Ετσι κάθε αντίληψη, και με αναφορά σε μια από πριν ορθολογικοποιημένη σχεδίαση για να τελεσθεί το ένα ή το άλλο, ίσως θα πρέπει να αναθεωρηθεί. Αυτή η επιστημολογική στάση (attitude) (να είναι άραγε και πρόσκαιρη ιδεολογική παραχώρηση της Σουηδικής Ακαδημίας;) είναι που τιμήθηκε με το φετινό Νομπέλ της Οικονομίας. Και μαζί της ο Richard Thaler που από χρόνια δίνει τη μάχη εναντίον των προμελετημένων βεβαιοτήτων.
Το μήνυμά του, που αποτελεί ταυτόχρονα και αναγνώριση της αξίας του σχετικού, είναι ελπιδοφόρο.
Η οικονομία – όπως και άλλες δραστηριότητες – στην οποιαδήποτε σχεδίασή της τόσο περισσότερο θα αποτυγχάνει όσο θα είναι επιβαλλόμενη, ρομποτική. Και επειδή οι άνθρωποι αιφνιδιάζουμε και αιφνιδιαζόμαστε, η σχέση μας με το περιβάλλον είναι αυτή που μας παρέχει ασάφεια, ελευθερία και προσδοκία. Είτε θέλουμε είτε όχι.
Στη ρομποτική μια τέτοια τύχη δεν μπορεί να εκχωρηθεί. Γι’ αυτό και εξουσία – με την πολιτική εγγύηση του όρου – δεν μπορεί, μα ούτε και θα ‘πρεπε, αυτή να διεκδικήσει.
Ο Richard Thaler, αν τον κατάλαβα σωστά, αυτήν την «αλήθεια», με το τελευταίο του βιβλίο, νομίζω ότι υποστηρίζει.
Γιάννης Μεταξάς, επίτιμος καθηγητής πανεπιστημίων, τακτικό μέλος της Academie Europeenne Interdisciplinaire des Sciences.
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 11/12/2017