα (βλ. παρακάτω, εικόνα στην Αντιβουνιώτισσα).
Ο Άγιος Νικόλαος είναι ο προστάτης της θάλασσας, των θαλασσινών και της Ελληνικής Αδελφότητας στη Βενετία. Τόσο ο Άγιος Νικόλαος όσο και ο Άγιος Σπυρίδων έλαβαν μέρος στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο και τα ιερά σκηνώματα και των δυο ταξίδεψαν δια θαλάσσης.
Ο Ευαγγελιστής Μάρκος θεωρείται προστάτης της Βενετίας.
Ο έφιππος Άγιος Δημήτριος που κατατροπώνει Οθωμανό είναι κι αυτός Άγιος στρατηλάτης. 26 Οκτωβρίου, ημέρα εορτής του, απελύοντο οι καλοκαιρινοί ναύτες στη Βενετία, αλλά την ίδια ημέρα λάβαινε χώρα το ίδιο και στην Κωνσταντινούπολη. Σχετικά έχει διασωθεί το κάτωθι στην Κύπρο:
Μες ‘ς’τες ‘κοστρείς του Αϊγεωρκού ‘πού’θελε να λαμνήση
πάντες ο Τούρκος έβκαλε κοπάδια να βοσκήση…
Ευρυδίκη Λειβαδά