προβλέπονται από τα σχετικά άρθρα του Συντάγματος και τη λοιπή νομοθεσία. Στο άρθρο 108Σ καθόρισε « 1. Το Κράτος μεριμνά για τη ζωή του απόδημου ελληνισμού και τη διατήρηση των δεσμών του με τη μητέρα Πατρίδα. Επίσης μεριμνά για την παιδεία και την κοινωνική και επαγγελματική προαγωγή των Ελλήνων που εργάζονται έξω από την επικράτεια.» παράλληλα καθόρισε με την διάταξη του άρθρου 51 παρ 4 ότι: ««…Νόμος που ψηφίζεται με την πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθμού των βουλευτών μπορεί να ορίζει τα σχετικά με την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος από τους εκλογείς που βρίσκονται έξω από την Επικράτεια. Ως προς τους εκλογείς αυτούς η αρχή της ταυτόχρονης διενέργειας των εκλογών δεν κωλύει την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος με επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο μέσο…».
Δικαίωμα ψήφου διατηρούν όσοι Έλληνες πολίτες έχουν συμπληρώσει το 17ο έτος της ηλικίας τους (δηλαδή μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του έτους των εκλογών) και όσοι είναι εγγεγραμμένοι σε εκλογικούς καταλόγους ενός δήμου ή της χώρας, εφόσον δεν στερούνται του δικαιώματος του εκλέγειν. Στερούνται του δικαιώματος όσοι τελούν, σύμφωνα με τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα, σε καθεστώς πλήρους στερητικής δικαστικής συμπαράστασης και εκείνοι που το στερήθηκαν για δεδομένο χρονικό διάστημα, εξαιτίας αμετάκλητης ποινικής καταδίκης για εγκλήματα του ποινικού και στρατιωτικού ποινικού κώδικα.
Στο άρθρο 51 του Συντάγματος και ειδικότερα στην παρ. 2, κατοχυρώνει την αρχή της καθολικής ψηφοφορίας, και στην παρ. 3, που την εξειδικεύει, ορίζοντας ότι: «O νόμος δεν μπορεί να περιορίσει το εκλογικό δικαίωμα παρά μόνο αν δεν έχει συμπληρωθεί κατώτατο όριο ηλικίας ή για ανικανότητα δικαιοπραξίας ή ως συνέπεια αμετάκλητης ποινικής καταδίκης για ορισμένα εγκλήματα».
Βασική αρχή είναι η αρχή της ισότητας της ψήφου.
Η αρχή αυτή εξειδικεύεται σε δύο επί μέρους αρχές: ότι κάθε πολίτης διαθέτει μόνον μία ψήφο και ότι όλες οι ψήφοι είναι νομικά ισοδύναμες. Στο άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος που ορίζεται ότι «όλα τα κρατικά όργανα» και πρωτίστως ο κοινός νομοθέτης «υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων» και προφανώς των πολιτικών δικαιωμάτων . Στο δε άρθρο 52Σ ορίζεται ότι : «Η ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, τελεί υπό την εγγύηση όλων των λειτουργών της Πολιτείας, που έχουν υποχρέωση να τη διασφαλίζουν σε κάθε περίπτωση ». Ο τρόπος εκλογής τόσο των αντιπροσώπων των πολιτών στο Κοινοβούλιο, στο μέτρο που δεν ρυθμίζεται από το Σύνταγμα, επαφίεται στον κοινό νομοθέτη (άρθρα 51 παρ. 3, 54 παρ. 1 και 102 παρ. 2 του Συντάγματος), ο οποίος όμως δεν μπορεί να θεσπίσει διατάξεις που αναιρούν ή περιορίζουν υπερμέτρως το ανωτέρω δικαίωμα του πολίτη (πρβλ. ΑΕΔ 35/1985, 13/1997). Κατά την ειδικότερη ρύθμιση του τρόπου εκλογής τελεί υπό την επιφύλαξη, της τηρήσεως των αρχών της ισότητας του εκλογικού δικαιώματος (άρθρα 4 παρ. 1 και 51 παρ. 3 του Συντάγματος) και της ευρύτερης δυνατής λαϊκής εκπροσωπήσεως (πρβλ. ΑΕΔ 36/1990), οι οποίες διέπουν επίσης την εκλογή., αλλά και της συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας (πρβλ. ΑΕΔ 36/1990), υπό την έννοια ότι οι τιθέμενοι περιορισμοί στο δικαίωμα συμμετοχής του πολίτη στην πολιτική ζωή της Χώρας, πρέπει να επιδιώκουν σκοπό συνταγματικά θεμιτό και να μην είναι δυσανάλογοι, σε σχέση με το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα (βλ. ΣτΕ 3684/2009, 2140/2013 Ολ.). Αν ληφθούν υπόψη οι ανωτέρω Αρχές που αποτελούν συνταγματική επιταγή δεν μπορεί ο κοινός νομοθέτης κατά παράβαση του άρθρου 51 παρ3Σ να θέσει άλλες προϋποθέσεις(πχ κατοχή ΑΦΜ, χρόνος παραμονής στο εξωτερικό) για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των Ελλήνων που διαβιούν στο εξωτερικό, όπως και δεν μπορεί να είναι επιτρεπτή η τυχόν μη ενσωμάτωση των εκτός επικρατείας ψήφων στο γενικό εκλογικό αποτέλεσμα. Η ψήφιση ενός νομοσχεδίου που να παρέχει την διευκόλυνση ψήφου υπό προϋποθέσεις ,εν όψει της συγκυρίας, είναι η αρχή μιας μεγάλης αλλαγής. Είναι βέβαιον ότι τελικά θα οδηγηθούμε σε μεταγενέστερο ίσως στάδιο στη ρύθμιση ότι οι εκλογείς του εξωτερικού ψηφίζουν τους υποψηφίους της εκλογικής τους περιφέρειας και όχι της επικράτειας. Στην περίπτωση που δεν ψηφίζουν τους υποψηφίους της εκλογικής τους περιφέρειας θα παραβίαζε την ισοδυναμία της ψήφου. Το ισχύον εκλογικό σύστημα συνδέει τον αριθμό των εδρών με την εκλογική δύναμη στην Επικράτεια, ενώ κατά το Σύνταγμα οι βουλευτές αντιπροσωπεύουν το Έθνος. Αντίστοιχα δεν μπορεί να τεθούν ειδικές προϋποθέσεις για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος.
Επίλογος: Τα περισσότερα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν ρυθμίσει το ζήτημα της ψήφου των ευρισκομένων στο εξωτερικό υπηκόων τους Μόλις 7 από τα 45 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης: η Αλβανία, η Ανδόρα, η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, η Μάλτα, το Μαυροβούνιο και ο Άγιος Μαρίνος, δεν έχουν προβεί σε ρύθμιση! Στα περισσότερα, ο θεσμός ισχύει με τη μορφή της επιστολικής ψήφου ή της ψήφου σε Προξενεία, ενώ σε τρεις μόλις χώρες (Ολλανδία, Ελβετία και Εσθονία) υπάρχει πρόβλεψη και για ηλεκτρονική ψήφο.
Πηγές: 1.-Γιώργος Χ. Σωτηρέλης: «ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΤΟΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΕΣ» Δημοσιεύθηκε στα «Νέα Σαββατοκύριακο», 19.10.2019
2.- Χαράλαμπος Ανθόπουλος: «Το Σύνταγμα για την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού» Πρώτο Θέμα 20/10/2019
3. Γ. Δρόσου:«Το δικαίωμα ψήφου των εκτός επικρατείας Ελλήνων εκλογέων», Αθήνα-Κομοτηνή, 1990,
4.- Γιώργος Γεραπετρίτης στον Αθήνα 9,84: «Ισοδυναμία της ψήφου σημαίνει ότι εκείνοι που έχουν το δικαίωμα ψήφου, δηλαδή οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους ,οι οποίοι θα μπορούσαν να πάρουν το αεροπλάνο να πληρώσουν τα πάρα πολύ υψηλά τέλη για να έρθουν εδώ και να ψηφίσουν, θα διευκολύνονται να ψηφίσουν από τον τόπο της κατοικίας τους»(15.10.2019)
5.- Ψήφος Ελλήνων Εξωτερικού: Πρόταση 4 σημείων από την κυβέρνηση (Κέρδος online 19/10/2019 )
6.-ΕΔΔΑ: Υπόθεση « Σιταρόπουλος και Γιακουμόπουλος κατά Ελλάδος» 15/03/2012 (δικαίωμα ψήφου των απόδημων εκλογέων) Mε σχόλιο Μιχάλη Ιωαννίδη, https://www.constitutionalism.gr/
7.- ΚΩΣΤΗΣ Π. ΠΑΠΑΔΙΟΧΟΣ: «Ισότιμη» και επιστολική η ψήφος των αποδήμων» ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 25.08.2019
8.- Νίκος Παπασπύρου «Η ψήφος των εκτός Ελλάδος ευρισκόμενων συμπολιτών μας» https://www.constitutionalism.gr/
Aντώνης Αργυρός
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 20/10/2019 #ODUSSEIA #ODYSSEIA