Πάντως, όλοι, φίλοι και μη, έλληνες ή ευρωπαίοι, αμερικανοί ή ασιάτες, γείτονες ή πιο απομακρυσμένοι, έχουν εκπλαγεί από τα μελετημένα και στέρεα βήματα της νέας κυβέρνησης που έσπευσε να κάμει χωρίς χρονοτριβές. Φαίνεται, ότι κανείς δεν περίμενε πως ο Τσίπρας, και το κόμμα που ηγείται, ο ΣΥΡΙΖΑ (Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς) θα είχαν τόσο καλά προετοιμαστεί και τόσο καλά μελετήσει το ελληνικό πρόβλημα και τις πιθανές λύσεις και διεξόδους. Και ακόμα εξεπλάγησαν από τη μεθοδικότητα και τη σιγουριά των κινήσεων τους. Μέσα σε δύο μόλις βδομάδες από την εκλογή τους, κατόρθωσαν να κερδίσουν την εκτίμηση της συντριπτικής πλειοψηφίας του ελληνικού λαού. Το 75% των ελλήνων πολιτών, επιδοκιμάζει τη στάση της κυβέρνησης και των υπουργών, όσον αφορά στις διαπραγματεύσεις με τους ευρωπαίους εταίρους μας για τη δανειακή σύμβαση και τα μέτρα λιτότητας και ακόμα για την προβολή των ελληνικών θέσεων. Και όλα αυτά από ένα κόμμα, που πριν μερικά χρόνια, ήταν ένα μικρό κόμμα διαμαρτυρίας με ποσοστό επιρροής στο εκλογικό σώμα που δεν έφθανε το 5% (4,6% στις εκλογές του 2009).
Και τώρα τι; Το τι, εξαρτάται από το πόση σημασία έχει η Ελλάδα για τη Ευρώπη. Είναι ένα ερώτημα που διατυπώνεται από τους Ευρωπαίους αξιωματούχους, τη στιγμή που εντείνονται οι διεργασίες γύρω από τα νέα δεδομένα για το «πρόγραμμα διάσωσης της χώρας». Η απάντηση είναι σημαντική, διότι θα βοηθήσει να εξακριβωθεί πόσο μακριά θα προχωρήσουν ο κυβερνήσεις για να υιοθετήσουν τις οικονομικές απαιτήσεις του νέου Έλληνα πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα ή εάν θα είναι πρόθυμες να οδηγηθούν σε ένα αποτέλεσμα που θα μπορούσε να φέρει την Ελλάδα να εγκαταλείψει το ευρώ και πιθανώς και την Ευρωπαϊκή Ένωση και να στραφεί ίσως σε νέες συμμαχίες εκτός της δύσης.
Η Ελλάδα έχει σημασία για τη Ευρώπη όχι τόσο για οικονομικούς λόγους, αλλά κυρίως για συναισθηματικούς και στρατηγικούς λόγους. Είναι ο ίδιος συνδυασμός συναισθήματος και στρατηγικής σημασίας που έχει οδηγήσει τα τελευταία 70 χρόνια τις άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να εξασφαλίσουν ότι η Ελλάδα παραμένει δεσμευμένη με την Δύση και την ΕΕ. Θα υπάρχουν ασφαλώς και φορείς στην ΕΕ που έχουν κουραστεί από αυτή την έπαρση. Και ακόμα, ίσως και μερικοί να πιστεύουν ότι εάν πετούσαν την Ελλάδα, τότε το πλοίο της ΕΕ θα επέπλεε υψηλότερα στο νερό. Το πιθανό, συνολικό κόστος μιας εξόδου της Ελλάδας παραμένει όμως υψηλό, αν και οι αναλυτές θεωρούν πως «η άμεση οικονομική επίπτωση θα ήταν ίσως πιο περιορισμένη από ότι το 2012».
Το πραγματικό δίλλημα που οι Ευρωπαίοι φορείς χάραξης πολιτικής μπορεί να θέσουν, είναι εάν ο Αλ. Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ αντιπροσωπεύει ένα «διάλειμμα» από την πελατειακή παράδοση ή εάν θα λειτουργήσει υπό την αρχή ότι «τώρα είναι η σειρά μας».
Υπάρχουν επομένως δυο αναγνώσεις και δύο ερμηνείες της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ.
-Η πρώτη ανάγνωση υποστηρίζει, πως αναγνωρίζοντας την σκληρή πραγματικότητα, η ηγεσία του, θα κάνει « κωλοτούμπα», μια θεαματική δηλαδή στροφή και θα προσαρμοσθεί στο ευρωπαϊκό περιβάλλον και στις απαιτήσεις των εταίρων μας. Ενδεχομένως να υπάρξουν, κάποια αντισταθμίσματα, δευτερεύουσας σημασίας σε αυτήν την στροφή. Όμως η γενική πορεία θα παραμείνει εντός της ευρωπαϊκής ζώνης και του προγράμματος.
– Η δεύτερη ανάγνωση, απορρέει από τις προγραμματικές δηλώσεις του πρωθυπουργού, ας επισημάνουμε ότι δάκρυσε σχεδόν τελειώνοντας, αλλά κυρίως και από την ιδεολογική και πολιτική συγκρότηση και θεωρητική διαπαιδαγώγηση του βασικού πυρήνα του κόμματος. Αυτή η ανάγνωση λέει πως η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δε θα κάμει καμία κωλοτούμπα. Θα κινηθεί πάνω στον άξονα των εξαγγελιών του αδιαφορώντας για τις συνέπειες και το κόστος. Θα κάμει ίσως, επουσιώδεις συμβιβασμούς. Θα προτιμήσει να έρθει σε ρήξη εάν οι εταίροι μας δεν αποδεχθούν τον κύριο άξονα των αιτημάτων και των εξαγγελιών του. Ενδεχομένως να φροντίσει να μεταθέσει τις ευθύνες της ρήξης στους εταίρους, ώστε να εμφανιστεί στο εσωτερικό μέτωπο αποενοχοποιημένος. Και είδη αυτό το κάνει. Γι’ αυτό ο «οδικός χάρτης» της ηγεσίας του Σύριζα θα είναι: μεθοδευμένη αποτυχία των επαφών με τους δανειστές, δεύτερες εκλογές και στη συνέχεια πιθανό δημοψήφισμα. Όλα αυτά μέσα σε κλίμα εθνικής έξαρσης και πόλωσης και έντονης ιδεολογικής αντιπαράθεσης με τα παραδοσιακά αστικά κόμματα.
Σε ένα κόμμα που το βασικό του συστατικό είναι η ιδεολογική καθαρότητα και η ενότητα που βασίζεται σε αριστερή ιδεολογία, δύσκολα, πολύ δύσκολα, γίνονται θεαματικές ανατροπές στη χαραχθείσα πολιτική, σε βραχύ χρόνο και μάλιστα “αναίμακτα’’. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει υποσχεθεί πολλά σε ανθρώπους που βρίσκονται σε απόγνωση, καταχρεωμένους, απολυμένους, πεινασμένους, ανασφάλιστους, και άλλους απελπισμένους. Επομένως, η μόνη διέξοδος, η μόνη φυγή προς τα εμπρός, είναι η πολιτική ρήξη με τους εταίρους και η ιδεολογικοποίηση της εάν, επαναλαμβάνω, δεν αποδεχθούν τον κύριο άξονα των αιτημάτων και των εξαγγελιών του.
Τα ανωτέρω προκύπτουν από την ανάλυση της φυσιογνωμίας του μαρξιστικογενούς πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ και από τη συλλογική αίσθηση που έχουν, πως βρίσκονται μετά από τόσα χρόνια, αντιμέτωποι ξανά με την Ιστορία.
Για τα σχόλιά σας: gamanolatos@gmail.com
Γαβριήλ Μανωλάτος – Μόντρεαλ
Καθηγητής οικονομικών και ανάπτυξης
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 16.2.2015