Ήταν λοιπόν η ώρα να επισκεφτούμε το «λιτρουβιό της Παναγιάς», όπως ονομάζεται από παλιά. Το κτίριο βρίσκεται πάνω στον κεντρικό δρόμο των Διλινάτων, λίγο πιο κάτω από το Σχολείο και αρκετά πριν φτάσουμε στο δρόμο της Φάλαρης. Παρότι Κυριακή, βρήκαμε πολλούς τεχνίτες να ολοκληρώνουν κάποιες τελευταίες εργασίες στον περιβάλλοντα χώρο και συγκεκριμένα τη διαμόρφωση ενός μικρού μπαλκονιού-καθιστικού πάνω στο δρόμο, από όπου η ματιά συναντάει από ψηλά, όλη την ομορφιά του κόλπου του Αργοστολιού, μέχρι την Παλική και τους Βαρδιάνους, για να χαθεί στο μπλε-σμαραγδί της θάλασσας του Ιονίου. Στις μέρες μας, του ατομικισμού και της ιδιώτευσης, είναι νότα παρηγοριάς και αισιοδοξίας, να βλέπεις αυτή τη συλλογική προσπάθεια που στηρίζεται από όλους. Μετά την κυριακάτικη λειτουργία πολλοί σταματούν τα αυτοκίνητά τους, να πουν μια καλημέρα στους τεχνίτες που, κυριολεκτικά, δεν σηκώνουν κεφάλι προκειμένου να ολοκληρωθεί έγκαιρα το έργο.
Η μεγάλη έκπληξη βρίσκεται στο εσωτερικό του κτιρίου, γεμάτο από τα παλιά μηχανήματα και τις εγκαταστάσεις του λιτρουβιού. Στέκονται μπροστά μας σαν καλογυαλισμένη αντίκα αυτοκινήτου, έτοιμα να μας ταξιδέψουν στις διαδικασίες του πρωτογενή και δευτερογενή τομέα παραγωγής και διατροφής, που τόσο παραμελήσαμε στις μέρες μας. Το αποτέλεσμα είναι η κρίση και η ανεργία που βιώνουμε σαν χώρα και σαν λαός, χωρίς να αγνοούμε την παραμέληση της υγείας από τα συντηρημένα τρόφιμα του καταναλωτισμού. Το λαδάκι ήταν και είναι φάρμακο, το γνωρίζουμε και το σεβόμαστε οι Έλληνες, το κατάλαβαν επιτέλους και οι ξένοι. Το μουσείο του λαδιού «μιλάει» για πολιτισμό, για συνειδητοποίηση και σεβασμό στην ιστορία της παραγωγής και την υγιεινή διατροφή της μακροβιότητας.
Η καλοβαλμένη «αντίκα» του μουσείου, λάμπει με τα γυαλισμένα μπρούντζινα τής μηχανής, που αντικατέστησε το άλογο στο γύρισμα της μυλόπετρας. Ο μεγάλος κάδος που δεχόταν τον καρπό, δεσπόζει στον κεντρικό χώρο και αυτοί που έχουν ακούσματα αφηγήσεων, περιγράφουν τα αυλάκια από τα πόδια των ζώων που γύριζαν το άλεσμα του καρπού. Χώμα τότε, για να ρουφάει τα υπολείμματα να μην γλιστρούν οι άνθρωποι πάνω στο λάδι. Σήμερα, όμορφη πέτρα στολίζει το ίδιο πάτωμα, φτιαγμένο από άξια χέρια. Ο ήχος του όστρακου δυνάμωνε τη φωνή του δουλευτή και καλούσε τον επόμενο, να πάει τη σοδειά του, μαζεμένη από τα δέντρα. Θύμησες από παλιά, πίσω σε χρόνια παιδικά.
Πιο πέρα ένα τεράστιο παλιό πιθάρι και δίπλα του το βίντσι, καθισμένο πάνω σε πέτρινο «βωμό», κινεί στη φαντασία μας τις τεράστιες σιδερένιες πρέσες του καρπού, που έφτιαχναν «μαξιλάρια» της συνθλιμμένης συγκομιδής. Δεξαμενές παραδίπλα, χωμένες μέσα στο πάτωμα, ντυμένες με γυάλινα ταβάνια σήμερα, για να βλέπεις και να περπατάς πάνω τους, μας δείχνουν τους δρόμους του λαδιού, το ανακάτεμα με το ζεστό νερό, την επίπλευση του ελαφρύτερου ελαιόλαδου και τελικά τη συλλογή του, για να γυρίσει θεϊκό στη διατροφική μας αλυσίδα. Με απορία και θαυμασμό οι Διλινάδες, περιγράφουν ότι είναι άγνωστο πώς κατέληγε στην τελική δεξαμενή το λάδι, δίνοντας μέχρι το τέλος, επιπλέοντα στο νερό, λεπτά στρώματα λαδιού για συλλογή μέχρι την τελευταία πολύτιμη σταγόνα.
Τι να πει κανείς παραπάνω, αν δεν πας από κοντά δεν έχεις δει τίποτα. Οι λέξεις φτωχαίνουν μπροστά στο έργο! Τα εγκαίνια του λιοτριβιού στις 24 Ιουλίου, καθώς και οι πολλές εκδηλώσεις που θα ακολουθήσουν μέσα στο καλοκαίρι, θα δώσουν την ευκαιρία σε όλους να θαυμάσουν το έργο πολιτισμού, αφιερωμένο στην παραγωγή και τον άνθρωπο!
Θερμές ευχαριστίες στην Κατερίνα Μπαλτσαβιά για την πρόσκληση να επισκεφτούμε το Μουσείο του Λαδιού. Πολλά συγχαρητήρια στον Πολιτιστικό Σύλλογο Διλινάτων, στα Χέρια και τον Ιδρώτα των Τεχνιτών, για το δρόμο που μας ανοίγουν. Το δρόμο του Πολιτισμού που όλοι πρέπει να διαβούμε, από όποια διαδρομή και αν έχουμε ξεκινήσει. Ο Πολιτισμός θα μας φέρει στο σημείο συνάντησης, για την ατομική και συλλογική ανάπτυξη, ως Άνθρωποι, ως Λαός και ως Χώρα.
Καλή αντάμωση σε όλους, πάνω εκεί ψηλά, στα όμορφα και αεράτα Διλινάτα!
Σοφία Αράβου-Παπαδάτου
Δρ Κοινωνικής Ψυχολογίας
MSc Κοινωνικής και Προληπτικής Οδοντιατρικής
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 23.6.2016