που διχάζει και κηρύσσει πολέμους κατά των απίστων, που επιτίθεται στον ορθό λόγο και στη Δημοκρατία; Τον Θεό που ευλογεί τους σταυροφόρους και τους τζιχαντιστες; Ο αναγκαίος διάλογος των πολιτισμών περνά μέσα από τον διάλογο μεταξύ των θρησκειών. Στην ουσία η απάντηση στην ερώτηση “Ποιον Θεό;” είναι η απάντηση στο ερώτημα: “Ποιον άνθρωπο;” Η έκθεση μας οδηγεί σε μια εποχή αρμονικής σχέσης με το θείο και τη φύση. Λύση βεβαίως δεν είναι η ανιστόρητη νοσταλγία. Λύση είναι η αλλαγή του κόσμου που ζούμε, που τον σφραγίζουν ανισότητες, βία και διακρίσεις.
Πως μπορεί να βοηθήσει σε αυτό μια νέα σχέση του ανθρώπου με τις υπαρξιακές αγωνίες, δηλαδή, μια σύγχρονη εκδοχή της σχέσης των ανθρώπων με τους θεούς;
Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΝΙΚΟΥ ΦΙΛΗ ΣΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΩΝΑΣΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ
Κυρίες και Κύριοι,
Ο ελληνικός πολιτισμός, και στις τρεις ιστορικές εκδοχές του – αρχαίος, βυζαντινός αλλά και νεότερος – αποτελεί το σταθερότερο πρέσβη της χώρας σε ολόκληρο τον κόσμο. Με την έννοια αυτή, η έκθεση που διοργανώνει το Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο Νέας Υόρκης για την πόλη του Δίου στον Όλυμπο, συνιστά μια μαρτυρία, μια διαχρονική μαρτυρία της Ελλάδας. Γιατί, όπως συμβαίνει και με άλλες αρχαιολογικές ανασκαφές, η αποκάλυψη είναι έργο των Ελλήνων αρχαιολόγων, οι οποίοι συγκροτούν μια από τις πλέον αναγνωρισμένες διεθνώς κοινότητες ελλήνων επιστημόνων. Στην ανασκαφή, λοιπόν, συναντώνται το χθες με το σήμερα. Και επιβεβαιώνεται ότι η παιδεία κατέχει κεντρική θέση στη συγκρότηση και την ανάπτυξη του ελληνικού έθνους.
Είμαστε από τα λίγα εκείνα έθνη που η συνείδηση σε μεγάλο βαθμό ξεπήδησε από τον πολιτισμό, προτού, με την καθοριστική επίδραση της Γαλλικής Επανάστασης, το έθνος αποκτήσει πολιτική συνείδηση. Δύο μέρες, πριν τη μεθαυριανή εθνική επέτειο, σκεπτόμαστε ότι η εκπαίδευση υπήρξε ο κεντρικός άξονας της εθνικής χειραφέτησης και της κοινωνικής προόδου. Σήμερα, η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση μπορεί να αποδειχθεί η ισχυρή δύναμη που θα βγάλει την ελληνική κοινωνία από τη βαθειά κρίση, που θα βοηθήσει να ανταπεξέλθει με ανθρωπισμό και αξιοπρέπεια στις νέες κρίσιμες συνθήκες που ορίζει η προσφυγική κρίση. Η χώρα μας ζει μία δεύτερη κρίση μέσα στο περιβάλλον της οικονομικής κρίσης. Και παρά τις δυσκολίες που ζουν, οι συμπολίτες μας αντιμετωπίζουν τους πρόσφυγες με αλληλεγγύη, ανθρωπιά και αγάπη. Τους αγκαλιάζουν!
Στέλνουμε ένα μήνυμα προς την Ευρώπη και προς ολόκληρο τον κόσμο. Οι μνήμες προσφυγιάς διατρέχουν την χώρα μας. Ο ποιητής επιβεβαιώνεται «Μοίρα των ανθρώπων, είσαι η δική μου μοίρα». Η έκθεση από το Δίον έχει ως θέμα της τους Θεούς και τους Θνητούς. Αναπόφευκτα σκεφτόμαστε την ήρεμη σχέση, ανάμεσα στον άνθρωπο και τους Θεούς, στους οποίους ο αρχαίος Έλληνας Πολίτης αποδίδει ανθρωπομορφική υπόσταση. Τίποτα το ανθρώπινο δεν ήταν ξένο προς το θείο.
Κι αυτή η ανοιχτή ματιά αποκλίνει αισθητά από τη θεώρηση του Θεού ως Τιμωρού και Απόμακρου. Έχουμε ανάγκη από μια ήπια, αρμονική θεώρηση του θείου, από μια εκλογίκευση των φόβων, σε μια εποχή κατά την οποία οι πάσης φύσεως φονταμενταλισμοί αμφισβητούν τον ορθό λόγο και επιτίθενται στις κοινωνίες. Οπλίζουν ακόμη και το χέρι του τρομοκράτη. Και αυτή η πόλη, μέσα στην πολυπολιτισμική ανοιχτοσύνη της, έχει βαριά τραύματα από την τρομοκρατική επιθετικότητα. Κυρίες και Κύριοι, Η Ελλάδα είναι πανταχού παρούσα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Όχι μόνο από τα πολιτιστικά εκθέματα, αλλά και λόγω της δραστήριας ομογένειας, ιδιαίτερα μάλιστα από το λαμπρό επιστημονικό και πανεπιστημιακό δυναμικό. Πολλοί από αυτούς τους επιστήμονες τελείωσαν τα ελληνικά πανεπιστήμια και σταδιοδρόμησαν σε μεγάλα ιδρύματα του εξωτερικού. Τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες μιας αιμορραγίας, καθώς περίπου 200.000 νέοι επιστήμονες, αναγκάστηκαν λόγω της κρίσης να φύγουν από την Ελλάδα. Τους περιμένουμε, καθώς θα σταθεροποιούνται τα βήματα της ανάπτυξης, να συμβάλλουν με την εξυπνάδα και τις ικανότητες τους στη δημοκρατική και παραγωγική αναγέννηση της χώρας. Αυτή η ιδιαίτερη σχέση του Νεοέλληνα, όπου γης, με την εκπαίδευση μας κάνει να είμαστε αισιόδοξοι ότι δεν θα αργήσει η έξοδος της χώρας από την κρίση.
Κύριες και Κύριοι,
Αν μια κοινωνία χάσει την εμπιστοσύνη στο μέλλον της, χάνει επίσης την εκτίμηση της στο παρελθόν της.
Σας ευχαριστώ
Φωτογραφία: Από τα εγκαίνια της έκθεσης του Ωνάσειου Κέντρου στη Νέα Υόρκη, την Τετάρτη. Διακρίνονται οι κ. Παντερμαλής, Φίλης, Μπαλτάς και Παπαδημητρίου με τον Αρχιεπίσκοπο Δημήτριο.
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 25.3.2016. Μ. Ιγνατίου