Τι συμβαίνει στον ελληνικό τουρισμό τα τελευταία δέκα (τουλάχιστον) χρόνια :
Συζητάμε για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και το αποτέλεσμα είναι η συρρίκνωσή της. Η ΠΙΝ μάλιστα σύμφωνα με τις τελευταίες μελέτες, είναι δυστυχώς πρωταγωνιστής στην εποχικότητα.
Στοχεύουμε στον ποιοτικό τουρισμό, αλλά προσελκύουμε μεσαία και χαμηλά εισοδηματικά τμήματα της ζήτησης.
Επενδύουμε περισσότερο, ενώ οι αποδόσεις των επενδύσεων μειώνονται.
Έχουμε ανάγκη από καλύτερα εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό και πληθαίνουν οι ανειδίκευτοι.
Είναι προφανές λοιπόν ότι το αναπτυξιακό μοντέλο για τον τουρισμό το οποίο ακολουθούμε τα τελευταία χρόνια, αν όχι δεκαετίες, δεν μπορεί να έχει εφαρμογή στο μέλλον.
Προτού όμως σχεδιάσουμε το μέλλον είναι αναγκαίο να αναλύσουμε με την μέχρι σήμερα πορεία, να επισημάνουμε, να αναγνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τα λάθη μας, αλλά και να συμφωνήσουμε για τους μελλοντικούς μας στόχους.
Ειδικότερα για την ΠΙΝ, σύμφωνα με στοιχεία της ενδιάμεσης διαχειριστικής αρχής της, διαπιστώνουμε τα ακόλουθα:
Είμαστε στη 251η θέση στην καινοτομία, σε σύνολο 262 ευρωπαϊκών περιφερειών.
Στην 248η θέση στις υποδομές
Στην 246η θέση στις τεχνολογίες και στο διαδίκτυο.
Στην 253η θέση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και δια βίου μάθηση.
Στην 249η θέση στην περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και κατ’ επέκταση στη 254η θέση στην αποδοτικότητα, κάτι το οποίο είναι και το ζητούμενο. (Δηλαδή μπορεί να έχεις τζίρους, αλλά δεν έχεις αποδοτικότητα, κερδοφορία.)
Όσον αφορά την Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα στις δεκατρείς ελληνικές περιφέρειες, εμείς έχουμε την 7η θέση.
Όσον αφορά το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Περιφέρειά μας την περίοδο 2005-2010, παρατηρούμε ότι μια από τις ναυαρχίδες του ελληνικού τουρισμού, η Κέρκυρα, να εμφανίζει αισθητή μείωση σε σχέση με τους υπόλοιπους Νομούς- Περιφερειακές Ενότητες, με αποτέλεσμα λόγω του ότι ο πληθυσμός της είναι άνω του 50% των υπολοίπων, να βυθίζει προς τα κάτω το μέσο όρο της Περιφέρειας.
Οι επιδόσεις μας σε ανταγωνιστικότητα παραγωγικού μοντέλου, σε συνέπειες κοινωνική κρίσης στον κοινωνικό ιστό (αυξανόμενη ανεργία, ασθενής φροντίδα ευάλωτων ομάδων, αυξανόμενος κίνδυνος φτώχειας), σε συνδυασμό με τις πιέσεις στο περιβάλλον κλπ.
όλα αυτά, δεν αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση στον ελλαδικό χώρο, αλλά μάλλον προς αποφυγή.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΛΟΙΠΟΝ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΙΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ:
Να καταστήσει σαφή τον πρωταγωνιστικό ρόλο του τουρισμού στις τοπικές οικονομίες.
Να αναδείξει τον τουρισμό στις προτεραιότητες του παραγωγικού έργου της ΠΙΝ .
Να δώσει συγκεκριμένες κατευθύνσεις στην τουριστική ανάπτυξη.
Να υποστηρίξει τη μετάβαση της τουριστική πολιτικής από το βερμπαλιστικό μιμητισμό στην ορθολογική δράση.
Να δημιουργήσει τις αναγκαίες προϋποθέσεις για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού.
Αν γίνουν όλα αυτά, η ΠΙΝ θα καταστεί ελκυστική σε νέες επενδύσεις, αλλά και σε εκσυγχρονισμό ενός τεράστιου επενδεδυμένου κεφαλαίου, μεγάλο τμήμα του οποίου κινδυνεύει να απαξιωθεί, και κυρίως αυτό το παρατηρούμε σε μικρά σε μέγεθος τουριστικά καταλύματα (ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια).
Έτσι θα έχουμε διάχυση των ωφελειών του τουρισμού στην κοινωνία.
Εάν ρίξουμε μια ματιά σε επιλεγμένους τουριστικούς Νομούς της χώρας, τη μεγαλύτερη άνοδο εμφανίζουν οι τουριστικοί Νομοί. Συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια ο Νομός Δωδεκανήσου εμφανίζει αύξηση 53%, της Χαλκιδικής σε 23,8%, του Ρεθύμνου 9,9%, της Ζακύνθου 9,3%, της Κέρκυρας 9,1% και του Λασιθίου 2,5%.
Κάπως αντίστοιχα είναι και ο δείκτης σύνθετης ευημερίας και ανάπτυξης σε επίπεδο Νομού με εξαίρεση της Αττικής και Θεσσαλονίκης, που εκεί παρουσιάζουν σύνθετη οικονομική δραστηριότητα.
Επίσης όλη η Περιφέρειά μας υστερεί σε επενδύσεις κι εδώ είναι λάθος του Αναπτυξιακού Νόμου, ο οποίος μεταξύ του 2000-2010 κατόρθωσε να συγκεντρώσει το 65% της τουριστικής προσφοράς σε κλίνες (ποσοτικά και ποιοτικά), σε 4 Περιφέρειες της χώρας (Κεντρική Μακεδονία, Αττική, Δωδεκάνησα και Κρήτη).
Αντίστοιχες είναι και οι επιδόσεις του σύνθετου δείκτη ευημερίας και ανάπτυξης σε επίπεδο νομού.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΑΒΟΥΜΕ ΥΠΟΨΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΗΡΕΑΣΟΥΝ ΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ:
ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΓΝΟΗΣΟΥΜΕ ΚΑΠΟΙΕΣ ΜΑΚΡΟΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ, ΑΝ ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΜΕ ΤΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ (ΟΧΙ ΝΑ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΥΜΕ)
Κλιματικές αλλαγές. Η αύξηση της θερμοκρασίας από 0,3 έως 0,7 βαθμούς κελσίου (C) ανά δεκαετία, προκαλεί ακόμα κι εμφάνιση-έξαρση τροπικών ασθενειών. Σημαντική είναι και η αύξηση των ημερών άνω των 40 C, ενώ κοντεύει να διπλασιαστεί ο αριθμός των ημερών άνω των 30 C.
Δεν πρέπει λοιπόν να μας βάλει τουλάχιστον σε υποψία ότι τα 120 εκατομμύρια τουριστών που επισκέπτονται την Μεσόγειο κάθε χρόνο, μειωθούν σημαντικά λόγω των κλιματικών αλλαγών;
Μήπως οι βορειοευρωπαίοι θα προτιμούν να κάνουν διακοπές στο εσωτερικό της χώρας τους ή σε άλλες χώρες της Βόρειας Ευρώπης; Όταν μια μέρα βρέχει σε έναν τουριστικό προορισμό (resort), δεν ξέρουμε πώς να αντιμετωπίσουμε τον κόσμο.
Τελικά μήπως θα πρέπει να προσαρμοστεί ο σχεδιασμός μας ακόμα και σε επίπεδο κατασκευής των γενικών και ειδικών υποδομών;
Δημογραφικές εξελίξεις. Η σύνθεση του νοικοκυριού και η δομή της οικογένειας αλλάζουν, πράγμα το οποίο μας αναγκάζει να δημιουργήσουμε διαφορετικά προϊόντα για την ίδια ομάδα πελατείας (target group). Επίσης, η μετανάστευση είναι και θα είναι σε μεγάλη έξαρση, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα ταξίδια VFR (Visiting Friends and Relatives). Η πληθυσμιακή και η ηλικιακή διάρθρωση άρδην διαφοροποιείται. Η μεσαία τάξη της Ευρώπης και της Αμερικής συρρικνώνεται, ενώ της Ασίας διογκώνεται , οπότε αυξάνεται η Τρίτη ηλικία της Ευρώπης και της Αμερικής , η οποία όμως θέλει να ταξιδεύει. Αυτό κι αν πρέπει να λάβει υπόψη όποιος σχεδιασμός marketing για την Ελλάδα και φυσικά την ΠΙΝ.
Νέες τεχνολογίες. Είναι ανοδική έως και ασύλληπτη η χρήση του διαδικτύου, η χρήση των εφαρμογών του διαδικτύου στην κινητή τηλεφωνία, η αυξημένη διάδραση των ατόμων στο πλαίσιο της κοινωνικής δικτύωσης (social media). Εδώ απαιτείται συνεχής αναβάθμιση των πληροφοριακών συστημάτων και των ψηφιακών δεδομένων. Ήδη μπαίνεις στο μετρό της Ουάσιγκτον με εφαρμογή στο κινητό σου, ενώ με το τηλέφωνό σου θα ανοίγεις πόρτες δωματίων στα ξενοδοχεία και θα χρεώνεσαι ανάλογα τις διάφορες εξειδικευμένες παρεχόμενες υπηρεσίες.
Η ταχύτητα με την οποία ταξιδεύει ο κόσμος σήμερα. Το 1990 για να μην πάμε πιο πίσω, το Boeing 747-400 έκανε την απόσταση Λονδίνο-Σύδνεϋ σε 23 ώρες και μία στάση. Σήμερα, το 787 DreamLiner κάνει την ίδια απόσταση σε 17,5 ώρες χωρίς στάση (non-stop).
Η αύξηση της αεροπορικής κίνησης. Με πρόσφατη παρουσίαση της διεύθυνσης μελετών της ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας, έως το 2030 η αεροπορική κίνηση θα έχει διπλασιαστεί σε σχέση με σήμερα σε βαθμό που θα απορροφήσει επιπλέον 1.100.000 πιλότους και μηχανικούς αεροσκαφών.
Ασφάλεια. Εδώ είναι το σημείο με το οποίο δεν μπορούμε να παίξουμε και η σύσταση μηχανισμών διαχείρισης κρίσεων, θα πρέπει να συγκαταλέγεται στις στρατηγικές δραστηριότητες κάθε τουριστικού προορισμού.
Αντιλήψεις περί πολυτέλειας. Ταξιδιώτες από αναδυόμενες οικονομίες, επιζητούν τη «χλιδή». Πολυτέλεια σημαίνει αυτοεκπλήρωση, εμπειρία κι ευ ζην . Θα αυξηθεί η ζήτηση για ποιοτικές εμπειρίες, προσωποποιημένες και «αποκλειστικές» υπηρεσίες. Εδώ πώς μπορούμε να ανταποκριθούμε;
Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα διότι η πολυτέλεια πρέπει να εκφράζεται στο σύνολο της ταξιδιωτικής εμπειρίας του επισκέπτη. Αν πάρουμε για παράδειγμα την Ελούντα, ναι μεν εκεί παρέχεται ξενοδοχειακό προϊόν πολυτελείας αλλά η εμπειρία σε ένα «κορεσμένο» αεροδρόμιο όπως του Ηρακλείου, η κατάσταση του οδικού δικτύου και ο «θαυμασμός» που προξενούν τα σκουπίδια δεξιά και αριστερά, έχει μειώσει σε μεγάλο βαθμό τις προσδοκίες του επισκέπτη. Λανσάρουμε ότι έχουμε πεντάστερα ξενοδοχεία, έχουμε κάνει όμως σύγκριση με άλλα αντίστοιχα πεντάστερα του πλανήτη; Μήπως πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί σε αυτό το οποίο προσφέρουμε; Οι κανόνες του marketing επιβάλουν να εμφανιζόμαστε under the promise και over deliver.
Μεσαία τάξη. Ο εκδημοκρατισμός του τουριστικού φαινομένου ήταν αυτό που οδήγησε στη μαζικοποίηση όπως ήδη έχουμε πει, στην Ευρώπη η μικρή και η μεσαία τάξη παρουσιάζει συρρίκνωση, αντιθέτως στην Ασία αυξάνεται.
ΠΟΙΟΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΤΥΧΟΥΜΕ ΤΟ ΣΤΟΧΟ ΜΑΣ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΟΡΑΜΑΤΙΖΕΤΑΙ ΕΝΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΒΙΟΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΗΣ ΠΙΝ ΚΑΙ ΤΟΤΕ ΑΚΟΜΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΑΛΛΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΘΑ ΗΘΕΛΑΝ ΝΑ ΖΗΣΟΥΝ ΕΔΩ ΕΙΤΕ ΜΟΝΙΜΑ ΕΙΤΕ ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ. ΕΑΝ Η ΔΙΑΒΙΩΣΗ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΟΝΙΜΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ, ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗ ΚΑΙ ΕΛΚΥΣΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΜΑΣ.
Καθίστανται λοιπόν εκ των ων ουκ άνευ τα παρακάτω:
Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας.
Η απασχόληση για το ευρύτερο σύνολο καθώς και το εισόδημα.
Η σύνδεση του αρχαίου και σύγχρονου κόσμου.
Ο σεβασμός στο περιβάλλον .
Το κύρος της επιχειρηματικότητας και η περηφάνια των εργαζομένων.
Διατομεακές ενέργειες – κατά συνέπεια αύξηση της ανταγωνιστικότητας.
Για να τα προσεγγίσουμε όλα αυτά θα πρέπει να δώσουμε πρώτα κάποιες απαντήσεις:
Καθιερωμένες ή νέες αγορές; Συνηθίζουμε να λέμε νέες αγορές. Οι αγορές όμως είναι προϊοντικές και δεν είναι ανάγκη να είναι υπερπόντιες. Έχουμε αγορές καθιερωμένες όπως για παράδειγμα η γερμανική αγορά, η οποία έρχεται για το κύριο προϊόν μας «ήλιος και θάλασσα», αλλά δεν θα έβλαπτε να εμπλουτιστεί το συγκεκριμένο προϊόν με καλύτερο περιβάλλον, με αναβαθμισμένη τοπική κουζίνα, με αναβαθμισμένο πολιτιστικό προϊόν. Με καθαρισμένα περιπατητικά μονοπάτια και με σήμανση, κλπ.
Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τις υφιστάμενες αγορές, όπως δεν πρέπει να ξεχάσουμε τα υφιστάμενα προϊόντα τα οποία πουλάμε.
Εάν είχαμε ένα γήπεδο golf , σε κάθε νησί, θα μπορούσαμε να διεκδικήσουμε από το ένα εκατομμύριο Σκανδιναβών (στην επίσης καθιερωμένη Σκανδιναβική αγορά) που πάνε στην Ισπανία για να παίζουν golf.
Ποσότητα ή ποιότητα; Φυσικά ναι στην ποσότητα γιατί είμαστε καθιερωμένος τουριστικός προορισμός και πρέπει να επιβιώσουμε , αλλά θα πρέπει συνεχώς να αυξάνεται το ποιοτικό μας κέντρο βάρους. Η αγορά απαιτεί υπηρεσίες υψηλού επιπέδου κι απόλυτα στοχευμένη επικοινωνιακή πολιτική για να πετύχεις το στόχο σου κι ο μαζικός τουρισμός απαιτεί οικονομίες κλίμακας και ικανότητα να διακρίνεσαι στο πλήθος.
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΜΕ;
Πέρα των παραπάνω αναφερθέντων τα οποία θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας, ήδη έχουμε αναφερθεί στον εμπλουτισμό του υφιστάμενου προϊόντος δια μέσου της γαστρονομίας, του αθλητισμού, της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και των ιατρικών υπηρεσιών. Αυτό βέβαια δεν μπορεί να γίνει δια μέσου επιτροπών , οι οποίες εξαντλούν σύμφωνα με τη μέχρι τώρα εμπειρία, τις καλές προθέσεις, αλλά δεν παράγουν έργο. Εδώ απαιτείται ο product manager (πάντοτε υπό την αυστηρή μας παρακολούθηση). Ο product manager επίσης θα δημιουργήσει το «χαρτοφυλάκιο» των προϊόντων τα οποία δεν μπορεί να είναι πάνω από 3 ή 4 (με εξαίρεση την Κέρκυρα που έχει δυνατότητες για την ανάπτυξη τουρισμού πόλης- city break). Στη συνέχεια, απαιτείται η «τμηματοποίηση» της αγοράς στην οποία απευθυνόμαστε ή σε όποιο άλλο τμήμα απευθυνθούμε και τέλος η χάραξη των στρατηγικών προσέγγισης και επικοινωνίας.
ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΟΡΕΥΘΟΥΜΕ;
Τα «εργαλεία» μας είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο, δηλαδή τα πρόσωπα με τις δεξιότητες, την εμπειρία και το ηθικό τους, που συνιστούν το κοινωνικό κεφάλαιο , επίσης από συνέργειες που δίνουν προστιθέμενη αξία, το κατασκευασμένο κεφάλαιο, τα χρηματοδοτικά εργαλεία και τον πολιτισμό ο οποίος αποτελεί ιδιαίτερο κεφάλαιο.
Γι’ αυτό, όταν κάνουμε απολογισμό να μη στεκόμαστε στις αφίξεις , ακόμα και στα έσοδα, αλλά στον περιβαλλοντικό και κοινωνικό απολογισμό. Αυτό όσο κι αν ακούγεται θεωρητικό, έχει μεγάλη πρακτική εφαρμογή.
Όσο κι αν προχωρήσει η τεχνολογία, βάζουμε πάνω από όλα τον ανθρώπινο παράγοντα γιατί είναι ο σημαντικότερος κι αυτός μπορεί να κάνει τη διαφορά. Η τόνωση της απασχόλησης δια μέσου του τουρισμού θα το επιβεβαιώσει με τον καλύτερο τρόπο.
Πρέπει να προσδώσουμε ευελιξία στην αγορά, όταν η ζήτηση είναι last minute τότε η προσφορά πρέπει να είναι last second. Δηλαδή να προσαρμόζεται αποτελεσματικά γιατί αλλιώς θα μείνουμε εκτός αγοράς.
Η εκπαίδευση , ένα πράγμα για το οποίο όλοι υπερθεματίζουμε, αλλά φοβάμαι ότι ελάχιστοι λαμβάνουν σοβαρά υπόψη κι ασχολούνται όπως θα έπρεπε να ασχοληθούν. Η εκπαίδευση είναι παραγωγική επένδυση, δεν είναι δαπάνη που δεν γυρίζει, δηλαδή δεν αποσβένεται. Θα παρακαλούσα τους τουριστικούς επιχειρηματίες να μη χρησιμοποιούν το επιχείρημα «γιατί να τον εκπαιδεύσω αφού θα μου φύγει;». Οι πιθανότητες να φύγει αφού τον εκπαιδεύσεις είναι πολύ μικρότερες, κι αν ακόμα φύγει θα πάει παραδίπλα και θα προσθέσει αξία στον προορισμό. Εξάλλου κάποιες επιχειρήσεις πρέπει να είναι leaders και να δίνουν το παράδειγμα στο χώρο.
Πρέπει να ξεπεράσουμε το σοβαρό θέμα που έχουμε με την εικόνα και το status τον εργαζόμενων, αλλά και των επιχειρηματιών στον τουρισμό.
Οι μεν εργαζόμενοι γίνονται δέκτες υποτιμητικών χαρακτηρισμών, η γνωστή έκφραση της δεκαετίας του ’80 να μην ξανακουστεί, δεν είχε εφαρμογή και δεν κάνει καλό. Πρέπει να δώσουμε αίγλη στα τουριστικά επαγγέλματα, όποιος στη Γαλλία πει για παράδειγμα je suis cuisinier, όλοι λένε μπράβο, ενώ στην Ελλάδα αν πει ‘εργάζομαι στην κουζίνα’, δεν θα αποσπάσει χειροκροτήματα.
Για τους δε επιχειρηματίες ανεξαρτήτως δραστηριότητας και μεγέθους, υπάρχει το στερεότυπο το οποίο κατά καιρούς επιστρατεύεται για λόγους σκοπιμοτήτων, ότι δήθεν έχουν πάρει θαλασσοδάνεια και χρεώνουν τον έλληνα πιο πολύ από τον ξένο. Δεν είναι έτσι με τις όποιες εξαιρέσεις κι αν υπάρχουν.
Όσον αφορά τις διατομεακές δράσεις, έχουμε το σύνδρομο ως χώρα (country specific ) να είμαστε anti-partners , δηλαδή δεν έχουμε έφεση στη συνέργεια και στη συνεργασία και προτιμούμε να έχουμε περίπτερο από το να είμαστε μέτοχοι σε supermarket. Έτσι έχουμε «κατορθώσει» το μέσο μέγεθος της παραγωγικής επιχείρησης να είναι μικρό. Για να μεγαλώσει κι αν θέλουμε να σταθούμε στον ανταγωνισμό, πρέπει να αναπτυχθούν συνεργασίες.
Η ΠΙΝ έχει ικανό μίγμα προϊόντων (τουριστικών) κι εξασφαλίζει ικανοποιητική προσπελασιμότητα, σε σχέση με τις χώρες-πηγές , άσχετα με το τι συμβαίνει στη διασύνδεση των νησιών μας μεταξύ τους.
Κοντολογίς, σε επίπεδο προορισμού πρέπει να συνενωθούν οι δυνάμεις του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, αλλά και τα ΤΕΙ – Πανεπιστήμιο και με τη βοήθεια τεχνοκρατών να μπορέσουμε να παράγουμε έργο.
ΔΙΚΤΥΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ- ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ
Μια απλή περιήγηση στα site Καναδά κι Αυστραλίας, μας δημιουργεί κατάθλιψη για τη δική μας εικόνα. Η διαδικτυακή παρουσία μιας περιφέρειας, είναι πολύ σοβαρή υπόθεση θα έλεγα το ισχυρό μας χαρτί (το οποίο τώρα δεν υφίσταται). Το βάρος πρέπει να είναι πλέον στο διαδικτυακό marketing και όχι στο να κολλάμε αφίσες και να μοιράζουμε φυλλάδια. Τα δίκτυα διανομής θέλουν και συμμαχίες. Ας δούμε πώς ήταν αυτά στην κλασική μορφή η οποία εφαρμόζεται για πολλά χρόνια. Θεωρούσαμε όλοι (και καλώς) ότι η ζήτηση λίγο-πολύ ελέγχεται από τα ταξιδιωτικά πρακτορεία του εξωτερικού, τα οποία βέβαια είναι παραρτήματα των Τ.Ο., οι οποίοι ελέγχουν την αεροπορική μεταφορά, επηρεάζουν αν δεν ελέγχουν τις επίγειες υπηρεσίες κι έτσι φθάναμε στον προορισμό και στο κατάλυμα. Αυτό πρέπει να αλλάξει, η νέα τεχνολογία μας δίνει την δυνατότητα να προσεγγίσουμε τη ζήτηση και να τη φέρουμε απευθείας σε επαφή με την προσφορά.
Εδώ μπορούμε να προσθέσουμε και την αεροπορική μεταφορά σαν μέρος της προσφοράς. Όχι μόνο οι low cost, αλλά οτιδήποτε πετάει, το οποίο είναι κάτι που το έχουμε, πρέπει να ενταχθεί σαν μέρος της προσφοράς μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα ξεχάσουμε ούτε τα γραφεία του εξωτερικού ούτε τους tour operator. Όποιος φέρνει κόσμο είναι κάτι πιο πολύ από ευπρόσδεκτος.
ΠΩΣ ΘΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ
Όχι μόνο κτίσαμε ως Χώρα (γενικώς) κάτι παραπάνω από ό,τι χρειαζόμαστε, αλλά έχει γίνει παραδοχή ότι όλα τα εποχικά (καταλύματα και πάσης φύσεως επιχειρήσεις) δουλεύουν εξάμηνο, αλλά αυτό δεν ισχύει. Αυτό κι αν χτυπάει καμπανάκι, κάτι που πρέπει να λάβει υπόψη του ο Αναπτυξιακός Νόμος (όταν με το καλό επανακάμψει) και η τουριστική πολιτική της χώρας.
Πέρα από τα ποσοτικά και ποιοτικά, αναμφισβήτητα το πρωτογενές προϊόν είναι εξαιρετικό, αλλά η προστιθέμενη αξία είναι μέτρια σε βαθμό που το καθιστά υπερτιμημένο και μη ανταγωνιστικό.
Στην περιφέρειά μας, η προσφορά των καταλυμάτων τριών αστέρων και κάτω , αποτελεί τον κύριο όγκο ενώ στα τέσσερα και πέντε αστέρια ωχριά μπροστά στον όγκο άλλων περιφερειών (ιδίως Δωδεκανήσων).
Πόση λοιπόν ποιότητα μπορούμε να προσελκύσουμε και πόση να απορροφήσουμε; Και πώς θα επικοινωνούμε στον τουρίστα την ποιότητά μας;
Κάποιοι θα κοιτάζουν τις μπροσούρες των tour operator , κάποιοι όμως θα μπαίνουν στο διαδίκτυο, θα λένε ΄θέλω να πάω εκεί’ , θα απαντούν άλλοι ταξιδιώτες, άλλοι θα κάνουν like , κι άλλος θα προσθέτει τη δική του αξιολόγηση.
Επίσης αυτό που πρέπει να καταπολεμήσουμε στην κυριολεξία, είναι το να ξεμπερδέψουμε το αίσθημα της δουλοπρέπειας με τη διάθεση εξυπηρέτησης. Εδώ θα χρειαστούν εκπαιδευτικά ταξίδια, αν όχι μακριά, τουλάχιστον μέχρι την Κων/πολη, να δούμε τι σημαίνει διάθεση εξυπηρέτησης, κάτι το οποίο στη χώρα μας δεν είναι ό,τι το καλύτερο.
Θα αναπτύξουμε την τουριστική μας προσφορά, βλέποντας τι είναι αυτό που έχουμε μέχρι σήμερα κι αν αυτό ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ζήτησης και πως θα πάμε να την συναντήσουμε;
Το προϊόν που έχουμε, θα πρέπει να το κρατήσουμε και δεν καταλαβαίνω γιατί κάποιοι λένε να φύγουμε από το προϊόν ήλιος-θάλασσα το οποίο είναι το βασικό μας προϊόν. Κανείς δεν αφήνει το βασικό του προϊόν. Όμως θα πρέπει να του δώσουμε περισσότερη αξία και είναι εξαιρετικό τα τρία s δεν είναι μοντέλο, είναι προϊόν. Για να χτίσουμε ένα μοντέλο χρειάζονται πολλά πράγματα.
Ποιες είναι οι κύριες αγορές μας; Ποιο είναι το προϊόν για το οποίο έρχονται, δηλαδή οι λόγοι που ταξιδεύουν; Τόσο στη χώρα μας όσο και στην περιφέρειά μας;
Είναι το ήλιος θάλασσα, ο τουρισμός πόλης κι ο περιηγητικός τουρισμός με μεγάλη απόσταση από κάθε άλλο λόγο.
Βλέποντας τον πίνακα με τις προϊοντικές αγορές, διερωτώμεθα εάν αξίζει να ασχοληθούμε με τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, αφού δίνουν αυτά τα μικρά ποσοστά;
Ναι μεν, αλλά: ο ιατρικός, ο εκπαιδευτικός και ο συνεδριακός τουρισμός, μπορούν να ενταχθούν στον τουρισμό πόλης, ο δε αθλητικός, ο εκπαιδευτικός και ο θαλάσσιος τουρισμός, μπορούν να ενταχθούν μέσα στον περιηγητικό.
Όμως προϋπόθεση ανάπτυξης του –ικός είναι ύπαρξη ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, π.χ. δεν έχουμε την δυνατότητα να μιλάμε για τουριστική χιονοδρομία όταν δεν διαθέτουμε χιόνι. Είναι σα να συγκρίνουμε τη Βόρεια Θάλασσα με το Αιγαίο. Όταν δε, λέμε ιατρικός τουρισμός, σημαίνει ότι αυτός είναι ο κυρίαρχος σκοπός του ταξιδιού κι όχι επί παραδείγματι πηγαίνω διακοπές και φροντίζω τα δόντια μου. Ταξιδεύοντας όμως με κύριο σκοπό τη θεραπεία μου ή επιζητώντας τη διάγνωση, πληρώνω μεταφορικό μέσο, ξενοδοχείο, εστιατόριο , κάνω κάποιες αγορές ή αν θέλετε κάποια επίσκεψη σε κάποιο πολιτιστικό χώρο ή εκδήλωση.
Όταν λέμε πολιτιστικός τουρισμός, σημαίνει ότι δεν μιλάμε μόνο για μουσεία και αρχαιότητες. Υπάρχει η Επίδαυρος, η μαγεία του θεάτρου, η ρητορική για την οποία έχουμε τη μοναδικότητα παγκοσμίως, το οποίο είναι κάτι που δεν το «πακετάρουμε» και δεν το «πουλάμε».
Έχουμε το μικρότερο ποσοστό αυτών που ταξιδεύουν για κύριο λόγο τον πολιτισμό, κάτι το οποίο φαίνεται από τα εισιτήρια των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων. Η πτώση των μεριδίων από το 2004- 2010 είναι δραματική. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε μια σύγχρονη βιομηχανία του lifestyle, των παραδόσεων και της αρχιτεκτονικής, ιδίως στην Κέρκυρα και τους λοιπούς παραδοσιακούς οικισμούς της Περιφέρειάς μας τα οποία διαθέτουμε.
Όταν λέμε αθλητικός τουρισμός, δεν μιλάμε μόνο το πόλο του οποίου η ομάδα μετέχει ανελλιπώς στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ανεξάρτητα αν η ομάδα πόλο του Αργοστολίου δεν συνέχισε λόγω οικονομικών προβλημάτων την πορεία της στην πρώτη εθνική κατηγορία.
Έχουμε από αιώνων στο αγώνισμα της πάλης και του Μαραθώνιου την αποκλειστικότητα κι έχουμε συγκριτικό πλεονέκτημα στα θαλάσσια σπορ και στα αθλήματα. Μην ξεχνάμε ότι έχουμε τη φιλικότερη θάλασσα στον άνθρωπο που είναι το Ιόνιο Πέλαγος.
Η Περιφέρειά μας κι όλα τα νησιά της, υπερτερούν κατά πολύ τόσο στον αθλητισμό όσο και στον πολιτισμό. Οι φιλαρμονικές και οι χορωδίες της Κέρκυρας, αλλά και της Λευκάδας, της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου είναι κάτι που δεν τα συναντά εύκολα κανείς όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο, αλλά και στην Ευρώπη. Αυτό είναι κάτι που προέρχεται από την ιστορία μας με βαθιές καταβολές.
Όμως όλα αυτά δεν θέλουν ένα πακετάρισμα και να ενταχθούν μέσα στο συνολικό μίγμα προϊόντος τόσο της ΠΙΝ όσο και στα brands των νησιών που ανήκουν και αναφέρονται αντί να είναι χύμα;
Υστερούμε καθόλου στο ναυταθλητισμό και στα συναφή σπορ, σέρφινγκ, κωπηλασία, κολύμβηση;
Το κρίκετ το έχουν πολλοί άλλοι στον ελλαδικό χώρο;
Πού είναι η ενιαία διαδικτυακή παρουσία μαζί με όλα τα υπόλοιπα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα;
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ
Το βασικό μας προϊόν είναι ‘το ήλιος και θάλασσα, ακολουθεί ο ναυτικός (θαλάσσιος ) τουρισμός, ο τουρισμός πόλης (city break) , ο ιατρικός τουρισμός, ο Πολιτιστικός και Θρησκευτικός τουρισμός και ο τουρισμός MICE (Meetings-Incentives-Conferences-Exhibitions).
Υπάρχουν επίσης υποστηρικτικές κατηγορίες των παραπάνω όπως ο Agro Τουρισμός, Eco Τουρισμός, και ο Gastro Τουρισμός. Επίσης και κάποιες άλλες εξειδικευμένες κατηγορίες όπως: 3η ηλικία, Ευζωία, Επίσκεψη σε γνωστούς και φίλους (VFR).
Για κάθε προϊοντική κατηγορία που δυνητικά μπορούμε να έχουμε απαιτείται:
1. Στρατηγική προϊόντος
2. Στρατηγική αγοράς
3. Στρατηγική ανά κατηγορία επισκεπτών
4. Υποδομές ( υλικές, άυλες, επιχειρηματικό περιβάλλον)
5. Στρατηγική προώθησης
ΑΝΑΛΥΣΗ-ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑ ΠΡΟΙΟΝ
Οι παραπάνω προιοντικές κατηγορίες απαιτούν συγκεκριμένες προτεραιότητες στον τομέα των υποδομών, των υπηρεσιών και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Για παράδειγμα αναφερόμαστε στον πολιτιστικό πλούτο ο οποίος όπως έχουμε πει ήδη δεν περιορίζεται μόνο σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους αλλά και σε βιβλιοθήκες, αρχιτεκτονικά μνημεία, ξενάγηση πόλεων. Μουσικά φεστιβάλ , φεστιβάλ καλών τεχνών, θεματικά φεστιβάλ ( σινεμά, θέατρο κ.λ.π), τοπική κουλτούρα και παραδόσεις, λαογραφικές ιδιαιτερότητες, θεματικές διαδρομές ( γαστρονομικές, γλωσσολογικές, κ.λ.π), σε πολιτιστικές εμπειρίες όπως η συμμετοχή σε καλλιτεχνικές δραστηριότητες ( π.χ τέχνες θεάματος) και ανασκαφές.
Σημειωτέον ότι οι πολιτιστικές επισκέψεις μπορούν να γίνουν ελκυστικότερες με την αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών όπως π.χ
1. Εφαρμογές αστικών οδηγών με κύρια χαρακτηριστικά τις ευέλικτες περιηγήσεις , τα σημεία ενδιαφέροντος, πληροφορίες για αγορές, εστιατόρια, ξενοδοχεία, δρώμενα, κ.λ.π
2. Εφαρμογές οδηγών μουσείων όπως περιηγήσεις, δημοφιλή εκθέματα, χάρτες της τοποθεσίας, νέα του μουσείου, πληροφορίες, κ.λ.π
3. Εφαρμογές οδηγών αρχαιολογικών χώρων όπως η δυνατότητα αναπαράστασης του χώρου όπως ήταν στην αρχαιότητα, επιπλέον χαρακτηριστικά αντίστοιχα με τους οδηγούς των μουσείων, κ.λ.π
Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν την ύπαρξη παρκινγκ, ενημερωτικών φυλλαδίων, w.c και ενδεχομένως καντίνες. Επίσης πληροφορίες τουλάχιστον σε δύο γλώσσες, κατάλληλοι ξεναγοί και πρωτίστως πρόσβαση για ΑΜΕΑ.
Κλείνοντας, επαναλαμβάνω το όραμα εν συντομία, ότι το 2020 το κατά κεφαλήν εισόδημα (Gross Domestic Product) στην Περιφέρειά μας να αναφέρεται ως μέση εγχώρια άνθηση και πρόοδος (Gross Domestic Prosperity) καθότι αφορά εμάς τους κατοίκους.
Όσον δε αφορά τους τουρίστες και τους επισκέπτες μας, η κατά κεφαλήν τουριστική δαπάνη να έχει μετατραπεί στο μέγιστο βαθμό του value for money, οπότε και η θετική εμπειρία, κάτι το οποίο θα ανατροφοδοτεί συνεχώς όχι μόνο την τουριστική οικονομία, αλλά θα είναι ο καταλύτης για την οικονομική και κοινωνική πρόοδο.
Μ΄ εκτίμηση
Ο Αντιπεριφερειάρχης
Σπύρος
Eστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ< 5.1.2015