Λόγος επιμνημόσυνος που εδόθη στην Πατρίδα στις 29 Μαΐου 2016 μετά από πρόσκληση του ποντιακού πολιτιστικού συλλόγου «Ευστάθιος Χωραφάς».
Εντιμότατοι άρχοντες της εκκλησιαστικής, πολιτικής, πολιτειακής και στρατιωτικής ηγεσίας του τόπου, και λοιποί σεβαστοί φίλοι
Κατ’ αρχήν υποκλίνομαι στους προγόνους σας, στη λεβεντιά σας, στην ιστορία σας, στις αρχές και στις αξίες σας. Με την πρόσκλησή σας αυτή έγινα κοινωνός του μεγαλείου σας. Ύψιστη τιμή για εμένα. Θεωρώ ιερό χρέος κι εθνική υποχρέωση απέναντι στην ερημική μοναξιά των άταφων νεκρών σας και νοιώθω βαριά την ευθύνη των λόγων μου.
_______________________
Κύριοι δικαστές του Διεθνούς Ανωτάτου δικαστηρίου των Ανθρώπων.
Συγχωρήστε τη συγκίνηση και το ρίγος μου γιατί σήμερα μιλά μέσα μου εκείνη η ανατολική άκρη του ελληνισμού που βρέχεται από τη Μαύρη Θάλασσα, χαράζεται από τις Άλπεις τις Ποντικές, έχει αγκυροβολημένη την λεβεντιά και την παλληκαροσύνη κι έχει στοιχειώσει αιώνια από φρονήματα ανώτατα κι από ποτάμι αίματος ρωμαίικου. Για τον πόνο αυτής της γωνιάς θα σας μιλήσω και αιτούμαι δίκαιη απόδοση τιμωρίας.
Ευχή και κατάρα ο πλούτος της γης. Κι η γη του Πόντου είναι η γη του «χρυσόμαλλου δέρατος».
Σκεφθήκατε ποτέ πώς είναι να σας αφαιρούν τον ορίζοντα; Σε σας; Στην πατρίδα σας; Στη δική μου αφαίρεσαν βίαια τον ορίζοντα στην Εύξεινη Θάλασσα, τον ορίζοντα που όριζε η Ηράκλεια, τα Κοτύωρα, η Κολχίδα.
Νοιώσατε ποτέ απόγνωση; Είδατε ανθρώπους σας να καταπίνονται από φλόγες; Ζήσατε εξευτελισμούς, εκτοπισμούς, εξισλαμισμούς, εκτουρκισμούς, εκτελέσεις; Σας τριγύρισαν ουρλιαχτά πόνου τρελαίνοντας την ύπαρξή σας; Σας πέτρωσε παγωμένος αέρας τα δάκρυα σαν ακολουθούσατε ανθρώπινο κοπάδι σε πορεία αθλιότητας και μαρτυρίων; Λεηλάτησαν την περιουσία και τη ζωή σας; Σας σκέπασε ποτέ ίσκιος θανάτου;
Εάν όλα αυτά δεν είναι γενοκτονία, πείτε μου, τι θα μπορούσε να είναι; Πώς εσείς χαρακτηρίζετε ετούτη τη γενικευμένη επιχείρηση αφανισμού; Δεν βλέπετε τον βωμό που στέκει μπροστά σας πορφυρός; Δεν βλέπετε τις ασήμαντες διαστάσεις του μπροστά στο μέγιστο σφάγιο; Χιλιάδες ψυχές. Ανείπωτος πόνος.
Αυθαιρεσίες ανίερες, εφιαλτικές, που επισείουν Οργή Θεού.
Φυσικός αυτουργός: Οι Τούρκοι, ρευστοί και παλινωδούντες πάντοτε. Επιρρεπείς σε δημαγωγούς ηγέτες που επηρεάζονται από τα δυτικά συμφέροντα και ποτίζουν τους μουσουλμάνους με μίσος μετατρέποντάς τους σε μανιασμένο όχλο. Το έγκλημά τους έχει διάρκεια, πραγματοποιείται με συνέχεια, συνέπεια, οργάνωση, ακριβή και προμελετημένο σχεδιασμό και κάλυψη διεθνούς διπλωματίας.
Συμμέτοχοι: Οι Μεγάλες-μικρόψυχες Δυνάμεις που κρύβονται από τον μανδύα της λέξης «Σύμμαχοι»: Γερμανοί, Αυστριακοί, Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί, Σοβιετικοί, Αμερικανοί. Κι αυτός ακόμη ο Πάπας. Σάμπως, όλοι αυτοί οι κυρίαρχοι, δεν βάσισαν την δύναμή τους σε εγκλήματα;
Φυσικοί αυτουργοί και συμμέτοχοι, το ίδιο ένοχοι. Κι ας μην ξεχνάμε επιπλέον πως τα ποινικά εγκλήματα δεν παραγράφονται.
Κι όσο για τους λεβέντες αετούς του αντάρτικου υπερασπιστικού πολέμου της πατρώας γης, εχθροί στάθηκαν απέναντί τους μύριοι: από τη μια οι μανιασμένοι Τσέτες και Τούρκοι, κι από την άλλη, απ΄ τη χειρότερη άλλη, η εγκατάλειψη κι η αντεθνική αδιαφορία, αδράνεια και άρνηση των Ελλαδιτών πολιτικών, φιλογερμανών από την πλευρά των φιλομοναρχικών, και φιλοβρετανών από την μεριά των αντιβασιλικών. Πάντως όχι, Ελλήνων. Ούτε καν φιλελλήνων.
Αν οι οιμωγές δεν φτάνουν στ’ αυτιά σας και θέλετε μαρτυρίες επί χάρτου, δείτε τότε εκατοντάδες δημοσιεύσεις και εκθέσεις αυτοπτών μαρτύρων. Και Τούρκων ακόμη, παρατηρητών.
Ποιο έθνος, κύριοι του Διεθνούς Δικαστηρίου, τιμά δολοφόνους; Ποιος λαός επαινεί βία και απανθρωπιά; Τα ντοκουμέντα είναι ατράνταχτα. Κι εσείς εθελοτυφλείτε μπροστά σε πασιφανές σχέδιο μαζικής εξολόθρευσης κάθε ρανίδας Ορθόδοξης κι Ελληνικής.
Μελετήστε, γνωρίστε και υπογράψτε την τιμωρία / την τίση με τα δυο σας χέρια.
Τίσις, Νέμεσις, Άτη, Ύβρις: Λέξεις, κύριοι πολύγλωσσοι δικαστές της Ευρώπης και της παγκοσμιότητας, που δεν μεταφράζονται σε καμμιά από τις δικές σας γλώσσες. Όπως κι η «τραγωδία». Και το «δράμα». Η δική μου γλώσσα όμως τις γέννησε. Και η ιστορία μου, τις πραγμάτωσε και θα τις πραγματώνει στο διηνεκές.
Ύβρι διέπραξαν οι δολοφόνοι. Δολοφόνοι κάτω από την Ημισέληνο. Αλλά κι απ’ τον Σταυρό των Δυτικών που οσμίζονται συμφέροντά τα οποία, κατά παράδοξο τρόπο, είναι κάθε ιστορική εποχή, αντίθετα με τούτην εδώ την πατρίδα, είτε έχει σύνορα, είτε χύνεται σαν ιδέα στο χωροχρόνο.
Όλοι αυτοί τυφλώθηκαν. Παραβίασαν ηθική τάξη κι άγραφους νόμους. Κι Αυτός τούς έστειλε την Άτη, το θόλωμα. Κι αυτοί όλο κι αγρίευαν περισσότερο, όλο και σχεδίαζαν πιο φρικιαστικούς τρόπους ξεριζωμού.
Αλυσίδα τα εγκλήματα των εκφυλισμένων υβριστών μέχρι που η Νέμεση, η θεία τιμωρία έπεφτε επάνω τους. Γιατί η ζυγαριά ισορροπεί για τον καθένα χωριστά. Κι ο άλλος δεν την βλέπει, γιατί έχει μπροστά του τη δική του ζυγαριά. Για αναρωτηθείτε αλήθεια: Ποιο ήταν το τέλος του Τοπάλ Οσμάν ;
Την Τίσι αιτούμαι σήμερα, την δίκαιη τιμωρία των δολοφόνων που οφείλετε εσείς, κ. δικαστές να αποδώσετε. Έχετε δώσει όρκο. Αυτή η Τίσις δεν ήλθε όμως ποτέ από εσάς. Η αδέκαστη ιστορία παρέδωσε με αμέτρητες τεκμηριωμένες διασταυρώσεις επικατάρατο το όνομα των σφαγέων.
Πόσα χρόνια πρέπει να περάσουν ακόμη για να διαπιστώσετε το βάθος της σκηνοθεσίας, τη συνωμοσία ισχυρών και την ακρίβεια της οργάνωσης ετούτου του κολασμένου εγκλήματος που διαπράχθηκε εις βάρος του λαού μας; Ετούτη η λύτρωση από εσάς, πότε θα έλθει επιτέλους;
Τι περιμένετε ακόμη και δεν καταδικάζετε τους υβριστές; Κι όχι με θάνατο -εύκολη διαφυγή από τις Ερινύες. Να τους καταδικάσετε σε παγκόσμια κατακραυγή, να αντιμετωπίσουν κατάματα την αλήθεια, να συρθούν να ζητήσουν συγνώμη και να ορκισθούν ενώπιον όλης της ανθρωπότητας ότι δεν θα επαναλάβουν τις αιμοσταγείς πράξεις τους.
Μα, να ξέρετε κάτι… Κι αν αυτήν την Τίση δεν την δώσετε, να είστε σίγουροι πως, έτσι κι αλλιώς, οι δολοφόνοι είναι οι ηττημένοι κι οι δολοφονημένοι νικητές.
Οι δολοφόνοι ηττήθηκαν: Γιατί μέχρι και τώρα, και σήμερα που μιλώ απέναντί σας, η φίλη σας Τουρκία κλονίζεται. Και θα σείεται μέχρι να συντριβεί. Μοιάζει καζάνι σε σημείο βρασμού. Κι αν δεν γίνει αυτανάφλεξη, οι «σύμμαχοι», όταν αυτοί κρίνουν, θα ανάψουν «σπίρτο στην μπαρουταποθήκη» της. Είναι πάντως θέμα χρόνου η δική της έκρηξη. Ποτέ δεν σεβάστηκε τα κομμάτια των εθνοτήτων που κρύβει στα σπλάχνα της. Αυτά, τα ίδια τα σπλάχνα της, θα συντρίψουν την πολύσπορη και σε ξυλοπόδαρα στημένη επικράτειά της. Τελικά, αποδεδείχθηκε πως η πρωτοφανής Συνθήκη της Λωζάνης έχει ημερομηνία λήξης. Τα έθνη, κύριοι Υψηλοί Δικαστές, δεν δημιουργούνται με εξόντωση μειονοτήτων. Ο μονοεθνισμός δεν επιτυγχάνεται σε γη ποτισμένη με αιώνων σπορές εθνοτικών ποικιλοτήτων: ποντιακές, αρμενικές κι ασσυριακές. Άρα, οι δολοφόνοι ηττήθηκαν.
Κι οι δολοφονημένοι είναι νικητές. Έζησαν ισχυροί ενσαρκώνοντας το εκλεκτό της φυλής. Κι οι υβριστές τους προσπαθώντας να τους εξαφανίσουν τους ανήγαγαν σε μάρτυρες φρουρούμενους από αγγέλους Ρωμηοσύνης. Κι απλώνονται με τρόπο ελληνικού μεγαλείου, από τη μια στον Πόντο, στους προγόνους, στην ερημική μοναξιά των χωρίς σταυρών τάφων, και από την άλλη στους απογόνους τους, εδώ. Στο Χρέος και στα παιδιά. Σ΄ αυτά που στέκουν μπροστά σας, δίπλα μου, μνημονοφύλακες, που έχουν στην ψυχή τους κλειδαμπαρωμένους μύθους αρχαίους κι ιστορία ένδοξη, τραγική. Και σε κάποια γωνιά του σπιτιού τους, χώμα πολυφίλητο του Πόντου, φυλαχτό ιερό κι αμόλυντο. Έχουν την Παναγιά τους, τη Σουμελιώτισσα και δέος κόβει τα γόνατά τους στη θύμησή Της και μόνον. Έχουν στα μάτια τους τη γη τους που πάντα περιμένει ν’ αποδιώξει τους πρόσκαιρους ενοικιαστές της και να ξανάρθουν φρέσκιες γενιές του αύριο να ξαναθερίσουν τα στάρια της, να μαζέψουν καπνόφυλλα, και μήλα και κεράσια και φουντούκια χρυσοφόρα απ’ τα κλαδιά. Έχουν στο αίμα σπόρους κορυβαντιώντες, στα σεντούκια τους ωδές κι έπη. Και σύμβολα πάλης. Τον ήρωα τον Διγενή. Στα δάχτυλά τους δοξάρι και λύρα γλυστρούν, τύμπανα ηχούν, πάλλονται οι φλέβες στα μηνίγγια, το σώμα ολόκληρο μεθά με πάθος, έλκει δύναμη απ΄ τη γη, αψηφά ζωή και θάνατο, κι ανεβαίνει τ΄ αψήλου. Ανδρώνεται η ψυχή, πυρώνεται η καρδιά κι ο πυρρίχειος οδηγεί εκστατικά τα βήματά τους αναλλοίωτα σε φως αιώνων. Γιατί έχουν τη Γνώση κι επίγνωση της αμετάβλητης εθνικής κι εθνολογικής τους υπόστασης, τη λαλιά την ιωνική –αναμφισβήτητη μαρτυρία της ποντιακής ελληνικότητας- την κράτησαν στο νου και στο στόμα τους, και μ’ αυτήν νανούρισαν τα παιδιά τους οι καλομάνες Πόντιες στο στήθος τους απάνω. Ηφαίστειο η καρδιά που τ’ άδικο την μάτωσε.
Κι η Πατρίδα μένει εκεί. Πάντα εκεί, να περικλείει τα στοιχεία της ευτυχίας και της δυστυχίας της. Χώρος ζωτικός και διαιώνια ιστορικός για τον ελληνισμό που κόσμησε κάθε άκρη του με τέχνες κι επιστήμες, γράμματα, δράσεις παραγωγικές κι ευμάρεια. Και περιμένει το κύλισμα του χρόνου στην παλάμη του Θεού. Θα δούμε πολλά να αλλάζουν. Δεν το λέω συνεπαρμένη από πολεμοχαρή κι εκδικητικά όνειρα, ούτε κι από αρρωστημένο μίσος ως κληρονομιά του χθες και κληροδοσία στο αύριο, αλλά από σεβασμό για ειρηνική συμβίωση και διαφύλαξη της ποντιακής πολιτισμικής ταυτότητας, και από γνώση των αειδίνητων κύκλων της καλπάζουσας Ιστορίας. Η Ιστορία δεν έκλεισε εδώ. Η ιστορία διδάσκει πως η ιστορία δεν κλείνει πουθενά. Σταθερά κράτη και σύνορα στο αέναο, δεν νοούνται. Συστέλλονται και διαστέλλονται ανάλογα με τις συνθήκες. Κι ουδέποτε απαλείφεται η ιστορία. Οι ένδοξες στιγμές της, αλλά και οι ντροπιαστικές.
Και μια απ’ τις τελευταίες είναι και τούτο το ξερίζωμα που οργανωμένα προσπάθησαν να κάνουν. Μα όσο βαθιά κι αν έφτασαν, τ’ ακρόρριζο δεν μπόρεσαν να φτάσουν. Γιατί είναι σε τόσο βάθος ώστε χρειάζονται 30 αιώνες ολόκληροι για να αποκοπεί οριστικά από το πανάρχαιο πόντιο προγονικό λίκνο. Άποικοι αρχαίοι, ακρίτες βυζαντινοί, υπήκοοι Μεγαλοκομνηνοί, υπόδουλοι σουλτάνων, θύματα νεότουρκων και μάρτυρες κεμαλιστών, οι Πόντιοι δεν φοβούνται σταυρώσεις. Παραμένουν δεμένοι με τη γη τους με τρόπο μαγικό, και ας κατοικούν σήμερα σ’ όλα τα μήκη και πλάτη του ορίζοντα, αιχμάλωτοι μιας απάνθρωπης συνθήκης.
Η εθνική συνείδηση δεν ξεριζώνεται. Κι ούτε το χώμα μπορεί. Στέκει ασάλευτο με τους νεκρούς να καρτερούν. Κι είναι βαρύ το χώμα. Δεν αλώνεται από καμμιά δύναμη. Μήτε αλώνεται κι ο θρήνος για τη χαμένη πατρίδα, γιατί έχει ήδη φωλιάσει στις αναρίθμητες γενιές που θα έρθουν.
Σήμερα η Τουρκία εμμένει στους φόβους της. Απειλείται από τον παρελθόντα εαυτό της καθώς δεν έχει απαγκιστρωθεί από τις φρικαλεότητες των δικών της δράσεων που έχουν καταγραφεί στη δική της μαύρη και αιματοβαμμένη ιστορία. Στέκει περιχαρακωμένη σε ιδεοληψίες που της επιτάσσουν καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελίσσεται διπλωματικά προσπαθώντας να πειθαναγκάσει σιωπή και λήθη στις απάνθρωπες πράξεις του δικού της χθες, ενώ παράλληλα επαναλαμβάνει με «σύγχρονο τρόπο και σκοπό» γενοκτονία -.  Καταβάλλει προσπάθειες να δικαιολογήσει τα εγκλήματά της . Κι η Ευρώπη σας, κύριοι δικαστές, δημιουργεί πλαίσιο ώστε να μην βοηθιέται η διατήρηση της ιστορικής μνήμης.
Λάθος μέγα.
Γιατί, η βαθιά γνώση του παρελθόντος κάθε λαού, η συγνώμη και η συγχώρηση είναι οι μόνες κυρίαρχες δυνάμεις που γεννούν σχέσεις ανθρωποκεντρικές, φιλίας και ειρήνης. Η προστασία της αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, των δικαιωμάτων υπαγορεύει την επιβολή δίκαιης αναγνώρισης τής ιστορικής αλήθειας της γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, έστω 100 χρόνια μετά, εκ μέρους όλων των κρατών, και κυρίως εκ μέρους της ίδιας της Τουρκίας. Αυτός είναι ένας ιδιότυπος οικουμενικός αγώνας, μια υπέρτατη παγκόσμια διαμαρτυρία, και είναι βέβαιο πως θα δώσει παγκόσμια λύτρωση σε πράξεις που κηλιδώνουν τον άνθρωπο έναντι του ανθρώπου.
Στο εικονοστάσι του κάθε σπιτιού καίει ακοίμητο καντήλι πίστης και προσμονής. Της πίστης της Ορθόδοξης, της Σταύρωσης, της Ταφής. Και της προσμονής της Ανάστασης.
Κύριοι δικαστές, μελετήστε κι ανοίξτε την καρδιά σας. Γιατί:
Αν η καρδιά σου είναι ανοιχτή, σε συνεπαίρνει ο Πόντος.
Ευρυδίκη Λειβαδά
Φωτογραφίες: Πρόσφυγες στην Κέρκυρα, 23 Ιανουαρίου 1923 / Ό,τι απέμεινε από την Αγία Φωτεινή στον Πόντο μετά την επιδρομή, τη λεηλασία και την σφαγή.