Ὁ Ἃγιος Κασσιανός, ὡς γνωστόν, ἒζησε καί ἒδρασε κατά τό δεύτερον ἣμισυ τοῦ 4ου καί τάς πρώτας δεκαετίας τοῦ 5ου μ.Χρ. αἰῶνος, εἰς αὐτόν δέ εἶναι ἀφιερωμένη ἡ παλαιά ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Κασσιανοῦ εἰς τό βορειοανατολικόν τμῆμα τῆς ἐντός τῶν τειχῶν Λευκωσίας. Ὃμως δέν εἶναι μόνον ἡ Ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Κασσιανοῦ εἰς Λευκωσίαν πού τιμᾷ καί ἑορτάζει τήν μνήμην του τήν 29ην ἢ τήν 28ην Φεβρουαρίου ἀναλόγως τῶν ἐτῶν, δισέκτου ἢ μή. Ὡς ἀναφέρει εἰς τό βιβλίον του ὁ Φώτης Δημητρακόπουλος ὑπάρχουσιν εἰς ὃλην τήν Κύπρον συνολικῶς 25 ἐκκλησίαι ἀφιερωμέναι εἰς τόν πεφωτισμένον αὐτόν Ἃγιον καί ἑορτάζουσαι τήν ἡμέραν του.
Μετά τήν ἀνωτέρω εἰσαγωγήν ἂς ἀρχίσωμεν σταδιακῶς νά ἐμβαθύνωμεν κατ’ ἀρχάς εἰς τόν βίον καί μετέπειτα εἰς τό Πνευματικόν Ἒργον τοῦ ἐξαιρέτου μεγάλου ἀνδρός τοῦ Χριστιανισμοῦ. Μελετῶν δέ κάποιος τήν ζωήν καί τάς περιοχάς, τά μοναστήρια καί ἀσκητικάς μονάς, τάς ὁποίας ἐπεσκέφθη καί ὃπου ἐμόνασε διδασκόμενος τόν Μοναχισμόν ὑπό μεγάλων ἀσκητῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, μεταλαμπαδεύων δέ ἀργότερον τάς ἀποκτηθείσας τεραστίας θρησκευτικάς καί ὀργανωτικάς γνώσεις του εἰς τούς πολυπληθεῖς μοναχούς καί πιστούς, ὂχι μόνον τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί τῆς Δύσεως, τόσον διά τῶν διδασκαλιῶν του ὃσον καί διά τῆς συγγραφῆς πολυτόμων συγγραμμάτων περί τοῦ Μοναστικοῦ Βίου καί περί πολύ λεπτῶν θεμάτων τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως, ὁ μελετητής μένει ἒκθαμβος διά τάς μεγάλας διά τήν τότε ἐποχήν ἀποστάσεις, τάς ὁποίας ὁ Ἃγιος Κασσιανός διήνυσεν ὡς καί διά τό ἀκάματον τοῦ διακεκριμένου Ἁγίου αὐτοῦ.
Αἱ τεράστιαι ἀποστάσεις τάς ὁποίας ἐκάλυψεν ὁ Ἃγιος Κασσιανός, ἂλλοτε μέν διά ξηρᾶς, διασχίζων ἀφιλοξένους ἐρήμους καί διαμένων εἰς κελλία ἁγιασάντων ἀσκητῶν ὑπό πολύ ἀντιξόους συνθήκας, ἂλλοτε δέ διά θαλάσσης, διά νά διαδώσῃ εἰς Ἀνατολήν καί Δύσιν καί ἐπιμορφώσῃ τούς ἐκεῖ ἱερωμένους καί πιστούς εἰς τόν ὀρθόν Χριστιανικόν βίον, ὡς ἀκριβῶς τόν ἐδίδασκον οἱ θεοσεβεῖς Ἃγιοι Πατέρες εἰς τήν Ἀνατολήν, δέν εἶναι καθόλου ὑπερβολή νά παρομοιασθῇ ὁ Ἃγιος Κασσιανός μέ ἓνα νεώτερον Ἀπόστολον Παῦλον ἢ καί αὐτόν τόν Ὁμηρικόν Ὀδυσσέα – ἓνα ὃμως Ὀδυσσέα τῆς διαδόσεως τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως καί τοῦ Μοναχισμοῦ κατά τούς τόσον δυσκόλους πρώτους αἰῶνας τῆς Θρησκείας μας καί τάς πολλαπλᾶς καί ἐπικινδύνους αἱρέσεις, αἱ ὁποῖα ἐπαρουσιάσθησαν τούς χρόνους ἐκείνους.
Τό πλῆρες ὂνομα τοῦ Ἁγίου Κασσιανοῦ ἦτο εἰς μέν τήν Ἀνατολικήν Ἐκκλησίαν Ἰωάννης Κασσιανός «ὁ Ρωμαῖος», εἰς δέ τήν Δύσιν, Λατινιστί Johannes Cassianus καί Γαλλιστί Jean Cassien. Ἐγεννήθη περί τῷ 360 κατ’ ἂλλους δέ τῷ 365 μ.Χρ. Διά τήν καταγωγήν τοῦ Ἁγίου Κασσιανοῦ μανθάνομεν ἀπό τά γραφέντα τοῦ ἰδίου, ὃτι οἱ γονεῖς του ἦσαν εὒποροι, καί πολύ εὐσεβεῖς. Ὃσον ἀφορᾷ τόν τόπον καταγωγῆς του τό θέμα εἶναι ἀρκετά συγκεχυμένον. Ἐκ τῶν πολλῶν δέ ἐκδοχῶν ἒχω ἐπισημάνει τοὐλάχιστον τρεῖς, ὡς πολύ πιθανούς τόπους καταγωγῆς τοῦ Ἁγίου. Αὐτοί εἶναι:
Κατά πρῶτον, θεωρεῖται ὡς πλέον ἀποδεκτός τόπος καταγωγῆς του ἡ παραδουνάβιος περιοχή τῆς Μικρᾶς Σκυθίας (Γαλλιστί: Scythie Mineure), εἶναι δέ αὓτη ἡ περιοχή ἡ εὑρισκομένη παρά τάς ἐκβολάς τοῦ Δουνάβεως εἰς τάς δυτικάς ἀκτάς τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Εἰς τήν περιοχήν αὐτήν ὑπῆρχεν ἰσχυρά Ἑλληνο-Ρωμαϊκή παρουσία καί ἐπίδρασις, κατήγετο δέ κατά πᾶσαν πιθανότητα ἐξ Ἑλληνικῆς οἰκογενείας, ἀφοῦ ἐγνώριζεν ἀρίστως τήν Ἑλληνικήν γλῶσσαν, ἒτυχε δέ ἀπό νεαρᾶς ἡλικίας ἐξαιρέτου κλασσικῆς μορφώσεως καί Ἑλληνικῆς παιδείας μέ ἐπίκεντρον ταύτης τήν Φιλοσοφίαν καί Ἀστρονομίαν. Πλήν τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων συγγραφέων ἦτο γνώστης καί τῶν Λατίνων, ὡς τοῦ Κικέρωνος κ.ἂ. Σημειωτέον ὃτι ὑπάρχει καί ἡ ἂποψις, ὃτι ἡ καταγωγή τῆς οἰκογενείας του ἦτο ἐκ Ῥωμαίων εὐγενῶν ἐγκατεστημένων εἰς τήν Μικράν Σκυθίαν, ἐξ οὗ καί τό προσωνύμιόν του «ὁ Ρωμαῖος». Ὁ ἱστορικός τοῦ 5ου αἰῶνος μ.Χρ. Γεννάδιος Μασσαλιώτης (Gennadius de Marseille), εἰς τό βιβλίον του De Viris Illustribus (Περί Διασήμων Ἀνδρῶν), ἀναφέρει διά τήν καταγωγήν του ἐπί λέξει «Cassianus natione Scytha».
Τό ὃτι ὁ Ἃγιος Κασσιανός ἒτυχε πολύ ἐντατικῆς καί βαθείας Κλασσικῆς Ἑλληνο-Ρωμαϊκῆς μορφώσεως, τοῦτο μαρτυρεῖ καί ὁ ἲδιος ἐμμέσως εἰς ἓν ἀπό τά συγγράμματά του, ὀνομαζόμενον Les Conférences avec les Pères (Αἱ Συνδιαλέξεις μέ τούς Πατέρας), ὃτι «τόσον πολύ οἱ διδάσκαλοί του τοῦ εἶχον γεμίσει τό μυαλόν μέ τά ᾂσματα τῶν ἀρχαίων ποιητῶν καί τάς περιγραφάς τῶν ἡρώων τῆς ἀρχαιότητος, ὣστε κατά τάς ἀρχάς τοῦ μοναχικοῦ βίου του τήν ὣραν τῆς προσευχῆς ἢρχοντο εἰς τήν σκέψιν του ἂσχετοι μῦθοι καί ἱστορίαι μαχῶν τάς ὁποίας τόν ἐδίδαξαν». Καί ἀλλαχοῦ λέγει ἐπίσης, ὃτι «ἀκόμη ἐνᾧ ἒψαλλε τούς ἐκκλησιαστικούς Ψαλμούς ζητῶν συγχώρησιν διά τάς ἁμαρτίας του, αἲφνης ἀνεμιμνήσκετο ποιημάτων ἢ τά κατορθώματα μαχομένων ἡρώων».
Μία δευτέρα ἐκδοχή δηλοῖ, ὃτι, ὃταν λέγηται ὑπό τοῦ ἱστορικοῦ Γενναδίου ὡς τόπος καταγωγῆς τοῦ Ἁγίου ἡ «Μικρά Σκυθία», εἶναι τοῦτο λανθασμένον νά συνταυτίζηται μέ τήν περιοχήν τοῦ Δουνάβεως, διότι μᾶλλον ὁ συγγραφεύς θά ἐννοοῦσε τήν Σκήτην (Γαλλιστί Scété ἢ Scitie) καί τήν περιοχήν τῆς Ἐρήμου τῆς Σκήτης (Λατινιστί heremus Scitii) εἰς Αἲγυπτον, ὃπου ὁ Ἃγιος Κασσιανός ἒζησε καί ἐτελειώθη εἰς τόν ἀσκητικόν βίον παραμείνας ἐκεῖ συνολικῶς 20 ἒτη. Ἀρκετοί μελετηταί ὑπεστήριξαν, ὃτι οἱ τότε συγγραφεῖς κατά λάθος ἀνέγραφον τήν Αἰγυπτιακήν Σκήτην εἰς τά βιβλία των ὡς Σκυθίαν, ἣτις παρέπεμπεν ἐσφαλμένως εἰς τήν παραδουνάβιον περιοχήν.
Ὃμως καί ἀπό τήν Γαλλίαν ἒχομεν μίαν τρίτην ἐκδοχήν: Τόν 17ον αἰῶνα ὁ Γάλλος λόγιος Antoine de Ruffi ὑπεστήριξεν ὃτι ὁ Ἃγιος Ἰωάννης Κασσιανός, εἷλκε τήν καταγωγήν του ἀπό τήν Νότιον Γαλατίαν, συγκεκριμένως ἀπό τήν Προβηγκίαν (la Provence), καί τήν ἀρχαίαν πόλιν ταύτης Citharista, ἱδρυθεῖσαν ὑπό τῶν ἀρχαίων Φωκαέων-Ἰώνων, ἀποίκων τῆς Νοτίου Γαλατίας. Ηὑρίσκετο δέ αὓτη μεταξύ Μασσαλίας καί Τουλῶνος. Ὁ Γάλλος μελετητής ἐσημείωνε, ὃτι οἱ γραφεῖς τοῦ Μεσαίωνος, ἐπειδή δέν ἐγνώριζον ποία καί ποῦ ἀκριβῶς ἦτο ἡ τόσον δύσκολος εἰς τήν προφοράν καί γραφήν της ἀρχαία πόλις Citharista, σήμερον La Ciotat, ἐθεώρησαν ὃτι ἡ Scythie ἀπετέλει σύμπτυξιν τοῦ ὀνόματος τῆς Citharista. Τήν θέσιν του αὐτήν ὁ Antoine de Ruffi ἐστήριζε καί εἰς τό γεγονός, ὃτι ὃταν ὁ Jean Cassien ἒφθασεν εἰς ὣριμον ἡλικίαν ἐπέστρεψε καί πάλιν εἰς τήν «γενέτειραν» περιοχήν του εἰς Γαλατίαν, ὃπου καί ἐγκατεστάθη εἰς Μασσαλίαν.
Ὃσον ἀφορᾷ τό πρῶτον ὂνομά τοῦ Ἁγίου Κασσιανοῦ, τό Ἰωάννης, λέγεται ὃτι ἒλαβε τοῦτο εἰς τήν Αἲγυπτον κατά τήν μύησίν του εἰς τόν μοναχικόν βίον. Ὁ ἲδιος ἐχρησιμοποίει κυρίως τό ὂνομα Κασσιανός, ὑπάρχει δέ χειρόγραφόν του, εἰς τό ὁποῖον ἀναφέρεται ὡς « Beatissimi Johannis qui est Cassiani ». Ὁ Ἃγιος Κασσιανός μᾶς ἀναφέρει, ὃτι ἀπεκαλεῖτο ὑπό τῶν μοναχῶν εἰς Αἲγυπτον Ἰωάννης (Joannis). Ἑπομένως δέν εὐσταθεῖ ἡ ἐκφρασθεῖσα ἀργότερον ἐκδοχή, ὃτι τό ὂνομα Ἰωάννης τοῦ τό ἒδωσεν εἰς Κωνσταντινούπολιν ὁ Πατριάρχης Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἀφοῦ ἡ ἐκεῖ παραμονή τοῦ Ἁγ. Κασσιανοῦ ἒλαβε χώραν πολύ ἀργότερον τῆς παραμονῆς του εἰς Αἲγυπτον.
Ὃταν ὁ Ἃγιος Κασσιανός ἐνηλικιώθη καί παρ’ ὃλον ὃτι οἱ γονεῖς του τόν ἐνέγραψαν εἰς τόν στρατόν, αὐτός ἢρχισε νά ἐκδηλώνῃ ἐμφανῶς τήν κλίσιν του εἰς τήν μελέτην καί μάθησιν τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν ἐκκλησιαστικῶν θεμάτων τῶν σχετιζομένων ἰδιαιτέρως μέ τήν Πίστιν. Ἒτσι μαζί μέ τόν ἐπιστήθιον φίλον του Γερμανόν ἀποφασίζουσι τήν παραίτησίν των ἀπό τόν στρατόν καί μετάβασιν εἰς τήν Βηθλεέμ, ὃπου ἐνετάχθησαν εἰς τήν μεγάλην Μονήν τοῦ Σπηλαίου τῆς Γεννήσεως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Ἐκεῖ παρέμεινον περίπου δύο ἒτη, κατά τήν διάρκειαν τῶν ὁποίων οἱ δύο μοναχοί ἐφρόντισαν νά γνωρίσωσι τά ἢθη, ἒθιμα καί παραδόσεις τῶν Μοναστηρίων, «ἀσκούμενοι εἰς τήν προσευχήν, τήν ὑπακοήν, τήν ταπείνωσιν καί τήν σκληραγωγίαν».
Ἀφοῦ διά τῆς παραμονῆς των εἰς τήν Μονήν τοῦ Ἁγίου Σπηλαίου εἰς Βηθλεέμ οἱ δύο φίλοι μοναχοί ἐγνώρισαν καλῶς τόν Συρο-Παλαιστινιακόν μοναχισμόν, κατόπιν προτροπῶν πολλῶν ἐπισκεπτῶν ἐξέφρασαν εἰς τόν ἡγούμενον τῆς Μονῆς τήν μεγάλην ἐπιθυμίαν των, ὃπως γνωρίσωσι καί μελετήσωσι βαθύτερον τόν ἀσκητισμόν τῆς Αἰγύπτου, καθώς ἡ Αἲγυπτος ἐθεωρεῖτο ἡ κοιτίς τοῦ μοναχικοῦ καί ἀσκητικοῦ βίου, ἐκεῖ δέ ὐπῆρχον καί τά πλέον φημισμένα μοναστήρια ὡς καί οἱ γνωστότεροι Ἀναχωρηταί καί Ἀσκηταί τοῦ Χριστιανισμοῦ, δηλ. τότε ἡ Αἲγυπτος ἦτο ὡς εἶναι σήμερον διά τήν Ὀρθοδοξίαν τό Ἃγιον Ὂρος.
Περί τῷ 380 μ.Χρ. λαβόντες τήν ἂδειαν συντόμου ἀπουσίας ἐκ τῆς Μονῆς των καί δώσαντες τήν ὑπόσχεσιν ταχείας ἐπιστροφῆς ἃμα τῇ συμπληρώσει τῆς ἐν Αἰγύπτῳ σπουδῆς των, οἱ δύο ἀσκηταί ἀνεχώρησαν ἐκ τοῦ λιμένος τῆς Ἰόππης (τό παλαιόν ὂνομα τῆς Jaffa) καί ἀφίχθησαν εἰς τήν πόλιν Θέννεσιν (Thennesus) εἰς τό ἀνατολικόν στόμιον τοῦ Νείλου ποταμοῦ. Ἐκεῖ συνήντησαν ἓνα πολύ γνωστόν ἀναχωρητήν τῆς περιοχῆς, τόν Ἀρχήβιον (Archebius), Ἐπίσκοπον εἰς τήν πόλιν Πανεφώ ἢ Πανέφυσιν. Ὃταν αὐτός ἐπληροφορήθη τόν σκοπόν τῆς ἀφίξεώς των εὐχαρίστως ἐπροθυμοποιήθη, ὃπως τούς θέσῃ εἰς ἐπαφήν μέ πολύ ἀξιολόγους ἀσκητάς τῆς περιοχῆς. Ἐδῶ πρέπει νά τονισθῇ, ὃτι εἰς κάθε τόπον, πού ἐπεσκέπτοντο, παρέμενον ἀρκετόν χρόνον μέ τόν κάθε Πατέρα, οὓτως ὣστε ἐπί κάθε διδασκαλίας καί κηρύγματος ἠκολούθει διαλογισμός καί ἀνταλλαγή σκέψεων πρός καλυτέραν κατάρτισίν των εἰς τήν Χριστιανικήν Θρησκείαν καί τῶν βαθυτάτων ἠθικῶν καί μυστηριακῶν ἀρχῶν ἐπί τῶν ὁποίων αὓτη ἑδράζεται.
Κατά πρῶτον ὁ Ἀρχήβιος τούς ὡδήγησε διά μέσου ἐγκαταλελειμμένων χωρίων καί ἁλμυρῶν ἑλῶν, εἰς περιοχάς πού ἦσαν ἰδεώδεις διά τούς ἀσκητάς, οἱ ὁποῖοι διέμενον εἰς τά σχηματιζόμενα κατ’ ἀραιά διαστήματα ὑψώματα τοῦ ἐδάφους. Πρώτη ἐπίσκεψίς των ἦτο εἰς τόν Ἡγούμενον Χαιρήμωνα (Chaeremon) ἓνα ἃγιον ἀσκητήν, ἡλικίας ἂνω τῶν ἑκατόν ἐτῶν, πού δέν ἠδύνατο πλέον νά ἳσταται, ἀφοῦ τό σῶμά του εἶχε καμφθῆ ἀπό τήν μεγάλην ἡλικίαν, καί ἐσύρετο ἐπί τοῦ ἐδάφους μέ τά χέρια καί τά γόνατά του. Ὁ Χαιρήμων προέβη εἰς τρεῖς διδασκαλίας εἰς τούς Κασσιανόν καί Γερμανόν: Τά θέματά του ἦσαν: Περί τῆς Τελειότητος, Περί τῆς Ἁγνότητος καί Περί τῆς Προστασίας τοῦ Θεοῦ. Αὐτή ἡ τελευταία διδασκαλία του ὑπῆρξε μία τῶν σημαντικωτέρων πού ἐδέχθησαν εἰς τήν Αἲγυπτον, θεωρῶ δέ ταύτην τήν σημαντικωτέραν ὃλων, διά τήν ὀρθήν ἀντίληψιν καί καταρτισμόν τῶν δύο μοναχῶν ὡς καί ὃλων ἡμῶν τῶν Χριστιανῶν εἰς τά πολύ λεπτά θέματα τῆς Χριστιανικῆς Θρησκείας μας.
Μετά τόν Ἡγούμενον Χαιρήμωνα ἐπεσκέφθησαν τόν Ἡγούμενον Νισθερώ (Nesterus), ὁ ὁποῖος τούς ἐκήρυξεν ἐπί δύο θεμάτων: «Περί τῆς Πνευματικῆς Γνώσεως» καί «Περί τῶν Θείων Δώρων». Τρίτον ἐπεσκέφθησαν τόν ἀσκητήν Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος κατήγετο ἀπό εὐγενῆ οἰκογένειαν καί εἶχε πολύ καλήν μόρφωσιν, ἀφοῦ ὑπῆρξε πρωτοπρεσβύτερος εἰς τήν πόλιν του προτοῦ ἐγκαταλείψει τόν κοινωνικόν βίον. Λόγῳ τῆς μορφώσεω ς του, ὡμίλει πολύ καλῶς τήν Ἑλληνικήν.
Ὁ ἀσκητής Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος ἐπρόσεξε τήν μεγάλην φιλίαν τοῦ Ἁγ. Κασσιανοῦ καί τοῦ ἐπιστηθίου φίλου του Γερμανοῦ, τούς ἐκήρυξεν ἐπί τοῦ θέματος τῆς «Ἀδελφικῆς Φιλίας». Οἱ δύο μοναχοί ἐζήτησαν τήν συμβουλήν του τί ἒπρεπε νά πράξωσιν: Νά ἐπιστρέψωσιν εἰς Βηθλεέμ, συμφώνως πρός τήν ὑπόσχεσίν των ἢ νά παραμείνωσιν εἰς τήν Αἲγυπτον διά περαιτέρω τελείωσίν των; Ὁ πατήρ Ἰωσήφ τούς ἐνουθέτησε διά νέου κηρύγματος ἐπί τοῦ θέματος «τῆς Ὑποχρεώσεως διά τάς Ὑποσχέσεις τάς ὁποίας δίδει κάποιος». Ἐν τέλει, ἀπεφάσισαν νά παραμείνωσιν ἐξαιρετικῶς ἂλλα ἑπτά ἒτη εἰς Αἲγυπτον, διά νά συνεχίσωσι τήν τελείωσίν των εἰς τήν Χριστιανικήν Πίστιν καί Διδάγματα.
Εὑρισκομένων ἀκόμη τῶν δύο μοναχῶν Κασσιανοῦ καί Γερμανοῦ εἰς τήν περιοχήν τῆς Θμουΐδος εἰς τό Δέλτα τοῦ Νείλου, ἐπεσκέφθησαν τόν Ἡγούμενον Πινούφιον (Pinufius), τόν ὁποῖον εἶχον γνωρίσει πρό τινων ἐτῶν κατά τήν ἐπίσκεψίν του εἰς τήν Μονήν τοῦ Σπηλαίου εἰς Βηθλεέμ. Ὁ Ἡγούμενος Πινούφιος τούς ἐδέχθη μέ μεγάλην χαράν καί τούς ἐφιλοξένησε μέ θέρμην ἀνταποδίδων τήν ἰδικήν των φιλοξενίαν καί φιλίαν. Κατά τήν παραμονήν των ἒλαβε χώραν ἡ τελετή ἐνσωματώσεως νεοσυλλέκτου, ὁπότε οἱ δύο μοναχοί παρηκολούθησαν μετά μεγάλης προσοχῆς τήν τελετήν καί τήν ὁμιλίαν, τήν ὁποίαν ἐξεφώνησεν ὁ Ἡγούμενος Πινούφιος ἐπί τοῦ θέματος τῆς «Συμπληρώσεως τῆς Μετανοίας καί τῶν Σημείων τῆς Ψυχικῆς Ἱκανοποιήσεως».
Μετά οἱ δύο μοναχοί διέβησαν εἰς τήν Δυτικήν ὂχθην τοῦ Νείλου καί ἒφθασαν εἰς τήν πόλιν Διολκόν (Diolcos) ὃπου ὑπῆρχεν ἓν κατάξηρον πέρασμα, πού ὡδήγει ἀπό τόν Νεῖλον πρός τήν θάλασσαν. Ἡ γῆ ἐκεῖ ἦτο τελείως ἀκατάλληλος διά καλλιέργειαν λόγῳ τῆς ἁλμύρας τοῦ ἐδάφους, κατῳκεῖτο ὃμως ὑπό πολλῶν μοναχῶν, διότι ἡ περιοχή αὓτη ἦτο ἰδεώδης διά τόν μοναχισμόν, τήν προσευχήν καί τούς βαθεῖς στοχασμούς. Σημειωτέον ὃτι, διά νά φέρωσι πόσιμον νερόν ἀπό πηγάδι, ἒπρεπε νά διανύωσι μίαν ἀπόστασιν 3 μιλίων.
Εἰς τήν Διολκόν οἱ δύο μοναχοί ἐγνώρισαν ἓνα σεβάσμιον ἀσκητήν, τόν Ἡγούμενον Πιάμωνα (Piamun), ὁ ὁποῖος τούς ἐξήγησε τάς διαφοράς μεταξύ Ἀσκητῶν καί Μοναχῶν. Μετά ἐπεσκέφθησαν ἓν ἂλλο μοναστήριον τῆς περιοχῆς, εἰς τό ὁποῖον κατῲκουν 200 μοναχοί ὑπό τόν Ἡγούμενον Παῦλον. Ἐκεῖ συνήντησαν, ὡς ἐπισκέπτην, τόν Ἡγούμενον Ἰωάννην, ὁ ὁποῖος τούς ὡμίλησε διά τούς «Σκοπούς τῆς Ἀσκητικῆς καί τῆς Κοινοβίου Ζωῆς». Ἐξ ἂλλου, ὁ μοναχός Θεωνᾶς (Theonus) τούς ἐκήρυξεν ἐπί τοῦ θέματος «τῆς Χαλαρώσεως τῆς Νηστείας κατά τάς μετά τό Πάσχα καί Πεντηκοστήν περιόδους». Ἐπίσης τούς ἐδίδαξεν ἐπί τοῦ θέματος τῆς «Ἀναμαρτησίας». Ἐζήτησαν ἀκόμη τήν συμβουλήν καί ἑνός ἂλλου διακεκριμένου πατρός, τοῦ Ἡγουμένου Ἀβραάμ, ἐν σχέσει μέ τό θέμα τῆς παραμονῆς των εἰς Αἲγυπτον ἢ ἐπιστροφῆς των εἰς Βηθλεέμ. Τότε ὁ Ἡγούμενος Ἀβραάμ τούς συνεβούλευσεν δι’ ἑνός κηρύγματος «Περί τοῦ ἐξαγνιστικοῦ Κολασμοῦ τοῦ Ἀνθρώπου». Ὡς ἀποτέλεσμα τῆς ὁμιλίας ταύτης οἱ δύο μοναχοί ἀπεφάσισαν νά παραμείνωσιν εἰς Αἲγυπτον ἀκόμη μερικά ἒτη πρός περαιτέρω τελείωσίν των, προσδενόμενοι ἒτι περισσότερον εἰς τόν Αἰγυπτιακόν Μοναχισμόν.
Μέ τήν συμπλήρωσιν ἂλλων ἑπτά ἐτῶν παραμονῆς των εἰς Αἲγυπτον ἐπέστρεψαν εἰς τήν Παλαιστίνην, ὃπου ηὗρον τούς Μοναχούς τοῦ Σπηλαίου τῆς Βηθλεέμ ἀναστάτους καί ἐξωργισμένους διά τήν ἀνεπίτρεπτον, συμφώνως πρός τούς μοναχικούς κανόνας, πολυετῆ ἀπουσίαν των ἀπό τήν Μονήν των.
Παρέμεινον εἰς τήν Μονήν τοῦ Σπηλαίου ἐπί τινα χρόνον καί τά πνεύματα κατηυνάσθησαν καί ἐπῆλθε καί πάλιν ἡ ἡρεμία εἰς τήν Μονήν. Ὃμως ἡ σκέψις των ἐπανήρχετο διαρκῶς εἰς τάς αὐστηράς ἀσκητικάς μονάς τῆς Αἰγύπτου καί εἰς τήν ἀρίστην πνευματικήν καί ψυχικήν παιδείαν τῆς ὁποίας ἒτυχον ἐκεῖ, ὡς καί εἰς τάς πολυπληθεῖς Χριστιανικάς ἐμπειρίας, τάς ὁποίας ἀπεκόμισαν. Ἒτσι, οἱ Κασσιανός καί Γερμανός κατόπιν πολλῶν προσπαθειῶν ἒπεισαν τό ἱερατεῖον τῆς Μονῆς των νά τούς ἐπιτρέψωσι καί πάλιν νά ἀναχωρήσωσι διά τήν Αἲγυπτον, πρός περαιτέρω κατάρτισίν των εἰς τόν μοναχικόν βίον καί τά ἐκκλησιαστικά θέματα.
Τήν φοράν αὐτήν δέν ἒμεινον εἰς τήν περιοχήν τοῦ Δέλτα τοῦ Νείλου. Κατηυθύνθησαν εἰς ἓν πολύ ἀφιλόξενον καί τραχύ μέρος – εἰς τήν Ἒρημον τῆς Σκήτης (Scété ἢ Sciti). Ἡ ἒρημος τῆς Σκήτης εὑρίσκεται εἰς τό νότιον μέρος τῆς Κοιλάδος τῆς Νιτρίας (Vallée de Nitrie) καί βορειοδυτικῶς τοῦ Καΐρου εἰς ἀπόστασιν τριῶν ἡμερῶν ταξειδίου ἐντός τῆς Ἐρήμου. Ὀνομάζεται ἡ περιοχή Νιτρία, διότι ἒχει μεγάλα ἀποθέματα νίτρου, ἢτοι ἁλάτων, τά ὁποῖα ἦσαν γνωστά ἀπό τῆς ἐποχῆς τῆς Αἰγυπτιακῆς ἀρχαιότητος, ἀφοῦ τό ἃλας αὐτό ἐξωρύσσετο καί ὑπό τῶν ἀρχαίων Αἰγυπτίων, πού τό ἐχρησιμοποίουν εἰς διαφόρους συνθέσεις διά τήν διατήρησιν τοῦ κρέατος, ὡς λίπασμα κ.ἂ. σκοπούς.
Τόν χῶρον τῆς Νιτρίας ἐπέλεγον οἱ αὐστηρότεροι ἀσκηταί τοῦ Χριστιανισμοῦ καί ἐθεωρεῖτο, ὃτι ἡ ἒρημος τῆς Σκήτης εἶναι τό πρῶτον κατ’ ἐξοχήν λίκνον τοῦ Χριστιανικοῦ Ἀσκητισμοῦ. Άναφέρεται δέ ὃτι ἐκεῖ ὁ Ἃγιος Φροντώνιος (Frontonius) μέ 70 μοναχούς, οἳτινες ἀπεκλήθησαν Θεραπευταί, ἳδρυσαν περί τά μέσα τοῦ 2ου μ.Χρ. αἰῶνος, δηλ. περί τῷ 150 μ.Χρ., τήν πρώτην ἀσκητικήν μονήν. Ἐπίσης λέγεται ὃτι ὁ Ἃγιος Ἀμμωνᾶς (St. Ammon), ὁ ὁποῖος ἦτο σύγχρονος καί φίλος τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου, ἦτο ὁ ὀργανωτής τοῦ αὐστηροῦ Μοναχισμοῦ εἰς τήν περιοχήν τῆς Ἐρήμου τῆς Σκήτης. Περί τό τέλος τοῦ 4ου αἰῶνος μ.Χρ. οἱ ἱστορικοί Ρουφφῖνος (Ruffinus 372 μ.Χρ.) καί Σωζόμενος ἀναφέρουσιν, ὃτι ἡ περιοχή τῆς Νιτρίας εἶχε 50 Μονάς. Μετά ἀπό 20 ἒτη, περί τό 390 μ.Χρ. ὁ ἱστορικός Παλλάδιος ἀναφέρει, ὃτι, ὃταν τήν ἐπεσκέφθη, ἡ περιοχή ἒσφιζεν ἀπό ἀσκητάς, πού ὑπελόγισεν εἰς 5000!
Διασώζονται σήμερον μόνον 4 Μοναστήρια, τά ὁποῖα ἀνήκουσιν εἰς τήν Κοπτικήν Ἐκκλησίαν. Ἐξ αὐτῶν περιώνυμον ἦτο τό Dair Abu Makâr, ἢτοι ἡ Μονή τοῦ Ἁγίου Μακαρίου (Monastère de St. Macarius). Τόν πρῶτον Ἡγούμενον πού ἐπεσκέφθησαν εἰς τήν Ἒρημον τῆς Σκήτης ἦτο ὁ Ἃγιος Μακάριος, ὃστις ἐτύγχανεν ἰδιαιτέρου σεβασμοῦ εἰς τήν Αἲγυπτον καί τήν εὐρυτέραν περιοχήν τῆς Ἀφρικῆς. Ἲσως δέ αὐτό νά ὑπῆρξε καί εἷς τῶν λόγων τῆς μεγάλης ἐπιτυχίας τῆς ἐπισκέψεως τοῦ ἡμετέρου Ἀρχ. Μακαρίου καί τῆς ἀμέσου ἀποδοχῆς του εἰς τήν Κεντρικήν Ἀφρικήν, ὃταν αὐτός τήν ἐπεσκέφθη, ἀφοῦ δυνατόν νά ἐθεωρήθη ὑπό τοῦ ἐκεῖ πληθυσμοῦ ὡς ὁ σύγχρονος Ἃγιος Μακάριος, ὁ συνεχιστής τοῦ ἒργου τοῦ μεγάλου ἀσκητοῦ. Πλήν τῶν τεσσάρων Κοπτικῶν μοναστηρίων, ὃλων τῶν ἂλλων ὑπάρχουσι σήμερον μόνον τά ἐρείπια. Σημειωτέον ὃτι ἡ Ἒρημος τῆς Σκήτης ὀνομάζεται εἰς τά Ἀραβικά Wadi El-Natroun (ἀπό τό χλωριοῦχον Νάτριον, δηλ. τό μαγειρικόν ἃλας). Αὐτήν τήν τόσον τραχεῖαν καί ἀφιλόξενον περιοχήν ἐπεσκέφθησαν οἱ μοναχοί Κασσιανός καί Γερμανός καί ἐκτός τοῦ Ἡγουμένου Μακαρίου τόν Ἡγούμενον Μωϋσῆν, ὁ ὁποῖος εἶχε προηγουμένως ζήσει εἰς Θηβαΐδα μέ τόν Ἃγ. Ἀντώνιον. Κατόπιν θερμῆς παρακλήσεώς των ὁ Ἡγούμενος Μωϋσῆς τούς ὡμίλησε «Διά τόν σκοπόν καί τούς στόχους τοῦ Μοναχοῦ» καί ἀκόμη «Περί Συνέσεως καί Ἐχεμυθείας».
Ἐγνώρισαν ἐπίσης ἐκεῖ τόν ἡλικιωμένον Ἡγούμενον Παφνούτιον (Paphnutius) πού ἒμενε μόνος πέντε μίλια μακρυά ἀπό τήν Μονήν του, τήν ἐπεσκέπτετο δέ τάς Κυριακάς διά νά λειτουργήσῃ καί ἐπέστρεφε καί πάλιν πεζός εἰς τήν σκήτην του μεταφέρων ἐπί τῶν ὢμων ἓνα μεγάλον δοχεῖον μέ νερόν διά νά τόν διαρκέσῃ ὃλην τήν ἑβδομάδα. Ὁ Ἡγούμενος Παφνούτιος τούς ἐδίδαξεν ἐπί τοῦ θέματος τῶν «Τριῶν εἰδῶν τῆς Ἀπαρνήσεως διά τούς Μοναχούς». Ἐκεῖ εἷς ἂλλος πεφωτισμένος ἀσκητής, ὁ Δανιήλ, τούς ἐκήρυξεν ἐπί τοῦ θέματος «Ὁ πόθος τῆς σαρκός καί τό Πνεῦμα».
Ἂλλος διακεκριμένος ἀναχωρητής τῆς Σκήτης ἦτο ὁ Σεραπίων (Sérapion), ὁ ὁποῖος τούς ὡμίλησε διά τά «ὀκτώ κύρια ἐλαττώματα» εἰς τά ὁποῖα ἦτο ἐκτεθειμένος ὁ ἂνθρωπος καί βεβαίως ὁ μοναχός. Αὐτά ἦσαν: Λαιμαργία, Πορνεία, Ἀπληστία, Ὀργή, Κατήφεια, Ἀκηδεία δηλ. Ῥαθυμία ἢ Ἀδιαφορία, Ματαιοδοξία καί Ὑπεροψία.
Μετά τήν παραμονήν των μέ τόν Πατέρα Σεραπίωνα ἐπροχώρησαν εἰς ἂλλην περιοχήν τῆς ἐρήμου, περίπου 80 μίλια βορειότερον, εἰς τήν περιοχήν Κελλία (Cellae) διά νά συναντήσωσιν ἐκεῖ τόν Ἡγούμενον Θεόδωρον καί νά ζητήσωσι καί αὐτοῦ τάς συμβουλάς του. Ὁ Ἡγούμενος Θεόδωρος τούς ἐκήρυξεν ἐπί τοῦ θέματος τῆς «Θανατώσεως τῶν Ἁγίων». Μέ τήν εὐκαιρίαν τῆς ἐκεῖ παρουσίας των, συμφώνως πρός τά γραφόμενα τοῦ Ἁγ. Κασσιανοῦ, ἐπεσκέφθησαν ἀκόμη δύο ἂλλους πολύ γνωστούς Πατέρας. Τόν Πατέρα Σερῆνον (Serenus), ὁ ὁποῖος τούς ἐδίδαξε περί τῶν θεμάτων τῆς «Ἀσταθείας τοῦ Πνεύματος», τῆς «Ψυχικῆς Μοχθηρίας» καί τῆς «Φύσεως τῶν Κακῶν Πνευμάτων». Ὁ ἓτερος Πατήρ ἦτο ὁ Ἡγούμενος Ἰσαάκ, ὁ ὁποῖος τούς ἒκανε δύο κηρύγματα διά τήν «Προσευχήν».
Τό σύνολον τῶν ἐτῶν, κατά τά ὁποῖα ὁ Ἃγ. Κασσιανός μέ τόν ἐπιστήθιον φίλον του Γερμανόν, παρέμεινον εἰς τήν Αἲγυπτον συνάγεται ὃτι ἦσαν 20 ἒτη, ἢτοι ἀπό τό 380 ἓως τό 400 μ.Χρ. Κατόπιν τόσων διδασκαλιῶν, τῶν ὁποίων ἒτυχον ὑπό πραγματικῶς ἁγίων ἀσκητῶν καί Πατέρων, πλέον ἂλλων πολλῶν θρησκευτικῶν διδασκαλιῶν σχετικῶς μέ ἐπί μέρους Χριστιανικά θέματα, οἱ δύο μοναχοί πλήν τῆς ἐξαιρέτου κλασσικῆς μορφώσεώς των, ἀπέκτησαν ἐπίσης μίαν μοναδικήν κατάρτισιν εἰς τήν Χριστιανικήν Θρησκείαν.
Εἰς τήν προβαλλομένην Διαφάνειαν δίδεται γενική ἀνακεφαλαίωσις τῶν Ἐπισκέψεων καί Διδαχῶν τῶν ὁποίων ἒτυχον οἱ Ἁγ. Κασσιανός καί Γερμανός εἰς Αἲγυπτον.
(Εἰς τό σημεῖον αὐτό ἁπλῶς πρός γνῶσιν σᾶς παραθέτω καί τούς διαφόρους βαθμούς τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ἱερωσύνης κατά τούς πρώτους Χριστιανικούς Χρόνους).
Ἐκ τῶν ἱστορικῶν συγγραμμάτων μανθάνομεν, ὃτι οἱ δύο μοναχοί ἀπό τήν Αἲγυπτον μετέβησαν εἰς τήν Κωνσταντινούπολιν, ὃπου Πατριάρχης ἦτο ὁ μέγας ἱεράρχης Ἃγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ἐκεῖ ἀμέσως ἐνετυπωσιάσθησαν καί ἐξετίμησαν τάς τεραστίας γνώσεις καί τό μελίρρητον τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου καί ἒγινον ἒνθερμοι ἀκόλουθοί του. Ἡ ἐκτίμησις βεβαίως ἦτο ἀμοιβαία καί ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος τούς ἐνεπιστεύθη τήν φύλαξιν τοῦ Θησαυροφυλακίου τῆς Ἁγίας Σοφίας, ὃπου ἐφυλάττοντο οἱ ἐκκλησιαστικοί θησαυροί. Μάλιστα δέ ὃλοι οἱ θησαυροί, πού ἐφύλαττον οἱ δύο μοναχοί, μόνον αὐτοί διεσώθησαν κατά τήν μεγάλην πυρκαϊάν, ἣτις ἒπληξε τότε τήν Βασιλεύουσαν. Σημειωτέον ὃτι λόγῳ τῆς μεγάλης ἐκτιμήσεως τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου πρός τούς δύο ἀσκητάς ἠθέλησε νά τούς προαγάγῃ ἀπό διακόνους, πού παρέμεινον ὃλα τά προηγούμενα ἒτη, εἰς πρεσβυτέρους. Ἒτσι κατόπιν ἐπιμονῆς τοῦ Πατριάρχου ὁ Γερμανός προήχθη εἰς ἱερέα. Ὃμως ὁ Ἃγιος Κασσιανός, ὁ ὁποῖος δέν ἒδιδε καμμίαν ἀπολύτως σημασίαν εἰς τά ἀξιώματα, ἐπέμενε νά παραμείνῃ διάκονος ὡς ἦτο ἀρχικῶς.
Κατά τάς ταραχάς, αἱ ὁποῖαι μετέπειτα προέκυψαν εἰς Κωνσταντινούπολιν λόγῳ τῆς βιαίας παύσεως καί ἐξορίας τῷ 404 μ.Χρ. τοῦ Πατριάρχου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου ὑπό τοῦ Αὐτοκράτορος Ἀρκαδίου ἐξ αἰτίας τῶν αὐστηροτάτων κηρυγμάτων τοῦ Πατριάρχου κατά τῶν ἀνεπιτρέπτων ἐπικρατουσῶν καταστάσεων εἰς τήν Αὐτοκρατικήν Αὐλήν, εἰς τάς ὁποίας ἐνεπλέκετο καί ἡ Αὐτοκράτειρα Εὐδοξία, οἱ δύο μοναχοί παρέμεινον ὁλοψύχως πιστοί, μαζί μέ τό μέγα πλῆθος τοῦ κλήρου καί λαοῦ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, εἰς τόν Πατριάρχην των. Ἐπειδή δέ ἐγνώριζον πολύ καλῶς τήν Λατινικήν Γλῶσσαν ἀπεστάλησαν ὑπό τῶν συμπαθούντων τόν Πατριάρχην ἱερωμένων εἰς Ρώμην τῷ 405 μ.Χρ. φέροντες εἰς τόν Πάπαν Ἰννοκέντιον Α΄ ἰδιαιτέραν ἐπιστολήν τοῦ παραμένοντος πιστοῦ Κλήρου εἰς τόν Ἃγιον Ἰωάννην τόν Χρυσόστομον, ὃπως αὐτός μεσολαβήσῃ πρός τόν Αὐτοκράτορα Ἀρκάδιον, ἳνα ἂρῃ τήν ἐπιβληθεῖσαν εἰς τόν Πατριάρχην ἂδικον ποινήν τῆς ἐξορίας.
Κατά τήν παραμονήν τῶν δύο μοναχῶν εἰς Ῥώμην ἐγνωρίσθησαν καί ἒγινον πολύ καλοί φίλοι μέ τόν Ἀρχιδιάκονον Λέοντα, ἓνα ἱκανώτατον καί πολύ μορφωμένον ἱερωμένον. Ὁ Λέων ἀνελίχθη μετέπειτα εἰς τό ὓψιστον ἀξίωμα τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας καί ἒγινε Πάπας, ὁ Λέων ὁ Μέγας, εἷς τῶν πλέον πεφωτισμένων Παπῶν τῆς Ῥωμαϊκῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Ἃγιος Κασσιανός παρέμεινεν εἰς Ρώμην ἐπί μίαν 10ετίαν.
Ἦτο ἀκόμη ἀρχιπρεσβύτερος ὁ Λέων, ὃταν μέ τήν ἐμφάνισιν τῆς αἱρέσεως τῶν Νεστοριανῶν, λαβούσης τό ὂνομά της ἐκ τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Νεστορίου, παρώτρυνε τόν Ἃγιον Κασσιανόν ὡς κατέχοντα τό θέμα νά γράψῃ ἐπ’ αὐτοῦ πρός ἀναίρεσιν τῆς αἱρέσεως τοῦ Νεστορίου. Ἒτσι ἒγραψεν ὁ Ἃγιος Κασσιανός τό μνημειῶδες ἒργον του: «Ἡ Ἐνανθρώπησις τοῦ Χριστοῦ. Κατά τοῦ Νεστορίου». Ποία ἦτο ἀκριβῶς ἡ αἳρεσις τοῦ Νεστορίου; Εἰς ἓν κήρυγμα εἰς Κωνσταντινούπολιν ἑνός ἱεροκήρυκος ὀνομαζομένου Ἀναστασίου, ἐκπροσωποῦντος τόν Νεστόριον, αὐτός ἀναιτίως κατεφέρθη κατά τῶν πιστῶν, οἱ ὁποῖοι ὠνόμαζον πολύ ὀρθῶς τήν Παναγίαν Θεοτόκον! Αὓτη, τούς εἶπεν, ἒπρεπε νά ὀνομάζηται Χριστοτόκος! Ἡ θέσις αὐτή τοῦ Ἀναστασίου, ὁ ὁποῖος βεβαίως ἦτο βαλτός ὑπό τοῦ Νεστορίου, ἐδημιούργησε μεγάλον ἀναβρασμόν εἰς τούς πιστούς τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Εἰς τόν δημιουργηθέντα σάλον ἀνεμείχθη ἐνεργῶς πλέον καί ὁ Νεστόριος, διά νά στηρίξῃ τόν ἐκπρόσωπόν του. Ὃμως τόν Νεστόριον ἀμέσως ἀντέκρουσεν ὀ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας Κύριλλος. Ἀμφότεροι δέ διά νά ἐνισχυθῇ ἡ θέσις των προσεπάθησαν νά ἐξασφαλίσωσι καί τήν ὑποστήριξιν τῆς Ῥώμης. Εἶναι δέ τότε πού ὁ ἀκόμη ἀρχιπρεσβύτερος Λέων ἐζήτησεν ἀπό τόν ἂριστα μορφωμένον περί τά Ἐκκλησιαστικά θέματα Κασσιανόν, ὃπως γράψῃ τάς Χριστιανικάς θέσεις ἐπί τοῦ θέματος αὐτοῦ. Ὁ Ἃγιος Κασσιανός ἒγραψε τότε τό ἐξ 7 βιβλίων σύγγραμμά του «Περί τῆς Ἐνσαρκώσεως τοῦ Χριστοῦ. Κατά τοῦ Νεστορίου», τό ὁποῖον ἐξεδόθη τό 430 μ.Χρ. καί εἰς τό ὁποῖον ἐξηγεῖ τήν κατά τάς Γραφάς Θεότητα τοῦ Χριστοῦ καί τῆς ἑνότητος τῶν δύο ἰδιοτήτων Του, τοῦ Θεοῦ καί Ἀνθρώπου, εἰς ἓν Πρόσωπον, δηλ. ὃτι ὁ Χριστός εἶναι Θεάνθρωπος.
Ὁ Νεστόριος πολύ λανθασμένως διεχώρισε τήν θείαν καί τήν ἀνθρωπίνην Φύσιν τοῦ Χριστοῦ λέγων, ὃτι ἡ Παναγία «ἐγέννησεν ἓνα συνήθη ἂνθρωπον, ὁ ὁποῖος ἒλαβε μετά τήν ἁγιότητα ἀπό τόν Θεόν». Δι’ αὐτό βλασφήμως ἀπεκάλεσε τήν Παναγίαν Χριστοτόκον, ἐνᾧ διά τήν Χριστιανικήν θρησκείαν μας, ἡ Παναγία εἶναι Θεοτόκος, δηλ. ἡ Παναγία ἐγέννησε τόν Θεάνθρωπον Χριστόν διά τῆς Ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Ἐν ἂλλοις λόγοις αἱ ἀπόψεις τοῦ Νεστορίου ἢρχοντο εἰς ἂμεσον σύγκρουσιν μέ τάς βασικάς ἀρχάς τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως, ἢτοι μέ τό Σύμβολον τῆς Πίστεως, «Τό Πιστεύω», τό ὁποῖον ἀπεριφράστως δηλοῖ τά κάτωθι: α) «Πιστεύω εἰς ἓνα Θεόν, Πατέρα, παντοκράτορα … Καί εἰς ἓνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ τόν μονογενῆ, τόν ἐκ τοῦ Πατρός γεννηθέντα πρό πάντων τῶν αἰώνων». β) Ἐπίσης τό Σύμβολον τῆς Πίστεως λέγει διά τόν Χριστόν: «… Θεόν ἀληθινόν ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα, οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον τῷ Πατρί …». γ) «σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου καί ἐνανθρωπήσαντα» καί δ) ἐπίσης ὃτι ἡ κατ’ αὐτόν τόν τρόπον Ἐνανθρώπησις τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἒγινε «δι’ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν Σωτηρίαν». Ἐν τέλει ἡ Αἳρεσις τῶν Νεστοριανῶν κατεδικάσθη ὑπό τῆς Γ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Ἐφέσου τῷ 431 μ.Χρ. ἐπί Αὐτοκράτορος Θεοδοσίου Β΄ παρουσίᾳ 200 Ἐπισκόπων καί Ἀρχιερέων ὑπό τήν Προεδρίαν τοῦ Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας Κυρίλλου.
Παρακολουθοῦντες τήν πορείαν τοῦ Ἁγίου Κασσιανοῦ βλέπομεν ὃτι μετά τήν Ρώμην μετέβη εἰς τήν Νότιον Γαλατίαν, διότι θά πρέπῃ νά ἐπληροφορήθη ἀπό τόν φίλον του ἀρχιπρεσβύτερον Λέοντα, ὃτι ἐκεῖ ὑπῆρχε πρόσφορον ἒδαφος διά τήν καλλιέργειαν καί ὀργάνωσιν τοῦ ὀρθοῦ Μοναχισμοῦ. Ὁ Μοναχισμός τότε εἰς τήν Γαλλίαν ηὑρίσκετο εἰς τά σπάργανά του. Ὑπῆρχον εἰς κάποιας περιοχάς της μοναστήρια, ὡς τό τοῦ St. Martin εἰς τόν Λίγηρα (Loire) καί τοῦ Ἁγ. Ἱλαρίωνος (St. Hilaire) εἰς τό Poitiers, ἀλλά ἦσαν τελείως ἀνοργάνωτα καί ἂνευ ὀρθῆς μοναστικῆς βάσεως καί τάξεως. Ἦτο λοιπόν πρόσφορον τό ἒδαφος, ὃπως δημιουργηθῶσι μοναί ἐπί αὐστηρῶν μοναχικῶν ἀρχῶν κατά τό πρότυπον τῶν Ἀσκητικῶν Μονῶν τῆς Ἀνατολῆς καί ἰδιαιτέρως τῆς κοιτίδος τοῦ Χριστιανικοῦ Μοναχισμοῦ, τῆς Αἰγύπτου.
Ἐξ ἂλλου, ὁ Ἃγιος Ἰωάννης Κασσιανός ηὑρίσκετο πλέον εἰς ὣριμον ἡλικίαν καί αἱ συνεχεῖς μετακινήσεις εἰς τραχεῖς περιοχάς καί ἐρήμους τῆς Ἀνατολῆς θά πρέπῃ νά τοῦ ἦσαν πλέον πολύ κουραστικαί. Ὡς ἐκ τῶν ἀνωτέρω ὁ καταλληλότερος νά ὀργανώσῃ τάς Γαλλικάς μονάς ἦτο ὁ Ἃγιος Κασσιανός, ὁ ὁποῖος ἐγνώρισε τόν μοναχισμόν εἰς βάθος καί λεπτομερῶς, ἀφοῦ τόν ἐδιδάχθη ἐπί εἰκοσαετίαν καί πλέον ὑπό ἐξεχόντων Πατέρων Ἀσκητῶν. Ἒτσι περί τῷ 415 μ.Χρ. ὁ Ἃγιος Κασσιανός ἀφικνεῖται εἰς τήν περιοχήν τῆς Μασσαλίας.
Τά δύο πρῶτα ἒργα τοῦ Ἁγίου Κασσιανοῦ (Saint Cassien) ἃμα τῇ ἀφίξει του εἰς Μασσαλίαν, τῷ 415 μ.Χρ. ἦσαν ἡ ἳδρυσις τῶν δύο πρώτων Μοναστηρίων τῆς ὃλης περιοχῆς. Τό ἓν ἀφιερώθη εἰς τόν Ἃγιον Βίκτωρα (Monastère de St. Victor) διά τούς ἂνδρας μοναχούς καί τό ἓτερον εἰς τήν περιοχήν τοῦ στομίου τοῦ λιμένος τῆς Μασσαλίας διά γυναῖκας ἀφιερωμένον εἰς τόν Σωτῆρα (Monastère de Saint Sauveur). Κατά τούς Ἑλληνιστικούς χρόνους ὑπῆρχον εἰς αὐτό ὑπόγειοι χῶροι ἐναποθηκεύσεως δημητριακῶν κ.ἂ. προμηθειῶν. Ὁ Ἃγιος Κασσιανός ἒκτισε τήν Μονήν τοῦ Ἁγίου Βίκτωρος ἐπί τοῦ μνήματος τοῦ Ἁγίου, ὃστις ἐμαρτύρησε κατά τούς ἀγρίους διωγμούς τῶν Χριστιανῶν ὑπό τοῦ Διοκλητιανοῦ τῷ 303-312 μ.Χρ. Κατόπιν δέ πολλῶν πιέσεων τῶν πιστῶν ἐδέχθη νά λάβῃ τό ἀξίωμα τοῦ Πρεσβυτέρου. Παρέμεινε δέ εἰς τήν Μονήν τοῦ Ἁγίου Βίκτωρος μέχρι τοῦ θανάτου του, τήν 23ην Ἰουλίου, τῷ 435 μ.Χρ., ὁπότε καί ἑορτάζεται ἡ μνήμη του ὑπό τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας.
Καθώς ὁ Ἃγιος Κασσιανός ἳδρυσε τάς πρώτας μονάς του ἐπί τῇ βάσει τῶν αὐστηρῶν κανόνων καί πειθαρχίας τοῦ συστήματος τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, συντόμως ἀπέκτησε μεγάλην φήμην μεταξύ τῶν πιστῶν τῆς Προβηγκίας (Provence) καί ὃλης τῆς Γαλλίας. Πρέπει ὁπωσδήποτε νά σημειωθῇ ἐδῶ, ὃτι ὁ Ἃγιος Βενέδικτος (Saint Benoît), ὃστις ἳδρυσε τό γνωστότερον εἰς τήν Δύσιν Ἐκκλησιαστικόν Τάγμα τῶν Βενεδικτίνων μοναχῶν, ἐθεώρει ἀπαραίτητον, ὃπως οἱ μοναχοί τοῦ Τάγματός του μανθάνωσι τούς Κανόνας τοῦ Μοναχισμοῦ τῆς Αἰγύπτου, ὡς ἀνεγράφοντο αὐτοί εἰς τό ἐξαίρετον Σύγγραμμα τοῦ Ἁγίου Κασσιανοῦ De Institutiones coenobiticae (Κοινοβιακαί Διατυπώσεις) ἢ ἂλλως γνωστόν ὡς De Institutis Coenobiorum (Περί Κοινοβιακῶν Θεσμῶν). Αὐτό πιστοποιεῖ καί ὁ ἱστορικός Κασσιόδωρος καί ἀκόμη ὁ ἲδιος ὁ Ἃγιος Βενέδικτος.
Πρέπει ἐπίσης νά παρατηρήσωμεν ὃτι εἰς τήν Μασσαλίαν κατά τήν παραμονήν του εἰς τήν Μονήν τοῦ Ἁγ. Βίκτωρος, ὁ Ἃγ. Κασσιανός συνέγραψε τά 3 (τρία) μεγίστης σημασίας συγγράμματά του περί τῆς Χριστιανικῆς Θρησκείας, διά τούς Κανόνας της καί διά τόν Μοναχισμόν. Τό σύγγραμμά του «Περί τῶν Κοινοβιακῶν Θεσμῶν» τό ἒγραψε περί τῷ 422 μ.Χρ. κατόπιν προτροπῆς τοῦ Ἐπισκόπου Κάστορος τῆς Apta Julia, ἡ ὁποία ηὑρίσκετο 40 μίλια βορείως τῆς Μασσαλίας, καθώς ὁ Ἐπίσκοπος Κάστωρ ἢθελε νά εἰσάξῃ εἰς τήν Ἐπισκοπήν του τόν ἂγνωστον ἐκεῖ Μοναχισμόν. Δι’ αὐτό καί τό πρῶτον μέρος αὐτοῦ τοῦ βιβλίου του ὁ Ἃγ. Κασσιανός τό ἀφιέρωσεν εἰς τόν Ἐπίσκοπον Κάστορα.
Τό δεύτερον βιβλίον ἦτο ἡ Πραγματεία του «Περί τῆς θεραπείας τῶν ὀκτώ πρωταρχικῶν κακιῶν» (De octo principalium vitiorum remediis). Αἱ κακίαι αὗται εἶναι ὡς ἢδη εἲδομεν: Ἡ λαιμαργία, ἡ πορνεία, ἡ ἀπληστία, ἡ ὀργή, ἡ κατήφεια, ἡ ἀκηδεία, ἡ κενοδοξία καί ἡ ὑπεροψία. Τό βιβλίον αὐτό ἐκάλυπτε 12 τόμους καί συνεγράφη περί τῷ 426 μ.Χρ. Τό πρῶτον μέρος τοῦ ἒργου αὐτοῦ ἀφιέρωσεν ὁ Ἃγιος Κασσιανός εἰς τούς Γάλλους Ἐπισκόπους Λεόντιον τῆς Fréjus καί Ἑλλάδιον. Τό δεύτερον μέρος ἀφιέρωσεν εἰς τόν Εὐχέριον – Ἐπίσκοπον τῆς Lyon καί εἰς τόν Honoratus – Ἐπίσκοπον τῆς Arles (Ἀρλεσίας).
Τό τρίτον μεγίστης ἀξίας περιεχομένου βιβλίον τοῦ Ἁγίου Κασσιανοῦ ἦσαν «Αἱ Διαλέξεις Πατέρων» (Collationes Patrum, Γαλλιστί: Conferences avec les Pères). Τό ἒξοχον αὐτό βιβλίον περιέχει 24 συνομιλίας μέ Αἰγυπτίους Πατέρας. Ἐξ αὐτῶν ἀναφέρονται 10 συνομιλίαι μέ Πατέρας τῆς Σκήτης, 7 μέ Πατέρας τῆς Θηβαΐδος καί 7 μέ Πατέρας τοῦ Δέλτα τοῦ Νείλου. Τό βιβλίον αὐτό καθοδηγεῖ τούς μοναχούς καί ἐν γένει τούς πιστούς εἰς τά θέματα «τῆς Πνευματικῆς Ζωῆς καί Τελειώσεως, εἰς τήν Θείαν Χάριν, τήν Πνευματικήν Γνῶσιν, τήν Μοναχικήν Ζωήν καί τό Τέλειον Ἀγαθόν». Ἀνεγιγνώσκοντο δέ ἀποσπάσματα τοῦ βιβλίου αὐτοῦ κατά τήν ὣραν τοῦ δείπνου τῶν μοναχῶν.
Ἓν τέταρτον πολύ βασικόν καί οὐσιῶδες σύγγραμμά του ἀποτελούμενον ἐξ 7 βιβλίων ἦτο τό ἢδη ἀναφερθέν «Περί τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεανθρώπου. Κατά τῆς Αἱρέσεως τοῦ Νεστορίου» καί τῶν Νεστοριανῶν, καί ἀφεώρα τήν Θείαν Ἐνσάρκωσιν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Καί ἐδῶ εἰσερχόμεθα εἰς τό πλέον οὐσιῶδες μέρος τῆς ἀποψινῆς διαλέξεως:
(Συνεχίζεται)
ΔΙΑΛΕΞΙΣ κ. ΛΑΜΠΗ Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ – DISCOURS DE M. LAMBIS G. CONSTANTINIDES – (Με αφορμή την Ημέρα της Γαλλοφωνίας)
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 23.3.2017