Αν το ήξερες αυτό, και δεν έμενες στην εξωτερική εικόνα της ανυπόκριτης ηδυπάθειας, θα καταλάβαινες γιατί όλα τα γαλλικά κείμενα του αδικοχαμένου γερμανού συγγραφέα ανήκαν στις αναγνώσεις της.
Και πως η δική της εξίσου ταρακτική διερώτηση για τη ζωή συνομιλούσε με την παιδαγωγική θλίψη του εύθραυστου διανοητή.
Ηταν ελλειπτική η Jeanne Moreau. Ακόμη και όταν μιλούσε. Αυτό έδινε στον θεατή μια υπεύθυνη ελευθερία: να φαντάζεται εκείνος, αλλά με τη διακριτική επιφύλαξη που επιβαλλόταν, τι ενδεχομένως ήθελε να του πει. Ανάλογα, η «φανερή ιστορία» δεν επαρκούσε για τον Walter Benjamin. Στις υπόρρητες πλευρές της έβλεπε άλλες πραγματικότητες, άλλες ασυνέχειες, μακριά από τη διανοητική μαλθακότητα των κατεστημένων απαντήσεων.
Οταν ο François Truffaut της έδωσε το τηλέφωνό του λέγοντάς της πως «κάτι ήθελε μαζί της να συζητήσει» (Le Monde, 2.VIII.2017) επρόκειτο για το «Jules et Jim». Ο νεαρός σκηνοθέτης μάντευε πως την εξεγερτική ανάγκη μιας ολόκληρης εποχής μόνο με ένα τέτοιο, στοχαζόμενο σώμα, με μια τέτοια φωνή – από το βάθος του νου και τα δυο υπαγορευμένα – θα μπορούσε πολλά να εξεικονίσει. Και κινηματογραφικά να κοινο-ποιήσει.
Και όταν ο Θόδωρος Αγγελόπουλος της ζήτησε σε κάτι «μετέωρο» να συμπράξει, αξιοποιώντας τώρα το τι η πείρα μιας πολύχρονης δοκιμασίας θα μπορούσε να διδάξει, ο σκηνοθέτης ποιητής παρέπεμπε σε μια αισθητική κορύφωση: στην πολιτική απελευθέρωση ενός αύριο. Με άγνωστο, όμως, δυστυχώς το πότε.
Γιάννης Μεταξάς, επίτιμος καθηγητής πανεπιστημίων, είναι τακτικό μέλος της Academie Europeenne Interdisciplinaire des Sciences.
Eστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 30/8/2017