Οι ημερομηνίες 20 Δεκεμβρίου προς 21 και 24 προς 25 είναι καθοριστικές. Η δεύτερη είναι αυτή που καταδεικνύει τη νίκη του φωτός έναντι του σκοταδιού, τη νίκη της ζωής έναντι του θανάτου. Η ημέρα ξεκινά να μεγαλώνει σταδιακά από εκεί και πέρα. Τα αρχαία χρόνια στις 25 Δεκεμβρίου κορυφωνόταν το «Τριέσπερον», το οποίο ξεκινούσε με το Χειμερινό Ηλιοστάσιο (20 προς 21, όπου η επίσημη έναρξη του χειμώνα) και διαρκούσε έως τις 24 προς 25 όπου τα ξημερώματα αναγεννάτο ο ζωοδότης και φωτοδότης Ήλιος.
Το «Τριέσπερον» εορταζόταν ο Ήλιος και η 25η Δεκεμβρίου ήταν Ηλιούγεννα, δηλ. εθεωρείτο ημέρα Ηλιογέννησης.
Τα ρωμαϊκά χρόνια επικάλυψαν τις αρχαιοελληνικές τελετές κι έτσι η «Dies Natalis Solis Invicti» δηλαδή η «Ημέρα της γέννησης του Ανίκητου Ηλίου» επισκίασε το «Τριέσπερον». Κατά τα τέλη της ηγεμονίας του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Α΄ (μετέπειτα Μέγα Κωνσταντίνου: 272 – 337) η «Dies Natalis Solis Invicti» άρχισε να εξαλείφεται μέχρι της τελειωτικής απάλειψής της από την οριστική επικράτηση του χριστιανισμού. Το τέλος υπέγραψε ο Πάπας Ιούλιος Α΄ τον 4ο αι. ο οποίος ξεκίνησε να εορτάζει την γέννηση του Κυρίου στις 25 Δεκεμβρίου.
Το απολυτίκιο τεκμηριώνει απόλυτα την επικράτηση του Χριστιανισμού (Γέννηση του Θεανθρώπου) έναντι του αρχαίου ειδωλολατρικού κόσμου («Τριέσπερον» και μετέπειτα «Ημέρα της γέννησης του Ανίκητου Ηλίου», εορτές και οι δυο που προφήτευσαν με ακρίβεια το μεγάλο γεγονός της Χριστιανοσύνης, του ερχομού του Αληθινού Φωτός).
Η Γέννησίς σου, Χριστέ ο Θεός ημών, ανέτειλε τω κόσμω το φως το της γνώσεως· εν αυτή γαρ οι τοις άστροις λατρεύοντες, υπό αστέρος εδιδάσκοντο, σε προσκυνείν, τον Ήλιον της δικαιοσύνης, και σε γινώσκειν εξ ύψους ανατολήν, Κύριε δόξα Σοι.
Μετ. Η Γέννησή σου, Χριστέ Θεέ μας, ανέτειλε στον κόσμο το φως της γνώσεως, γιατί με αυτήν εκείνοι που λατρεύουν τα άστρα διδάχτηκαν από αστέρι να προσκυνούν Εσένα, τον Ήλιο της δικαιοσύνης, και Σένα να γνωρίζουν, την αποσταλμένη από τα ύψη Ανατολή. Κύριε, δόξα σε Σένα.
Ευρυδίκη Λειβαδά
Εικόνα: Η Λατρεία των Μάγων, Leonardo da Vinci, 1481. Αποδίδεται με εξαίρετο τρόπο η Γέννηση. Πίσω βασιλεύει το χάος, και μπροστά η γαλήνη του Ερχομού του Ιησού.