Δεν ήξερα τι θα αντικρίσω. Προσπάθησα να διαβάσω και να δω εικόνες από το ιστορικό μοναστήρι για να προετοιμαστώ. Όμως τίποτα από όλα αυτά δεν με προετοίμασε για αυτά που είδα και ένιωσα. Συνοδοιπόροι στο προσκύνημα αυτό, φίλες καρδιακές , η γιατρός Μαρίλυ Πασακιώτου και η Γεωργία Ερμίδου, πόντια αγωνίστρια, μοιράστηκαν μαζί μου, την προσμονή, την κατάνυξη, το δέος.
Περιπετειώδης η άφιξη στην Τραπεζούντα με το αεροπλάνο να προσπαθεί να προσγειωθεί μέσα στη βροχή και στον άνεμο και να τα καταφέρνει με την τέταρτη προσπάθεια. Σταυροκοπήματα στην Παναγιά για χάρη της οποίας γίνεται τούτο το ταξίδι. Οι Τούρκοι μας περιμένουν με αδιάβροχα , καλά προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν το πλήθος των προσκυνητών. Μπήκαμε στα λεωφορεία και ξεκίνησε το κομβόι για το μοναστήρι με το βλέμμα και την καρδιά στραμμένα στη χάρη της. Όσο πλησιάζαμε στο μοναστήρι, τόσο το τοπίο σε μάγευε περισσότερο. Και όταν άρχισε η πεζοπορία προς τον ευλαβικό προορισμό, σκέφτηκα πως κάπως έτσι πρέπει να είναι ο παράδεισος. Η οργιαστική φύση σου κόβει την ανάσα , μα πιότερο από όλα η θέα του μοναστηριού που αιωρείται στο γκρεμό. Μα πώς το έκτισαν, αναρωτιέμαι και μου ΄ρχεται στο νου μια άλλη Παναγιά , στα γαλάζια νερά της Αμοργού, η Παναγιά η Χοζοβιώτισσα, έτσι όπως στέκεται και αυτή περήφανα να αγναντεύει την απέραντη θάλασσα. Και τούτη, θαρρείς ότι ανεβαίνει στον ουρανό και αγγίζει τα σύννεφα έτσι όπως ακουμπούν στα κτίσματα της μονής. Περπατούσαμε κρατώντας τα φορέματά μας, αργά , σαν σε πομπή , ρυθμικά λες και μας συνόδευε νοερά η λύρα και η φλογέρα, να δίνουν το ρυθμό. Και τότε είδα κείνες τις ρίζες στο μονοπάτι. Βαθιές , στέρεες, χωμένες στη γη, δυσκολοδιάβατες. Αυτές οι ρίζες που παλεύουμε να βρούμε, για αυτές τις οποίες ανεβαίνουμε, για αυτές που αγωνιζόμαστε να μη λησμονήσουμε. Και τότε μου φάνηκε ότι σήκωνα στους ώμους μου την ιστορία αιώνων, τις ψυχές όλων αυτών που διάβηκαν το μονοπάτι για να προσκυνήσουν τη χάρη της και ότι με ακολουθούσαν αγαπημένοι πόντιοι φίλοι που δεν υπάρχουν πια στη ζωή αλλά παραμένουν στη μνήμη και στην καρδιά, ο Γιώργος Ταβουλτσίδης, ο Νεόφυτος Ζουμπουλίδης , ο Χρήστος Παπαδόπουλος . Διάβασα ότι είναι εβδομηνταπέντε τα πετρόκτιστα σκαλοπάτια που οδηγούν στη είσοδο, μα εμένα μου φάνηκαν πολύ λιγότερα, σαν να είχαμε στα πόδια μας φτερά.
Ο περίβολος του ναού είναι ήδη γεμάτος από το ανώνυμο ευλαβικό πλήθος. Προσπαθώ να προσεγγίσω την εικόνα της Παναγιάς και νιώθω το χέρι του Ιβάν να με τραβά για να περάσω τον κλοιό. Γύρω μου γνωστά πρόσωπα , περιμένουν τον Οικουμενικό Πατριάρχη να ξεκινήσει τη Θεία Λειτουργία. Και όταν εκείνος εμφανίζεται στις σκάλες , χειροκροτήματα τον συνοδεύουν και απλωμένα χέρια που ζητούν την ευλογία του.
Η τελετή μεγάλη, μα κανένας δεν φαίνεται να κουράζεται , όρθιοι κάτω από τον ήλιο που σκιάζεται κάποιες στιγμές από τα σύννεφα που λες και αγγίζουν το βουνό. Θολώνει η όραση μου από το κάλλος και τις ψαλμωδίες. Δίπλα μου γυναίκες με κεφαλομάντηλα παρακολουθούν με ευλάβεια. Να λοιπόν που η Παναγιά ενώνει, εμπνέει, ξεπερνά σύνορα και φραγμούς. Ο Πατριάρχης δακρύζει και μαζί του όλοι εμείς οι «τυχεροί» που γίναμε μάρτυρες αυτού του ιστορικού γεγονότος.
Σαν τελειώνει η λειτουργία και σιγά -σιγά αδειάζει ο προαύλιος χώρος, κλείνω τα μάτια μου για να φανταστώ τη μεγαλοπρέπεια αυτού του μνημείου και ύστερα με πιάνει η ψυχή μου για τους άδειους τοίχους και τις κατεστραμμένες τοιχογραφίες. Παίρνω το δρόμο της επιστροφής με την ψυχή μου να φτερουγίζει και το μυαλό μου παγιδευμένο στο γεγονός. Δεν ξεχνώ τον Βαγγέλη που μου ζήτησε ένα κομμάτι πέτρας και συνειδητοποιώ το πόσο δεμένοι είναι οι Πόντιοι με αυτή την ευλογημένη γη. Πάντα αναρωτιόμουνα τι είναι αυτό που ξεχωρίζει τους Πόντιους από τους υπόλοιπους Έλληνες. Νομίζω ότι το βρήκα . Εδώ πάνω στη Σουμελά, ανάμεσα στον ουρανό και στη γη , κρατώντας το κομμάτι από το γρανιτένιο βράχο. Είναι η μνήμη αυτής της γης που περνά από γενιά σε γενιά αναλλοίωτη, ανέπαφη. Η μνήμη αυτής της γης.
Εύα Παπαδάτου
Για την ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 15/8/2018, #ODYSSEIA